هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰۱/۱۲/۲۱ به پیشنهاد کارگروه متشکل از نمایندگان سازمان حفاظت محیط زیست و وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت، کشور و امور اقتصادی و دارایی )سازمان امور مالیاتی کشور( و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده )٢٧( قانون مالیات بر ارزش افزوده ـ مصوب ١۴۰۰ ـ ، معیارهای تعیین سطح آلایندگی واحدهای تولیدی صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده را به شرح زیر تصویب کرد:
ماده ١ـ در این آییننامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار میروند:
١ـ قانون: قانون مالیات بر ارزش افزوده ـ مصوب ١۴۰۰ ـ .
٢ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.
٣ـ واحد آلاینده: واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی آلاینده که به تشخیص سازمان، حدود مجاز و استانداردهای محیط زیستی را رعایت نمیکنند.
۴ـ شاخص آلایندگی: معیارهایی براساس شدت، مدت و نوع آلایندگی جهت تعیین نرخ عوارض واحد آلاینده.
۵ ـ پایش: بررسی وضعیت آلایندگی محیط زیستی واحد آلاینده که از طریق انجام پایش ادواری ادارات کل حفاظت محیط زیست استان- ها، خوداظهاری از طریق آزمایشگاه معتمد و یا داده‌های سامانه پایش برخط انجام میشود. در موارد تناقض نتایج خوداظهاری با اندازه‌گیریهای انجام شده توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان، اندازه‌گیری انجامشده توسط اداره کل حفاظت محیط زیست استان ملاک عمل است.
۶ ـ واحدهای مشمول خوداظهاری : واحدهایی که طبق تبصره )۴( ماده )١١( قانون هوای پاک ـ مصوب ١٣٩۶ ـ و تبصره )٢( ماده )١٨( قانون حفاظت از خاک ـ مصوب ١٣٩٨ـ و مطابق با ضوابط خوداظهاری در پایش آلایندگی، موظف به انجام خوداظهاری در پایش میباشند.
٧ـ واحدهای مشمول نصب پایش برخط: واحدهایی که طبق تبصره )٣( ماده )١١( قانون هوای پاک ـ مصوب ١٣٩۶ ـ موظف به نصب سامانه پایش برخط میباشند.
ماده ٢ـ واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی که به تشخیص سازمان حدود مجاز را مطابق استانداردهای محیط زیستی مندرج در مصوبات زیر رعایت میکنند، مشمول این آییننامه نمیشوند:
١ـ حد مجاز انتشار آلاینده‌های هوا در صنایع موضوع تصویبنامه شماره ٨۴۴١١/ت۵۵١٨١هـ مورخ ٢٧/۶/١٣٩٧ .
٢ـ حدود مجاز آلودگی صوتی موضوع آییننامه اجرایی ماده )٢٩( قانون هوای پاک موضوع تصویبنامه شماره ٨۴۴۰١ت۵۵۰۶٩هـ مورخ ١٣٩٧/۶/٢٧ و اصلاحات بعدی آن.
٣ـ استانداردهای خروجی فاضلاب )موضوع ابلاغیه شماره ١۵٢٧ ـ٣٢ مورخ ٣۰/۵/١٣٧٣ سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع ماده )۵( آییننامه جلوگیری از آلودگی آب موضوع تصویبنامه شماره ١٨٢۴١/ت٧١هـ مورخ ١۶/٣/١٣٧٣ (.
۴ـ حدود مجاز آلودگی خاک )موضوع ابلاغیه شماره ١٨۵٩۶/١۰۰/٩٩ مورخ ٢٧/۵/١٣٩٩ سازمان حفاظت محیط زیست، موضوع ماده )١١( قانون حفاظت از خاک ـ مصوب ١٣٩٨ ـ(.
۵ ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۸/۲۰]
استاندارد تخلیه پساپ به دریاهای ایران (خلیج‌فارس، دریای عمان و دریای خزر)، موضوع ابلاغیه شماره ۱۱۷۷۵/۱۰۰/۱۴۰۰ مورخ ۶/۴/۱۴۰۰ سازمان حفاظت محیط زیست.
