فصل اول ـ حقوق گمرکی
ماده ۱ ـ حقوق گمرکی که باید در ورود یا خروج مال‌التجاره از ایران اخذ شود بر طبق تعرفه ضمیمه قانون ۳۱ اردیبهشت ۱۳۱۵ [قانون تعرفه گمرکی] می‌باشد.
ماده ۲ ـ به کلیه اجناس به استثنای آنهائی که به موجب ماده ۳ قانون مصوب ۳۱ اردیبهشت ۱۳۱۵ و قوانین مخصوص و یا امتیازات و یا قراردادهای قانونی از پرداخت حقوق گمرکی معاف است در موقع ورود یا خروج حقوق گمرکی تعلق می‌گیرد.
اجناسی که به طور موقت و یا به ترتیب ترانزیت و یا کاپوتاژ وارد یا خارج میشود و همچنین اجناسی که در آبهای ساحلی ایران از کشتی به کشتی دیگر نقل میشود تابع مقررات مخصوص خواهدبود.
ماده ۳ ـ حقوق گمرکی اجناسیکه از روی قیمت اخذ میشود مطابق قیمت اظهاریه صاحب مال و بر طبق مواد ۱۷ و ۱۸ این نظامنامه است.
حقوق اجناسیکه از روی وزن یا عدد حقوق به آن تعلق می‌گیرد از طرف مأمورین گمرک پس از رسیدگی به وزن یا تعداد تعیین میگردد.
ماده ۴ ـ حقوق و عوارض گمرکی باید قبل از خروج مال از گمرک نقداً به پول رایج کشور پرداخته شود واحد نقود ایران برای پرداخت حقوق معینه در تعرفه ریال نقره است که وزن آن ۵ گرم و عیار آن ۸۲۸/۰ یا ۱۴/۴ گرم نقره خالص است.
ماده ۵ ـ مال‌التجاره موجوده در گمرک وثیقه پرداخت حقوق و عوارض و کلیه بدهی صاحب مال به اداره گمرک می‌باشد و اداره گمرک به‌هیچ عنوان قبل از وصول یا تأمین حقوق و عوارض مقرره و بدهی مزبور اجازه خروج آنرا از گمرک نخواهد داد.
فصل دوم ـ تعرفه حقوق و عوارض گمرکی
ماده ۶ ـ علاوه بر حقوق گمرکی مندرج در تعرفه ضمیمه قانون ۳۱ اردیبهشت ۱۳۱۵ عوارض ذیل به ریال نقره اخذ و به حساب عایدات گمرکی منظور میشود.
۱ـ عوارض دفتری (شانسلری) از هر اظهارنامه یا درخواست که به گمرک داده میشود. ۲ـ ۵ ریال اخذ و معادل آن تمبر به اظهارنامه یا درخواست الصاق میشود و در مواقعی که اظهارنامه شفاهی پذیرفته شده و حقوق گمرکی که باید اخذ گردد از بیست ریال تجاوز ننماید عوارض دفتری به عشر مبلغ مزبور تقلیل می‌یابد.
۲ـ عوارض مهر سربی یا لاکی. برای هر عدد مهر فلزی پنجاه و دو دینار و برای هر مهر لاکی ۲۶ دینار گرفته میشود.
۳ـ عوارض انبارداری وارضیه. از اجناسیکه در انبارهای بسته و انبارهای سرپوشیده یا محوطه گمرکی گذارده شود حقوق انبارداری دریافت خواهدشد حقوق مزبور برای تمام مدت توقف اجناس در گمرک از تاریخ روز چهاردهم تسلیم اظهارنامه اجمالی کشتی (مانیفست) یا بارنامه حمل حساب میشود ولی در هر حال حقوق انبارداری قبل از روز پنجم وصول جنس به گمرک دریافت نخواهد شد. صاحبان مال‌التجاره می‌توانند با تقدیم تقاضای کتبی برای نگاهداری مال‌التجاره خود مخزنهای بسته یا انبارهای باز یا فقط محوطه‌های گمرک را انتخاب کنند و اجناس آنها تحت روکش یا سرباز در آنجا جای داده خواهدشد ولی موارد ذیل از این ترتیب مستثنی است:
الف ـ عدلهای شامل اجناس قیمتی از قبیل اجناسی که در ترکیب آنها طلا یا نقره بکار رفته باشد و جواهرآلات و ساعت و پارچه‌های ابریشمی و همچنین بسته‌های کوچک که وزن آن کمتر از ۶ کیلو باشد باید همیشه در مخزنهای دربسته جای داده شود.
ب ـ اشیاء قابل احتراق یا خطرناک یا مولد امراض یا آنهائی که مجاورت آنها موجب فساد اجناس دیگر شود این قسم امتعه از مخزنها خارج و فقط در فضای سرپوشیده و محوطه‌های محصور باید گذارده شود.
ج ـ در مورد اجناسی که در مخزنهای دربسته نگاهداری و اظهار و معاینه شده ولی صاحبان آن در ظرف مدت معینی آنها را خارج نکنند و این عمل موجب تنگی فضـای انبارها شود گمرک حق دارد ۵ روز بعد از اخطـار به‌دریافت‌کنندگان آن رأساً اجناس مزبور را به فضای سرپوشیده یا محوطه گمرک منتقل نماید مخارج و خسارات حاصله از این اقدام به عهده صاحبان مال خواهد بود.
تعرفه عوارض ارضیه و انبارداری به قرار ذیل است:
الف ـ برای اجناسیکه در انبار بسته گذارده شود برای هر ۱۰ کیلو در ده روز ۱۷ دینار و نیم.
ب ـ برای اجناسیکه در انبارهای سرپوشیده یا زیر روکش گذارده شود ثلث حقوق فوق.
ج ـ برای اجناسی که بدون روکش در محوطه گمرک جا داده شود ربع حقوق فوق.
د ـ برای اجناسی که در مخازن عمومی گذارده شود نصف عوارض مقرره برای انبارهای در بسته گمرک اخذ خواهد شد. برای احتسـاب حقوق انبارداری اجراء واحد وزن ۱۰ کیلو همیشه به واحد مافوق تبدیل و کسور مدت ده روز ده روز تمام حساب میشود.
تبصره ـ هرگاه در نتیجه انقلابات جوی نسبت به اجناسیکه در زیر روپوش یا بدون آن در محوطه گمرک جا داده شده خساراتی وارد شود مسئولیتی متوجه گمرک نخواهدبود.
۴ـ عوارض حمالی. این عوارض به موجب تعرفه‌های مخصوصی‌که از طرف اداره گمرک تنظیم میشود اخذ خواهدشد.
۵ ـ عوارض جراثقال و راه‌آهن و غیره. در بنادریکه دولت جراثقال دارد برای حق استعمال آن از هر تن مال‌التجاره ۴۴ دینار دریافت میشود و حداقل حقی که به هر بسته یا عدل تعلق می‌گیرد ۵ دینار خواهدبود در جاهائی که گمرک برای تسهیل عملیات تخلیه بارگیری دارای راه‌آهن‌های کوچک و یا اسکه باشد عوارض بر طبق تعرفه که از طرف اداره کل گمرک تنظیم خواهدشد گرفته میشود.
۶ـ عوارض نظارت انبارهای خصوصی:
در مورد بازکردن انبارهای خصوصی با سایر عملیاتی که حضور مأمور گمرک را در انبارهای مزبور ایجاب نماید صاحبان این انبارها علاوه‌بر تسلیم درخواست تمبردار برای هر دفعه ۵ ریال باید بپردازند.
ماده ۷ ـ کلیه کسور حقوق و عوارض گمرکی کمتر از ۵ دینار به ۵ دینار تبدیل میشود.
ماده ۸ ـ حقوق گمرکی اجناسی که در تعرفه از روی وزن برای آنها حقوق تعیین گردیده از کلیه مقدار وارده یا صادره آن اجناس بدون رعایت خوبی و بدی و قیمت و وضعیت آن اخذ خواهدشد معذلک اگر محقق شود که اتفاقاً مال‌التجاره در حین حمل ضایع شده و قصد تقلبی در بین نبوده اظهارکننده یا صاحب مال میتواند تقاضای تفکیک یا انهدام و یا اعاده اجناس فاسد را بنماید.
در صورتی که تفکیک جنس سالم از فاسد مقدور نباشد گمرک ورودی میتواند با اجازه اداره مرکزی گمرک و یا تنظیم صورت مجلس تخفیفی در حقوق گمرکی به نسبت کسر قیمتی که در اثر فساد یا عیب حاصل شده باشد.
ماده ۹ ـ نسبت به مال‌التجاره‌هائی که حقوق گمرکی آن از روی عده یا وزن معینی در تعرفه ذکر شده هرگاه مال‌التجاره به مقدار زیادتر یا کمتر از واحد مقرره در تعرفه به گمرک عرضه شود حقوق آن به همان نسبت از روی تعرفه دریافت خواهدشد.
ماده ۱۰ ـ واحد وزن برای تعیین حقوق اجناسی که از روی وزن حقوق می‌پردازند کیلوگرم متریک است.
ماده ۱۱ ـ منظور از وزن با ظرف یا لفاف یا محفظه مندرج در تعرفه گمرکی وزن خالص جنس به اضافه وزن لفاف یا ظرف و یا محفظه خواهد بود که آن جنس با آن لفاف یا ظرف یا محفظه به معرض فروش گذارده میشود حقوق گمرکی مایعاتی که در بشگه چوبی یا فلزی و یا سایر ظروف وارد میشود از روی وزن خالص آن جنس به اضافه وزن ظروف اخذ میگردد.
ماده ۱۲ ـ ماخذ تعیین حقوق گمرکی اجناسی که در تعرفه با قید ظرف ذکر نگردیده است وزن خالص آن اجناس می‌باشد نسبت به اجناس مزبور صاحبان باید در اظهارنامه تمایل خود را راجع به گمرک نمودن جنس از روی وزن خالص حقیقی یا وزن خالص قانونی قید نمایند. وزن خالص حقیقی عبارت از وزن جنس منهای وزن کلیه لفافهای آن می‌باشد وزن خالص قانونی عبارتست از وزن جنس با کلیه لفافهای آن منهای کسور قانونی که به ترتیب ذیل تعیین میشود:
الف ـ برای شیشه‌آلات و چینی‌آلات محتوی در صندوق صدی چهل.
ب ـ برای سایر اجناسی که در صندوق یا چلیک یا پیت وارد شود صدی بیست.
ج ـ برای اجناسی که در سبد، زنبیل و سایر لفافهای پوستی و چرمی وارد شود صدی هشت.
د ـ برای اجناسی که جوف حصیر ـ کیسه و یا لفافهای پارچه و غیره وارد شود صدی سه.
کسور قانونی فوق شامل لفاف‌هائی که به طور ناقص جنس را بپوشاند از قبیل لفاف تخته مشبک یا قفس و غیره نخواهدبود.
ماده ۱۳ ـ باز نمـودن و بستـن اجناس برای تفتیـش گمرکی به عهده اظهارکنندگان مال می‌باشد و هرگاه اجناس در موقع بازکردن یا بستن ضایع یا تنزل قیمت پیدا کند مسئولیت آن متوجه اداره گمرک نخواهدبود و اداره گمرک حق دارد برای تفتیش و یا تجدیدنظر هر عده از بسته‌هائی که لازم بداند به خرج اظهارکننده و با حضور مشارالیه باز و رسیدگی نماید.
ماده ۱۴ ـ برای اجناس وارده یا صادره بدون ظرف (فرج) واردکننده یا صادرکننده باید در اظهارنامه وزن خالص را معین کند. وزن با ظرف اجناسی که از ادای حقوقی معاف بوده و بطور بسته (کلی) وارد یا صادر گردد باید در اظهارنامه معین شود و مأمورین گمرک در این صورت کسور قانونی مذکور در ماده ۱۲ را از وزن کل موضوع کرده وزن خالص مشخص می‌کنند.
