شورای حج

فصل اول – تشکیل شورای حج

الف – از اول ماه رمضان هر سال قمری تا پایان ربیع الثانی همان سال شورائی در وزارت کشور بنام شورای حج از اشخاص زیر و تحت ریاست وزیر کشور تشکیل میگردد.
1- معاون وزارت کشور.
2- مدیر کل وزارت کشور.
3- مدیر کل وزارت امور خارجه.
4- مدیر کل وزارت بهداری.
5- نماینده نخست وزیری.
6- یک نفر از روحانیون طراز اول با انتخاب جناب آقای نخست وزیر.
7- سه نفر معتمدین شهر تهران که در امور حج دارای سابقه و پشتکار و تجربه باشند با انتخاب جناب آقای نخست وزیر.

ب – شورا از میان معتمدین شهری که عضویت جلسات را دارند یک نفر بعنوان ناظر مالی انتخاب خواهد کرد اداره سیاسی وزارت کشور وظایف دبیرخانه و اداره حسابداری آن وزارتخانه عهده دار امور حسابداری شورای حج خواهند بود و رئیس اداره سیاسی بعنوان رئیس دبیرخانه شورای مزبور در جلسات شورا شرکت خواهند داشت.

ج – شورای حج در دوران شش ماهه کار خود لااقل هفته یکبار تشکیل جلسه خواهد داد و در پایان ربیع الثانی هر سال پس از آنکه نتیجه اقدامات و بیلان درآمد و مخارج و موجودی خود را برای استحضار عامه آگهی نمود تعطیل خواهد شد و سو کمیسیونی مرکب از مدیر کل وزارت کشور – ناظر مالی- نماینده نخست وزیر و رئیس دبیرخانه از آن باقی خواهد ماند تا در صورت لزوم کارهای جاری را انجام دهد.

فصل دوم – وظایف شورای حج

الف – شورای حج موظف است که تدابیر لازمه اتخاذ و با اجازه وزیر کشور و در صورت لزوم و تصویب هیئت وزیران بوسیله سازمانهای مربوطه دولتی بموقع اجرا گذارد تا فریضه حج از طرف داوطلبان ایرانی زیارت بیت الله الحرام با حسن وجوه انجام پذیرد و از هر حیث موجبات رفاه و آسایش حجاج و حفظ شعائر مذهبی و شئون کشور تامین گردد.

ب – کلیه موجودی حسابهای کمیسیون سابق حج در حساب جاری این شورا متمرکز میگردد و وجوهی که در آینده طبق مقررات توسط حجاج پرداخت شود و یا اعاناتی که واصل گردد کلا در این حساب جمع آوری و نگاهداری خواهد شد.
هزینه هائی که از محل این وجوه پرداخت میشود باید با صدور اجازه و تصویب قبلی این شورا باشد و چکها و اسناد هزینه های مربوطه بامضای معاون وزارت کشور – نماینده نخست وزیری و ناظر شورا معتبر خواهد بود.

ج – هزینه هیئت سرپرستی – هزینه بهداشتی و پزشکی و داروئی کاروان حج بعهده شورا خواهد بود که باید بطور کافی و با رعایت صرفه و صلاح بنحوی که رفاه کامل حال حجاج را تامین نماید انجام گیرد.
آنچه پس از وضع این مخارج باقی بماند با تصویب شورا و اجازه وزیر کشور منحصراً باید بمصارفی برسد که متضمن رفاه حال و آسایش حجاج ایرانی باشد.

د – سازمان های دولتی عنداللزوم موظف اند در پیشرفت شورای حج تشریک مساعی و همکاری نمایند.

هـ – شورای حج موظف است که مجاهدت لازم بعمل آورد که وسایل نقلیه رفت و برگشت حجاج اعم از هوائی و دریائی و زمینی بشرحی که در فصل چهارم این تصویبنامه ذکر گردیده به بهترین وجهی فراهم گردد.

فصل سوم – هیئت سرپرستی

الف – هر سال یک نفر از شخصیت های برازنده کشور که در گذشته حائز مقام نخست وزیری – وزارت – سفارت کبرا – استانداری و یا معاونت وزارت داشته باشد به پیشنهاد جناب آقای نخست وزیر و با صدور فرمان همایونی به سمت امیرالحاج انتخاب میگردد که عنوان ریاست هیئت سرپرستی کاروان حج را خواهد داشت.

ب – امیرالحاج سه نفر معاون خواهد داشت که به پیشنهاد امیرالحاج و تصویب شورای حج و با حکم وزارت کشور منصوب می شوند.
یک نفر از این سه معاون باید از میان صاحبمنصبان عالیرتبه وزارت امور خارجه که از اوضاع و احوال ممالک عربی و کشور سعودی با اطلاع باشد انتخاب گردد. یک نفر از صاحبمنصبان عالیرتبه وزارت کشور و یک نفر از مامورین عالیرتبه وزارت بهداری که معاون اخیر سمت ریاست هیئت پزشکی را عهده دار خواهد بود.

