در اجرای ماده (۱۷) آیین نامه اجرایی بند «د» ماده (۱۱۳) قانون برنامه پنج ساله هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران موضوع تصویب نامه شماره ۲۰۸۷۹/ت۶۳۶۰۹هـ مورخ ۱۴۰۲/۲/۱۰ هیئت وزیران ، متضمن تهیه و ابلاغ دستورالعملی مشتمل بر تعیین موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آن ها در کارگروهی متشکل از معاونت حقوقی رییس جمهور (مسئول)، معاونت حقوقی قوه قضاییه، وزارت دادگستری و فراجا، اینک متن مصوب کارگروه موضع ماده (۱۷) آیین نامه فوق الاشاره که با حضور و مشارکت فعال همه دستگاه های مذکور تهیه شده است به شرح زیر جهت اجرا ابلاغ می گردد:
دستورالعمل موارد الزام به توقیف وسایل نقلیه موضوع تصادفات رانندگی و نحوه ترخیص آنها
ماده ۱ – معانی اصطلاحات و اختصارات مندرج در دستورالعمل به شرح زیر است:
الف – وسیله نقلیه: عبارت است از خودروهای موتوری زمینی غیرریلی و یدک و کفی \(تریلر) متصل به آنها اعم از سبک، سنگین و موتورسیکلت
ب – توقیف: عبارت است از جلوگیری از تردد وسیله نقلیه و انتقال آن به توقفگاه یا متوقف نمودن آن با چرخ یا ابزار الکترونیکی.
پ – توقفگاه: عبارت است از محل نگهداری وسایل نقلیه توقیفی
ت – مالک: شخصی که دارای اسناد معتبر مالکیت وسیله نقلیه بوده یا نام وی در سامانه راهور ثبت شده است و یا نماینده یا متصرف قانونی است.
ث – فراجا: افسران و درجه داران آموزش دیده فرماندهی کل انتظامی جمهوری اسلامی ایران موضوع ماده ۲ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی
ج -تصادفات رانندگی: هر گونه حادثه مطابق بند ۴ ماده یک آیین نامه اجرایی بند (د) ماده ۱۱۳ قانون برنامه هفتم پیشرفت جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳/۰۳/۰۱ که منجر به خسارت بدنی غیرعمدی گردد.
چ – وسیله نقلیه فرسوده: وسیله نقلیه توقیفی که به علت طول عمر یا میزان کارکرد یا در اثر تصادف دچار افت عملکردی و ایمنی شده و امکان رفع عیب و نقص آن وجود ندارد.
ماده ۲ – کارشناسان تصادفات رانندگی موظفند در تصادفات موضوع این دستورالعمل از موارد زیر عکس برداری و در صورت امکان فیلم تهیه نموده و به کروکی الکترونیک ضمیمه نمایند:
۱) از هر چهار طرف وسیله نقلیه شامل سمت راست، چپ، روبرو و پشت به نحوی که نمای آن به وضوح مشخص باشد.
۲) تمامی قسمت های آسیب دیده وسیله نقلیه در تصادفات جاری.
۳) هر گونه عامل خارجی که در تشخیص کارشناسی موثر است، از قبیل: خط ترمز، موانع موجود در مسیر یا کنار مسیر، تابلوها و علایم راهنمایی و رانندگی
تبصره – عکس ها و فیلم های مربوط به هر تصادف با رعایت قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی مصوب ۱۴۰۱/۰۶/۳۰، صرفا تا زمان دریافت کامل دیه تمام مصدومین ذخیره می شوند.
ماده ۳ – فراجا صرفا در موارد زیر امکان توقیف خودروی در صحنه تصادف را دارد:
الف – رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان
ب – رانندگی بدون گواهینامه رانندگی یا عدم تناسب گواهینامه با نوع وسیله نقلیه.
پ – در صورت مسروقه بودن وسیله نقلیه و نیز موارد وجود دستور توقیف از مقام ذی صلاح قانونی
ت – چنانچه وسیله نقلیه مقصر، فاقد بیمه نامه شخص ثالث باشد.
ث – تصادف منجر به فوت
ج – در صورتی که اتباع غیرمجاز راننده وسیله نقلیه باشد.
چ– در صورت فرار راننده از صحنه تصادف
ح – در تصادفات منجر به جرح موضوع ماده (۷۱۵) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱، چنانچه مقصر نسبت به نظریه کارشناس تصادفات اعتراض نداشته باشد، از توقیف خودداری می گردد و چنانچه توقیف انجام شده باشد فوراً رفع توقیف صورت می گیرد.
تبصره ۱ – در مواردی که فراجا رأساً نسبت به توقیف وسیله نقلیه حاضر در صحنه تصادف اقدام می نماید، مالک ظرف یک هفته حق اعتراض نسبت به امر توقیف مذکور را نزد مرجع صالح قانونی خواهد داشت.
تبصره ۲ – چنانچه با حضور فراجا در صحنه تصادف، متواری شدن وسیله نقلیه از صحنه تصادف احراز شد، بایستی فوراً به واحدهای گشت اعلام شود تا خودرو در نزدیک ترین محل متوقف و جهت توقیف به پارکینگ انتقال یابد.
تبصره ۳ – فراجا در هنگام توقیف مطابق ماده فوق مکلف به رعایت حریم خصوصی اشخاص مطابق اصل بیست و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران می باشد، همچنین به استثنای مورد مسروقه بودن خودرو، مکلف به استرداد تمامی محتویات و اموال داخل خودرو توقیفی به راننده یا مالک می باشد.