ماده ۱۵ ـ برای اجناسی که از روی قیمت حقوق میپردازد صاحب مال مکلف است کتباً قیمت آن اجناس را اظهار نماید.
ماده ۱۶ ـ هرگاه اجناس مختلفه که از روی وزن یا قیمت حقوق به آنها تعلق می‌گیرد در یک عدل گذارده شده و از حیث حقوق گمرکی متفاوت باشد صاحب مال باید قیمت و وزن هریک را جداگانه تعیین نماید.
ماده ۱۷ ـ تعیین قیمت جنس در گمرک از روی قیمت معمولی جنس است در مبدأ یا محل ساخت به اضافه مخارج باربندی و بیمه و دلالی و حمل و نقل و یا سایر مخارج لازمه برای ورود یا صدور آن جنس تا محل گمرک شدن ولی در هر حال این قیمت هیچ وقت کمتر از قیمت معمولی عمده فروشی اجناس مشابه در بازار ایران (بازار محلی یا نزدیک ترین بازار) در تاریخ تسلیم اظهارنامه تفصیلی به گمرک بعد از وضع حقوق و عوارض و ۵ درصد از بابت نفع تاجر نخواهدبود.
ماده ۱۸ ـ چنانچه اداره گمرک قیمت اظهارشده را کمتر از آنچه مقرر است تشخیص دهد حق دارد از اظهارکننده مطالبه اظهارنامه متمم آنرا نماید و یا تقاضا کند که جنس اظهارشده به خارجه عودت داده شود یا در مقابل تأدیه قیمت به اضافه ۵ درصد بعنوان رفع خسارت به گمرک واگذار شود در صورت اخیر اداره گمرک باید هرچه زودتر وجه مزبور را تأدیه نماید و منتهای مدت آن از روز ابلاغ خرید به اظهارکننده تا ۱۵ روز خواهدبود.
ماده ۱۹ ـ در صورتیکه ذینفع بخواهد مالی را که گمرک بازخرید نموده استرداد کند باید حقوق و مخارج متعلقه آنرا به اضافه مبلغی بعنوان حقوق استرداد که باقتضای موقع رئیس گمرک محل و یا اداره مرکزی در صورت مراجعه به آن معین خواهدنمود بپردازد حقوق استرداد از سه مقابل حقوق اضافی که موضوع اختلاف است بیشتر نخواهدبود.
ماده ۲۰ ـ اداره گمرک باید اجناس بازخرید را که مسترد نگردیده به‌ترتیبی که بهتر منافع دولت را تأمین نماید به فروش رسانده و از حاصل فروش وجهی را که به اظهارکننده مطابق ماده ۱۸ پرداخته به اضافه حقوق و عوارض متعلقه و مخارج موضوع نموده و مازاد را در حساب عایدات متفرقه گمرکی منظور نماید.
ماده ۲۱ ـ هر گاه اجناسی به گمرک اظهار شود که طبقه‌بندی آنها به‌موجب تعرفه جاری صریحاً تعیین نشده باشد اداره کل گمرک حق دارد تعرفه آن را با مقایسه به اجناسی که بیشتر به آن شباهت دارد تعیین و یا شمول ماده ۱ قانون مقدمه تعرفه گمرکی بنماید.
ماده ۲۲ ـ هرگاه در تشخیص نوع و جنس مال‌التجاره بین اظهارکنندگان و مأمورین گمرک اختلاف حاصل شود مأمورین گمرک می‌توانند دو نمونه از جنس مورد اختلاف برداشته یکی از آنها را در گمرک محل ضبط و نمونه ثانی را با راپورت مشروح موضوع اختلاف نزد رئیس گمرک ایالتی یا ولایتی مستل بفرستند در صورتیکه مشارالیه به دلایل مخصوص قطع اختلاف را در محل جایز نداند یا شخص ذینفع تقاضا کند موضوع به اداره کل گمرک تعیین تکلیف مراجعه خواهدشد.
ماده ۲۳ ـ چنانچه مسلم شود اظهارکننده بدون سوءنیت مال خود را اظهار کرده است با تقاضای کتبی مشارالیه رئیس گمرک محل به او اجازه میدهد که مال خود را از گمرک خارج نماید مشروط به اینکه حداکثر حقوق را که بر آن مال تصور شود تضمین نمود و تعهد کند که به تصمیم اداره کل گمرک تسلیم شود.
ماده ۲۴ ـ هرگاه صاحب مال از سپردن تعهدنامة مذکور در ماده قبل استنکاف نماید و یا رئیس محل پس از شنیدن اظهارات مقومین تشخیص دهد که ذینفع قصد تقلب داشته است اجازه خارج کردن مال‌التجاره مورد اختلاف را نخواهد داد مگر پس از تضمین حقوق و جریمه مطابق تشخیص رئیس گمرک محل.
فصل سوم ـ معافیتهای گمرکی
ماده ۲۵ ـ قطع نظر از معافیتهای مندرج در تعرفه و قوانین مخصوص و قراردادهای بین دولت و سایر دول اشیاء ذیل از حقوق گمرکی معاف می‌باشد:
۱ـ اشیاء وارده یا صادره برای اعلیحضرت همایون شاهنشاهی و والاحضرت همایونی و دربار سلطنتی از کلیه حقوق گمرکی و عوارض و معاینه گمرکی معاف است ولی در هر مورد دستور معافیت باید از اداره مرکزی و بر حسب اعلام اداره محاسبات دربارشاهنشاهی با دفتر مخصوص شاهنشاهی صادر گردد. همچنین اسباب سفر سلاطین و رؤسای کشورهای خارجه و ملتزمین رکاب آنها که به ایران مسافرت می‌نمایند از حقوق و معاینه گمرکی.
۲ـ اشیاء وارده یا صادره جهت مصرف شخصی سفراء کبار و وزراء مختار و شارژدافرها و مستشاران و نواب و اتاشه‌های شوری و نظامی و دریافی و هوائی. سفارتخانه‌ها که به ترتیبات مقرره از طرف وزارت امورخارجه معرفی شده باشند با شرط معامله متقابل نسبت به مأمورین ایران.
۳ـ اثاثیه و سایر اشیاء مخصوص مصرف شخصی ژنرال قنسولها و قنسولها و نایب قنسولهای دارای کاریر که در ظرف مدت نه ماهه اول انتصابشان به این سمت وارد گردد به شرط معامله متقابل نسبت به مأمورین ایران.
۴ـ علائم کشوری پرچم و لوازم‌التحریر و مبل و اثاثیه مخصوص دفتر ژنرال قنسولگریها و قنسولگریها و رئیس قنسولگریها به شرط معامله متقابل و بدون قید مدت ۹ ماه.
به غیر از اسباب سفر شخصی که نمایندگان سیاسی و یا قنسولی در موقع ورود یا خروج با خود حمل می‌کنند و بسته چاپارهای سیاسی که از نقطه نظر نزاکت بین‌المللی از معاینه و تسلیم اظهارنامه معافند برای سایر اشیاء وارده یا صادره باید اظهارنامه تفصیلی به امضای شخص ذینفع تنظیم و در صورت ضرورت رئیس هیئت مأمورین نیز آنرا تصدیق کند تا تشریفات گمرکی آن بعمل آید. معافیت مندرج در بند ۲ را می‌توان برحسب تقاضای وزارت امورخارجه شامل مأمورین سیاسی خارجه که از ایران عبور می‌نمایند نمود.
۵ ـ منظور از اشیاء مستعمل مسافرین ملبوس و لوازم سفر است به‌استثناء اشیاء نو و آنچه جنبه تجارتی داشته باشد مسافرینی که گذرنامه مرتب داشته باشند مجاز هستند مقداری آذوقه یا لوازم سفر به معافیت از حقوق وارد یا خارج کنند ولی این معافیت نسبت به هر گذرنامه مجموعاً از ۲۵ ریال حقوق و عوارض تجاوز نخواهدکرد.
۶ ـ اثاثیه و لوازم خانه اتباع ایران که دو سال در خارجه اقامت نموده و به ایران مرجعت می‌کنند مشروط به اینکه این اشیاء نو نبوده و از ظاهر آنها علامت استعمال مشهود و با وضعیت اجتماعی واردکننده متناسب و برای فروش نباشد و همچنین اثاثیه و لوازم خانه مأمورین دولت در خارج مشروط به اینکه اشیاء وارده مستعمل و با وضعیت اجتماعی مأمور مزبور متناسب و برای فروش نباشد. همچنین اثاثیه و لوازم خانه اتباع خارجه که برای اقامت دائم به ایران وارد می‌شوند با شرط اینکه اشیاء مزبور مستعمل و متناسب با وضعیت اجتماعی واردکننده بوده و برای فروش نباشد. پیانو ـ هارمونیوم ـ ارگ ـ سینماتوگراف ـ رادیو و کلیه وسائل نقلیه از معافیت مذکور در فوق مستثنی هستند.
تبصره ـ در صورتی که اسباب سفر و اشیاء شخصی مسافرین که به ایران وارد و یا خارج می‌شوند تا شش ماه پس از ورود یا خروج آنها وارد یا خارج شوند تابع مقررات مذکور در فوق خواهدبود مشروط به اینکه اداره گمرک مدلل شود اشیاء مزبور متعلق به همان مسافرین می‌باشد.
۷ـ افزار و ادوات کار متعلق به صنعتگران و صاحبان حرفه و کارگرانی که به ایران ولو به طور موقت وارد می‌شوند به استثناء پیانو ـ هارمانیوم ـ ارگ ـ سینماتوگراف ـ رادیو و کلیه وسائط نقلیه ـ با شرط اینکه افزار و ادوات مزبور مستعمل باشد.
تبصره ـ اداره گمرک میتواند پیانو ـ هارمونیوم ـ دوچرخه کالسکه که آرتیستها و نمایش‌دهندگان برای اجرای حرفه‌شان وارد می‌کنند به ترتیب ورود موقت طبق نظامنامه مخصوص اجازه ورود دهد.
۸ ـ حیواناتی‌که برای تعلیف به خارجه فرستاده می‌شوند و یا از خارجه برای تعلیف به ایران وارد می‌شوند از حقوق گمرکی معافند ولی خروج و ورود حیوانات مزبور باید از دفاتر مجاز برای این عمل انجام و دفتر گمرکی دوباره ورود یا دوباره خروج از طرف صاحبان آنها تعیین و در روی جواز قید گردد.
۹ـ اجناس و یا امتعه ساخت ایران که به علت ممنوعیت یا عناوین دیگری که معلول به فورس‌ماژور باشد در خارجه فروش نرفته و عودت داده می‌شوند به استثناء اشیائی‌که ورود یا خروج آن ممنوع باشد در صورتی که برای این اشیاء حقوق خروجی قبلاً داده شده باشد با دستور اداره مرکزی گمرک مسترد خواهد شد.
۱۰ـ اجناس و یا امتعه ساخت ایران یا خارجی که برای تکمیل و یا تعمیر و یا شرکت در نمایشگاه به خارجه حمل و به ایران عودت داده میشود از حقوق گمرکی معاف خواهد بود. چنانچه اجناس مزبور در موقع ورود ثانوی اضافه قیمت یا افزایش یا کسر وزن حاصل نموده باشد بهمان نسبت حقوق گمرکی به آنها تعلق خواهدگرفت برای استفاده از این ترتیب اشیاء فوق‌الذکر باید قبل از حمل به خارجه در گمرک ایران سرب یا مهر شده یا علائم مشخصه آن در روی جواز خروجی قید گردد تا در مراجعت وسائل تشخیص فراهم باشد.