ج – شورای حج یک نفر نماینده بمعیت هیئت سرپرستی اعزام خواهد کرد که رابط بین شورا و هیئت سرپرستی بوده و سمت نظارت مالی هیئت سرپرستی را عهده دار خواهد بود و اوراق و اسناد مالی هزینه های مربوط به کاروان حج را به اتفاق امیرالحاج امضاء خواهند کرد و پس از مراجعت اسناد خود را باید بشورا تحویل و حساب خود را تصفیه و تفریق نمایند.

د – یک نفر از روحانیون بعنوان مشاور مذهبی به پیشنهاد امیرالحاج و تایید شورا و تصویب وزیر کشور بمعیت هیئت سرپرستی عزیمت خواهد نمود.

هـ – مهمترین وظایف شورای حج و هیئت سرپرستی تامین وسایل بهداشت حجاج میباشد که باید پیش بینی های لازمه را از نظر تعداد ضروری پزشک – پرستار – آمبولانس و مقدار دارو بعمل آورده از هر جهت مجهز باشند.

فصل چهارم – آئین نامه اجرائی

ماده ۱– در اول ماه رمضان هر سال طبق دستور وزارت کشور در شهرستانها کمیسیونی مرکب از رئیس دارائی. رئیس بهداری. رئیس بانک ملی. رئیس شهربانی. و یک یا دو نفر از معتمدین محل و یک نفر از روحانیون درجه اول زیر نظر فرماندار تشکیل میشود و نسبت به استطاعت مالی و توانائی داوطلبان زیارت بیت الله الحرام رسیدگی نموده و به متقاضیانی که واجد شرایط باشند گواهینامه خواهند داد.

تبصره ۱– برای صدور گواهینامه اکثریت آراء ملاک عمل خواهد بود ولی موافقت فرماندار و رئیس دارائی برای تایید استطاعت مالی و نظر رئیس بهداری در مورد استطاعت بدنی ضروری است.

تبصره ۲– بهداری محل باید وسایل کار را طوری فراهم آورد که داوطلبان بدون معطلی بطور دقیق مورد معاینه پزشکی قرار گرفته و گواهی سلامتی دریافت دارند.

تبصره ۳– برای زنان باردار و معتادین و هرکس احتمال داده شود وضع مزاجی او استعداد تحمل ناراحتی های این سفر را نخواهد داشت صدور گواهی نامه ممنوع است.

تبصره ۴– استطاعت مالی نیز دقیقا مورد بررسی قرار گیرد و گواهی خلاف صادر نشود. اعضاء کمیسیون در صدور گواهی نامه ها مسئولیت مشترک خواهند داشت و صدور گواهینامه خلاف واقع موجب مسئولیت شدید همه اعضاء کمیسیون مخصوصا نماینده دستگاه مربوط خواهد بود.

ماده ۲– هر یک از داوطلبان زیارت بیت الله الحرام که گواهی صحت مزاج و دارائی دریافت دارند مکلفند مبلغ بیست هزار ریال در بانک ملی ایران اعم از تهران یا شعب شهرستانها بحساب مخصوص ودیعه بسپارند پس از انجام امور حج مبلغ مزبور بودیعه گذارنده یا قائم مقام او را با ارائه گذرنامه قابل استرداد خواهد بود در صورتی که گذرنامه مفقود شده باشد در مرکز با گواهی شورای حج و زیارت و در شهرستانها با گواهی فرماندار مبلغ مزبور مسترد می گردد.

تبصره – .چنانچه زائرین در خلال سفر احتیاج مالی پیدا کنند هیئت سرپرستی تا بیست هزار ریال در مقابل قبض رسید بآنها پرداخت و در گذرنامه او قید نموده و از محل سپرده فوق الذکر مستهلک خواهد ساخت.

ماده ۳– کمیسیون فوق تا دهم ماه شوال وظایف خود را خاتمه داده و انحلال خود را اعلام میدارد.

