تعریف
ماده ۱ ـ انجمن حمایت زندانیان انجمنی است که با شرکت مسئولان و معتمدان بشرح مواد بعد در مقر هر دادگاه عمومی، دادگاه شهرستان و دادگاه بخش مستقل (در صورت وجود زندان) تشکیل میشود. انجمن مؤسسه ای خصوصی و غیر انتفاعی و دارای شخصیت حقوقی است نظارت بر کار، تشکیل و انحلال و تعیین خط مشی و صدور احکام و همآهنگی امور انجمنها در سطح کشور بر عهده اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی است.
اهداف
ماده ۲ ـ انجمن در جهت کمک به زندانیان و خانواده آنان و نوپروری و اصلاح زندانیان و همکاری با زندانها و مؤسسات و تربیتی و مراکز مواقبت پس از خروج زندانیان فعالیت و اقدام مینمایند.
وظائف
ماده ۳ ـ انجمن به هر اقدام و عملی که اهداف انجمن ایجاب کند موظف است از جمله موارد زیرین:
الف: کمک به خانواده زندانیان.
ب: بازسازی شخصیت و اصلاح و ارشاد زندانیان.
ج: کمک در جهت آموزش حرفه ای به زندانیان.
د: کمک به اشتغال زندانیان پس از آزادی با تهیه فرصتهای شغلی یا کمک مالی.
ه: مساعدت در بهبود وضع بهداشت و درمان، ترغیب و تشویق فعالیتهای فرهنگی، ورزشی، حرفه ای و آموزشی زندانها، انجمن خدمات خود را به کلیه زندانها، کانونهای اصلاح و تربیت اطفال بزهکار، مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان بزرگسال و اطفال بزهکار و دیگر مؤسسات تأمینی و تربیتی که وجود دارند یا بعداً ایجاد میشوند و نیز به کسانی که در این زندانها و مؤسسات نگهداری میشوند و به خانواده آنها ارائه خواهد کرد.
و: استفاده از خدمات اطباء، مددکاران، مهندسین، آموزگاران و صاحبان تخصص و حرفه و فن در جهت بهبود وضع زندانیان و پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها.
ز: تلاش برای افزایش درآمد انجمن با فعالیتهای اقتصادی و انتفاعی و جلب کمک اشخاص و مؤسسات حقوقی و حقیقی و دولت.
ح: تهیه طرحها و پیشنهادهائی در زمینه بهبود وضع زندان و مؤسسات تأمینی و تربیتی یا ایجاد مؤسسات جدید و تسلیم طرحها به مسئولان مربوط. ط: همکاری با مؤسسات علمی و تحقیقی که در زمینه زندانها و بزهکاری و مسائل مربوط بآن فعالیت و تحقیق میکنند و استفاده از نتایج کار و پیشنهاد های این مؤسسات.
اختیارات
ماده ۴ ـ انجمن میتواند در موارد زیرین اقدام کند:
1 ـ همکاری با مسئولان زندان و جلب مساعدت مؤسسات کشور در مورد درمان زندانیانی که دچار ناهنجاری مغزی و روانی هستند.
2 ـ انجام فعالیتهای عا م‌المنفعه، خیریه، اقتصادی و اقدامات اداری در جهت انجام وظایفی که بموجب این اساسنامه و دیگر مقررات مربوط به عهده انجمن است.
3 ـ اعلام نظر مشورتی به مسئولان زندان در مورد حسن اداره زندانها، مؤسسات تأمینی و تربیتی و مؤسسات وابسته به آنها یا در مورد زندانیان یا خانواده آنان و در هر موردیکه با زندانیان و خانوده آنان ارتباط یابد.
سرمایه
ماده ۵ ـ سرمایه انجمن تشکیل میشود از:
الف: کمک اشخاص حقیقی یا حقوقی یا دولت.
ب: عواید حاصل به موجب مقررات خاص از قبیل عوارض.
ج: عواید حاصل از فعالیتهای اقتصادی انجمن.
ماده ۶ ـ درآمد و هزینه‌های انجمن باید طبق اصول حسابداری دقیقاً در دفتر قانونی وارد و طبق اصول کلی حسابداری و مقررات اساسنامه و مقرراتی که از مراجع مسئول ابلاغ میشود هزینه شود.