۱۱ـ اشیاء و امتعه خارجی که برای تعمیر و تکمیل و یا شرکت در نمایشگاه‌ها به ایران وارد شود در موقع ورود از حقوق گمرکی معاف و طبق نظامنامه مربوطه به ورود موقت با آنها رفتار خواهد شد.
۱۲ـ لوکوموتیف ـ واگن و دستگاههای هوائی که بطور مرتب و دائمی در خطوط بین ایران و خارجه حرکت می‌کنند و مقدار سوختی که به جهت راه آنها لازم است.
۱۳ـ لفافهای متعارفی حاوی اشیاء معاف یا اجناسی که مطابق وزن خالص یا قیمت حقوق به آنها تعلق می‌گیرد به استثناء ظروف شیشه و لفافهای تجملی همچنین لفافهای اجناس صادراتی ایران در موقع بازگشت به کشور از حقوق گمرکی معاف خواهد بود.
۱۴ـ قطعات کشتیهای خارجی از قبیل دکل ـ شراع ـ لنگر ـ طناب و غیره که در ساحل ایران غرق یا به خاک نشسته و همچنین متعلقات کشتیهای ایرانی که در سواحل خارجه غرق یا به خاک به شرط اینکه در ظرف یکسال به ایران حمل شود.
۱۵ـ نمونه‌های پارچه که بیش از سی سانتی‌متر طول نداشته باشد و نمونه‌جات چسبیده روی مقوا و غیره و به طور کلی نمونه‌جاتی که دارای قیمت ذاتی نبوده یا بواسطه عملیات مأمورین گمرک از قبیل قطع کردن و غیره غیرقابل مصرف شده باشد.
۱۶ـ اجناس و وسائط نقلیه که بطور ترانزیت کاپوتاژ یا ورود موقت وارد یا خارج میشود با شرائط مندرجه در نظامنامه‌های مربوطه.
تبصره ـ به استثناء اسباب سفر و نمونه‌های بی‌قیمت ارسالی به وسیله پست و بسته‌های چاپار سیاسی برای اجناس مشمول معافیت مثل سایر اجناس بایستی برای هر فقره مال‌التجاره اظهارنامه تنظیم و سایر تشریفات گمرکی آن انجام گردد.
ماده ۲۶ـ اشیاء ذیل از دادن اظهارنامه و معاینه گمرکی معاف است.
الف ـ مراسلات ـ کاغذهای بیمه‌شده بسته‌های کوچک و غیره وارده بعنوان سفارتخانه‌های خارجه در ایران و یا صادر از طرف سفارتخانه‌های مزبور به خارجه که بوسیله پست یا مأمور مخصوص و طبق نظامنامه چاپار سیاسی مصوب هیئت دولت وارد یا خارج میشود این معافیت شامل بسته‌هائی که مهر رسمی دولت مربوطه را نداشته باشد نخواهد شد وزن با ظـرف مراسـلات بسته‌های فوق‌الذکـر از ۱۵ کیلوگرم نباید تجاوز نماید.
تبصره ـ وزارت خارجه میتواند معافیت مذکور در این ماده را شامل بعضی از قنسولگریهای مقیم ایران بنماید.
ب ـ کیسه‌های محتوی مراسلات پستی به استثنای کیسه‌هائی که در آن بسته‌های پستی و بسته‌های نمونة تجارتی باشد مشروط به آنکه کیسه‌های مزبور از طرف مأمورین رسمی پست خارجه مهر و تسلیم مأمورین پست ایران شود کیسه‌های حاوی بسته‌های نمونه و یا اجناس دیگر که بوسیله مراسله ارسال میشود معاینه و تفتیش خواهدشد ولی نمونه‌های تجارتی و اجناسی که دارای قیمت ذاتی نباشد بدون تشریفات گمرکی و پرداخت حقوق و عوارض به صاحب آن تسلیم خواهدشد و همچنین در صورتی که مجموع حقوق یک یا چندین بسته که بعنوان یکنفر بوسیله پست که در یک وهله ارسال میشود از یک ریال تجاوز ننماید می‌توان آن اشیاء را به منزله مسطورة بی‌قیمت تلقی و به معافیت از حقوق و عوارض گمرکی قبول نمود.
فصل چهارم ـ ممنوعات
ماده ۳۷ـ قطع نظر از اجناسی که ورود آنها به موجب سهمیه‌های اقتصادی سالیانه غیرمجاز است اجناس ذیل در ورود ممنوع می‌باشد:
1ـ تریاک.
2ـ چرس و بنگ و حشیش رناس خام یا ساخته شده.
3ـ ژنده و لباس مستعمل از هر قبیل.
4ـ مسکوکات نیکلی ـ مسی و برنجی.
5 ـ درشکه ـ کالسکه دلیجان ـ کالسکه سیرک ـ دوچرخه‌های آهنی.
6 ـ کتب ـ روزنامه‌جات و مطبوعات و صور و علامات و اشیاء مختلفه که موجب فتنه یا فساد و مخالف اصول مذهبی و عادات مستحسنه کشور باشد.
7ـ اجناسی که روی خود آنها یا لفاف معمولی آنها علامات اسامی و عنوان تجارتخانه و شعار و مشخصات دیگری باشد که مستقیماً یا بطور غیرمستقیم ایجاد اشتباه نسبت به مبدأ یا اسم سازنده یا تهیه‌کننده یا خواص و یا مشخصات اجناس مزبور نماید.
8 ـ مرفین ـ کوکائین و مشتقات آن و بطور کلی تمام ادویه مخدره و ساکارین و بلودومتیلن جز با اجازه اداره کل صحیه و بر طبق نظامنامه مربوطه و ادویه سمیه با اجازه اداره شهربانی بر طبق نظامنامه مربوطه.
9 ـ رنگهای ترکیبی غیرمذکور در فهرست منتشره اداره کل گمرک جز اجازه اداره کل صناعت.
10ـ اسلحه و مواد محترقه از هر قبیل به استثنای کبریت ـ شمعچه و فشنگهای ضد حریق مگر با اجازه دولت.
11ـ روبل کاغذی.
12ـ کلیه اسکناسهای تقلبی خارجه.
13ـ اجناسی که دارای علامت شیر و خورشید پرچم ایران باشند.
14ـ دستگاههای تلگراف بی‌سیم و قطعات منفصله آن به استثنای رادیو کنسرت گیرنده مگر با اجازه دولت.
15ـ دستگاههای عکاسی و سینما توگرافی که در هواپیما بکار می‌رود مگر با اجازه دولت.
16ـ صفحات گرامافون که جنبه تبلیغی داشته باشد.
17ـ مدال و دکمه‌های شبیه مسکوکات رایج کشور.
18ـ مدال و دکمه‌های دارای شیر و خورشید مگر با اجازه دولت.
19ـ جنازه مگر با اجازه دولت.
ماده ۲۸ـ صدور اشیاء ذیل اعم از اینکه بطور دائم یا موقت باشد ممنوع است.
1ـ اسلحه و مهمات جنگی از هر قبیل جز با اجازه دولت.
2ـ اشیاء صنعتی و کلکسیون که از طرف وزارت معارف عتیقه تشخیص داده شده جز با اجازه وزارتخانه مزبور.
3ـ طلا و نقره به شکل شمش یا مسکوک یا به هر شکل دیگر جز مستثنیاتی که در قانون و نظامنامه‌های مربوطه پیش‌بینی شده.
4ـ ساکارین ـ مرفین و سایر مواد مخدره.
5 ـ کنجیده.
6 ـ اسب و گاو جوان لازم برای فلاحت مشروط به اینکه دندان نینداخته باشد.
7ـ چوبهای صنعتی مگر با اجازه دولت.
8 ـ میش و قوچ و بره نژاد مرینوس و قره گل و نژاد زندیه شیراز.
ماده ۲۹ ـ نقل و انتقال اشیاء ذیل از کشتی به کشتی دیگر در آبهای ساحلی ایران ممنوع است.
1ـ اسلحه و مهمات جنگی از هر قبیل.
2ـ تریاک خارجه.
فصل پنجم ـ واردات
مقررات عمومی
ماده ۳۰ ـ جز در موارد مخصوص که باید به رئیس نزدیکترین دفتر گمرک اطلاع داده شود ورود هیچگونه اجناس ممکن نیست مگر از محلهائی که در آنجا دفاتر گمرکی برای اخذ حقوق ورودی اجناس مطابق صورت راهها و دفاتر گمرکی مجاز برقرار شده باشد انحلال یک دفتر یا احداث یک دفتر جدید یا تغییر وظایف هر دفتر بموجب تصمیم وزارت مالیه صورت گرفته و به اطلاع عامه خواهدرسید. همچنین موقوف کردن یا تأسیس طرقی که برای ورود یا خروج مال‌التجاره مجاز است به اطلاع عامه می‌رسد.
ماده ۳۱ ـ واردکننده باید در دفتر گمرک ورودی اظهارنامه اجمالی به‌فارسی مطابق نمونه رسمی اداره گمرک در دو نسخه که متضمن اطلاعات ذیل باشد به رئیس گمرک تسلیم نماید.
اولاً ـ کشور مبدأ و محل ارسال مال‌التجاره و چنانچه اجناس با کشتی یا طیاره حمل شده باشد اسم و تبعیت و محل حرکت آن کشتی یا طیاره و همچنین اسم ناخدا یا صاحب کشتی یا راننده.
ثانیاً ـ عده و جنس و علامت و نمره بسته‌ها یا عدلهای وارده.
ثالثاً ـ نوع جنس محتوی در بسته یا عدلها و همچنین نوع مال‌التجاره که بیظرف حمل شده و وزن یا اندازه مال‌التجاره و قیمت و مقصد آن.
رابعاً ـ هر اظهارنامه گمرکی باید امضاء یا مهر شده باشد و هرگاه اظهارکننده سواد نداشته باشد دیگری میتواند از طرف او اظهارنامه را بنویسد و در این صورت باید نویسنده صحت مهر علامتی که اظهارکننده گذارده است تصدیق نماید.
تبصره ۱ ـ هر گاه محمولات عبارت از اجناسی باشد که حقوق آنها از ۱۰۰ ریال و مقدار آن از یکبار حیوان تجاوز نکند ممکن است بجای اظهارنامه کتبی شخص ذینفع سوش را که باید صادر شود امضاء کند چنانچه اظهارکننده بیسواد باشد سوش آن سند را با انگشت خود مهر نماید.
تبصره ۲ ـ به مسافرین در هر موقع اجازه داده میشود اشیائی که با خود دارند و عبارت از اشیاء تجارتی نیست شفاهاً اظهار کنند.
تبصره ۳ ـ بعضی دفاتر گمرکی که معاملات تجارتی آنجا خیلی توسعه و اهمیت دارد ممکن است اظهارنامه اجمالی که به زبان خارجه نوشته شده و تعیین آن زبان از طرف اداره مرکزی میشود بپذیرند مشروط به اینکه ترجمه فارسی آن ضمیمه باشد.
ماده ۳۲ ـ حمل اجناس بطور ترانزیت از ایران ممکن است بر طبق عهدنامه و مقاولات منعقده از طرف دولت و شرائطی که در نظامنامه مخصوص مقرر شده یا میشود اجازه داده میشود.
فصل ششم ـ واردات از طریق دریا
ماده ۳۳ ـ کشتی و هر نوع وسائل حمل دریائی باید در موقع ورود از خارجه به ایران قبل از آنکه در هیچ نقطه ایران به ساحل نزدیک شود مستقیماً به بندری که دفتر گمرک در آنجا موجود است وارد گردد.
