شماره ٣٢٣٨/١۴۰٢/دش – ١۴۰٢/۲/۲۴
مصوبه »سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« که در جلسه ٨٨١ مورخ ١۴۰٢/٢/۱٢ شورای عالی انقلاب فرهنگی و بر اساس مصوبه جلسه ٣٩٩ مورخ ۰٩/١٢/١۴۰١ شورای معین شورای عالی به تصویب رسیده است، به شرح ذیل برای اجرا ابلاغ میگردد:
مقدمه:
سند »توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« بر اساس اقدام پنجم راهبرد کلان دوم نقشه مهندسی فرهنگی کشور و در چهارچوب ماده واحده »فرایند و مرجع تدوین سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« مصوب جلسه شش مورخ ۰۴/۰۵/١٣٩٩ ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور تدوین شده است.
این سند مبتنی بر آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص)، گفتمان انقلاب اسلامی، مفاد قانون اساسی، نقشه مهندسی فرهنگی کشور و بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و در چهارچوب نظریه سیاستی زیر است:
توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار با راهبری و مدیریت حکومت اسلامی تحت ولایت ولی فقیه، با مشارکت آحاد مردم بهویژه جوانان و نهادهای مردمی، در جهت زمینه سازی برای تحقق ولایت عظمای مهدوی از طریق خودسازی، جامعهپردازی، نظامسازی و ایجاد تمدن نوین اسلامی، با محوریت مرکز مدیریت حوزههای علمیه، با رویکرد عالمانه، ملی، جهانی، تقریبی، جامع و کارآمد تحقق مییابد. سند دارای هفت بخش است:
در بخش اول؛ اهم مبانی و اصول، در بخش دوم؛ اهداف غایی، میانی و عملیاتی، در بخش سوم؛ مسائل اولویتدار ناظر به اهداف عملیاتی، در بخش چهارم؛ سیاستهای کلان، در بخش پنجم؛ اقدامات و در بخش ششم؛ فعالیتهای اجرایی و در بخش هفتم؛ الزامات اجرایی، به ترتیب ارائه شده است.
این سند مشتمل بر پیوستهایی بدین شرح است: اصطلاحات سند در پیوست ١ توضیح داده شده، سطح مطلوب فرهنگ مهدویت و انتظار که در هدف میانی به آن اشاره شده است به صورت تفصیلی در پیوست ٢ و تفصیل مبانی، اصول و مسایل به ترتیب در پیوست ٣ تا ۵ آمده است.
بخش اول: مبانی و اصول
مبانی:
١ـ مهدویت و انتظار در امتداد امامت، از آموزه های بنیادین اسلام و عامل حیات و بقای آن در عصر غیبت و دارای مستندات قرآنی، روایی و تاریخی است.
٢ـ سنت قطعی الهی، وراثت مستضعفان و حاکمیت جهانی صالحان و شایستگان و رهبری جهانی امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.
٣ـ علم به زمان ظهور مختص خداوند است و بشر راهی به آن ندارد.
۴ـ موعودگرایی و ظهور منجی، مورد اتفاق ادیان و امری جهانی است.
۵ ـ جامعه آرمانی مهدوی ظرفیت الگوسازی برای جامعه منتظر را دارد.
۶ ـ توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار فرایندی قانونمند، در چهارچوب سنت های الهی، مدیریتپذیر و مبتنی بر اراده انسانی است.
٧ـ انقلاب اسلامی ایران زمینهساز ظهور و الگوی ملت های دربند و مستضعفان جهان و چشم امید مسلمان و غیرمسلمان است.
اصول:
١ـ لازم است حرکت به سمت جامعه موعود در عصر غیبت، در چهارچوب نظام امامت و امت و ولایت مطلقه فقیه و رهبری ولی امر مسلمین به نیابت از امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف( و در چهارچوب فقه جواهری و روش اجتهادی باشد.
٢ ـ توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار و زمینه سازی برای ظهور و تحقق ولایت عظمای مهدوی وظیفه مردم و حکومت است.
٣ـ گسترش گفتمان انقلاب اسلامی در جهت زمینه سازی برای ظهور ضرورت دارد.
۴ـ در میان عناصر فرهنگ مهدویت و انتظار، عدالتگستری و اقامه قسط و ظلمستیزی دارای اولویت اول است.
۵ ـ سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار، حاکم بر همه اسناد ذیل نقشه مهندسی فرهنگی کشور و پیشران در همه شئونات زندگی فردی و اجتماعی است.
۶ ـ توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار باید به صورت نظاممند در چهارچوب سنت های الهی مبتنی بر اراده انسان و برگرفته از جامعه آرمانی مهدوی باشد.
٧ـ فرهنگ مهدویت و انتظار لازم است به عنوان یک فرهنگ جهانی و براساس اصل همگرایی و تقریب ادیان و مذاهب اسلامی توسعه یابد.
٨ ـ در عصر انتظار، تقویت فرهنگ مقاومت مستضعفان در برابر مستکبران در جهت حاکمیت صالحان و شایستگان در جهان ضرورت دارد.
٩ـ برای جهانی شدن فرهنگ مهدویت و انتظار، نظام جمهوری اسلامی باید الگوی جهانیان باشد.
بخش دوم: اهداف
١ـ هدف غایی )جامعه آرمانی مهدوی(
تحقق دین حق و جامعه موحد و عبودیتمحور جهانی و حاکمیت صالحان به رهبری حضرت مهدی )عجل الله تعالی فرجه الشریف(؛ که تجلی همه زیبایی ها و خوبی ها و ارزشها؛ گسترش عدل و قسط، امنیت، رفاه، شکوفایی عقول، پیشرفت علوم و کمال معنویت است.
