در اجرای ماده ۲ مکرر آیین نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان موضوع بند ۱ تصویب نامه شماره ۱۶۰۲۷۷ /ت ۵۲۶۶۰هـ مورخ ۱۳۹۴/۱۲/۵ هیات وزیران این نظامنامه در چارچوب اصول اخلاق حرفه‌ای ذکر شده در آن در سه فصل به شرح زیر تصویب و ابلاغ میشود.
رعایت و اجرای این نظامنامه توسط مهندسان و بنگاههای حرفه‌های مهندسی ساختمان مندرج در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب ۱۳۷۴ الزامی است.
نظامنامه رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان
فصل نخست – تعاریف
عبارات و اصطلاحات بکار رفته در این نظامنامه دارای تعاریف زیر است:
۱-۱ اصول اخلاق حرفه‌ای
اصول اخلاق حرفه‌ای در پنج اصل در تصویب نامه به شرح زیر مقرر شده است:
۱- رجحان منافع عمومی، حفظ محیط زیست، میراث فرهنگی و رعایت قانون بر منافع شخصی خود و صاحبان کار به هنگام تعارض منافع
۲- انجام خدمات مهندسی به نحو حرفه‌ای و همراه با مراقبت و خودداری از اقدامی که با حقوق عمومی، صاحبان کار و اشخاص ثالث مغایرت داشته باشد.
۳- رفتار شرافتمندانه، مسئولانه، توام با امانت‌داری، رازداری، انصاف و حسن نیت و منطبق بر دانش حرفه‌ای در عرضه خدمات مهندسی در برابر صاحبان کار و خودداری از هر اقدامی که با منافع قانونی صاحبان کار مغایرت داشته باشد.
۴- احتراز از رفتاری که موجب لطمه به همکاران، سلب اعتبار اجتماعی یا وهن صاحبان حرفه مهندسی باشد.
۵- اجتناب از تکفل همزمان اموری که زمینه و موجبات نمایندگی یا قبول منافع متعارض را فراهم آورد.
۲-۱ رفتار حرفه‌ای: شیوه رفتار با کارفرمایان، مهندسان و بنگاه های حرفه‌ای مهندسی ساختمان، همکاران و اشخاص تحت مدیریت خود، جامعه و محیط زیست در انجام خدمات مهندسی و اخذ تصمیم های حرفه‌ای.
۳-۱ عرف پذیرفته شده مهندسی: رویه یا نظر پذیرفته شده توسط خبرگان حرفه در یک رشته مهندسی که آن را به عنوان رویه یا نظر مورد قبول مهندسان آن رشته در اجرای فعالیتهای مهندسی مطابق با مقررات، ضوابط، الزامات، آیین‌های کار و استانداردهای اجباری در عمل به کار گرفته باشند یا در مجامع مهندسی اعلام کرده باشند.
فصل دوم – مصاديق رفتار حرفه‌ای اخلاقی در مهندسی ساختمان
۱-۲ رفتار عمومی
۱-۲- رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای در انجام خدمات مهندسی و انجام آنها مطابق قوانین و مقررات حرفه‌ای مهندسی ساختمان از جمله رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی، الزامات مقررات ملی ساختمان، آیین کارها، آیین‌نامه‌های لازم الرعايه و استانداردهای اجباری با رعایت عرف پذیرفته شده مهندسی و خودداری از قبول هر درخواستی از هر مرجعی اعم از کارفرما یا ناظران عمومی و خصوصی که با اصول مزبور یا قوانین، مقررات، الزامات، آیین کارها، آیین نامه ها و استانداردهای اجباری مغایرت داشته باشد یا احتراز از آنها ملزم شده باشد.
۲-۱-۲- بکار گرفتن دقت مهارت و دانش فنی لازم در انجام کار حرفه ای
۳-۱-۲ پرهیز از توسل به روشهای متقلبانه، متخلفانه و مجرمانه برای کسب منافع مالی، امتیازات حرفه ای و سازمانی یا به دست آوردن پروانه اشتغال بکار حرفه ای و فعالیت یا هرگونه گواهینامه صلاحیت در امور مهندسی و فنی برای خود یا دیگران.
۴-۱-۲ اجتناب از تأسیس مؤسسه دفتر یا محل کسب و پیشه تحت هر نام برای انجام خدمات فنی و مهندسی بدون داشتن پروانه اشتغال بکار حرفه ای یا گواهینامه صلاحیت لازم.