ماده ۳۴ ـ کشتی باید در لنگره‌های مجاز لنگر بیندازد در صورتیکه اشکالاتی راجع به محل لنگر انداختن کشتی تولید شود رئیس گمرک محل آنرا مرتفع می‌کند. بلافاصله بعد از ورود کشتی و قبل از شروع به‌تخلیه محمولات آن ناخدا یا صاحب کشتی مزبور موظف است علاوه بر دو نسخه اظهارنامه اجمالی سوادی از بارنامه (مانیفست) خود را در دو نسخه به رئیس گمرک محل تسلیم نماید. هرگاه کشتی حاوی اجناسی باشد که می‌بایست به بنادر مختلفه فرستاده شود محمولات متعلقه هر یک از بنادر باید جداگانه در بارنامه ذکر شود ولی رئیس گمرک محل میتواند در صورتی که مقتضی بداند کشتی را از ذکر اجناسی که مقصد آن بندر خارجه است معاف بدارد از صاحبان کرجیهای ترکمنی و زورقهای شراعی و بلم و غیره که ظرفیت آنها ۲۰ تن یا کمتر بوده و عادتاً بارنامه (مانیفیست) تنظیم نمی‌کند سواد بارنامه مطالبه نخواهدشد.
ماده ۳۵ ـ هرگاه بر اثر وقوع قضایای فوق‌العاده (فرس ماژور) ناخدا یا صاحب کشتی قبل از رسیدن به محلی که دفتر گمرک دائر است به حکم اجبار بار کشتی یا کرجی خود را تقلیل دهد باید مراتب را با ذکر اشیاء منقوله از کشتی به کشتی دیگر و آنچه را از محمولات خود تقلیل داده در اظهارنامه که برای گمرک تهیه نموده و همچنین در اسناد کشتی قید نماید.
ماده ۳۶ ـ هر کشتی که به یکی از بنادر ایران آمده و مقصود او فقط پناهنده شدن در موقع طوفان یا ترمیم خسارات یا فقط تهیه آذوقه باشد حق خواهدداشت تمام مدتی که برای او لازم است در آنجا توقف نماید مشروط بر این که پس از ورود هرچه زودتر ناخدا یا صاحب آن اظهارنامه کتبی به گمرک محل داده و علت توقف خود را در آن ذکر و بعلاوه تصریح کند به غیر از آذوقه کشتی و مصالح و ادواتی که برای تعمیرات مورد احتیاج است مطلقاً چیزی بارگیری یا پیاده نخواهدنمود در اینصورت ناخدای کشتی محتاج به تحصیل جواز حرکت نبوده مختار است به میل و اراده خود بدون تشریفات گمرکی دیگری از بندر خارج شود ولی هرگاه آن کشتی بیش از ۷۲ساعت در بندر لنگر بیندازد ناخدا موظف است سوادی از بارنامه (مانیفست) به گمرک تسلیم نماید در صورتیکه تعمیر خسارات و ضایعات کشتی مستلزم پیاده کردن تمام یا قسمتی از محمولات آن باشد تسلیم مانیفست برای ناخدا ضروری خواهدبود در این مورد گمرک امتعه را در مخازن و محوطه‌های خود تحویل گرفته و حقوق انبارداری مقرره را از تاریخ تحویل آنها دریافت می‌کند چنانچه گمرک تأسیسات کافی در تحت اختیار خود نداشته باشد با توافق نظر ناخدا و مأمورین محلی وسائلی برای حفظ و حراست امتعه مزبوره در انبارهای دولتی یا خصوصی فراهم خواهدنمود.
ماده ۳۷ ـ تمام وظائفی که بموجب مقررات این نظامنامه بر عهده ناخدا یا صاحب کشتی می‌باشد ممکن است با رضایت صریح یا ضمن او از طرف اجرای کمپانی کشتیرانی نماینده کشتیهای مزبور انجام شود.
ماده ۳۸ ـ رئیس گمرک محل پس از رؤیت اظهارنامه اجازه تخلیه کشتی را ذیل همان اظهارنامه صادر خواهدنمود. غیر از مورد مذکور در این ماده ۳۵ تخلیه کشتی فقط پس از صدور اجازه مزبور باید شروع و در حضور مأمورین گمرکی که از طرف رئیس محلی برای معاینه مال‌التجاره یا لدی‌الاقتضاء مراقبت حمل آنها به انبار یا از کشتی به کشتی دیگر معین می‌شوند انجام گیرد.
تبصره ـ رئیس گمرک محلی میتواند استثنائاً قبل از وصول بارنامه کشتی و ورود آن در بندر اجازه تخلیه بار کشتی را صادر نماید.
ماده ۳۹ ـ مال‌التجاره را که در اولین دفتر ورودی اظهار و باید به بندر دیگری که در آنجا نیز دفتر گمرکی موجود است حمل شود می‌توان در دفتر مقصد تفتیش نمود مشروط بر اینکه بدواً معاینه مختصری از وضع بار و مهر سربی درب انبار و یا بسته‌هائی‌که در سطح کشتی گذارده شده است بعمل آید ولی در صورت ظن به قاچاق رئیس گمرک حق دارد امر به تفتیش کامل تمام بار کشتی بنماید.
ماده ۴۰ ـ در صورت ظن به قاچاق رئیس گمرک محل یا مأموری که مخصوصاً برای اینکار معین شده میتواند از ناخدا یا صاحب کشتی تقاضا نماید که بارنامه‌ها و سایر نوشتجات کشتی را که راجع به مال‌التجاره است ارائه دهد چنانچه مأمورین گمرک تفتیش بارهای کشتی را لازم بدانند ناخدا یا صاحب کشتی باید هر نوع تسهیلات را برای انجام این عمل فراهم نماید.
ماده ۴۱ ـ کلیه مال‌التجاره که از کشتی یا قایق خارج میشود باید مستقیماً به انبار بسته سرپوشیده محوطه گمرک یا انبار خصوصی که گمرک قبول نموده و در تحت نظر گمرک است (طبق مقررات فصل چهاردهم) حمل شود.
ماده ۴۲ ـ رئیس گمرک محلی مجاز است در صورت درخواست ناخدا یا صاحب کشتی یا قایق یا صاحب اجناس اجازة نقل آن اجناس را از کشتی به کشتی دیگر برای حمل به بندر دیگر ایران یا خارجه بدهد ولی با پرداخت عوارض ذیل و تحت شرایطی که ممکن است اداره کل گمرک به‌تقاضای وقت مقرر دارد.
الف ـ نقل و تحویل در لنگرگاه یا در بندر از کشتی به کشتی دیگر یا انتقال به ساحل هر بسته یا عدل سی و دو دینار و نیم.
ب ـ نقل و تحویل از کشتی به کشتی دیگر یا انتقال به ساحل یا بردن به انبار هر بسته ۶۵ دینار غیر از حقوق انبارداری مقرر.
در مورد اجناس بیظرف عوارض فوق در صورت انتقال مستقیم برای هر تن چهار ریال و سی دینار و در صورت انتقال غیرمستقیم هشت ریال و شصت و پنج دینار.
تبصره ـ این اجازه شامل کرجیهای بادی که محصول آن اجناس غیرمجاز باشد نخواهدبود.
فصل هفتم ـ مال‌التجاره از آب گرفته شده
ماده ۴۳ ـ اشخاصی که محمولات کشتیهای غرق شده و یا به آب ریخته شده را در سواحل و یا آبهای ساحلی ایران بدست آورند باید هرچه زودتر مراتب را به اطلاع نزدیکترین دفتر گمرکی برسانند و دفتر مزبور موقتاً اجناس از آب گرفته شده را به نام دولت تصاحب نموده و از مجرای رسمی به قنسول کشوری که تصور می‌رود کشتی متعلق به آن کشور است اطلاع خواهد داد اشیاء سریع‌الفسادی که جزء محمولات فوق‌الذکر باشد فوراً به‌حساب مالک فرضی آن فروخه خواهدشد قنسولها می‌توانند با اثبات مالکیت اتباع دولت متبوعشان اشیاء از آب گرفته و یا قیمت حاصله از فروش آنرا با پرداخت حقوق گمرکی و سایر عوارض و مخارج نجات آن که با توافق نظر بین رئیس گمرک محل و نجات‌دهنده تعیین خواهد شد دریافت نماید. اجناسی که سریع‌الفساد نباشد پس از شش ماه به فروش خواهدرسید و حاصل فروش پس از وضع حقوق و عوارض بین مالک اجناس و نجات‌دهنده آنها به نسبتی که مورد موافقت طرفین باشد تقسیم خواهد شد حاصل فروش در صورتی که تا دو سال مورد مطالبه صاحبان واقع نشود بین خزانه و نجات دهنده تقسیم خواهد شد.
ماده ۴۴ ـ اجناس از آب گرفته که قبل از ورود مأمورین گمرک بدون اطلاع آنها به نقاط دور از ساحل حمل شده باشد مثل اجناسی که بدون اظهارنامه وارد شده است، محسوب و ضبط خواهد شد.
ماده ۴۵ ـ وقتی که مال مستخلص از غرق بوسیله کرجی به خشکی حمل شود صاحب کرجی مشمول همان تکالیفی که برای ناخدای کشتی مقرر است خواهد بود با این اختلاف که اظهار ممکن است شفاهی باشد.
ماده ۴۶ ـ تا مدتی که مال مستخلص شده در تحت نظارت مأمورین گمرک است صاحب مال حق دارد آنرا بدون تأدیه حقوق گمرک مجدداً به خارجه حمل کند مشروط بر اینکه اجناس مزبور در مدتی که رئیس گمرک محل معین می‌کند خارج شود.
ماده ۴۷ ـ مال‌التجاره از آب گرفته شده که نسبت به آن بر طبق ماده سابق رفتار نشود از حیث حقوق مانند مال‌التجاره وارده محسوب خواهد شد.
فصل هشتم ـ واردات از طریق خشکی
ماده ۴۸ ـ کلیه اجناس وارده از راه خشکی باید از راه‌های مجاز مستقیماً به طریق اولین دفتر گمرک حمل شود به غیر از مورد مخصوص مذکوره در ماده ۲۰ این نظامنامه.
ماده ۴۹ ـ حامل مال‌التجاره به مجرد ورود به اولین دفتر گمرک باید مال‌التجاره را در محوطه گمرک پیاده کرده اظهارنامه‌های مذکوره در ماده ۳۱ را به رئیس گمرک بدهد هرگاه اجناس وارده بیش از بار یک چهار پا نبوده و منفرداً وارد شده باشد ممکن است بدون مطالبه بارنامه و اظهارنامه اجمالی به اظهار شفاهی قناعت شود. نسبت به دواب بارکش که برای مصرف حمل اجناس یا مسافر است اظهار شفاهی در هر موقع پذیرفته خواهدشد مشروط بر اینکه مکاری سوش سندی را که باید صادر شود امضا یا با انگشت خود مهر کند.
ماده ۵۰ ـ هرگاه دفتر ورودی سرحدی مجاز برای انجام تشریفات گمرکی نبوده و دفتر اصلی گمرک در داخله کشور باشد اظهارنامه مذکور در ماده۳۱ باید در دو نسخه تهیه و به رئیس دفتر سرحدی تسلیم شود که یکی را خود نگاهداشته و دیگری را با حاشیه پته ضمانتی به دفتر گمرکی مقصد ارسال دارد دفتر ورود پس از رسیدگی به عده و علامت و نوع بسته‌ها یا عدلها آنها را مهر سربی‌زده با اصل پته (پاساوان) تحویل حمل کننده نموده از او التزام می‌گیرد که بارها را به همان ترتیب بدون هیچگونه تصرف یا پاساوان تضمینی به دفتر گمرکی که باید حقوق آنرا دریافت کند تسلیم نماید پس از ورود بسته‌ها به دفتر مقصد و رسیدگی به صحت بسته‌ها و مهر آن رئیس محل یا قائممقام او ورقه رسید ذیل حاشیه پته را تصدیق نموده نزد رئیس دفتر سرحدی می‌فرستد و هرگاه رسید بار در مدتی که معین شده به رئیس دفتر سرحدی نرسد باید تفصیل را به رئیس دفتر مقصد اطلاع بدهد که حمل‌کننده را تعقیب نموده حقوق گمرکی و جریمه را دریافت دارد در صورت تخلف متصدیان حمل از مقررات فوق وسائط نقلیه آنها وثیقه وصول حقوق و عوارض و جرائم احتمالی خواهدبود.