ماده ۴– درخواست زائرین بیت الله الحرام برای صدور گذرنامه به شهربانی مربوطه باید شامل مدارک ذیل باشد:
الف- گواهی کمیسیون محلی حج از لحاظ استطاعت مالی و بدنی.
ب- رسید بانک ملی دایر بپرداخت بیست هزار ریال ودیعه.
ج- رسید بانک ملی راجع بپرداخت یکهزار و پانصد ریال طبق تصویبنامه ۱۳۳۲۴- ۶/۲/۳۴ که یکهزار ریال آن برای توسعه و نگاهداری آسایشگاههای معلولین اختصاص داده شده و پانصد ریال بابت هزینه های مربوط بتامین رفاه و آسایش حجاج بوسیله شورای حج بمصرف خواهد رسید.
د- گواهی تلقیحات لازمه طبق تعلیمات وزارت بهداری
هـ- سایر شرایط طبق مقررات عمومی گذرنامه و تعلیمات شهربانی خواهد بود.
و- گذرنامه داوطلبان حج شهرستانها باید از نزدیک ترین شهرستانی که شهربانی آنجا اختیار صدور گذرنامه دارد صادر شود تا از هجوم داوطلبان بمرکز برای دریافت گذرنامه جلوگیری بعمل آید.

ماده ۵– فرمانداریها مکلف اند تا ۲۰ شوال و شهربانیها تا آخر ذیقعده تعداد کسانیکه تا انقضاء مدت مقرر در ماده ۴ برای آنها گذرنامه صادر شده تلگرافی بوزارت کشور اطلاع دهند و نام و مشخصات زائرین را با اولین پست بوزارت کشور ارسال دارند.

ماده ۶– شهربانیها مجازند تا دهم ذیقعده با رعایت شرایط بالا درخواست صدور گذرنامه از زائرین بیت الله الحرام را قبول نمایند.

ماده ۷– وزارت کشور تعداد کسانی را که گذرنامه گرفته اند وسیله وزارت امور خارجه به سفارت کبرای شاهنشاهی در جده تلگرافی اطلاع میدهد تا برای تهیه مسکن و وسایل مسافرت و چادر در داخل کشور عربستان سعودی نزد مقامات مربوطه محلی و مطوفین اقدام لازم بعمل آورند. وزارت امور خارجه سعی خواهد نمود که در مورد تعیین مطوفین برای زائرین ایرانی و صدور روادید تسهیلات لازمه را فراهم آورند.

تبصره – نمایندگی های شاهنشاهی در کشورهای بیگانه مکلفند با رعایت مواد مربوطه آئین نامه بموقع خود تعداد اشخاصی را که از محل ماموریت آنها بحج میروند بوزارت امور خارجه و سفارت کبرای شاهنشاهی در جده اطلاع داده و رونوشتی از آن را به وزارت کشور ارسال دارند.

ماده ۸– طرق مسافرت زائرین مکه معظمه هر سال از طرف وزارت کشور تعیین و بوسیله شورای حج به اطلاع عامه خواهد رسید.

ماده ۹– شورای حج هر سال بوسیله اداره کل هواپیمائی کشوری و سایر موسسات مربوطه حداقل کرایه مسافرت از تهران تا جده و بالعکس را با هواپیمائی که دارای تجهیزات کامل باشد و همچنین بهای بلیط وسایل نقلیه زمینی و دریائی از ایران تا جده و بالعکس را از موسسات صلاحیتدار استعلام و به ریال تعیین و اعلام می نماید.

تبصره ۱– هیچ بنگاه مسافربری و حمل و نقل نمیتواند بیش از نرخ مقرره وجهی از مسافرین دریافت نماید و نباید بیش از ظرفیت هواپیما یا سایر وسایل نقلیه مسافر سوار کند و در صورت تخلف مرتکب مورد تعقیب قانونی واقع خواهد شد.

تبصره ۲– بنگاههای هواپیمائی و صاحبان موسسات نقلیه زمینی و دریائی مکلفند قیمت بلیط هائی را که مسافرت صاحبان آن عملی نشده و یا اینکه قسمتی از مسافرت بعللی عملی نگردیده است مسترد دارند.

تبصره ۳– بنگاههای هواپیمائی که حمل و نقل حجاج را عهده دار میشوند مکلفند در تهران و شهرستانها در چندین نقطه وسایل فروش بلیط مسافرت را بنرخ تعیین شده برای حجاج فراهم نمایند . بنگاههای هواپیمائی باید حتی المقدور سعی نمایند که زائرین شهرستان هائی که در مرکز استان فرودگاه مجهز دارد مستقیما از همان مرکز استان بصوب مقصد حرکت نمایند.

ماده ۱۰ – بمنظور حفظ سلامت حجاج وزارت بهداری هر ساله هیئت پزشکی مرکب از پزشک و پرستار و کمک پرستار و غیره بتناسب تعداد حجاج تعیین و قبل از حرکت اولین دسته حجاج اعزام خواهد داشت.

تبصره ۱ – عده زائرین بیت الله الحرام همه ساله بموقع از طرف وزارت کشور بوزارت بهداری اعلام خواهد شد.