٢. هدف میانی )جامعه منتظِر(
ارتقای فرهنگ انتظار در عرصه ملی و جهانی به سطح مطلوب برای تحقق ظهور و جامعه مهدوی و فراهم نمودن شرایط ظهور و یاری و اطاعت از امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف(.
٣. اهداف عملیاتی ١ـ نهادینه شدن فرهنگ مهدویت و انتظار در حکمرانی و زمینهسازی برای تشکیل دولت کریمه مهدوی؛ ٢ـ مدیریت و راهبری کلان فعالیتهای فرهنگی مهدویت و انتظار با رویکرد ملی و جهانی در فضای حقیقی و مجازی؛ ٣ـ مشارکت فعال مردم بهویژه جوانان و تشکلهای مردمی در توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار؛
۴ـ تقویت و تعمیق فعالیتهای علمی و پژوهشی مهدوی و تولید علم و نظریه‌پردازی به ویژه در زمینه‌های کاربردی و مورد نیاز جامعه در حوزه و دانشگاه و تعلیم و تربیت نیروی انسانی کافی و مطلوب در عرصه مهدویت؛
۵ ـ ترویج و گفتمانسازی سبک زندگی و فرهنگ مهدویت و انتظار در جامعه، بهویژه در بین نوجوانان و جوانان در مدارس و دانشگاهها؛
۶ ـ ایجاد، تقویت و ساماندهی رسانه ها و تولیدات رسانه ای و هنری مهدوی؛
٧ـ پیشگیری و مقابله با انحرافات و جریانهای انحرافی.
بخش سوم: مسائل
١ـ ضعف جریانیابی فرهنگ مهدویت و انتظار در حکمرانی و کارگزاران حکومت؛
٢ـ ضعف آگاهی، انگیزه و گرایش مردم، به ویژه جوانان به فرهنگ مهدویت و انتظار؛
٣ـ ارائه تصویر ناقص، دون شأن و غیرمتوازن و آمیخته با خرافات و سوء فهم از امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف( و جامعه مهدوی؛
۴ـ فقدان راهبری و مدیریت کلان آیندهنگر با رویکرد ملی و جهانی، درفضای حقیقی و مجازی و نداشتن توجه کافی تصمیمسازان و تصمیمگیران نظام به ضرورت راهبری و مدیریت کلان فرهنگ مهدویت و انتظار؛
۵ ـ ضعف حمایت و پشتیبانی مادی و معنوی لازم از مراکز و فعالان و نخبگان علمی و فرهنگی مهدوی؛
۶ ـ ضعف نگاه جامع و فراگیر در عرصه های خودسازی، جامعهپردازی، نظامسازی و تمدنسازی در فعالیتهای علمی و پژوهشی مهدویت و فقدان نقشه جامع علمی، مبتنی بر نیازسنجی، نظام مسائل و رصد مباحث علمی مهدویت؛
٧ـ کمبود مبلغ، استاد، پژوهشگر مهدوی، مراکز تربیت مبلغ و متخصصین مهدوی؛
٨ ـ عدم بهرهگیری کافی و متوازن از روشهای عاطفی و ابزارهای هنری، صنایع فرهنگی و فناوریهای نرم در عرصه تبلیغ مهدویت؛
٩ـ کثرت فعالیتهای تبلیغی و تهاجمی دشمنان و رقبا و غلبه سبک زندگی و نمادهای رقیب و دشمن در عرصه مهدویت و ضعف کمی و کیفی تولیدات محتوایی و پیامهای رسانه ای در رقابت با تولیدات قوی و کثیر رسانه ای دشمنان؛
١۰ـ ضعف آگاهی و حساسیت مسؤولان فرهنگی به آسیبها و انحرافات در عرصه مهدویت و وجود منافع، سیاستها و برنامههای گسترده رقیبان و دشمنان در ایجاد و توسعه و پشتیبانی از جریانهای انحرافی.
بخش چهارم: سیاست های کلان
١ـ راهبری و مدیریت کلان فرهنگ مهدویت و انتظار با رویکرد ملی و جهانی در فضای حقیقی و مجازی؛
٢ـ ایجاد زمینه‌های لازم ایفاء نقش اصلی مردم، بهویژه جوانان و نهادهای مردمی، در توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار در فضای حقیقی و مجازی؛
٣ـ تبیین صحیح فرهنگ مهدویت و انتظار و تقویت کمی و کیفی محتوای علمی، هنری و پیامهای رسانهای مهدوی و پاسخ به شبهات و دفع انحرافات؛
۴ ـ گسترش تعلیم و تربیت استاد، مبلغ و پژوهشگر مهدوی، در راستای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی )خودسازی، جامعهپردازی، نظامسازی و تمدنسازی(؛
۵ ـ گفتمانسازی، تبلیغ و ترویج مستمر، نظاممند، خانوادهمحور و متناسب با سبک زندگی و فرهنگ مهدوی در جامعه، بهویژه مدارس و دانشگاهها، و در بین کارگزاران حکومتی در راستای تحقق اهداف بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی.
