آیین نامه اجرایی فصل دوم قانون حمایت از گزارشگران فساد

هیئت وزیران در جلسه ۱۸/۶/۱۴۰۳ به پیشنهاد شماره ۸۳۲۷۵ مورخ ۹/۳/۱۴۰۳  سازمان بازرسی کل کشور با همکاری نهادهای پذیرنده موضوع قانون حمایت از گزارشگران فساد مصوب ۱۴۰۲ و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده (۵) قانون مذکور، آیین نامه اجرایی فصل دوم قانون یادشده را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین نامه اجرایی فصل دوم قانون حمایت از گزارشگران فساد

فصل اول ـ تعاریف و اختصارات

ماده ۱ـ در این آیین­نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می­روند و سایر اصطلاحات، تابع تعاریف مندرج در ماده (۱) قانون حمایت از گزارشگران فساد مصوب ۱۴۰۲ است:

۱ـ قانون: قانون حمایت از گزارشگران فساد مصوب ۱۴۰۲.

۲ـ فساد: رفتارهای موضوع تبصره بند (۱) ماده (۱) و ماده (۲) قانون.

۳ـ سامانه: سامانه الکترونیکی گزارشگران فساد موضوع ماده (۳) قانون.

۴ـ سازمان: سازمان بازرسی کل کشور.

۵ ـ گزارش شونده: شخصی که ارتکاب فساد در رابطه با وی گزارش شده است.

۶ ـ گزارشگر شناس: شخص موضوع بند (۲) ماده (۱) قانون که مشخصات خود را در سامانه اعلام کرده و هویت وی از طریق سامانه های الکترونیکی ذی ربط احراز شود.

۷ـ گزارشگر ناشناس: شخص موضوع بند (۲) ماده (۱) قانون که بدون ارائه اطلاعات هویتی و تحت عنوان ناشناس، اقدام به گزارشگری موضوع قانون می­نماید.

فصل دوم ـ طراحی و راه­اندازی سامانه

ماده ۲ـ به منظور دریافت گزارش موضوع قانون، سامانه با استفاده از ظرفیت­ها و امکانات موجود در سازمان با همکاری نهادهای پذیرنده و قوه قضائیه ایجاد می­شود، به­نحوی­که سامانه در سازمان ایجاد و سایر دستگاه­ها به آن دسترسی داشته باشند. گزارش­ها با توجه به نظام رتبه­بندی توسط سامانه به نهاد پذیرنده ارجاع می­شود.

ماده ۳ـ سامانه باید به نحوی طراحی شود که ضمن استقرار در سازمان و امکان دسترسی سایر دستگاه­های ذی­ربط، با رعایت محرمانگی اطلاعات مندرج در سامانه و هویت گزارشگر، دارای قابلیت های زیر باشد:

۱ـ دریافت گزارش و مستندات به صورت شناس یا ناشناس.

۲ـ دسترس پذیری و امکان ثبت گزارش به صورت صوتی.

۳ـ اخذ اطلاعات لازم برای رتبه­بندی گزارش و انتخاب نهاد پذیرنده و رتبه بندی گزارش ها.

۴ـ ارسال گزارش به نهادهای پذیرنده مطابق فصل پنجم این آیین نامه.

۵ ـ ارسال گزارش و نتیجه بررسی نهاد پذیرنده منطبق با قوانین و مقررات حاکم بر آن نهاد، به مرجع صالح برای رسیدگی و اعلام نتیجه بررسی ها به گزارشگر.

۶ ـ امکان ثبت اطلاعات هویتی توسط گزارشگر ناشناس در تمامی مراحل.

۷ـ ثبت درخواست پاداش موضوع فصل چهارم قانون و حمایت، توسط گزارشگر شناس و پیگیری آن.

۸ ـ استفاده از سوابق موجود و ارتباط برخط با پایگاه های اطلاعاتی.

۹ـ گزارش­گیری عملکرد نهادهای پذیرنده و ارائه گزارش به این نهادها.

فصل سوم ـ ثبت گزارش

ماده ۴ـ برای ثبت گزارش در سامانه، رعایت موارد زیر ضروری است:

۱ـ اعلام هویت گزارشگر در سامانه الزامی نیست. در صورت تمایل گزارشگر به ثبت گزارش به صورت شناس، درخصوص شخص حقیقی صرفاً نام و نام خانوادگی، شماره ملی، تاریخ تولد و شماره تلفن همراه و درخصوص شخص حقوقی، نام و شناسه ملی اخذ می شود.

تبصره ـ در صورت عدم تمایل گزارشگر به ثبت مشخصات هویتی خود، چنانچه طبق قانون، گزارشگر استحقاق دریافت پاداش موضوع فصل چهارم قانون و حمایت را داشته باشد، برخورداری وی از این امتیازات، منوط به احراز هویت و اثبات گزارشگری وی نزد مقام ذی­صلاح قضایی است.

۲ـ بیان محتوای گزارش که متضمن موارد مندرج در بند (۱) ماده (۱) قانون باشد، با رعایت استثنای مذکور در تبصره بند یادشده.