تبصره ۲ – کلیه هزینه های مربوطه به هیئت پزشکی با وسایل و داروهای مورد احتیاج از اعتبار مخصوص شورای حج و زیارت تامین خواهد شد.

تبصره ۳ – وزارت بهداری با نظر شورای حج باید طوری هیئت پزشکی را مجهز و اعزام دارد که از لحاظ پزشک و پرستار و سایر وسایل لازمه در هر سه نقطه اصلی در عربستان سعودی (جده ، مدینه – و مکه) و در ایام نهم و دهم و یازدهم و دوازدهم ذی الحجه در منا و عرفات در چادرهای متعدد و همراه مطوفین مختلف موجبات رفع احتیاجات بهداشتی و پزشکی و رفاه حال زائرین را از این جهات تأمین نمایند. شورای حج باید نشانی صحیح و کامل این مراکز بهداشتی و همچنین مرکز سرپرستی را در نقاط مذکوره فوق تعیین و در دفتر راهنمائی که قبل از مسافرت در موقع دادن گذرنامه به حجاج تسلیم میشود قید نمایند که زائرین دچار اشکال نشوند.

ماده ۱۱ – شورای حج هر سال در صورت اقتضای تناسب تعداد زائرین بیت الله الحرام عده ای که واجد شرایط زیر باشند انتخاب و بعنوان راهنمای حج بزوار معرفی و اجازه مخصوص برای آنها صادر مینمایند:
1- تابعیت کشور شاهنشاهی.
2- گواهی حسن شهرت در مرکز از شهربانی کل کشور و در شهرستانها علاوه بر گواهی شهربانی محل گواهی فرماندار محل را نیز باید ارائه دهد.
3- تضمین نامه بانکی به نسبت تعداد زائزینی که راهنمائی آنها را بعهده گرفته بتصویب شورای حج.
4- آشنا بودن به زبان عربی یا داشتن یک نفر مترجم عربی.

ماده ۱۳– وزارت کشور در اول ماه رمضان هر سال باید صورت اسامی راهنمایان را بشهربانی کل کشور ارسال دارد تا دستور لازم به شهربانیهائی که سرویس گذرنامه دارند صادر شود که جز برای کسانی که کارت صلاحیت راهنمائی را در دست دارند برای هیچ کس بنام راهنما و حمله دار گذرنامه صادر نگردد.

تبصره – چنانچه هریک از شهربانیهای شهرستانها بدون توجه بمفاد ماده ۱۲ گذرنامه برای افراد مذکور صادر نمایند بر طبق مقررات متخلف شناخته شده و مورد تعقیب واقع خواهند شد.

ماده ۱۳– راهنمایان حج مکلفند کلیه دستورات صادره از طرف وزارت کشور و شورای حج را اجرا نمایند.

تبصره – میزان حق الزحمه راهنمایان بایستی با موافقت شورای حج تعیین گردد و علاوه بر مبلغ مقرره راهنمایان حق دریافت هیچگونه وجهی را نخواهند داشت.
در صورتی که افرادی بدون داشتن کارت راهنمائی اقدام به راهنمائی یا حمله داری نمایند در مرتبه اول برای دو سال و برای مرتبه دوم پنج سال از داشتن گذرنامه ممنوع خواهند شد.

ماده ۱۴– شورای حج تقاضای راهنمایان را در سوکمیسیونی مرکب از دو نفر از اعضاء شورا و رئیس اداره سیاسی وزارت کشور و رئیس اداره اطلاعات شهربانی کل مورد بررسی قرار داده و چنانچه صلاحیت هر یک را از لحاظ راهنمائی محرز دانستند با تصویب شورای حج نسبت بصدور کارت راهنمائی اقدام مینماید کارتهای مزبور دارای عکس و راهنما بوده و با دو امضاء رئیس شورای حج و رئیس اداره سیاسی وزارت کشور معتبر خواهد بود.

ماده ۱۵– از طرف شورای حج باید آگهی صادر شود که داوطلبان زیارت بیت االله الحرام چنانچه مایل باشند باید به راهنماهائی مراجعه نمایند که کارت راهنمائی در دست داشته باشند.

ماده ۱۶– شورای حج در وزارت کشور باید آئین نامه وظایف حمله داران را تنظیم و تصویب نموده تا بموقع اجرا گذارده شود و راهنمایان موظف باجرای آن میباشند. این تصویبنامه بوسیله جراید و رادیو باستحضار عامه برسد.

هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۴۰/۱۱/۴ بنا به پیشنهاد ۱۷۲۱۲ – ۰۴/۱۱/۴۰ وزارت کشور بمنظور حسن جریان انجام فریضه حج و رفاه و آسایش زائرین ایرانی بیت الله الحرام مقررات بالا را تصویب نمودند که بموقع اجراء گذارده شود.

نخست وزیر