۵-۱-۲ خودداری از اعلام نظر تخصصی رسمی در زمینه ای که دانش و اطلاع کافی و ارزیابی دقیق از آن ندارد.
۶-۱-۲ اجتناب از تصدی هم زمان مسئولیت در دو مرجع که یکی بر دیگری وظیفه نظارتی دارد و خوداظهاری در مواردی که احتمال تضاد منافع وجود دارد.
۷-۱-۲ راستگویی در اظهارات فنی و شهادت ها یا گزارشهای کتبی کارشناسی و کتمان نکردن واقعیتهای مربوط به آن.
۸-۱-۲ امانت‌داری و دقت در رسیدگی و تأیید میزان کار درج شده در صورت وضعیتها و صورت کارکردهای فنی و مالی.
۹-۱-۲ ندادن اجازه استفاده از نام، نشان، مهر امضا، اعتبار، مدرک تحصیلی، پروانه اشتغال بکار حرفه ای خود یا شخص حقوقی وابسته به خود به شخص دیگر که از آن استفاده مغایر اخلاق یا قانون نماید.
۱۰-۱-۲ قرار ندادن محصول کار حرفه‌ای خود در اختیار دیگری برای عرضه آن به نام طرف یا اشخاص ثالث.
۱۱-۱-۲ پذیرفتن مسئولیت محصول، خدمت و آثار کار حرفه‌ای خود و همکاران تحت سرپرستی خود و امضای نقشه‌ها، مدارک و دستور کارهای فنی که انفرادی یا به صورت گروهی به‌منظور اجرا ارایه می‌کند و پذیرش مسئولیت حرفه‌ای مشاوره‌های فنی و تخصصی رسمی خود ولو آنکه در قبال آن حق‌الزحمه دریافت نکند.
۱۲-۱-۲ پرهیز از دادن وعده‌های خلاف واقع و مغایر با اصول و استانداردهای خدمات حرفه‌ای، به‌منظور ترغیب کارفرمایان به واگذاری کار.
۱۳-۱-۲ پرهیز از اظهارات خلاف واقع، مبالغه‌آمیز یا گمراه‌کننده در مورد محصولات، سوابق، میزان تحصیلات و دانش مهندسی یا صلاحیت حرفه‌ای خود یا شرکا یا کارکنان مؤسسه یا مجموعه‌ای که در آن کار می‌کند یا تشکلهای حرفه‌ای، علمی یا صنفی که در آن عضویت دارد یا انتشار آگهی تبلیغی خلاف واقع یا گمراه‌کننده در این زمینه‌ها.
۱۴-۱-۲ خودداری از اغراق در مورد نوع مسئولیت خود در طرح‌ها یا مشاغل قبلی و پیچیدگی فنی و تخصصی آنها و اظهار مطالب نادرست در مورد استخدام‌کنندگان یا مستخدمان، همکاران، شرکا یا کارهای قبلی خود در هنگام درخواست استخدام یا پذیرش تعهد حرفه‌ای.
۱۵-۱-۲ اعمال دقت و بکارگیری بیشترین دانش و تلاش خود و رعایت بی‌طرفی و اجتناب از اعمال تبعیض در صدور درست و واقعی تأییدیه‌ها و گواهی‌ها و نگرفتن مال یا امتیاز خارج از ضوابط قانونی و عدم تبانی یا توسل به وسایل متقلبانه در انجام وظایف حرفه‌ای یا در ارایه تاییدیه یا ردیه و مانند آنها در امور فنی و مهندسی.
۱۶-۱-۲ خودداری از استفاده غیرقانونی یا تبعیض‌آمیز از موقعیت‌های شغلی و مناصب اداری و سازمانی در امور حرفه‌ای یا فنی یا غیر آن، به نفع خود یا شخص دیگر یا علیه دیگری.
۱۷-۱-۲ اعلام وابستگی به یکی از طرفهای اختلاف یا داشتن جهات رد در سمت عضویت در شورای انتظامی سازمان نظام مهندسی ساختمان استان یا شورای انتظامی نظام‌مهندسی ساختمان کشور یا کارشناسی، در صورت وجود، به طرفهای اختلاف، قبل از ورود به رسیدگی یا پذیرفتن کارشناسی.