ماده ۷ ـ سال مالی از اول فروردین ماه‌هر سال شروع و به آخر اسفند ماه ختم میشود مگر در سال اول تأسیس انجمن که ابتدای سال مالی اول تأسیس انجمن است. ترازنامه‌هر سال مالی باید تا آخر اردیبهشت تهیه و به اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی و نیز به بازرسان انجمن ارسال شود.
ماده ۸ ـ خدمات هیئت مدیره افتخاری و رایگان است.
تشکیلات
ماده ۹ ـ ارکان انجمن عبارتند از:
1 ـ اعضاء ۲ ـ مجمع عمومی اعضاء. ۳ ـ هیئت مدیره. ۴ ـ مدیر عامل و قائم مقام او. ۵ ـ بازرسان.
اعضاء
ماده ۱۰ ـ انجمن دارای اعضائی است که بانتخاب دادستان شهرستان یا عمومی تعیین میشوند وظیفه اعضاء مساعدت مادی و معنوی به انجمن است. عضویت اعضای افتخاری است هیچگونه معرفینامه یا کارت عضویت برای اعضاء صادر نخواهد شد.
وظایف و اختیارات مجمع عمومی
ماده ۱۱ ـ مجمع عمومی با شرکت اعضاء بدعوت دادستان هر ساله در هفته آخر اردیبهشت ماه تشکیل میشود.
1 ـ استماع گزارش هیئت مدیره.
2 ـ پیشنهاد طرق بهبود وضع زندان.
3 ـ تعیین دو نفر بازرس از بین اعضاء و معرفی آنان به هیئت مدیره.
هیئت مدیره
ماده ۱۲ ـ هیئت مدیره از افراد زیر تشکیل میشود:
رئیس دادگستری، دادستان شهرستان، فرماندار، رئیس شهربانی، رئیس زندان، امام جمعه و یا روحانی موجه شهر و سه نفر معتمد که از بین اشخاص متقی، موجه و خیر محل با انتخاب دادستان شهرستان تعیین میشود. در حوزه دادگاه بخش مستقل رئیس دادگاه و بخشدار شرکت مینمایند.
تبصره ـ حکم انتخاب سه نفر مذکور به پیشنهاد دادستان شهرستان از طریق اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی تهیه و بامضای رئیس شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی میرسد.
ماده ۱۳ ـ هیئت مدیره انجمن در تهران از اشخاص زیر تشکیل میشود:
رئیس شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی، مدیرکل دفتر شورای عالی قضائی، مدیرکل امور رفاهی بهزیستی، دادستان شهرستان، مدیرکل زندانها و چهار نفر از اشخاص نیکوکار و موجه و متقی که با پیشنهاد شورای سرپرستی و تصویب داستان کل تعیین میشوند.
احکام معتمدین از طریق اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی بامضای دادستان کل گشور و یا نماینده او صادر میشود.
ماده ۱۴ ـ جلسات هیئت مدیره با شرکت اکثریت اعضاء رسمیت دارد و تصمیمات بارأی اکثریت عده حاضر معتبر است.
ماده ۱۵ ـ مدت خدمت هیئت مدیره دو سال است، هیئت مدیره تا تعیین و شروع بکار هیئت مدیره جدید کماکان وظایف خود را انجام خواهد داد
ماده ۱۶ ـ وظائف هیئت مدیره بشرح زیر است:
الف: انتخاب یک نفر رئیس، یکنفر نایب رئیس، یک نفر خزانه دار، یک نفر بازرس از میان اعضای هیئت مدیره.
ب ـ انتخاب یک نفر مدیر عامل از میان اعضاء یا خارج و در صورت لزوم انتخاب یک نفر قائم مقام مدیرعامل.
ج: تهیه اساسنامه و آئین نامه و طرحهای لازم جهت اداره مؤسسات وابسته اعم از مؤسسات موجود یا در حال احداث و ارسال آن به دفتر اقدامات تأمینی جهت تصویب از طریق شورای عالی قضائی.