بخش پنجم: اقدامات
١ـ تبیین و ترسیم الگوی حکمرانی مهدوی و تحققبخشی آن و ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار در نهادها و کارگزاران حکومت؛
٢ـ تقویت مشارکتهای مردمی در فعالیتهای علمی، آموزشی، فرهنگی در عرصه مهدویت؛
٣ـ تدوین نقشه راه جامع و آیندهنگر برای تقویت و تعمیق فعالیتهای مهدوی )فعالیتهای آموزشی ـ تربیتی، پژوهشی، تبلیغی و ترویجی( در عرصه‌های خودسازی، جامعهپردازی، نظامسازی و تمدنسازی کشور؛
۴ـ تشکیل مجمع تشکل های مردمی مهدوی با محوریت مسجد مقدس جمکران و حمایت از آن؛
۵ ـ ساماندهی، راهبری، توسعه و حمایت از مراکز فعال علمی، هنری و رسانهای مهدوی در فضای حقیقی و مجازی متناسب با نیازهای جامعه با تأکید بر تمرکززدایی و حمایت از مراکز و فعالان مهدوی در استانها و شهرستانها؛
۶ ـ تولید محتوای صحیح، جذاب و متناسب برای اقشار جامعه بهویژه کودکان، نوجوانان و جوانان و ارائه تصویری ملموس، کامل، جامع، متوازن، زیبا، خالی از توهمات و انحرافات و خرافات از امام عصر )عجلالله تعالی فرجهالشریف( و جامعه مهدوی؛
٧ـ تقویت برنامههای تربیت مبلغ، استاد و پژوهشگر در عرصه مهدویت و حمایت از نخبگان مهدوی؛
٨ ـ ایجاد زمینه‌های لازم برای افزایش و هدایت کمکهای مردمی و تأمین و تقویت بودجه و اعتبارات دستگاهی در نظام برنامه‌ریزی و بودجه کشور براساس نگاشت نهادی و ملاحظات این سند؛
٩ـ ایجاد و توسعه زمینه‌ها، ابزارها، فناوریها، روشها، نمادپردازی و نوآوری در برگزاری مراسم و مناسک مهدوی )بهویژه رویداد بزرگ نیمه شعبان و سالروز آغاز امامت امام عصر)عجل الله تعالی فرجه الشریف( متناسب با نیاز اقشار مختلف جامعه، با محوریت خانواده و تأکید بر کودکان، نوجوانان و جوانان؛
١۰ـ گسترش کمّی و کیفی فعالیت های فرهنگی و هنری مهدوی در مدارس، دانشگاهها ، مهدیهها و مساجد بهویژه مسجد مقدس جمکران و مسجد سهله و کوفه و بقاع متبرکه بهویژه در مشهد، قم، نجف، کربلا، کاظمین و سامرا؛
١١ ـ گسترش کمّی و کیفی تولیدات محتوایی و فعالیتهای فرهنگی و هنری مهدوی در رسانه و فضای مجازی و تقویت و حمایت از شبکه‌های اجتماعی مهدوی.
١٢ـ تبیین و ترسیم الگوی زن و خانواده مهدوی و گسترش کمّی و کیفی فعالیتهای فرهنگی و هنری مهدوی با رویکرد خانواده‌محوری و فرزندآوری و تربیت نسل منتظر و مهدی‌یاور.
١٣ـ ساماندهی و بازآرایی نهادهای علمی و فرهنگی مهدوی کشور با هماهنگی و مشارکت این نهادها و تقویت جبهه فرهنگی و مردمی انقلاب اسلامی جهت مواجهه هوشمندانه با جریانهای انحرافی، معارض و رقیب.
بخش ششم: فعالیتهای اجرایی
١ـ اتخاذ تدابیر لازم جهت تبیین و اجرای الگوی حکمرانی مهدوی و تقویت فرهنگ مهدویت و انتظار در بین کارگزاران حکومت توسط قوای سه گانه ؛
٢ـ طراحی بازیها، سرگرمیها و ابزارهای فناورانه نوپدید و ایجاد شهرکهای سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی بر اساس ویژگیهای جامعه مهدوی؛
٣ـ حمایت از تشکیل مجمع تشکلهای مردمی مهدوی با محوریت مسجد مقدس جمکران؛
۴ـ حمایت مالی از تشکلهای مردمی مهدوی با کمک حداکثری و بکارگیری از امکانات وقف و مردمی و توسعه فرهنگ خیرات؛
۵ ـ گسترش کمّی و کیفی مراسم و جشنهای مردمی و حمایت ویژه از مسجد مقدس جمکران در برگزاری رویداد بزرگ سالروز میلاد امام عصر) عجل الله تعالی فرجه الشریف( در نیمه شعبان و سالروز آغاز امامت ایشان در نهم ربیع الاول؛
۶ ـ حمایت محتوایی و مالی هدفمند و برنامهمحور از مراکز فعال علمی، هنری و رسانهای در امور مهدویت و انتظار؛
٧ـ تربیت متخصصان معارف مهدویت و انتظار؛
٨ ـ تولید برنامههای تلویزیونی جذاب و مؤثر برای ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار؛
٩ـ تقویت تولیدات چند رسانهای نظیر پویانمایی، فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی جهت ترویج فرهنگ؛ مهدویت و انتظار در خانواده‌ها، به ویژه کودکان و نوجوانان و تربیت نسل منتظر و مهدی یاور؛
١۰ـ حمایت و تقویت پژوهشهای کاربردی در زمینه مهدویت و انتظار؛
١١ـ برگزاری دورههای بلندمدت آموزش معارف مهدویت و انتظار؛
١٢ـ حمایت و تقویت تولیدات هنری با موضوع مهدویت و انتظار؛
١٣ـ حمایت محتوایی و مالی هدفمند و برنامهمحور از تولید بازیهای رایانهای با موضوع مهدویت و انتظار؛
١۴ـ حمایت محتوایی و مالی هدفمند و برنامهمحور از تولید آثار سینمایی با موضوع مهدویت و انتظار؛
١۵ـ برگزاری گردهماییهای علمی و آموزشی هنری با موضوع مهدویت و انتظار؛
١۶ـ گسترش فعالیتهای علمی و فرهنگی مهدوی در دانشگاهها با تاکید بر استفاده از ظرفیت دروس معارف؛
١٧ـ توسعه و ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار در مدارس آموزش و پرورش؛
بخش هفتم: الزامات اجرایی
١ـ مسئولیت اجرایی‌سازی سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار بر عهده »ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« است. ریاست این ستاد برعهده مدیر مرکز مدیریت حوزههای علمیه کشور یا قائم مقام ایشان است و اعضای آن عبارتند از: سه نفر از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی به انتخاب شورا و با حکم رئیس جمهور، تولیت مسجد مقدس جمکران، نمایندگان سازمان صدا و سیما، سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان اوقاف و امورخیریه، مجمع جهانی اهل بیت )علیهم‌السلام(، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مرکز ملی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی، معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، در سطح معاونت دستگاه، دو نفر از صاحبنظران مراکز پژوهشی و آموزشی مهدوی حوزوی، دو نفر از صاحبنظران دانشگاهی مهدوی و یک نماینده از تشکلهای مردمی مهدوی .