۲-۲ رفتار با کارفرمایان، طرفهای قرارداد مهندسی و اشخاص در استخدام
۱-۲-۲ پذیرفتن یا تعهد به انجام کار حرفه‌ای تنها در صورتی که مهارت، صلاحیت حرفه‌ای، علمی و فنی، توان مدیریتی، جسمی و روانی، امکانات لازم و شرایط و اختیار قانونی برای انجام آن را دارا باشد و در صورتی که در خلال انجام کار، یک یا چند شرط از شرایط مذکور را از دست بدهد یا مدت اعتبار پروانه اشتغال بکار یا سایر مدارک قانونی وی برای انجام آن کار خاتمه یابد یا از استفاده از آن محروم شود، موضوع را با بلادرنگ به کارفرما اعلام نماید.
٢-٢-۲ پایبندی به و انجام وظایف و تعهدات قانونی، قراردادی و عرفی خود در قبال کارفرما یا استخدام‌کننده خویش.
۲-٢-٣ احراز صلاحیت فنی، حرفه‌ای و انضباطی قانونی لازم در اشخاص به هنگام واگذاری کار حرفه‌ای به آنان.
٢-۴-۲ رعایت انصاف در توافق با کارفرما یا استخدام‌کننده خود، در مورد حق‌الزحمه یا بهای خدمات حرفه‌ای و نیز در توافق با طرفهای قرارداد خود به عنوان کارفرما یا استخدام‌شدگان خویش.
٢-۵-۲ خودداری از سوءاستفاده از اضطرار یا کـم‌اطلاعی و بـی‌اطلاعی کارفرما از قوانین، مقررات، وظایف مهندسان، استانداردهای خدمات و محصولات و گرفتن امتیاز یا حق‌الزحمه خدمات مهندسی بیش از عرف رایج از وی به نحو فاحش یا عرضه خدمات حرفه‌ای و محصول مهندسی پایین‌تر از استاندارد به وی.
٢-۶-۲ اجتناب از تحمیل هزینه‌های غیرضروری به کارفرما، اعم از آنکه خود در آن ذینفع باشد یا نباشد.
٢-۲-٧ اجتناب از مطالبه و دریافت هرگونه وجه یا امتیاز از کارفرما یا شخص دیگر در قبال خدمت حرفه‌ای معینی که برای وی انجام داده، مازاد بر آنچه به موجب قرارداد استحقاق دریافت آن را ندارد.
٢-۲-٨ خودداری از قبول سمت یا وکالت یا نمایندگی، یا قبول انجام خدمت حرفه‌ای برای شخص حقیقی یا حقوقی که با کارفرما یا استخدام‌کننده فعلی وی فعالیتهای مهندسی دارای تعارض منافع یا رقابت حرفه‌ای است، مگر با اطلاع کتبی قبلی و کسب موافقت کارفرما یا استخدام‌کننده خود.
٢-۲-٩ اطلاع دادن مواردی که بالقوه با منافع کارفرما یا استخدام‌کننده وی در تعارض است یا بعدا متعارض خواهد شد، قبل از شروع کار با آنها.
٢-۱۰-۲ خودداری از ارایه خدمات یا مشارکت در ارایه خدمات مهندسی طراحی، محاسبه، اجرا در پروژه‌ای که از طرف کارفرما یا استخدام‌کننده خود مسئول بررسی، کنترل، بازرسی، تایید یا تصویب آن است.
٢-۱۱-۲ دادن آگاهى لازم و واضح به کارفرما یا استخدام‌کننده خود در مورد شرایطی که قرار گرفتن او در آن شرایط می‌تواند بر قضاوت مهندسی وی اثر بگذارد یا از کیفیت خدمات مهندسى وی بکاهد.
٢-۱۲-۲ عدم انتشار و افشا نکردن اطلاعاتی از کارفرما یا استخدام کننده خود که به مناسبت همکاری حرفه ای با آنها به دست آورده، بدون موافقت آنان، مگر در موارد و حدودی که قانون و مقررات وی را ملزم به افشای آن نزد مراجع ذیصلاح نموده باشد.
۱۳-۲-۲ اعلام موارد ناقض مقررات و مسئولیتهای مهندسی در کاری که به او محول شده، همچنین اقدام به رفع موارد نقض کننده مقررات و مسئولیت های مذکور و در صورت اصرار کارفرما بر ادامه کار، کناره‌گیری از ادامه آن کار و اعلام گزارش اقدامات خلاف به مراجع مربوط.