تبصره ـ حمل اجناس از دفتر اصلی گمرکی به دفتر اصلی گمرک دیگر به ترتیب پاساوان در هر مورد موکول به اجازه اداره مرکزی کل گمرک و یا پرداخت وثیقه نقدی یا بانکی معادل دو برابر حقوق و عوارض گمرکی خواهد بود در مورد اجناس معاف از حقوق گمرکی تعیین میزان وثیقه در هر مورد به تشخیص اداره مرکزی کل گمرک می‌باشد.
فصل نهم ـ واردات از طریق هوا
ماده ۵۱ ـ هر هواپیما که وارد ایران میشود باید از راههائیکه در نظامنامه مخصوص هواپیمائی پیش‌بینی شده است عبور نموده و مقررات گمرکی را در دفاتری که در آن نظامنامه تعیین شده است انجام دهد.
ماده ۵۲ ـ عبور از سرحد باید بین طلوع و غروب آفتاب و از بالای پست‌های گمرک سرحدی صورت گیرد تجاوز سه کیلومتر نیز از طرفین پست مزبور مجاز است.
ماده ۵۳ ـ هرگاه بر اثر حوادث فوق‌العاده (فرس ماژور) که باید وقوع آن به ثبوت برسد هواپیما از نقطه‌ای به غیر از نقاط مقرره از سرحد عبور کند در این صورت باید در نزدیکترین فرودگاه مجاز که در خط سیر آن واقع است به پائین بیاید و چنانچه قبل از رسیدن به میدان مزبور مجبور به پائین آمدن شود موظف است به نزدیکترین دفتر گمرک یا مالیه یا اداره ارتش یا حکومت محلی اطلاع دهد و مجدداً نمی‌تواند بدون اجازه یکی از مقامات فوق‌الذکر حرکت کند و آن اداره پس از رسیدگی و تحقیق کتابچه راه و بارنامه را که در ماده بعد مذکور است ویزا نموده و محل فرودگاهی را که باید هواپیما بالضروره به آنجا رفته و عملیات گمرکی را انجام دهد تعیین می‌کند.
ماده ۵۴ ـ خلبان باید موقع ورود به فرودگاه مجاز کتابچه راه و گذرنامه و دو نسخه سواد بارنامه و صورت آذوقه‌ای را که در هواپیما دارد به‌گمرک تسلیم نماید. در صورتیکه هواپیما حامل مال‌التجاره نباشد فقط یک نسخه بارنامه سفید تسلیم خواهدنمود ترتیب اظهارنامه‌های تفصیلی همانست که در مورد واردات بطور عموم معمول است.
فصل دهم ـ صادرات از طریق دریا
ماده ۵۵ ـ هیچگونه مال‌التجاره قطع‌نظر از جنس و یا مبدأ آن نباید قبل از اظهار و رسیدگی به موجب مواد ۵۶ و ۵۷ و ۵۸ نظامنامه برای حمل به خارجه به کشتی حمل شود مگر در موارد مستثنیه که در مواد ۲۵ و ۶۶ ذکر شده است. بارگیری کشتی علاوه از محلهائی‌که دفتر گمرکی موجود است در سایر نقاط نیز ممکن است انجام شود به شرط تحصیل اجازه مخصوص از گمرک و در تحت نظر عده‌ای مأمور گمرک که رئیس نزدیکترین دفتر گمرکی مقتضی بداند.
ماده ۵۶ ـ قبل از بارگیری صادرکننده اظهارنامه‌ای که متضمن عده و نوع بسته‌ها و علامت و نمره و جنس و وزن و قیمت مال‌التجاره و اسم و تبعیت کشتی کشور مقصد و مبدأ مال‌التجاره باشد به رئیس گمرک محل تسلیم می‌نماید. نوع مال‌التجاره که حقوق خروجی میپردازد باید برطبق اسامی که در تعرفه معین شده است اظهار شود و برای سایر اجناس صادرکننده باید همان اسامی مصطلحه و مستعمله در تجارت را استعمال نموده و در این خصوص توضیحاتی را که رئیس گمرک بخواهد بدهد.
ماده ۵۷ ـ پس از تسلیم اظهارنامه و انجام تشریفات گمرکی و پرداخت حقوق و عوارض و جرائمی که ممکن است در صورت ارتکاب تخلف تعلق گیرد اجازه حمل اجناس به کشتی داده خواهد شد جز با اجازه مخصوص رئیس محل هیچگونه مالی را به کشتی نمی‌توان حمل نمود مگر با حضور مأمورین تفتیش گمرک.
ماده ۵۸ ـ ناخدا یا صاحب هرکشتی تجارتی یا کرجی که در یکی از بنادر ایران بارگیری نموده و یا در بندر یا لنگرگاه ایران ایستاده باشد ملزم است قبل از حرکت تحصیل اجازه حرکت نماید مگر در مواقع طوفان و یا حوادث فوق‌العاده دیگری که مجبور به حرکت فوری باشد و همچنین در موردی که در ماده ۳۶ پیش‌بینی شده است مأمورین گمرک می‌توانند تمام محمولات کشتی یا کرجی را در صورتی که لازم بدانند تفتیش نمایند و در این صورت ناخدا یا صاحب کشتی باید هرگونه تسهیلات برای انجام این کار برای مأمورین فراهم نماید.
ماده ۵۹ ـ هیچ کشتی نمی‌تواند از بندر یا لنگرگاه حرکت کند مگر اینکه فرمانده یا صاحب کشتی تمام محمولات آنرا طبق بارنامه ورودی کشتی تخلیه و توضیحات لازمه در صورت بروز اختلاف داده و همچنین دوسواد از بارنامه محصولاتی که برای صدور می‌باشد تسلیم گمرک بنماید. در مورد کشتیهای بخاری رئیس گمرک محل میتواند اجازه حرکت بدهد با شرط آنکه نماینده کشتیرانی کتباً تعهد نماید در مدت پنج روز پس از حرکت کشتی بارنامه و سایر اوراق مربوطه را تسلیم و پرداخت جرائم مندرج در ماده ۹۶ نظامنامه را تقبل نماید سواد بارنامه مذکور در این ماده از صاحبان کرجیهای ترکمنی شراعی و یاکرجی‌های دیگری که ظرفیت آن ۲۰ تن و کمتر بوده و معمولاً بارنامه تنظیم نمی‌کنند مطالبه نخواهدشد.
فصل یازدهم ـ صادرات از طریق خشکی
ماده ۶۰ ـ هر نوع مال‌التجاره را به استثنای آنهایی که در صدور ممنوع می‌باشد می‌توان از راه خشکی که دفتر گمرکی در آنجا باشد صادر نمود. صدور مال‌التجاره از نقاطی که دفتر گمرکی در آنجا نباشد با اجازه مخصوص و تحت نظارت یک یا چندنفر مأمور گمرک ممکن است انجام شود.
ماده ۶۱ ـ به محض ورود مال‌التجاره به دفتر گمرکی متصدی حمل باید اظهارنامه در دو نسخه که دارای اطلاعات مذکوره در ماده ۵۶ باشد به رئیس محلی تسلیم و در صورت مطالبه مأمورین گمرک باید صورتهای محمولات یا بارنامه‌های مربوطه به آن اجناس را نیز تحویل نماید. در صورتی که اجناس جداگانه سال و مقدار آنها از یکبار حیوان بیشتر نباشد بدون مطالبه بارنامه به اظهار شفاهی قناعت خواهدشد و سوش جواز را حامل باید امضاء نماید مسافرین همیشه مجازند اشیائی را که با خود حمل می‌کنند در صورتی که آن اشیاء جنبه تجارتی نداشته باشد شفاهاً به‌گمرک اظهار نمایند.
ماده ۶۲ ـ رئیس محلی یکی از اظهارنامه‌های را نگاهداشته و دیگری را مهر لاکی ضمیمه جواز خروج می‌کند. پس از تفتیش و اخذ حقوق و عوارض (در صورت تعلق گرفتن و الصاق مهر سربی رئیس گمرک اجازه حمل مال را به حمل کننده میدهد و مال‌التجاره مستقیماً از راه مجاز یا به طریقی که در قسمت اخیر ماده ۶۰ مذکور گردیده است به طرف سرحد حمل میشود.
ماده ۶۳ ـ متصدی حمل باید جواز خروج را به مأمورین دفتر سرحدی تسلیم نماید و در صورتی که مأمورین گمرک پس از رسیدگی صحت بارها و مهرهای سربی را تصدیق نمایند آنرا در تصدیق‌نامه صدور می‌نویسند و در مدت معینه برای دفتری که آن تصدیق را صادر نموده اعاده می‌دهند. در صورت عدم تطابق بسته‌ها و سرب‌ها مأمورین گمرکی آنرا ثبت و به ترتیب مقرر عمل می‌نمایند.
فصل دوازدهم ـ صادرات از طریق هوا
ماده ۶۴ ـ قبل از حرکت هواپیما خلبان باید دفتر راه و بارنامه محمولات خود را به مأمورین گمرک تسلیم نماید در صورتیکه هواپیما حامل مال‌التجاره نباشد مأمورین گمرک به اخذ اظهارنامه سفید و ویزای دفتر راه قناعت خواهند نمود.
ماده ۶۵ ـ هواپیماهای حامل مال‌التجاره که مقصد خروج از کشور را داشته باشند باید قبلاً تشریفات گمرکی مندرج در مواد ۵۶ و ۵۷ و ۵۸ مربوط به صادرات از راه دریا را انجام دهند قبل از حرکت هواپیما مأمورین گمرک پس از رؤیت بارنامه و اظهارنامه تفتیشات لازمه را معمول و بارنامه و دفتر راه را امضاء نموده و اقدام به مهر نمودن اجناسی که طبق مقررات باید به آنها مهر سربی الصاق شود خواهند نمود.
ماده ۶۶ ـ علاوه بر مقررات فوق خلبان‌ها موظفند بر طبق ترتیباتی که بموجب نظامنامه مخصوص هواپیمائی مقرر است عمل نمایند.
فصل سیزدهم ـ انبارهای گمرک
ماده ۶۷ ـ اداره گمرک در هر یک از دفاتر گمرکی انبارهائـی برای نگاهداری اجناس وارده یا صادره خواهدداشت. انبارهای مزبور عبارتند از انبارهای سرپوشیده و محوطه‌های گمرکی.
ماده ۶۸ ـ ورود اجناس به انبار گمرک به موجب یک نسخه اظهارنامه که در ماده ۳۱ مقرر است یا پاساوان تضمینی انجام می‌گیرد.
ماده ۶۹ ـ قبول اجناس در انبارهای گمرک پس از تفتیش سطحی که مشخص نوع آن اجناس باشد به عمل خواهد آمد. پس از تفتیش فوق‌الذکر مأمورین گمرک با حضور صاحب مال یا نماینده او به تطبیق عده نوع جنس و نمره و علامات بسته‌ها با مندرجات اظهارنامه اقدام مراتب را در دفتر مخصوصی که برای این منظور نگاهداشته میشود ثبت می‌نماید. هرگاه در موقع تخلیه آثار دستخوردگی یا خرابی در ترتیب باربندی و لفاف اجناس مشاهده شود مراتب از طرف مأمورین گمرکی طبق صورت مجلسی که به امضای صاحب مال یا نماینده او می‌رسد یادداشت خواهد شد. بسته‌های خراب شده و یا آنهائی که آثار نشت و یا دستخوردگی و یا شکستگی داشته باشد پس از معاینه محتویات آنها در حضور صاحب مال یا نماینده او در انبار گمرک قبول خواهد شد.