تبصره ١ـ اعضای حقیقی شورا با پیشنهاد دبیر و حکم رئیس ستاد تعیین میشوند.
تبصره ٢ـ دبیرخانه ستاد در جمکران مستقر بوده و دبیر آن تولیت مسجد مقدس جمکران است.
تبصره ٣ـ سایر دستگاههای اجرایی همکار و اشخاص حقیقی و حقوقی به تناسب موضوع با تأیید رئیس ستاد و با حق رأی میتوانند در جلسات ستاد شرکت کنند.
تبصره ۴ـ بودجه ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتطار باید به وسیله ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور تأمین شود.
٢ـ »ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« موظف است با کمک سازمان اداری و استخدامی کشور، سازمان برنامه و بودجه کشور و دستگاههای مجری، فعالیتهای اجرایی، نگاشت نهادی و مختصات برنامههای اجرایی سند را حداکثر تا ٣ ماه پس از تصویب سند بر اساس دستورالعمل ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تهیه و تکمیل و برای تصویب در ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال نماید.
تبصره ١ـ نگاشت نهادی و برنامههای اجرایی پس از تصویب به عنوان ضمائم سند به سند ملحق می شود.
تبصره ٢ـ مصوبات ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار که دارای بار مالی و اداری برای دستگاهها است باید در ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور تصویب و به دستگاههای مربوطه ابلاغ شود.
٣ـ »ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« مسئول رصد مداوم وضعیت فرهنگ مهدویت و انتظار در کشور و پیگیری اجرا و نظارت بر حسن اجرای برنامههای اجرایی مصوب ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور، کارکردسنجی دستگاهها و ارزیابی میزان اثربخشی برنامه‌ها در جهت اهداف این سند است.
تبصره ـ این ستاد، سالیانه گزارش اجرای برنامههای اجرایی و اثربخشی آنها را با همکاری سازمان برنامه و بودجه کشور، سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سایر دستگاههای مسئول تهیه و به ستاد فرهنگی اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه مینماید.
۴ـ »ستاد توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار« مسئول روزآمدسازی سند است. این ستاد حداکثر هر پنج سال یکبار سند را روزآمد نموده، برای تصویب در ستاد هماهنگی نقشه مهندسی فرهنگی کشور به ستاد فرهنگی اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال مینماید.
۵ ـ سازمان برنامه و بودجه کشور موظف است بودجه مورد نیاز برای اجرای این مصوبه را در سقف بودجه سنواتی دستگاههای مجری و بر اساس برنامههای اجرایی به تفکیک سال تأمین کند.
این سند در ٧ بخش و ٧ تبصره و پنج پیوست در جلسه ٨٨١ مورخ ١۴۰٢/۲/۱۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب گردید و از تاریخ ابلاغ، لازم الاجرا است«.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی ـ سیدابراهیم رئیسی
پیوست ١: مفاهیم و اصطلاحات پیوستها
حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف): موعودی الهی است که در آخرالزمان ظهور می‌کند و عدالت را در جهان خواهد گسترانید. او شخصیتی الهی از خاندان پیامبر (ص)، همنام ایشان و از نسل حضرت زهرا (س) است. مهدی دوازدهمین امام شیعیان، نهمین نسل از امام حسین )س( و آخرین حجت الهی است. او فرزند امام حسن عسکری )ع( است و در نیمه شعبان سال ٢۵۵ هجری به دنیا آمده است. پیامبر (ص) و همه اهل بیت (ع) بشارت ولادت، غیبت و ظهور او را داده‌اند. ایشان زنده هستند و مؤمنان در انتظار ظهور او به سر میبرند و رسالت زمینهسازی ظهور او را برعهده دارند. آن حضرت منبع برکت، علم، درخشندگی، زیبایی و همه خیرات است.
مهدویت:
مهدویت مجموعه معارف و مسائل مربوط به حضرت مهدی )عجل الله تعالی فرجه الشریف( مانند امامت، غیبت، انتظار، نیابت، ظهور و تحقق جامعه آرمانی موعود است.