۱۴-۲-۲ عدم درخواست، دریافت یا قبول وجه یا امتیاز، به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، از دیگر اشخاص طرف قرارداد با کارفرما یا استخدام کننده خود یا نمایندگان یا جانشینان آنها، جز در مواردی که در قرارداد با کارفرما یا استخدام کننده خود تجویز و تصریح شده و قبل از اقدام به آنان اطلاع داده باشد.
۱۵-۲-۲ در صورت ورشکستگی شرکت تحت مدیریت خود، اعلان آن به شرکا، کارفرماها، طرفهای قرارداد و اشخاص تحت استخدام شرکت ظرف ۱۰ روز از وقوع آن.
۳-۲ رفتار با اشخاص حقیقی و حقوقی همکار
۱-۳-۲ اجتناب از رقابت ناسالم و غیرمنصفانه با مهندسان یا اشخاص حقوقی همکار خود که شامل موارد زیر است:
الف – تبانی با عوامل برگزارکننده و دیگر شرکت‌کنندگان در مزایده یا مناقصه برای اثرگذاری بر شرایط و قیمت برنده.
ب – دادن با انتشار اطلاعات نادرست، توسل به فشار، تهدید و روشهای غیرمتعارف برای منصرف کردن یا حذف یا منع سایر حرفه‌مندان رقیب از شرکت در رقابت.
۲-۳-۲ اجتناب از ایجاد شرایط رقابت ناسالم و غیرمنصفانه بین حرفه‌مندان، در مقام کارفرما یا عامل وی از جمله از طریق:
الف – برگزاری مناقصه یا مزایده صوری برای طرح‌ها یا خرید خدمات مهندسی.
ب – پنهان داشتن بخشی از اطلاعات از بعضی از شرکت کنندگان و دادن اطلاعات بیشتر به بعضی دیگر یا انتشار اطلاعات نادرست برای گروهی از علاقه‌مندان شرکت در رقابت، به صورت رسمی یا غیررسمی.
پ – نقض شرایط و مقررات قانونی و اعلام شده در تعیین برنده رقابت.
۳-۳-۲- مراعات كامل حقوق مالکیت معنوی اشخاص حقیقی یا حقوقی همکار
و رقیب و پرهیز از معرفی محصول کار حرفه ای دیگران به نام خود، کارفرما یا مؤسسه خود و هر اقدامی که به حقوق مالکیت معنوی دیگران لطمه زند.
۴-۳-۲ خودداری از ارزیابی و قضاوت نادرست و غیرمنصفانه در مورد خدمات حرفه ای اشخاص دیگر یا انجام هر اقدام یا بیان انتقاد خلاف واقع در مورد خدمات حرفه‌ای یا سلامت رفتار و شخصیت آنان به هر صورت، همچنین طرح شکایتهای واهی علیه ایشان یا افشای آرای قطعی نشده محکومیت آنان به نحوی که موجب لطمه به آبروی حرفه ای، آینده شغلی یا وضعیت کاری آنها شود.
۵-۳-۲ قرار ندادن واسطه بین خود و کارفرما و پرداخت وجه، یا پذیرفتن تعهد یا دادن وعده برای به دست آوردن کار مهندسی، جز در موارد قانونی مانند بازاریابی و وکالت.
۶-۳-۲ پرهیز از دادن هرگونه وجه، امتیاز، وعده، کمک به عوامل کارفرما برای به دست آوردن کار یا برای حفظ کار یا به دیگران برای به دست آوردن موقعیتها، مناصب و مشاغل مهندسی یا مدیریت‌های حرفه ای.
فصل سوم – شیوه احراز نقض نظامنامه
رعایت رفتار حرفه ای اخلاقی موضوع این نظامنامه به وسیله تمامی اشخاص مشمول آن احراز شده تلقی میشود، مگر آن که شورای انتظامی نظام مهندسی ساختمان استان یا شورای انتظامی نظام مهندسی ساختمان (کشور)، حسب مورد متعاقب دریافت شکایت، پس از سیر تشریفات قانونی نقض ارادی آن را احراز و به آن حکم نموده و رأی صادره قطعی شده باشد.
این نظامنامه در سه فصل در تاریخ بیستم و پنجم خردادماه سال یک هزار و سیصد و نود و پنج خورشیدی به تصویب رسید و پانزده روز پس از انتشار در روزنامه رسمی کشور لازم الاجراست.
[در روزنامه رسمی منتشر نشده است.]
عباس آخوندی
وزیر