۶ ـ [الحاقی ۱۴۰۳/۸/۲۰]
حد مجاز غلظت تخلیه آلایندهها به تالاب و آبهای پذیرنده مندرج در جدول شماره (۲) آییننامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالابها موضوع تصویبنامه شماره ۱۵۷۴۰۸/ت۵۵۰۹۶هـ مورخ ۲۷/۱۱/۱۳۹۷ و اصلاح بعدی آن موضوع تصویبنامه شماره ۱۵۳۹۵۸/ت۵۸۸۳۸هـ مورخ ۱/۱۲/۱۴۰۰
ماده ٣ـ شاخص و نرخ عوارض آلایندگی واحدهای آلاینده، به شرح جدول زیر محاسبه میشود:
ماده ۴ـ عدد شاخص آلایندگی واحدهای مشمول نصب سامانه پایش برخط یا انجام خوداظهاری مستند به ارایه نتایج حاصل از پایش، به شرح جدول زیر محاسبه میشود:
تبصره ١ـ در مواردی که امکان نمونهگیری و آزمایش وجود ندارد، واحد موظف است در مهلت مقرر شده توسط اداره کل محیط زیست استان، نسبت به فراهم شدن امکان نمونهگیری و آزمایش اقدام نماید.
تبصره ٢ـ واحدهایی که از انجام خوداظهاری، ارایه اطلاعات الزامی یا ایجاد امکان نمونهگیری و آزمایش در مهلت مقرر استنکاف میکنند، در اولین دوره بعد از تصویب این آییننامه، مشمول پرداخت عوارض با نرخ نیم درصد )۵/۰%(، دوره دوم مالیاتی مشمول پرداخت عوارض با نرخ یک درصد )١%( و از دوره سوم به بعد مشمول پرداخت عوارض با نرخ یک و نیم درصد )۵/١%( خواهند شد.
تبصره ٣ـ واحدهای آلاینده فاقد مجوز فعالیت که بعد از ابلاغ ضوابط و معیارهای استقرار صنایع موضوع تصویبنامه شماره ۶۴۶٧٧/ ت١٨۵٩١هـ مورخ ٢۶/١٢/١٣٧٨ تأسیس شدهاند، ملزم به پرداخت عوارض با نرخ یک و نیم درصد )۵/١%( میباشند.
تبصره ۴ـ کلیه واحدهای پالایشگاهی نفت و پتروشیمی دارای کارکنان به تعداد )۵۰( نفر و بیشتر، درصورت انتشار گازهای آلاینده با مشعل غیرعادی، نرخ نیم درصد )۵/۰%( به عوارض پرداختی آن واحد تا سقف مندرج در قانون، در فصل مربوط اضافه میگردد.
شیوه‌نامه اجرای این تبصره در چهارچوب قوانین، توسط سازمان و با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نفت و کشور ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه تهیه و توسط رئیس سازمان ابلاغ میشود.
تبصره ۵ ـ به منظور بهبود عملکرد محیط زیستی و تشویق واحدها به کاهش یا رفع آلایندگی، معیارهای عملکرد محیط زیستی واحد )تصویب برنامه‌های اجرایی مرتبط با کاهش آلودگی و درصد پیشرفت فیزیکی اجرای آنها( که با علامت منفی در جدول موضوع این ماده درج شده است، بنا بر درخواست و با مسئولیت مدیرعامل واحد صنعتی در بازه زمانی مشخص شده )غیرقابل تمدید( و تنها برای یکبار در آلایندگی مربوط، وزن معیارهای یادشده از شاخص آلایندگی واحد مذکور کسر میگردد.
تبصره ۶ ـ برنامه‌های اجرایی مرتبط با کاهش آلودگی، صرفاً در محاسبات همان نوع آلایندگی مورد محاسبه قرار میگیرد.
