وزارت تعاون و امور روستاها در اجرای مواد ۱۳۹ و ۱۴۱ قانون شرکتهای تعاونی آئین نامه حسابرسی شرکتها و اتحادیه های تعاونی را بشرح زیر تصویب مینماید.
ماده ۱– حسابرسی شرکتها و اتحادیه های تعاونی با رعایت مفاد این آئین نامه بدو صورت ادواری و اتفاقی انجام خواهد گرفت.
ماده ۲– حسابرسی ادواری بمنظور ارشاد و نظارت مستمر بر تعاونیها با توجه به امکانات وزارت تعاون و امور روستاها و بتدریج صورت میگیرد. سازمان مرکزی تعاون بادر نظر گرفتن اولویتهای مشروحه ذیل:
الف: نوع فعالیت.
ب: تعداد اعضاء
ج: تاریخ تأسیس.
د- حجم معاملات
هـ – میزان سرمایه.
و همچنین با بررسی مقدماتی صورت های مالی ارسالی شرکتها و اتحادیه های تعاونی (موضوع ماده ۱۴۰ قانون) در اسفند ماه هر سال تعداد و نوع شرکتهائی را که در سال بعد به صورت ادواری حسابرسی خواهد شد، تعیین و به وزارت تعاون و امور روستاها پیشنهاد و طبق اجازه وزارت مذکور اقدام خواهد نمود.
ماده ۳– حسابرسی اتفاقی در موارد خاص و در هر موقع که ضرورت آنرا وزارت تعاون و امور روستاها تشخیص دهد انجام خواهد شد.
ماده ۴– نحوه حسابرسی و تنظیم گزارشهای مربوط با توجه باستانداردهای حسابرسی و طبق فرمها و نمونه ها و دستورالعملهائی است که توسط سازمان مرکزی تعاون تهیه و بتصویب وزارت تعاون و امور روستاها میرسد.
تبصره ۱: در مورد اصلاح و تغییر یا تکمیل فرمها و نمونه ها و دستورالمعل ها [دستورالعمل ها] نیز بترتیب فوق اقدام خواهد شد.
تبصره ۲: شرکتها و اتحادیه های تعاونی مکلفند صورت حسابهای مالی خود را روی فرمهای تنظیمی از طرف سازمان مرکزی تعاون و تا زمانی که این فرمها تهیه نشده است روی فرمهای وزارت دارائی تنظیم نمایند.
ماده ۵– حسابرسی از شرکتها و اتحادیه های تعاونی توسط اشخاص ذیل بعمل میآید:
الف: حسابرسان وزارت تعاون و امور روستاها.
ب: مؤسسات حسابرسی یا حسابرسان رسمی منتخب وزارت تعاون و امور روستاها.
پ: اتحادیه های نظارت و هم آهنگی با اجازه وزارت تعاون و امور روستاها (برای دوره های معین از شرکتها و اتحادیه های تعاونی عضو خود).
تبصره ۱: در صورتی که شرکتها یا اتحادیه های تعاونی رأسا و بهزینه خود توسط موسسات حسابرسی یا حسابرسان رسمی اقدام به حسابرسی نمایند، وزارت تعاون و امور روستاها چنانچه گزارش حسابرسی را منطبق با قانون تعاون و مفاد این آئین نامه تشخیص دهد، میتواند نتایج حسابرسی مذکور را بجای حسابرسی ادواری تلقی و قبول نماید.
تبصره ۲: شرکتها و اتحادیه های تعاونی مصمم بادغام مکلفند همزمان با انتشار آگهی دعوت مجمع عمومی فوق العاده ترتیب حسابرسی از شرکت یا اتحادیه را (توسط اشخاص مذکور در بند ب و پ در ماده فوق یا تبصره آن) بدهند. بنحوی که ظرف دو هفته پس از انعقاد مجمع عمومی فوق العاده گزارش حسابرسی برای تسلیم بوزارت تعاون و امور روستاها آماده باشد.
ماده ۶– حسابرسان برای انجام وظایف خود در محل شرکت یا اتحادیه حضور یافته و میتوانند به کلیه دفاتر و اسناد و مدارک و صورت جلسات هیأت مدیره و بازرسان و مجامع عمومی مربوط به شرکت یا اتحادیه تعاونی مراجعه نمایند و همچنین میتوانند نحوة فعالیت و عملیات شرکت یا اتحادیه را مورد بررسی قرار دهند.
تبصره- شرکتها و اتحادیه های تعاونی مکلفند اسناد و مدارک و دفاتر خود را در اختیار حسابرسان بگذارند و تسهیلات لازم را در اینمورد فراهم سازند.
ماده ۷– چنانچه اسناد و مدارک و دفاتر ارائه و ابراز نشود حسابرسان میتوانند از طریق سازمان مرکزی تعاون یا ادارات تعاون و امور روستاهای حوزة عمل شرکت یا اتحادیه تعاونی کتباً ابراز دفاتر و اسناد و مدارک مورد لزوم را بخواهند.