ماده ۷۰ ـ بسته‌ها باید طبق دستور مأمورین گمرک در انبار چیده شده و برای تسهیل در شماره آنها حتی‌الامکان بسته‌های متعلق به یکنفر و مربوط به یک محمول در یک ردیف گذارده شوند.
ماده ۷۱ ـ بسته‌های وارده به انبار را قبل از اظهار قطعی محتویات آنها نمی‌توان باز نمود.
اظهار قطعی ممکن است برای ورود یا دوباره خروج و یا توقیف در مخزنهای گمرک باشد بسته‌هائی که صاحب آنها بواسطه نداشتن اطلاعات کافی از محتویات آن نمی‌توانند اظهارنامه تفصیلی تنظیم نمایند و یا مایل به تغییر لفاف و یا جور نمودن و یا خشک نمودن محتویات بسته‌ها می‌باشند از قید مذکور در فوق مستثنی خواهندبود ولی برای انجام عملیات اخیرالذکر صاحب مال باید تقاضای کتبی به رئیس گمرک محل تسلیم و مشارالیه یک یا چند نفر مأمور برای نظارت تعیین نماید. اجناس خطرناک یا ناسالم و یا اجناسی که مجاورت آنها باعث خرابی سایر اجناس میشود در انبارهای گمرک قبول نشده و باید فوراً برای ورود یا دوباره خروج اظهار شود مگر اینکه اجناس مزبور در انبارهای خصوصی واگذار شود و یا اداره گمرک بتواند آن اجناس را در محوطه‌های مخصوص جای دهد بارهای بزرگ که باعث تنگ کردن فضای انبار شود در انبار گذارده نمی‌شود ولی می‌توان آن اجناس را در انبارهای سرپوشیده یا محوطه گمرکی زیر روپوش یا بدون آن و در حیاط گمرک در صورتی که وجود داشته باشد و یا بالاخره در محل مخصوصی‌که رئیس گمرک محل برای این منظور معین خواهدنمود جای داد.
ماده ۷۲ ـ اجناس وارده منتها ۶ ماه از تاریخ تحویل آن به گمرک ممکن است در انبار و محوطه گمرکی بماند اجناسیکه بعد از انقضای این مدت برای ورود به داخله کشور یا اعاده به خارجه یا نقل به مخزن اظهار شود در حراج فروخته خواهدشد حراج اقلاً (۴۵) روز پس از اخطار کتبی به کسی که جنس به اسم او رسیده یا صاحب آن در صورتیکه معین باشد و ۱۵ روز پس از اعلان در جراید بعمل خواهدآمد. حاصل خالص فروش پس از وضع حقوق و عوارض و مخارج تا مدت یک سال در صورت مراجعه صاحب مال به او مسترد و پس از یکسال به خزانه دولت عاید خواهدگردید.
فصل چهاردهم ـ مخزنها
ماده ۷۳ ـ از نظر منافع تجارتی در محلی که دفتر گمرکی موجود باشد ممکن است دو قسم مخزن دایر شود:
1ـ مخزن عمومی یعنی مخزنیکه مخصوص حفظ اجناس متعلق به اشخاص مختلفه است.
2ـ مخزن خصوصی که منحصر به اجناس صاحب نیاز با مستأجر آن و اجناسیکه به اسم او وارد شده می‌باشد مطابق مواد ۷۸ و ۷۹ این نظامنامه واردکنندگان می‌توانند اجناس خود را در این مخزنها برای اینکه در آتیه برای ورود به داخله کشور و یا اعاده بخارجه اظهار نمایند بگذارند از اجناسی که در مخزنهای عمومی متعلق به اداره گمرک یا استیجاری واگذار میشود حق انبارداری معادل نصف حق انبارداری معمولی کمک دریافت میگردد.
ماده ۷۴ ـ مدت توقف جنس در مخزن عمومی یک سال است و هرگاه تا انقضای سال تکلیف قطعی آن معین نشود بموجب ماده ۷۲ در حراج فروخته خواهدشد.
ماده ۷۵ ـ اجناس سریع‌الاحتراق ـ خطرناک ـ مولد امراض و یا اجناسی که مجاورت آن موجب خرابی سایر اجناس شود و همچنین اجناسی که در ورود از حقوق معاف می‌باشند و اجناس ضایع و فاسد شده یا سریع‌الفساد از ورود به مخزنها ممنوع می‌باشد.
ماده ۷۶ ـ برای جای دادن اجناس در مخزنهای عمومی یا خصوصی صاحب مال باید اظهارنامه مخصوصی حاوی تمام اطلاعات مندرجه در ماده ۳۱ امضاء کرده و تسلیم اداره گمرک نماید.
اداره مزبور پس از دریافت اظهارنامه سند لازم (پاساوان) صادر خواهد نمود مخارج ناشی از نقل و انتقال بعهده صاحب مال خواهدبود.
ماده ۷۷ ـ اجناسی که در مخزن عمومی گذارده میشود باید بر طبق دستور مأمورین گمرک مرتباً چیده شده و مأمورین گمرک دفتری نگاهداشته و اجناس وارده را بتدریج ورود در آن ثبت نمایند تمام تفصیلات لازم را که در موقع لزوم بتوان به آن وسیله اجناس را تشخیص داد در دفتر قید خواهند نمود. هرگاه در موقع ورود بسته‌ها به انبار علائم دستخوردگی ظاهری یا خرابی که مانع قطعی ورود آن اجناس به انبار نباشد ملاحظه شود مأمورین باید وضعیت را ثبت و یادداشت نمایند.
ماده ۷۸ ـ هریک از واردکنندگان می‌توانند در محلی که دفتر گمرک موجود است اجازه احداث مخزن خصوصی برای خود تحصیل نمایند مشروط بر اینکه از این راه زحمتی به اداره گمرک ایجاد نشود بعلاوه محل مزبور در مجاورت محل بارانداز واقع و ساختمان آن طوری باشد که اجناس در آنجا از دستبرد کاملاً مصون بوده و بعلاوه محلی که در موقع خروج جنس می‌توان در آنجا عمل تفتیش را انجام نمود دارا باشد. مخزن خصوصی دارای دو قفل خواهدبود که یکی از آنها را اداره گمرک به خرج صاحب مال تهیه و کلید آن نزد رئیس گمرک برای اینکه بدون حضور مأمورین گمرک کسی دخالت در انبار ننماید خواهدماند و هر موقع اداره گمرک لازم بداند قفل مزبور را میتواند به خرج صاحب مال عوض نماید مقررات مواد ۷۲ و ۷۴ شامل اجناسی که در انبارهای خصوصی جا داده میشود اعم از اینکه مدت توقف آن زیاد باشد یا کم باشد نخواهدبود.
ماده ۷۹ ـ تاجری که دارای مخزن خصوصی است باید دفتری مطابق نمونه که اداره مرکزی گمرک تعیین نموده برای ثبت اجناس وارده به مخزن نگاهداشته و صفحات آن دفتر قبل از شروع به ثبت باید توسط رئیس گمرک محلی یا قائممقام او نکره گذارده و پاراف شود و مأمورین گمرک در هر موقع حق دارند اجناس موجود در مخزن را شمارش و رسیدگی نموده و تطابق آنها را با مندرجات دفتر مذکور معلوم و آنرا با محتویات اسناد ورود و خروج تطبیق نمایند این عملیات اقلاً سالی یکمرتبه باید انجام شود هرگاه فقدان بسته‌ای در مخزن محقق شود صاحب مخزن باید حقوق و عوارض مقرره را علاوه بر جرائم متعلقه فوراً ادا نماید.
ماده ۸۰ ـ هیچ جنسی را از مخزن عمومی یا خصوصی نمی‌توان خارج نمود مگر آنکه قبلاً صاحب مال اظهارنامه تفصیلی مطابق ماده ۹ و ۸ یا مواد ۵۶ و ۶۱ به گمرک محل تسلیم نماید رئیس گمرک محل پس از رؤیت اظهارنامه جوازی صادر می‌کند که جنس به داخله یا مجدداً به خارج حمل شود و بموجب آن ورقه اجازه خروج مال از مخزن داده میشود و مدتی که برای این کار معین شده است در ورقه ذکر خواهدشد خروج مال از مخزن باید با حضور مأمورین گمرک انجام شود.
ماده ۸۱ ـ اجناسی که در مخازن عمومی و خصوصی گذارده میشود باید دارای اتیکت بوده و مرتب چیده شود بطوری که به سهولت بتوان آنها را شماره و تعیین نمود که موجب کدام سند داخل مخزن شده.
ماده ۸۲ ـ صاحبان اجناسی که در مخازن عمومی و خصوصی گذارده شده می‌توانند بموجب تقاضای کتبی از رئیس محل تحصیل اجازه نموده و لفافهای اجناس را عوض کنند و یا اجناس تجزیه یا جور نموده و بخشکاند در این صورت رئیس گمرک یک یا چند نفر مأمور خواهدگماشت که در آن انبار نظارت کنند بسته‌های جدید مثل بسته‌های تازه وارد شده به مخزن باید در دفاتر ثبت و اتیکت آنها به دستورالعمل رئیس محل تغییر داده شود.
ماده ۸۳ ـ در انبارهائی‌که تحت عنوان مخزن بکار می‌روند جز اجناسی که به این عنوان و با ترتیبات معینه جای داده میشود اجناس دیگری را نمی‌توان گذارد اگر در مخزن خصوصی جنسی دیده شود که وجود آن در مخزن متکی به اسناد مقرره نباشد مأمورین گمرک آنرا وارده به مخزن تلقی نموده و رأساً در دفتر ورودی ثبت می‌نمایند.
ماده ۸۴ ـ حفظ و نگهداری اجناس در مخزنهای خصوصی به عهده صاحب مال می‌باشد که لدی‌الاقتضاء طبق دستور رئیس گمرک اقدام خواهدنمود. رئیس گمرک می‌توانند در صورت تشخیص ضرورت مراقبت رأساً و به خرج صاحب مال مراقبتهای لازم نسبت به اجناس موجود در مخزنهای خصوصی بنماید.
ماده ۸۵ ـ در صورت تقاضای کتبی صاحب مال رئیس گمرک محلی میتواند به مشارالیه اجازه برداشتن نمونه از اجناسیکه در مخزن دارد بدهد.
فصل پانزدهم ـ مسئولیت گمرک نسبت به اجناسی که در ابنیه گمرکی با مخزنهای خصوصی گذارده میشود
ماده ۸۶ ـ هرگاه بسته‌ای که به گمرک تحویل و در انبار در بسته یا محل دیگری جای داده شده باشد بواسطه عدم مراقبت مأمورین گمرک مفقود و یا در نتیجه تسامح آنها خسارتی به آن وارد آید برحسب مورد آن با میزان خسارت وارده از طرف گمرک پرداخته خواهدشد ولی در صورتی که فقدان یا خسارات وارده ناشی از کیفیت خود مال‌التجاره و یا بدی باربندی یا انقلابات جوی یا اتفاقات غیرمنتظر و یا فرس‌ماژور باشد مسئولیتی متوجه گمرک نخواهد بود.
ماده ۸۷ ـ مسئولیت نقصان طبیعی یا فاسدشدن جنس در صورتی که مربوط به اداره گمرک نباشد و همچنین سوختن اجناس در مدت توقف در مؤسسات گمرکی متوجه دولت نیست.