تبصره ٧ـ شدت آلودگی هوا و آب مطابق الگوی )فرمول( زیر محاسبه میشود. در هر منبع آلودگی که شامل چند مؤلفه )پارامتر( باشد، مؤلفه‌ای )پارامتری( که بیشترین فاصله از حدود مجاز را دارد، ملاک محاسبه است. در صورت عدم ارایه نرخ جریان توسط واحد، غلظت اندازه‌گیری شده مستقیماً لحاظ میگردد:
تبصره ٨ ـ شدت آلودگی خاک در هر واحد بر اساس مؤلفه‌ای )پارامتری( که بیشترین فاصله از حدود مجاز را دارد، محاسبه میگردد.
تبصره ٩ـ ملاک احراز آلودگی در واحدهای غیرمشمول نصب سامانه پایش برخط یا انجام خوداظهاری، گزارش کارشناسی با تأیید اداره کل حفاظت محیط زیست استان است. عوارض آلایندگی این واحدها با نرخ نیم درصد )۵/۰%( محاسبه میگردد. دستورالعمل نحوه تهیه گزارش کارشناسی و مستندات مربوط ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ این آییننامه، توسط سازمان تهیه و ابلاغ میشود.
ماده ۵ ـ مرجع اعلام نام واحد آلاینده و دستورالعمل محاسبه نرخ آلایندگی آن، پایگاه اطلاعاتی واحدهای آلاینده سازمان موضوع تبصره )٣( ماده )٢٧( قانون میباشد. در این پایگاه نحوه محاسبه معیارها و تعیین سطح و نرخ آلایندگی واحد، برای همان واحد، مشخص و قابل دسترس است.
تبصره ١ـ تمامی دستگاهها، وزارتخانه‌ها و سازمانهای متولی واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی موظفند ضمن اطلاع‌رسانی این دستورالعمل به کلیه واحدهای حقیقی و حقوقی مرتبط، فهرست واحدهای تحت پوشش خود را )درصورت امکان به صورت تارنما( به سازمان ارائه نمایند. عدم معرفی نام واحد توسط دستگاههای متولی، رافع مسئولیت سازمان حفاظت محیط زیست میباشد.
تبصره ٢ـ منظور از پایگاه اطلاعاتی موضوع تبصره )٣( ماده )٢٧( قانون، سامانه جامع محیط زیست کشور به نشانی ) iranemp.ir ( است.
تبصره ٣ـ واحدهای تولیدی، خدماتی، صنعتی و معدنی موظفند جهت ثبتنام در پایگاه اطلاعاتی موضوع تبصره )٣( ماده )٢٧( قانون از طریق راهنمای اعلامی بر روی درگاه سازمان اقدام نمایند.
ماده ۶ ـ واحدهایی که در یک دوره موفق به کاهش نرخ آلایندگی به حداقل یک سطح پایینتر )معادل نیم درصد )۵/۰%(( شوند، در دوره بعدی مشمول پرداخت یک نرخ پایینتر عوارض آلایندگی خواهند بود )حداکثر دوبار(.
تبصره ـ طرح )پروژه(ها و اقدامات لازم جهت کاهش شاخص آلایندگی واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی و خدماتی در داخل هر واحد که جزئی از فرآیند بهره‌برداری میباشند، علیرغم افزایش ظرفیت از شمول ضوابط و معیارهای استقرار واحدها و فعالیتهای صنعتی و تولیدی و ارزیابی اثرات محیط زیستی مستثنی هستند.
ماده ٧ـ وزارت کشور موظف است به صورت سالانه گزارش مربوط به نحوه هزینهکرد عوارض موضوع این آییننامه و میزان کاهش و رفع آلایندگی ناشی از آن را به صورت عمومی منتشر و به هیئت وزیران ارائه نماید.
ماده ٨ ـ دستگاههای موضوع ماده )۴۰( قانون، که عوارض آلایندگی را دریافت و مصرف مینمایند، مکلفند حداقل پنجاه درصد )۵۰%( از عوارض آلایندگی را برای بهسازی، توسعه و نگهداری فضای سبز، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی با اولویتهای فناوریهای نوین، مدیریت پسماند، کاهش و رفع آلودگی، پایش آلودگی و تصفیه و بازچرخانی فاضلاب، بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی در ساختمانها و اماکن عمومی با نظارت و تأیید سازمان و با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کشور هزینه و گزارش آن را سالیانه به شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان مربوط اعلام نمایند.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمد مخبر