انتظار:
انتظار، ترقّب و چشم به راهی قیام قائم )عجل الله تعالی فرجه الشریف(، آمادگی، نیروسازی، زمینه سازی برای پذیرش و شرکت در بزرگترین حماسه تاریخی نبرد حق و باطل یعنی ظهور و طلوع خورشید ولایت عظمی، امام زمان )ارواحناه فداه( و تحقق قدرت اسلام، افضل اعمال و برترین جهادها است.
توسعه:
منظور از توسعه؛ گسترش، ترویج و تعمیق است .
فرهنگ: نظام واره ای است از »عقاید و باورهای اساسی«، »ارزش ها، آداب و الگوهای رفتاری« ریشه دار و دیرپا و »نمادها« و »مصنوعات« که ادراکات، رفتار و مناسبات جامعه را جهت و شکل داده و هویت آن را میسازد.
سند:
سند متشکل است از: مبانی، اصول، اهداف )غایی، میانی، عملیاتی(، مسائل، نظریه سیاستی، سیاست ها، اقدامات کلان، اقدامات ویژه و نگاشت نهادی است که به منظور راهبری و سیاست گذاری برای هماهنگی و همافزایی فعالیت ها در زمینه خاصی تدوین می شود.
مبانی:
مبانی پیش فرض هایی است که پایه ها و زیرساخت های یک علم، اندیشه یا باور را تشکیل می دهند و می توان از آنها به صورت منطقی استتناج و نتیجه گیری کرد.
در این سند مقصود از مبانی گزاره های هستی‌شناسانه‌ای است که زیربنای نظری سند قرار می گیرد و اهداف و اصول سند، مبتنی بر آن است.
اصول:
»اصول« یا »ارزشهای راهبردی« بایدهای کلی متخذ از »مبانی« )هستها( است که چهارچوب کلی فرایند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار را تعیین می کند.
اهداف: اهداف، ارزش های نشان دهنده مقصد هستند که به غایی، میانی و عملیاتی تقسیم می شود.
هدف غایی، آرمان نهایی و اهداف میانی، اهداف فرازمانی و فرامکانی در راستای هدف غایی هستند. اهداف عملیاتی، اهدافی هستند که در راستای اهداف میانی با توجه به ظرفیتها، آسیبها، فرصتها و تهدیدها در زمان و مکان خاص تدوین می گردد.
پیوست ٢: سطح مطلوب فرهنگ مهدویت و انتظار
سطح مطلوب فرهنگ مهدویت و انتظار بر اساس عناصر چهارگانه فرهنگ عبارت است از:
١. معرفت و باورهای اساسی
تعمیق معرفت به امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف( به عنوان حجت زنده و اضطرار به امام و اهداف و آرمان های حضرت و شناخت راه های دستیابی به آنها، شناخت سختی ها، آسیب ها، انحرافات و دشمنان او در جامعه به حدی که در رفتار فردی و اجتماعی نمود پیدا کند.
٢. ارزش ها
ارزش های مهدویت و انتظار باید به حدی در جامعه نهادینه شود که نظام انگیزه ها و گرایش ها در چهارچوب آن ارزش ها سامان یابد. با این توضیح ارزش های فرهنگ مهدویت و انتظار عبارتند از:
الف( فکری ـ علمی ـ تفکر )اندیشه‌ورزی( و ژرف اندیشی؛ ـ عقلانیت و بصیرت؛ ـ نظریه پردازی و تولید فکر؛ ـ خلاقیت و نوآوری؛ ـ جهانی اندیشیدن؛ ـ رشد متوازن علوم متناسب با نیازهای جامعه منتظر.
ب( معنوی ـ اخلاقی معنوی )ارتباط با خدا و حجت خدا(: ـ عبودیت و بندگی خدا؛ ـ ایمان و باور به تحقق وعده الهی ظهور؛ ـ امید به آینده روشن؛ ـ عشق به امام و آرمانهای او؛ ـ ولایت مداری؛ ـ معرفی و دعوتگری به امام و مهدویت؛ ـ عدم توقیت و استعجال؛
ـ عشق به نایب امام. اخلاقی )ارتباط با خود و دیگران(:
ـ کمال خواهی؛
ـ تهذیب نفس؛
ـ ورع و محاسن اخلاقی؛
ـ ساده زیستی؛
ـ مسئولیت پذیری؛
ـ تلاش و جهاد مستمر؛
ـ تواصی به حق و صبر؛
ـ شرح صدر؛
ـ صبر و استقامت؛
ـ ایثار و از خودگذشتگی؛
ـ تکافل و عهده داری؛
ـ تولی و تبری؛
ـ صالح و مصلح بودن؛
ـ نصرت ولی فقیه؛
ـ مبارزه با انحرافات مهدوی؛
ـ همدلی شیعیان؛
ـ وحدت مسلمانان؛
ـ همبستگی مستضعفان جهان.
ج( اجتماعی ـ سیاسی
ـ اطاعت و یاری ولی امر مسلمین؛
ـ عدالت و قسط؛
ـ امنیت؛ ـ سلامت؛ ـ فراوانی نعمت؛ ـ مبارزه با فساد؛
ـ غنا و فقرزدایی؛
ـ اقتدار حاکمیت دینی؛
ـ مقبولیت عمومی حکومت دینی؛
ـ جهاد و استکبارستیزی؛
ـ حمایت از مظلومان و مستضعفان؛
ـ صلح پایدار؛
ـ عزت.