تبصره ۴ – در مواردی که رفع توقیف وسیله نقلیه با دستور مقام قضایی انجام می شود، فراجا مکلف است بلافاصله پس از توقیف مراتب را از مقام قضایی کسب تکلیف نماید.
ماده ۴ – در صورتی که راننده به هر دلیل امکان انتقال و جابجایی وسیله نقلیه را دارند، به منظور مدیریت معابر ترافیکی در محل حادثه و جلوگیری از ایجاد ضرر و زیان به وسیله نقلیه از قبیل سرقت و تخریب، وسیله نقلیه به نزدیک ترین توقفگاه منتقل می شود. در این موارد وسیله نقلیه بدون نیاز به دستور مقام قضایی و با مراجعه مالک یا متصرف یا فرد مأذون از سوی وی، ضمن پرداخت هزینه های پارکینگ و جریمه های موضوع قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب ۱۳۸۹/۱۲/۰۸ وسیله نقلیه تحویل داده می شود.
ماده ۵ – در انتقال و توقیف وسیله نقلیه، رعایت تشریفات مقرر در ماده (۱۳) قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی ضروری است.
تبصره ۱ – متصدی حمل و انتقال وسیله نقلیه توقیفی مکلف است وسیله را به متصدی توقفگاه تحویل دهد. متصدی توقفگاه نیز مکلف است بلافاصله صورت مجلس حاوی اطلاعات مندرج درکارت مشخصات وسیله نقلیه، وضعیت ظاهری وسیله نقلیه، مشخصات مالک شامل آدرس، شماره تلفن و شماره همراه وی را تنظیم و به امضای خود حمل کننده و مالک رسانده و در سامانه جامع پارکینگ ثبت نماید. در مواردی که به هر علت اعم از وقوع مواد (۷۱۴) و (۷۱۵) قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ یا دریافت اعتراض توسط فراجا پرونده قضایی تشکیل شده باشد، یک نسخه از این صورت مجلس برای درج در پرونده به مرجع قضایی مربوط ارسال می گردد.
تبصره ۲ – فراجا مکلف است در مواردی که تصادف منجر به توقیف نمی گردد راهنمایی لازم جهت حفظ وضعیت موجود خودرو تا تعیین تکلیف نهایی موضوع را به راننده یا مالک بنماید.
تبصره ۳ – متصدیان توقفگاه ها موظفند در زمان تحویل یا استرداد وسیله نقلیه حسب مورد وضعیت آن را با صورتجلسه اولیه توقیف یا تحویل به توقفگاه تطبیق داده و هر گونه تغییر در وضعیت یا قطعات و یا بروز آسیب یا خسارت به وسیله نقلیه توقیفی را در سامانه جامع پارکینگ ثبت نمایند و در صورت ورود خسارت در دوره نگهداری خودرو، متصدی توقفگاه با رعایت تبصره «۱» ماده (۱۳) قانون رسیدگی به تخلف رانندگی مصوب ۱۳۸۹/۱۲/۰۸ مسئول جبران خسارت وارده خواهد بود.
تبصره ۴ – در مواردی که منجر به تشکیل پرونده قضایی می گردد، رفع توقیف با دستور مقام قضایی و در غیر اینصورت با احراز رفع مانع یا دلیل توقیف موضوع ماده (۳) این دستورالعمل، رأساً از سوی فراجا صورت خواهد گرفت.
ماده ۶ – هزینه های حمل و نگهداری وسایل نقلیه توقیفی حداکثر برابر تعرفه های مصوب هیئت وزیران خواهد بود که به صورت الکترونیک محاسبه و دریافت می شود.
ماده ۷ – مراجع قضایی و فراجا حسب مورد مکلفند در صورتی که موجبی برای ادامه توقیف وسیله نقلیه نباشد، بلافاصله و حداکثر ظرف سه روز ضمن اعلام به مالک به طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک، جهت پیگیری برای ترخیص، دستور رفع توقیف وسیله نقلیه را صادر نموده و به سامانه جامع پارکینگ اعلام نماید.
تبصره ۱ – قبل از صدور دستور رفع توقیف، مسئول مربوط مکلف است از توقیف نبودن آن به جهت دیگر اطمینان حاصل نماید.
تبصره ۲ – وسیله نقلیه با دریافت رسید تحویل مالک می گردد، چنانچه مالک فاقد گواهینامه رانندگی باشد، تحویل منوط به معرفی فرد واجد صلاحیت رانندگی خواهد بود.
ماده ۸ – در خصوص وسایل نقلیه فرسوده که به دلایلی از قبیل تصادف یا سوختگی غیرقابل بازسازی هستند، اطلاع رسانی به مالک از طرق مقتضی از جمله ارسال پیامک، صورت خواهد گرفت تا ظرف یک ماه جهت اقدام مقتضی مراجعه نماید و در صورت عدم مراجعه در صورتی که مرجع توقیف فراجا باشد، مراتب را به دادستان عمومی و انقلاب شهرستان و یا رئیس حوزه قضایی بخش جهت اقدام قانونی اعلام می دارد و چنانچه مرجع توقیف دادگاه باشد، رأساً در این مورد تعیین تکلیف خواهد نمود.
ماده ۹ – چنانچه تصادف منجر به فوت شده باشد جهت ترخیص وسیله نقلیه، ورثه با ارائه گواهی حصر وراثت می تواند جهت رفع توقیف اقدام نمایند و چنانچه تصادف منجر به جرح باشد و فرد در اثر آن محجور شده باشد حسب مورد ولی قهری یا قیم می توانند نسبت به درخواست ترخیص اقدام نمایند.
مجید انصاری