صاحبان مال همیشه حق دارند اجناس خود را برای حریق یا خطرات دیگر بیمه نمایند.
ماده ۸۸ ـ مسئولیت فقدان و نقصان و یا فساد اجناسیکه در مخزنهای خصوصی باشد به عهده دولت نیست. (رجوع شود به جمله اخیر ماده ۷۹).
فصل شانزدهم ـ تفتیش مال‌التجاره
ماده ۸۹ ـ تفتیش اجناس بموجب یک ورقه اظهارنامه مخصوص راجع به هر قسمت آن اجناس به امضاء صاحب مال یا دریافت‌کننده یا نماینده او صورت خواهد گرفت در اظهارنامه گمرکی باید مطالب ذیل ذکر شود:
اول ـ مبدأ ـ مقصد جنس وارده ـ تاریخ و نمره بارنامه که جنس بموجب آن وارد دفتر گمرک شده است.
دوم ـ عده ـ نوع لفافها ـ علامت نمره و وزن با ظرف بسته‌ها.
سوم ـ نوع به ترتیب که در تعرفه رسمی گمرک طبقه‌بندی شده است.
چهارم ـ وزن خالص جنس ـ قیمت ـ عدد یا مقدار آن و در صورت لزوم اندازه و حجم آن با تمام حروف.
پنجم ـ در صورتی که تشریفات گمرکی به توسط حمل‌کننده یا شخصی که مال‌التجاره بعنوان او وارد شده است انجام گیرد اسماً یا محل اقامت صاحب آن.
تبصره ۱ ـ اشخاص متفرقه مجازند اشیاء وارده یا صادره خود را در صورتی که اشیاء تجارتی نبوده و هر دفعه حقوق آن از ۲۰ ریال تجاوز ننماید شفاهاً اظهار نمایند.
تبصره ۲ ـ معاینه اسباب سفر و مسافرین در محوطه گمرکی و در نقاطی که نزدیک به محل تخلیه و یا بارگیری کشتی یا راه‌آهن باشد صورت خواهد گرفت.
ماده ۹۰ ـ اصولاً هر بسته باید کاملاً تفتیش و معاینه شود لیکن وقتی که اظهارکننده فاکتور اصلی یا یادداشت کارخانه یا تاجر عمده فروش و یا یادداشت‌هائی که مبین جنس و وزن مال‌التجاره محتویه در هر یک از بسته‌ها باشد ارائه دهد گمرک میتواند در صورت متعدد بودن بسته‌ها به خالی نمودن و رسیدگی یک یا چند بسته که خود انتخاب می‌کند اکتفا نماید ولی هرگاه در نتیجه رسیدگی تفاوتی بیش از ۵ درصد بین مقدار قیمت یا تعداد یا وزن و مقدار و قیمت یا تعداد یا وزن بسته‌های اظهارشده مشاهده گردد گمرک میتواند کلیه بسته‌ها را باز و رسیدگی نماید.
ماده ۹۱ ـ چنانچه اجناسی که از روی وزن و یا عدد حقوق گمرکی می‌پردازند در بسته‌هائی که از حیث وزن و حجم مساوی باشند وارد یا صادر شوند گمرک میتواند جز در مورد ظن به قاچاق به تفتیش ده درصد بسته‌های اظهارشده که خود مأمورین بین بسته‌هائی که کاملاً پر باشند انتخاب خواهندنمود اکتفا نموده و نتیجه رسیدگی را ماخذ احتساب حقوق گمرکی اجناس مزبور قرار دهند.
در مورد اجناس معاف از حقوق گمرکی مأمورین گمرک می‌توانند جز در صورت ظن به قاچاق به تفتیش اجمالی عدد و وزن بسته‌ها اکتفا نمایند.
ماده ۹۲ ـ نتیجه تفتیش تفصیلی اجناس توسط مأمورین گمرک در اظهارنامه ورودی یا خروجی ثبت و تصدیق شده برای محاسبه و پرداخت حقوق مقرره بکار می‌رود.
ماده ۹۳ ـ پس از اینکه عمل تفتیش ختم و هیچگونه تخلفی مشاهده نشده رئیس محلی یا نماینده او حقوق و عوارض مقرره را دریافت و رسید آنرا به اظهارکننده تسلیم می‌نماید و دستور گذاردن علامت را روی بسته‌ها میدهد که به موجب آن می‌توان اجناس را از انبارها یا محوطه گمرکی خارج و تا نقطه مقصد حمل نمود چنانچه در ضمن تفتیش تخلفاتی مشاهده شود رئیس گمرک جرائمی را که بموجب فصل هفدهم مقرر است وصول می‌نماید.
فصل هفدهم ـ قاچاق و تخلف از مقررات و نظامات گمرکی
ماده ۹۴ ـ ورود و صدور و اقدام به صدور اجناس موضوع عایدات دولت بدون اطلاع مأمورین گمرک قاچاق شناخته شده و مرتکبین این اعمال برطبق مقررات قانون ۲۹ اسفند ۱۳۱۲ و نظامنامة اجراء آن مورد تعقیب و مجازات واقع خواهندگردید.
ماده ۹۵ ـ ورود اجناس ممنوع‌الورود و صدور و اقدام به صدور اجناس ممنوع‌الصدور مشمول مجازات مقرره در فصل اول از باب دوم قانون ۲۹ اسفند ۱۳۱۲ خواهدبود.
تبصره ـ اجناس ممنوع‌الورودی که مرتباً به اولین دفتر گمرک سرحدی وارد و اظهار شود ضبط و واردکننده آن از پرداخت جریمه و تعقیب جزائی معاف است.
ماده ۹۶ـ هرگاه در ضمن اجناسی که مرتباً به گمرک وارد کرده‌اند جنس دیده شود که در اظهارنامه اجمالی یا بارنامه کشتی و هواپیما (مانیفست) ذکر نشده و شفاهاً هم اظهار نگردیده باشد و یا برعکس جنسـی در اظهارنامه اجمالی یا مانیفست کشتی و هواپیما ذکر شده ولیکن به گمرک وارد نگردیده و برای علت اختلاف در ظرف شش ماه دلائل و مدارک کافی ارائه نشود عمل مشمول مقررات قاچاق و مرتکبین طبق قوانین مربوطه تعقیب خواهندشد.
تبصره ۱ ـ بطورکلی در موارد کشف اضافه یا نقصان اجناس وارده نسبت به مندرجات اظهارنامه اجمالی یا بارنامه ششماه مهلت برای اثبات علت اختلاف به متصدی حمل یا ناخدای کشتی یا صاحب آن و یا کمپانی کشتیرانی و خلبان داده میشود و چنانچه در ظرف این مدت اشخاص مزبور مدلل نمایند که اختلاف در اثر سهو و اشتباه از قبیل جای ماندن بسته یا بسته‌های در بندر مبدأ یا تخلیه در بندر دیگر به علت فرس‌ماژور یا اشتباه بوده است از بابت هر بسته یا عدل جنس مورد اختلاف مبلغ هفت ریال و هشتاد دینار بعنوان جریمه انتظامی اخذ میگردد چنانچه پس از تسلیم اظهارنامه ناخدا ـ صاحب کشتی یا خلبان و یا متصدی حمل به رئیس گمرک ثابت نماید که دستور ناسخی راجع به تخلیه یک قسمت از محمولات به او رسیده است اجازه اصلاح اظهارنامه بدون اخذ جریمه انتظامی داده خواهدشد در مورد اجناس با ظرف هر سیصد کیلو یک عدل محسوب میشود.
تبصره ۲ ـ برای هر تخلف غیرمهم و قابل اغماضی که متصدیان حمل مال‌التجاره در تنظیم اظهارنامه اجمالی یا مانیفست مرتکب شوند از قبیل عدم صحت علامت نمره و نوع لفاف بسته‌های اجناس ۲۰/۵ ریال جریمه انتظامی اخذ خواهد شد برای تأخیر در تسلیم اظهارنامه اجمالی یا مانیفست در موعد مقرر جریمه انتظامی ۲۶ ریال خواهد بود ولی مجموع جرائم متعلق به یک مانیفست نباید از ۲۶ ریال تجاوز نماید مگر در صورت مشاهده تکرار تخلف از متصدیان عمل و غفلت و تسامح آنها در انجام تکالیف مقرره که در این مورد می‌توان میزان جریمه را تا ۱۳۰ ریال ترقی داد.
ماده ۹۷ ـ هرگاه در موقع معاینه و تفتیش اجناس در گمرک و تطبیق آنها با مندرجات اظهارنامه تفصیلی معلوم شود که مقدار یا نوع جنس برخلاف واقع اظهار شده و این عمل متضمن نقصان حقوق و عوارض مقرره باشد علاوه بر وصول اصل تفاوت حقوق و عوارض از یک تا سه برابر آن بعنوان جزای نقدی به تناسب کیفیت عمل و وضعیت اظهارکننده به تشخیص رئیس گمرک اخذ خواهد شد خارج کردن اجناس از گمرک بدون دادن اظهارنامه و اطلاع مأمورین گمرک مستلزم همان مجازاتی است که برای ورود اجناس به کشور بدون اطلاع گمرک مقرر گردیده.
ماده ۹۸– [اصلاحی ۱۳۲۷/۱۲/۲۵]
هرکس به قصد فریب دادن مأمورین گمرک شخصا و یا بوسیله دیگری اسناد و یا صورت حساب (فاکتور) تقلبی که مندرجات آن از حیث قیمت یا مقدار یا نوع و یا مبدأ اجناس وارده و یا صادره برخلاف واقع و یا ناقص باشد تهیه و شخصا و یا بوسیله دیگری مورد استفاده قرار دهد، صرف نظر از تعقیباتی که طبق مواد مربوطه قانون مجازات عمومی ممکن است بعمل آید، از مرتکب علاوه بر اصل تفاوت حقوق و عوارض گمرکی از یک تا سه برابر آن بعنوان جزای نقدی به تناسب کیفیت عمل و اوضاع و احوال به تشخیص اداره کل گمرک دریافت خواهد شد.
[ماده ۹۸ ـ هر کس به قصـد فریب دادن گمرک شخصـاً و یا بوسیله دیگری اسناد و یا صورت حساب (فاکتور) تقلبی که مندرجات آن از حیث قیمت ـ مقدار ـ نوع یا مبدأ اجناس وارده یا صادره بر خلاف حقیقت و یا ناقص باشد تهیه و شخصاً و یا بوسیله دیگری مورد استفاده قرار دهد صرفنظر از تعقیباتی که طبق مواد مربوطه قانون مجازات عمومی ممکن است بعمل آید از مرتکب حداکثر جریمه مقرره در ماده ۹۷ اخذ خواهد شد.]
تبصره ـ اجرای ترتیب مذکور در این ماده اختیار اداره گمرک را راجع به بازخرید اجناس مندرج در ماده ۱۸ این نظامنامه سلب خواهد نمود.
ماده ۹۹ ـ در صورتیکه کشتی یا هواپیما از بندر یا لنگرگاه یا فرودگاه بدون تحصیل اجازه مندرج در ماده ۵۸ حرکت نماید جریمه معادل ۱۳۰ ریال اخذ خواهد شد مگر اینکه خروج کشتی یا طیاره در اثر پیش‌آمد فوق‌العاده (فرس ماژور) انجام شده باشد.