د: رسیدگی به وضع زندانیان و کمک به آنان.
ه ـ احیای اخلاقی و بازسازی شخصیت و ارشاد و اصلاح زندانیان.
و: ایجاد کار و کارگاه و فرصتهای اشتغال برای زندانیان در مدت حبس و پس از آن یا هر نوع کمک و اقدام که ایجاب نماید.
ز: مساعدت در سوادآموزی، حرفه آموزی، ورزش، تبلیغات فرهنگی و دینی.
ح: مساعدت به خانواده زندانیان و سعی در ارشاد و توان بخشی آنان برای زندگی مستقل و سالم.
ط: مساعدت در بهداشت و بهسازی محیط زندان و تأمین وسائل بهداشت و درمان.
ی: همکاری با محققان و مؤسسات پژوهشی در زمینه‌های جرم شناسی و علم اداره زندانها و نظایر اینها.
ک: پیشنهاد طرحها و راه حلها در زمینه بهبود اداره زندانها و اصلاح و اشتغال زندانیان به مسئولان.
ل: تشکیل جلسات برای رسیدگی و انجام وظایف که باید حداقل کمتر از یکبار در ماه نباشد.
ماده ۱۷ ـ اختیارت هیئت مدیره:
۱ ـ واگذاری قسمتی از اختیارات هیئت به مدیر عامل.
2 ـ استفاده از خدمات مددکاران و تصویب پرداخت پاداش خرید خدمت به آنها و اعزام مددکاران به زندانها و مؤسسات تأمینی و مراقبتی.
3 ـ دعوت از مطلعین و کارشناسان برای بررسی مسائل با حضور در هیئت مدیره و اظهار نظریه و پرداخت دستمزد و حق رفت و آمد یا پاداش خرید خدمت آنان.
4 ـ استمداد از مؤسسات دولتی و غیر دولتی برای انجام وظایف انجمن مانند بیمه زندانیان و خانواده آنان، اعلام مورد به زندانیان (و در تهران به شورای سرپرستی) برای تعقیب و بهره برداری از نتیجه اقدامات.
5 ـ اعطای مأموریت به عضو یا جمعی از اعضای خود برای انجام وظایف مقرر یا انجام بررسی و تحقیق و اعلام نتیجه به‌هیئت مدیره.
6 ـ تصویب میزان دستمزد و یا پاداش خدمت به کارکنان دفتری و اداری و فنی و مدیرعامل و قائم وی و مدد کاران اجتماعی.
مدیرعامل
ماده ۱۸ ـ مدت خدمت مدیریت عامل یکسال مالی است سمت مدیرعامل با پایان دوره‌هیئت مدیره پایان مییابد.
وظایف مدیرعامل
ماده ۱۹ ـ
۱- اداره کلیه امور اجرائی و اداری انجمن و هر اقدامی که بموجب این آئیننامه و مقررات کشور باید انجام گیرد.
2 ـ اجرای مصوبات هیئت مدیره.
3 ـ تهیه پیشنهادها و طرحها و راه حلها برای مشکلات و انجام وظایف انجمن.
4 ـ مراجعه و حضور در مراجع قضائی و اداری و جوابگوئی از طرف انجمن.
5 ـ امضای چکها و اسناد تعهدآور و اسناد رسمی و مکاتبات و قراردادها طبق مقررات این آئیننامه راساً و نیز به وکالت از طرف هیئت مدیره در صورت تفویض اختیار.
6 ـ تشکیل جلسات هیئت مدیره و تعیین دستور کار جلسات و تنظیم صورت جلسات هیئت مدیره.
7 ـ ارسال ترازنامه مالی انجمن و گزارش اقدامات انجام شده به اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی.
8 ـ کوشش برای افزایش درآمد انجمن و افزایش خدمات انجمن.
اختیارات مدیرعامل
ماده ۲۰ ـ
الف ـ تعیین سمت و تقسیم کار کارکنان انجمن.
ب ـ دعوت جلسات عادی و فوق‌العاده هیئت مدیره.
ج ـ دعوت کارشناس و جلب نظر متخصصین بمنظور بررسیهای تحقیقی و تهیه طرحها و پیشنهادها.