٣. آداب و الگوهای رفتاری
علاوه بر نهادینه سازی آداب و الگوهای رفتاری اسلامی و مؤمنانه، در زمینه های فردی، خانوادگی و اجتماعی مبتنی بر تقوای الهی و با الهام از سیره معصومین )نظیر انفاق و ایثار، ساده زیستی و…(؛ نهادینه شدن آداب و الگوهای رفتاری زیر که مختص به فرهنگ مهدویت و انتظار است، در اکثریت افراد، سطح مطلوب از تحقق این امور در جامعه منتظِر است:
الف( آداب ـ توجه به امام؛ شأن و منزلت، آرمان های امام، سختی ها، مشکلات، دشمنان و ترفندهای آنان؛ ـ خود را در محضر امام دیدن، یاد امام بودن و انس با او؛ ـ محور بودن امام در امور مختلف زندگی )برنامه ها، تصمیمات، اعمال جوارحی و جوانحی(؛ ـ احیای نام و یاد و امر امام )منویات و اهداف(؛ ـ توسل، دعا و زیارت و درود و صلوات بر امام، مدائح و مراثی؛ ـ احترام و تعظیم حضرت؛ ـ تعظیم شعائر مهدوی )مناسبت ها، ایام، زیارات و اماکن منتسب به ویژه مسجد مقدس جمکران(؛
ـ صدقه، وقف، نذر برای سلامتی حضرت.
ب( الگوهای رفتاری
ـ انجام رفتارهای تحقق بخش ظهور یا مورد رضایت حضرت؛
ـ ترک رفتارهای غیرمرضی حضرت؛
ـ آراسته به همه زیبایی های رفتاری؛
ـ قیام به امر امام؛
ـ عهد و پیمان و پایبندی بر عهد با امام؛
ـ تلاش برای ادای حقوق امام؛
ـ پیشگیری و مبارزه با معرفی و ارائه تصویری ناقص، دون شأن و غیرمتوازن از امام و مهدویت؛
ـ جهاد )تلاش مستمر با تمام توان، ایثار جان و مال( در راستای اهداف و آرمان های امام؛
ـ آمادگی برای ظهور و تحقق اهداف امام؛
ـ زمینه سازی برای ظهور و حکومت حضرت؛
ـ تولی نسبت به امام و دوستان او و تبری نسبت به دشمنان ایشان؛
ـ یاری، حمایت، دفاع از امام و آرمان های او؛
ـ سبقت و سرعت در تحقق اهداف و آرمان های امام زمان؛
ـ اجتناب از قصور و سستی در انجام وظایف و تکالیف به طور عام و انتظار به طور خاص؛
ـ اطاعت و نصرت امام؛
ـ همراهی و اطاعت از نایب امام در عصر غیبت؛
ـ حضور فعال و اثرگذار در میدان های نقش آفرینی در یاری نایب امام و حاکمیت دینی )راهپیمایی ها، انتخابات، دفاع و…(؛
ـ جهاد و استکبارستیزی و عدم انفعال در مقابل دشمنان؛
ـ موضع فعال درباره وضعیت و سرنوشت شیعیان، مسلمانان و همه بشریت؛
ـ محاسبه و مراقبه نفس، ورع و تقوی؛
ـ امر به معروف و نهی از منکر )دعوتگری به خوبی ها و استقامت در راه حق و بازداشتن از بدی ها و زشتیها(؛
ـ خرافه زدایی از اماکن و مناسک مهدوی؛
ـ عمومی ساختن ادعیه و زیارات مهدوی؛
ـ تعمیق محتوا در مناسک مهدوی )دعای ندبه، دعای عهد، زیارت آلیس، دعای سلامتی و فرج حضرت و…(.
۴. نمادها و مصنوعات
ـ علاوه بر ایجاد، توسعه و تعمیق نمادها و مصنوعات اسلامی و مؤمنانه در زمینه های فردی، خانوادگی و اجتماعی مبتنی بر تقوای
الهی و با الهام از سیره معصومین )مانند نماز، عفاف، حجاب و…( ایجاد، توسعه و تعمیق نماد ها و مصنوعات در حوزه فرهنگ مهدویت و انتظار، در سطح مطلوب آن به شرح ذیل لازم است:
ـ معرفی، حفظ و ترویج نمادها و مصنوعات فرهنگی موجود مهدویت همچون مهدیه ها، مناسبت ها، اماکن منتسب و مراکز و مؤسسات ویژه مهدویت، آثار هنری، مکتوبات و…؛
ـ معرفی، گرامیداشت و ترغیب مردم به حضور در مسجد مقدس جمکران به عنوان میعاد منتظران؛
ـ تعمیق محتوای نمادها؛
ـ خرافه زدایی؛
پیوست ٣: تفصیل مبانی
١ـ اسلام آخرین دین الهی، کامل، جهانی، فرازمانی و برای همه انسان ها است و پیروزی آن بر تمامی ادیان در عصر جامعه موعود تحقق خواهد یافت.
٢ـ مهدویت و انتظار در امتداد امامت، از آموزه های بنیادین اسلام و عامل حیات و بقای آن در عصر غیبت و دارای مستندات قرآنی، روایی و تاریخی است.
٣ـ موعودگرایی و ظهور منجی، مورد اتفاق ادیان است.
۴ـ ولایت، ازعناصر اصلی و ریشه ای فرهنگ اسلام ناب محمدی )ص( و انقلاب اسلامی و تجلی حاکمیت الهی در عرصه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی است و در زمان غیبت امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف(، در رهبری فقیه عادل جامع الشرایط که امامت امت را برعهده دارد، متبلور می شود.
۵ ـ امام زمان )عجل الله تعالی فرجه الشریف( زنده، ناظر، نقش آفرین و نجات بخش است.