ماده ۵ ـ پس از ثبت هر گزارش، اعم از اینکه گزارشگر آن شناس یا ناشناس باشد، یک شناسه به گزارش اختصاص می­یابد و برای هر گزارشگر، یک حساب کاربری اختصاصی در سامانه ایجاد می­شود.

تبصره ـ در صورت تعدد گزارشگران در یک گزارش واحد و تأیید آنها توسط سامانه، مشخصات همه مشارکت کنندگان، ذیل یک حساب کاربری درج می شود.

فصل چهارم ـ نظام رتبه­بندی گزارش­ها

ماده ۶ ـ برای تشخیص اهمیت گزارش­ها و اولویت آنها، شاخص­های مربوط به رتبه­بندی گزارش ها درخصوص گزارش دهنده، گزارش شونده، سازمان محل وقوع فساد، نوع فساد، مبلغ و ارزش مال موضوع فساد، زمان ارتکاب فساد و موضوع فساد، در سامانه اعمال شده و به گزارش امتیاز داده می­شود.

ماده ۷ـ اجزای شاخص­ مربوط به گزارش­دهنده به شرح زیر است:

۱ـ ارائه مدارک و مستندات مرتبط با فساد توسط گزارشگر.

۲ـ وجود سابقه گزارشگری موفق و متقن از گزارشگر در سامانه.

۳ـ شناس­بودن گزارشگر.

۴ـ وقوع فساد در مرئی و منظر گزارشگر.

۵ ـ اطلاع یافتن گزارشگر از وقوع فساد به واسطه شهود و مطلعان موثق با هویت مشخص.

۶ ـ ارائه قرائن و اماراتِ نوعاً دال بر وقوع فساد توسط گزارشگر.

۷ـ مسئولیت قانونی یا حرفه ای گزارشگر در ارتباط با موضوع گزارش.

۸ ـ ذی نفع نبودن گزارشگر.

۹ـ حقیقی نبودن گزارشگر.

۱۰ـ فرد نبودن گزارشگر.

ماده ۸ ـ اجزای شاخص­ مربوط به گزارش­شونده به شرح زیر است:

۱ـ مقامات موضوع ماده (۷۱) قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر اشخاص همتراز آنان و مسئولان منصوب از سوی مقام معظم رهبری و نمایندگان مجلس خبرگان رهبری.

۲ـ دارندگان پایه قضایی و مدیران مراجع نظارتی و اطلاعاتی و امنیتی و نیروهای مسلح و بنیادها و مؤسسات شرکت­های تابعه و وابسته به آنها و نهادها و مؤسساتی که زیر نظر مقام معظم رهبری اداره می­شوند.

۳ـ مدیران دستگاه­های موضوع ماده (۲) قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب ۱۳۹۸ و مدیران و یا اعضای هیئت مدیره، هیئت امنا، هیئت عامل، مجمع و عناوین مشابه آنها و یا بازرس قانونی و یا حسابرس مؤسسات و شرکت­های دولتی و یا وابسته به دولت، نهادهای عمومی غیردولتی و نیز شوراها و مؤسسات و شرکت های تابع و وابسته به آنها و همترازان آنان و مدیران سازمان های مشمول بند (الف) ماده (۲) قانون تشکیل سازمان بازرسی کل کشور مصوب ۱۳۶۰ با اصلاحات بعدی و مؤسسات خصوصی مأمور به خدمات عمومی از قبیل بانک ها و مؤسسات اعتباری، شرکت های بیمه، نمایندگی ها و کارگزاری های بیمه و بورس، شرکت های سهام عدالت، شرکت های آب و فاضلاب، توزیع برق، مدیریت تولید برق و مخابرات و کلیه شرکت های سرمایه گذاری و یا شرکت های زیرمجموعه آنها، اتاق های بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، اصناف ایران و تعاون ایران، سازمان های نظام مهندسی، سازمان نظام پزشکی، مراکز و کانون های استانی وکلا و کارشناسان رسمی دادگستری، کانون سردفتران و دفتریاران، دفاتر پیشخوان دولت، دفاتر خدمات قضایی و دفاتر پلیس +۱۰.

۴ـ سایر کارکنان دستگاه­ها، سازمان ها، مؤسسات و شرکت های مذکور در بندهای (۲) و (۳) این ماده.

۵ ـ سایر اشخاص حقیقی یا حقوقی.

ماده ۹ـ اجزای شاخص­ مربوط به سازمان محل وقوع فساد به شرح زیر است:

۱ـ دستگاه­های گزارش­شونده ملی یا خارجی.

۲ـ دستگاه­های گزارش­شونده استانی.

۳ـ دستگاه­های گزارش­شونده محلی.

ماده ۱۰ـ اجزای شاخص­ مربوط به نوع فساد به شرح زیر است:

۱ـ موضوع گزارش حائز شرایط مندرج در تبصره بند (۱) ماده (۱) قانون باشد.

۲ـ موضوع ماده (۵۹۲) قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم ـ تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۲/۳/۱۳۷۵، ارتشا و اختلاس موضوع قانون تشدید مجازات مرتكبین ارتشا و اختلاس و كلاهبرداری مصوب ۲۴/۶/۱۳۶۴ با اصلاحات بعدی و رفتارهای موضوع قانون مجازات اعمال نفوذ برخلاف حق و مقررات قانونی مصوب ۲۹/۹/۱۳۱۵ با اصلاحات بعدی.