ماده ۲۱ ـ قائم مقام مدیرعامل در غیاب مدیرعامل با وظایف و اختیارات او انجمن را اداره میکند.
بازرسان
ماده ۲۲ ـ مجمع عمومی از میان اعضاء دو نفر بازرس انتخاب و به‌هیئت مدیره معرفی مینماید بازرس یا بازرسان موظفند منفرداً و مجتمعاً با بررسی مصوبات و اقدامات هیئت مدیره و ترازنامه انجمن گزارش خود را به‌هیئت مدیره و مجمع عمومی و اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی تسلیم نمایند.
انحلال
ماده ۲۳ ـ انجمن بتقاضای اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی با ذکر مورد و تصویب شورای سرپرستی سازمان زندانها و امور تأمینی و تربیتی کشور منحل میشود اعلام انحلال و ترتیب تحویل و تحویل اسناد و اموال و پرسنل و ادراه تأسیسات و اموال بر عهده اداره مذکور است. در تقاضای انحلال دلایل و جهات ان باید بطور صریح و مستند به شورای سرپرستی اعلام شود.
ماده ۲۴ ـ در صورت اعلام انحلال انجمن هیئت مدیره و هیئت عامل و کارکنان و اعضای انجمن از هر گونه فعالیت و تصرف در امور و اموال و اسناد ممنوعند. مستنکف طبق مقررات کیفری تحت تعقیب قرار خواهد گرفت.
ماده ۲۵ ـ در صورت اعلام انحلال انجمن اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی میتوانند اداره امور انجمن را موقتاً تا تشکیل هیئت مدیره جدید به عهده دادستان شهرستان یا رئیس دادگستری یا فرماندار محل واگذار نماید. در این صورت نماینده مذکور دارای کلیه وظایف و اختیارات انجمن و ارکان آن خواهد بود.
ماده ۲۶ ـ موارد انحلال انجمن‌هابشرح زیر است:
الف ـ به حکم قانون.
ب ـ حکم مرجع قضائی صالح.
ج ـ تخطی انجمن از حدود وظایف خود و دخالت در امور اجرائی دیگر سازمانها.
د ـ عدم ترتیب دفاتر رسمی مالی و عدم ارسال ترازنامه سالیانه تا یکماه پس از اعلام کتبی اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی.
ه ـ در صورتی که دو سوم اعضای هیئت مدیره فوت یا استعفا کنند یا به هر علت فاقد سمت شوند.
ماده ۲۷ ـ در صورتی که بازرسان منتخب مجمع فوت کرده یا استعفا کنند و یا بهر علت فاقد سمت شوند هیئت مدیره یا مدیرعامل با دعوت مجمع عمومی فوق‌العاده نسبت به تجدید انتخاب بازرس یا بازرسان مورد نظر اقدام مینماید.
ماده ۲۸ ـ در صورتی. که مدیر عامل یا یکی از اعضای هیئت مدیره فوت یا استعفا کرده یا به هر علت فاقد سمت شوند طبق مقررات آین آئیننامه شخص یا اشخاص دیگری بجای آنان انتخاب میشوند.
اجراء
ماده ۲۹ ـ این اساسنامه با رعایت مواعد مندرج در ماده ۲ قانون مدنی لازم‌الاجرا است. اساسنامه انجمن حمایت زندانیان مرکز مصوب ۲۲/۲/۱۳۳۶ هیئت وزیران و دیگر مقررات مغایر با این اساسنامه ملغی است. آئین نامه داخلی انجمن از طرف اداره کل اقدامات تأمینی و تربیتی تهیه و پس از تصویب شورایعالی قضائی به اجرا در خواهد آمد.
ماده ۳۰ ـ این اساسنامه در ۳۰ ماده و یک تبصره در تاریخ یازدهم اسفندماه ۱۳۶۰ در اجلاس ۲۱۸ به استناد لایحه قانونی الحاقی به ماده ۱ قانون واگذاری اداره امور زندانها و اصلاحیه آن به دادگستری بتصویب شورای عالی قضائی رسید.
از طرف شورای عالی قضائی ـ موسوی اردبیلی