۶ ـ جامعه جهانی بدون حکومت واحد و حاکم الهی به مقصد الهی و سعادت نخواهد رسید.
٧ـ سنت قطعی الهی، وراثت مستضعفان و حاکمیت جهانی صالحان و شایستگان و رهبری جهانی امام مهدی )عجل الله تعالی فرجه الشریف( است.
٨ ـ فرجام تاریخ؛ روشن، زیبا، سراسر قسط و عدل و به دور از هرگونه ظلم و جور است.
٩ـ تحول در جامعه مبتنی بر تحول درونی انسان ها است.
١۰ـ تحقق ظهور و قیام امام مبتنی بر فراهم شدن زمینه ها و شرایط است.
۱۱ـ عناصر اصلی فرهنگ مهدویت و انتظار عبارت است از: امید، عدالت، توحید، آرمانگرایی، جهاد، بصیرت، امنیت و نگرش جهانی.
۱۲ـ تحقق حکومت حضرت مهدی )عجل الله تعالی فرجه الشریف(؛ در گرو وجود انسان های باایمان، صالح، بصیر ولایت پذیر و برخوردار از رغبت اجتماعی و درک اضطرار به موعود منجی است.
۱۳ـ علم به زمان ظهور مختص خداوند است و بشر راهی به آن ندارد.
۱۴ـ جامعه آرمانی مهدوی ظرفیت الگوسازی برای جامعه منتظر را دارد.
١۵ـ توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار فرایندی قانونمند، در چهارچوب سنت های الهی، مدیریتپذیر و مبتنی بر اراده انسانی است.
١۶ـ انقلاب اسلامی ایران زمینهساز ظهور و الگوی ملت های دربند و مستضعفان جهان و چشم امید میلیون ها مسلمان و غیرمسلمان است.
پیوست ۴: تفصیل اصول اصول برگرفته از مبانی عبارتند از:
١ـ اصل محوریت آموزه‌ها و احکام اسلام توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار، باید در چهارچوب آموزه ها و احکام اسلام باشد.
)مبانی ١ـ٢(
٢ـ اصل محوریت امامت و ولایت مطلقه فقیه حرکت به سمت جامعه موعود در عصر غیبت باید در چهارچوب نظام امامت و امت و ولایت مطلقه فقیه و رهبری ولی امر مسلمین به نیابت از امام عصر )عجل الله تعالی فرجه الشریف( باشد.
)مبنای ۴( ٣ـ اصل تحقق تمدن اسلامی
توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار، زمینه سازی و آمادگی برای ظهور و تحقق ولایت عظمای مهدوی از طریق تحقق تمدن نوین اسلامی از وظایف مردم و حکومت است.
)مبانی ١۰ـ ١۵(
۴ـ اصل گسترش گفتمان انقلاب اسلامی گفتمان انقلاب اسلامی باید در جهت زمینه سازی برای ظهور گسترش یابد.
)مبانی ١۰ـ ۶( ۵ ـ اصل درک حضور و نظارت امام درک حضور و نظارت امام زمان )عجل الله تعالی فرجه الشریف( باید فرهنگ غالب مردم و مسؤولین باشد.
)مبانی ۵( ۶ ـ اصل عدالتگستری و ظلمستیزی در میان عناصر فرهنگ مهدویت و انتظار، عدالتگستری و اقامه قسط و ظلمستیزی باید در اولویت قرار گیرد.
)مبانی ١١ـ ٨( ٧ـ اصل نخبه گرایی در تحققبخشی فرهنگ مهدوی باید استفاده از نخبگان و شایستگان دارای بینش عمیق و ظرفیت بالا در اولویت قرار گیرد.
)مبانی ١٢ـ
١۰( ٨ ـ اصل حاکمیت و پیشرانی
مهدویت و انتظار، باید روح همه اسناد باشد. سند توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار حاکم بر همه اسناد ذیل نقشه مهندسی کشور و پیشران در همه شؤونات زندگی فردی و اجتماعی باشد. )مبانی ۴ـ ٢(
٩ـ اصل الگوگیری از جامعه آرمانی مهدوی
توسعه فرهنگ مهدویت و انتظار باید به صورت نظاممند در چهارچوب سنت های الهی مبتنی بر اراده انسان و برگرفته از جامعه آرمانی مهدوی باشد. )مبانی ١۵ـ ١۴(
١۰ـ اصل همگرایی و تقریب ادیان و مذاهب
فرهنگ مهدویت و انتظار باید به عنوان یک فرهنگ جهانی و براساس اصل همگرایی و تقریب ادیان و مذاهب اسلامی توسعه یابد. )مبانی ١ و ٣ و ۶(
١١ـ اصل آماده سازی پذیرش حکومت امام باید ابعاد فرهنگی پذیرش حکومت یکپارچه جهانی، تحت رهبری حاکم الهی توسعه یابد. )مبانی ۶ و ٧ و ١١( ١٢ـ اصل تقویت فرهنگ مقاومت باید در عصر انتظار، فرهنگ مقاومت مستضعفان در برابر مستکبران در جهت حاکمیت صالحان و شایستگان در جهان تقویت شود.