ماده ۸– دعوتنامه مربوط به ابراز و تسلیم دفاتر و اسناد و مدارک شرکت یا اتحادیه تعاونی با تعیین مهلت متناسب در سه نسخه تنظیم میشود. دو نسخه دعوتنامه بوسیله نامه رسان به مدیر عامل یا سایر اشخاصی که از طرف شرکت یا اتحادیه حق امضاء دارند و یا به دفتر شرکت یا اتحادیه تسلیم و روی یکی از نسخ رسید دریافت و در پرونده مربوط ضبط میگردد.
تبصره ۱: نامه رسان موظف است صحت امضاء و سمت گیرنده دعوتنامه را با قید تاریخ گواهی نماید.
تبصره ۲: هرگاه اشخاص مذکور در ماده فوق از گرفتن دعوتنامه استنکاف نمایند یا پس از انقضاء مهلت تعیین شده در دعوتنامه بدون عذر موجه (تشخیص عذر موجه با مرجع ارسال دعوتنامه است) از ابراز و ارائه دفاتر و اسناد و مدارک درخواستی خودداری شود، دعوتنامه دیگری با پست سفارشی به نشانی شرکت و رونوشت آن برای رئیس هیأت مدیره و بازرسان قانونی شرکت یا اتحادیه ارسال میگردد. چنانچه ظرف ۱۵ روز از تاریخ ارسال دعوتنامه اخیر، دفاتر و اسناد و مدارک ارائه و ابراز نشود بترتیب مقرر در ماده ۱۳ این آئین نامه اقدام خواهد شد.
ماده ۹– اتحادیه نظارت و هم آهنگی در صورت داشتن امکانات لازم برای حسابرسی شرکتها و اتحادیه های عضو، مراتب را همراه با برنامه ای که برای حسابرسی تنظیم کرده است به وزارت تعاون و امور روستاها اعلام مینماید. چنانچه صلاحیت حرفه ای، امکانات و برنامه های تهیه شده اتحادیه مذکور مورد تأیید قرار گیرد اجازه لازم برای دوره یا دوره های معین صادر خواهد شد.
تبصره – چنانچه به تشخیص وزارت تعاون و امور روستاها، اتحادیه نظارت و هم آهنگی صلاحیت حرفه ای و امکانات حسابرسی را فاقد گردد، اجاره صادره لغو خواهد شد.
ماده ۱۰– حسابرسان گزارش خود را از طریق اداره کل تعاون و امور روستاهای استان یا فرمانداریکل مربوط بسازمان مرکزی تعاون ارسال مینمایند و مکلفند در صورتیکه سازمان مرکزی تعاون انجام اموری را برای رفع نقص یا تکمیل گزارش ضروری تشخیص دهد طبق نظر سازمان مذکور انجام دهند.
ماده ۱۱– سازمان مرکزی تعاون با بررسی گزارش حسابرسان و حسب مورد اقدامات زیر را انجام خواهد داد.
الف: چنانچه نتیجه حسابرسی مستلزم انجام اقداماتی در مراجع قانونی و یا انحلال و یا تغییراتی در اعضاء هیأت مدیره و بازرسان و یا مدیر عامل باشد، مراتب را جهت اقدامات بعدی بوزارت تعاون و امور روستاها گزارش و پیشنهاد خواهد نمود.
ب: در صورتیکه با توجه به نتایج حسابرسی امور تحقیقی، آموزشی، بازرسی و اقدامات دیگری در زمینة ارشاد شرکت یا اتحادیه را ضروری بداند اقدام لازم را معمول خواهد نمود.
ج: مواردی را که براساس حسابرسی متعاقباً باید در شرکت یا اتحادیه انجام شود تعیین و بوزارت تعاون و امور روستاها گزارش مینماید تا مراتب بشرکت یا اتحادیه مربوط و بازرسان قانونی آنها اعلام و رونوشت جهت تعقیب و نظارت به ادارات کل تعاون و امور روستاهای استان یا فرمانداریکل مربوط ابلاغ گردد.
ماده ۱۲– مدیران و بازرسان شرکت یا اتحادیه تعاونی موظفند در اجرای تذکرات وزارت تعاون و امور روستاها در مهلت های تعیین شده اقدام لازم را برای رفع نواقص و پیشرفت امور شرکت معمول و بر حسب مورد، مراتب را در هیات مدیره یا مجمع عمومی مطرح و تصمیمات متخذه را اجراء نمایند و نتیجه را بادارات کل تعاون و امور روستاهای استانها یا فرمانداریهایکل مربوط اعلام نمایند.
ماده ۱۳– خودداری از ارائه و تسلیم دفاتر و اسناد و مدارک (موضوع تبصره ماده ۶ و ماده ۸) و همچنین امتناع از انجام وظایف مقرر در ماده ۱۲ و سایر مقررات این آئین نامه تخلف موضوع ماده ۱۴۶ قانون شرکتهای تعاونی تلقی و وزارت تعاون و امور روستاها طبق مقررات قانون مذکور میتواند درباره اینگونه شرکتها و اتحادیه های تعاونی بر حسب مورد تصمیم مقتضی اتخاذ و اجراء نماید.
این آئین نامه در ۱۳ ماده و ۸ تبصره در تاریخ دهم مهرماه یکهزار و سیصد و پنجاه و یک به تصویب وزارت تعاون و امور روستاها رسیده است.