ماده ۱۰۰ ـ هرگاه مهر سربی یا قفل یا سایر اقسام مهر گمرکی که تحت نظر مأمورین گمرک به اجناس یا کشتی یا هواپیما یا سایر وسایط نقلیه و یا انبارهای محتوی اجناس الحاق شده از بین رفته و یا محو شده باشد برای هر مهر سربی یا غیرسربی یا قفل دو ریال و شصت ریال جریمه انتظامی اخذ خواهد شد مگر اینکه عمل مزبور عمداً انجام شده باشد که در این صورت مرتکبین برطبق مدلول تبصره ماده ۱۴ قانون ۲۹/۱۲/۱۳۱۲ تعقیب و مجازات خواهد شد و چنانچه جنسی که تحت تضمین مهر سربی یا غیرسربی یا قفل بوده است از بین رفته یا کسر داشته باشد. در صورت عمدی بودن مزبور مرتکب طبق مقررات مربوطه به قاچاق تعقیب و الا به وصول حقوق و عوارض گمرکی جنس از بین رفته یا کسری اکتفا خواهدشد.
ماده ۱۰۱ ـ برای هرگونه تخلف از مقررات این نظامنامه که بالصراحه برای آن مجازاتی تعیین نگردیده جریمه از ده ریال تا یکصد و سی ریال اخذ خواهدشد.
ماده ۱۰۲ ـ جنسی‌که به آن جریمه تعلق گرفته وثیقه وصول جریمه متعلقه خواهد بود و در صورتی که پرداخت آن تا دو ماه به تعویق افتد اداره گمرک میتواند از آن جنس به میزانی که تکافوی جریمه را نماید در حراج عمومی به فروش برساند.
ماده ۱۰۳ ـ اداره گمرک میتواند کلیه وسائط نقلیه که وسیله حمل اجناس ممنوع‌الورود یا ممنوع‌الصدور قرار گرفته‌اند برای تأمین وصول جرائم مربوطه به آن اجناس توقیف و متصدی حمل را به گمرک ثابت و مشارالیه ارسال‌کننده و یا شخصی که اجناس مزبور باید به او تسلیم گردد تعیین نماید.
ماده ۱۰۴ ـ برای کلیه تخلفات از مقررات این نظامنامه از طرف کاشفین شخصاً صورت مجلسهائی که بطور صحیح متضمن اسم اشخاص ـ محل ـ روز و خلاصه قضیه باشد برای تعقیب تنظیم میشود. صورت‌مجلس مزبور باید منتها تا ۱۵ روز پس از تاریخ کشف تخلف تنظیم و یک نسخه از آن فوراً به مرتکب تسلیم گردد در صورتی که مرتکب در موقع انشاء صورت مجلس حاضر نباشد یک نسخه برای او نگاهداشته خواهدشد.
ماده ۱۰۵ ـ رسیدگی به کلیه تخلفات از مقررات این نظامنامه بدواً به توسط رئیس گمرک محلی به عمل آمده و مشارالیه میتواند درمیزان جرائم متعلقه در حدود مقررات این نظامنامه نسبت به متخلف ارفاق نماید ذینفع میتواند در هر مورد موضوع را برای تجدید رسیدگی به اداره کل گمرک مراجعه نماید.
ماده ۱۰۶ ـ اشخاصی که به نحوی از انحاء از قبیل دادن سفارش ـ خرید ـ فروش ـ فراهم کردن وسائل حمل و یا به ترتیبات دیگر در ورد اجناس ممنوعه کمک نماید مشمول مقررات فصل اول از باب دوم قانون ۲۹ اسفند ۱۳۱۲ خواهندبود.
ماده ۱۰۷ ـ اجناس ضبطی جزء اشیاء ذیل به نفع دولت فروخته خواهد شد.
1ـ جراید ـ کتب ـ مطبوعات و تصاویر مخالف اصول مذهبی یا مغایر با اخلاق حسنه این اشیاء به حکم اداره کل گمرک با تنظیم صورت مجلس منهدم می‌شوند ولی این عمل قبل از انقضاء دو ماه از تاریخ ضبط و در صورتی که به اداره کل گمرک مراجعه شده باشد قبل از تاریخ تصمیم قطعی اداره مزبور انجام نخواهدگرفت.
2ـ اسلحه از هر قبیل و مهمات آن که تحویل وزارت جنگ خواهدشد.
3ـ مسکوک غیر از طلا و نقره که به خزانه‌داری کل در مقابل پرداخت قیمت فلزات واگذار میشود.
4ـ اشیائی که بعلت داشتن علامتهای تقلبی ضبط گردیده که نسبت به‌آنها به موجب نظامنامه مخصوصی عمل خواهدشد.
5 ـ الوان ممنوع‌الورود در صورتی که مصرف صنعتی مجاز داشته باشند به اجازة اداره کل صناعت فروخته خواهدشد والا به دستور اداره گمرک و با تنظیم صورت مجلس منهدم میشود.
6 ـ ساکارین ـ مرفین ـ کوکائین و سایر ادویه مخدره که به اداره کل صحیه تسلیم میشود.
ماده ۱۰۸ ـ تا صدی سی وجوه جرائم انتظامی با نظر ادارة کل گمرک بعنوان جایزه بین مأمورینی که در دادن اطلاع و کشف تخلفات گمرکی دخیل بوده‌اند تقسیم میشود و بقیه در عایدات متفرقه گمرکی منظور خواهدشد.
فصل هیجدهم ـ مقررات مختلفه
ماده ۱۰۹ ـ تسلیم اجناس وارده به صاحبان آن موکول به ارائه اجازه تحویل که از طرف متصدیان حمل صادر میشود خواهدبود.
ماده ۱۱۰ [اصلاحی ۱۳۲۸/۰۵/۲۲]
در صورتی که وجوهی زائد از ماخذ در صورتی که وجوهی زائد از ماخذ حقوق و عوارض گمرکی وصول شده باشد و ذینفع تا یک سال از تاریخ پرداخت با ارائه مدارک لازمه کتباً تقاضای استرداد اضافه مأخوذی را نماید اداره کل گمرک موظف است مبلغ اضافی را مسترد نماید در صورتی که وجوهی کمتر از ماخذ حقوقی و عوارض گمرکی بعلت اشتباه حساب یا تعرفه‌بندی اجناس وصول شده اداره گمرک از تاریخ صدور جواز گمرکی تا سه سال مبلغ کسری را مطالبه خواهد نمود حق مراجعه گمرک به اظهارکننده تا هیجده ماه از تاریخ صدور جواز خواهد بود و پس از انقضاء مدت مزبور و با شرط اینکه اظهارکننده صاحب مال را به گمرک معرفی نماید و مالکیت مشارالیه نسبت به جنس مورد بحث در نظر گمرک مسلم باشد کسر مأخوذی از صاحب مال مطالبه والا اظهارکننده جنس صاحب مال منظور و از او مطالبه کسر مأخوذی خواهد شد.
تبصره ـ اخطار گمرک راجع به مطالبه کسر مأخوذی و یا اعتراف مدیون به وسیله تقاضای مهلت یا تقسیط و غیره و همچنین مواردی که برای قطع مرور زمان در قوانین عمومی پیش‌بینی شده قاطع مرور زمان مذکور در این ماده خواهند بود.
تبصره ۴ ـ [الحاقی ۱۳۲۸/۱۲/۱۷]
هرگاه صاحب کالا یا نماینده او نسبت بتشخیص تعرفه بندی کالای موضوع مطالبه تفاوت اعتراضی داشته باشد رسیدگی به آن به هیئتی که در اداره مرکزی کل گمرگ بنام کمیسیون دائمی تعرفه گمرکی دائر است محول میگردد و رای کمیسیون نامبرده در آن بابت قاطع خواهد بود.
ماده ۱۱۱ ـ عملیات بارگیری یا پیاده کردن اجناس وارده یا صادره از طریق دریا و هوا و همچنین واردات و صادرات از طریق خشکی از اول طلوع تا غروب آفتاب مجاز است به استثنای جمعه و ایام تعطیل رسمی مگر اینکه در موارد معینه اجازه مخصوص بموجب تقاضای کتبی از طرف رئیس گمرک محل صادر شود عملیات نقل و انتقال در انبارها و مخازن همچنین تفتیشات تفصیلی در ساعات افتتاح دفاتر صورت خواهد گرفت لیکن استثنائاً صدور اجناسی که قبلاً به تفصیل تفتیش و معاینه و جواز آن صادر شده است همه روزه مجاز می‌باشد مشروط به آنکه صدور این اجناس از سرحد مستلزم تشریفات دیگری بجز رسیدگی و تصدیق مطابقت بسته‌ها با جواز صادره و دست‌نخوردگی امهار گمرکی نباشد.
عملیات ذیل در هر موقع حتی شب میتواند صورت گیرد:
1ـ معاینه اسباب سفر و اشیاء جزئی وارده یا صادره مسافرینی که بوسیله راه‌آهن یا کشتی دارای سرویس مرتب وارد یا خارج می‌شوند.
2ـ بارگیری و تخلیه کشتی ـ ترن و هواپیماهای پستی.
3ـ ورود عرابه ـ کاروان ـ واگون و کامیون در محوطه گمرکی در صورتی که تقضای معاینه آن نشود.
4ـ بازکردن کیسه‌های پستی.
ماده ۱۱۲ ـ اداره گمرک حق دارد در کشتیهای حامل بار که در بنادر ایران توقف می‌کنند یا از بندری به بندر دیگر ایران سیر می‌نمایند مأمورینی به جهت نظارت بگمارد. ناخدای کشتی ملزم است مجاناً مأمورین مزبور را منزل داده و هرگاه لازم شود کشتی در تمام سیر خود در آبهای ایران مأمور همراه داشته باشد ناخدا باید روزی ده ریال از بابت مخارج یومیه به هر مأمور بپردازد.
[ارتقاء مبلغ هزینه روزانه مامورین گمرک موضوع ماده ۱۱۲ آیین نامه گمرکی]
ماده ۱۱۳ ـ هر نوع مخارج نقل از کشتی به کشتی دیگر و تخلیه بارگیری و نقل و انتقال و بازکردن بسته‌ها و سایر ترتیباتی که بواسطه عملیات گمرکی لازم شود خواه در کشتی یا سایر وسائط نقلیه خواه در دفاتر ورود یا خروج یا در انبارهای گمرک یا مخازن بعهده اشخاص ذینفع می‌باشد و در دفاتری‌که اداره گمرک اینگونه عملیات را کلاً یا بعضاً عهده‌دار می‌باشد برای انجام عملیات مزبور عوارضی بر طبق مقررات تعرفه مخصوص که از طرف اداره کل گمرک با تصویب وزارت مالیه تنظیم میشود اخذ خواهد شد.
ماده ۱۱۴ ـ مأمورین گمرک حق دارند در داخله کشور از اجناس خارجی در موقع حمل یا توقف در انبارها یا نقاط دیگر مدارک پرداخت حقوق گمرکی را مطالبه نمایند. چنانچه مدارک مزبور ارائه نشود و اجناس فاقد علائم گمرکی باشد اجناس مزبور موقتاً تا ارائه اسناد و مدارک لازم توقیف میشود اگر منتهی تا دو ماه از تاریخ توقیف اسناد و مدارک مذکوره ارائه نشود اداره گمرک آن اجناس را مثل اجناس وارده برخلاف مقررات این نظامنامه تلقی نموده و درباره متخلفین مجازاتهای مندرج در این نظامنامه را اجراء خواهد نمود مأمورین گمرک می‌توانند در مورد سوءظن قوی در انبارها و یا محلی که جنس گذارده شده داخل و اقدام به تفتیش نمایند ولی این تفتیش باید با حضور نمایندة پارکه یا نماینده او و کلانتر یا نماینده او و یا کدخدای محل بعمل آید.
ماده ۱۱۵ ـ برای تکمیل مقررات موجوده راجع به ترانزیت ـ کابوتاژ ـ ورود موقت ـ تعلیف و واردات و صادرات بوسیله راه‌آهن و از طریق هوا نظامنامه‌های جداگانه تهیه و به تصویب هیئت وزراء خواهد رسید.