)مبانی ١۶ـ ٧( ١٣ـ اصل اجتهاد و استنباط از منابع اسلامی باید فرهنگ مهدویت و انتظار از منابع اسلامی با روش اجتهادی استنباط گردد. )مبنای ٢(
١۴ـ اصل خردورزی
فعالیت های مهدوی باید عالمانه و آگاهانه باشد و از کارهای عوامانه و جاهلانه پرهیز شود و از ورود مسائل خرافی، مدعیان دروغین و جریانات انحرافی ممانعت شود. )مبانی ٢ و ١١ و ١٣(
١۵ـ اصل عدم شتابزدگی و تعیین وقت فرهنگ مهدویت و انتظار، باید مبرا از تعیین وقت و استعجال باشد.
)مبانی ٢ـ ١٣( ١۶ـ اصل الگوشدن برای جهانیشدن فرهنگ مهدویت و انتظار، نظام جمهوری اسلامی باید الگوی جهانیان باشد. )مبنای ١۶(
پیوست ۵: تفصیل مسایل
١ـ عدم توجه تصمیمسازان و تصمیمگیران نظام به ضرورت مدیریت کلان فرهنگ مهدویت و انتظار در عرصه ملی و جهانی؛ )هدف ١(
٢ـ فقدان چهارچوب ملی مشخص برای مناسبات میان حاکمیت و مردم، مراکز و فعالان مهدوی؛ )هدف ١(
٣ـ فقدان راهبری و مدیریت کلان آیندهنگر در عرصه ملی و جهانی )برنامه‌ریزی – هدایت – سازماندهی – هماهنگی ـ پشتیبانی و تخصیص منابع مالی و تربیت نیروی انسانی متخصص ـ نظارت و ارزیابی(؛ )هدف ١(
۴ـ عدم حمایت و پشتیبانی مادی و معنوی لازم از مراکز تربیت کارشناسان و متخصصان مهدوی؛ )اهداف ١ و ٣(
۵ ـ فقدان ابزارهای بودجه ـ اعتباربخشی در مدیریت کلان مهدویت؛ )هدف ١(
۶ ـ فقدان نقشه جامع علمی، مبتنی بر نیازسنجی، نظام مسائل و رصد مباحث علمی مهدویت؛ )هدف ٢(
٧ـ ضعف نگاه جامع و فراگیر در عرصه های خودسازی، جامعهپردازی، نظامسازی و تمدنسازی در فعالیتهای علمی و پژوهشی مهدویت؛ )اهداف ٢ و ۴(
٨ ـ عدم تناسب کمی و کیفی فعالیتهای پژوهشی، آموزشی، تبلیغی و ترویجی مهدوی با نیازهای جامعه؛ )اهداف ٢ تا ۴(
٩ـ ضعف تعامل مراکز علمی ـ پژوهشی و پژوهشگران مهدوی با نهادها و فعالان فرهنگی؛ )اهداف ٢ و ۴(
١۰ـ کمبود مراکز و صعوبت تربیت نیروی متخصص مهدوی )مدرس، پژوهشگر(؛ )هدف ٣(
١١ـ فقدان مدیریت و برنامه‌ریزی جامع برای توسعه و هماهنگی و همافزایی مراکز و فعالان مهدوی بهمنظور ترویج، گفتمانسازی و نهادینهساختن پژوهشهای مهدوی در فرهنگ جامعه و مبارزه با جریانهای انحرافی؛ )اهداف ١، ۴ و ٨(
١٢ـ کمبود مبلغان مهدوی و فقدان تخصص لازم آنان؛ )اهداف ٣ تا ٨(
١٣ـ عدم بهرهگیری کافی و متوازن از روشهای عاطفی و ابزارهای هنری مناسب؛ )اهداف ۴ تا ٨(
١۴ـ عدم بهرهگیری از ابزارها و فناوری جدید و مناسب در عرصه تبلیغ مهدویت؛ )اهداف ۴ تا ٨(
١۵ـ فقدان نقشه راه و مدیریت راهبردی و برنامه‌ریزی برای سبک زندگی، نمادپردازی و مراسم مطلوب در حوزه مهدویت؛ )اهداف ١ و ۶(
١۶ـ فقدان پیشنیازها، ابزارها و شیوههای مختلف انتقال سبک زندگی مهدوی؛ )اهداف ۵،۶ و ٨(
١٧ـ غلبه )کثرت، قوت و جذبه( سبک زندگی و نمادهای رقیب و دشمن در عرصه مهدویت؛ )اهداف ۵،۶ و ٨(
١٨ـ فقدان مدیریت کلان و کارآمد رسانه ای در حوزه مهدویت؛ )اهداف ١ و ٧(
١٩ـ فقدان نیروی متخصص رسانهای مهدوی؛ )اهداف ٣ و ٧(
٢۰ـ عدم آشنایی و احساس نیاز و ضرورت اصحاب رسانه به ظرفیتهای آموزه مهدویت؛ )هدف ٧(
٢١ـ ضعف کمی و کیفی تولیدات محتوایی/ پیامهای رسانهای در رقابت با تولیدات قوی و کثیر رسانه ای دشمنان؛ )هدف ٧(
۲۲- عدم آگاهی و حساسیت مسؤولان فرهنگی به آسیبها و انحرافات در عرصه مهدویت؛ )اهداف ١ و ٨(
٢٣ـ ارائه تصویر ناقص، دون شأن و غیرمتوازن و آمیخته با خرافات و سوء فهم و غلبه احساس در فرایند تبلیغ و ترویج فرهنگ مهدویت و انتظار؛ )هدف ٨(
٢۴ـ فعالیتهای تبلیغی و تهاجمی دشمنان و رقبا؛ )هدف ٨(
٢۵ـ وجود منافع، سیاستها و برنامههای گسترده رقیبان و دشمنان در ایجاد و توسعه و پشتیبانی از جریانهای انحرافی. )هدف ٨(