۳ـ رفتارهای موضوع قانون مجازات تبانی در معاملات دولتی مصوب ۱۹/۳/۱۳۴۸، رفتارهای موضوع لایحه قانونی راجع به منع مداخله وزرا و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری مصوب ۲۲/۱۰/۱۳۳۷، اخذ درصد (پورسانت) در معاملات خارجی موضوع قانون ممنوعیت اخذ پورسانت در معاملات خارجی مصوب ۲۷/۴/۱۳۷۲، جرم موضوع ماده (۵۳۲) قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم ـ تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۲/۳/۱۳۷۵، جرائم موضوع ماده (۶۰۳) قانون پیش گفته و تدلیس در معاملات دولتی موضوع ماده (۵۹۹) قانون یادشده.

۴ـ تحصیل مال از طرق نامشروع موضوع ماده (۲) قانون تشدید مجازات مرتكبین ارتشا و اختلاس و كلاهبرداری مصوب ۲۴/۶/۱۳۶۴ با اصلاحات بعدی، رفتارهای موضوع ماده (۱۹) قانون نحوه اجرای اصل چهل و نهم (۴۹) قانون اساسی مصوب ۱۷/۵/۱۳۶۳ با اصلاحات بعدی و تصرف غیرقانونی در اموال دولتی و عمومی موضوع فصل سیزدهم قانون مجازات اسلامی (کتاب پنجم ـ تعزیرات و مجازات های بازدارنده) مصوب ۲/۳/۱۳۷۵.

ماده ۱۱ـ اجزای شاخص­ مربوط به مبلغ و ارزش مال موضوع فساد به شرح زیر است:

۱ـ بیش از پانصد برابر سقف معاملات متوسط موضوع ماده (۳) قانون برگزاری مناقصات مصوب ۱۳۸۳.

۲ـ بیش از پنجاه برابر سقف معاملات متوسط تا پانصد برابر سقف مذکور.

۳ـ بیش از پنج برابر سقف معاملات متوسط تا پنجاه برابر سقف مذکور.

۴ـ بیش از یک دوم سقف معاملات متوسط تا پنج برابر سقف مذکور.

۵ ـ تا یک دوم سقف معاملات متوسط.

تبصره ـ در صورت عدم ذکر مبلغ موضوع فساد در گزارش یا غیرمالی بودن فساد گزارش شده، امتیازی از جهت این شاخص به گزارش تعلق نمی گیرد.

ماده ۱۲ـ اجزای شاخص­ مربوط به زمان ارتکاب فساد عبارتند از ثبت گزارش :

۱ـ قبل از وقوع فساد در صورتی که براساس دلایل، امارات و قرائن گزارش، فساد قریب­الوقوع باشد.

۲ـ حین وقوع فساد.

۳ـ پس از وقوع فساد.

ماده ۱۳ـ اجزای شاخص­ مربوط به موضوع فساد به شرح زیر است:

۱ـ موضوع گزارش حائز شرایط مندرج در تبصره بند (۱) ماده (۱) قانون باشد.

۲ـ فسادهای مالی موضوع ماده (۲) قانون.

۳ـ فسادهای غیرمالی موضوع ماده (۲) قانون.

ماده ۱۴ـ امتیاز کل گزارش با محاسبه مجموع امتیازهای حاصل از ضرب وزن هر شاخص در وزن هریک از اجزای ذیل آن شاخص مطابق جدول زیر محاسبه می شود:

شماره ماده	عنوان شاخص	وزن شاخص	شماره جزء	وزن جزء	امتیاز جزء
۷	گزارش دهنده	۵	۱	۱۰	۵۰
			۲	۹	۴۵
			۳	۸	۴۰
			۴	۷	۳۵
			۵	۶	۳۰
			۶	۵	۲۵
			۷	۴	۲۰
			۸	۳	۱۵
			۹	۲	۱۰
			۱۰	۱	۵
۸	گزارش شونده	۳	۱	۱۰	۳۰
			۲	۷	۲۱
			۳	۴	۱۲
			۴	۱	۳
			۵	۰	۰
۹	سازمان محل وقوع فساد	۳	۱	۱۰	۳۰
			۲	۷	۲۱
			۳	۴	۱۲
۱۰	نوع فساد	۳	۱	۱۰	۳۰
			۲	۷	۲۱
			۳	۴	۱۲
			۴	۱	۳
۱۱	مبلغ و ارزش مال موضوع فساد	۴	۱	۱۰	۴۰
			۲	۸	۳۲
			۳	۶	۲۴
			۴	۴	۱۶
			۵	۲	۸
۱۲	زمان ارتکاب فساد	۲	۱	۱۰	۲۰
			۲	۶	۱۲
			۳	۲	۴
۱۳	موضوع فساد	۲	۱	۱۰	۱۲
			۲	۶	۱۲
			۳	۲	۴

ماده ۱۵ـ اولویت گزارش­ها پس از محاسبه امتیاز گزارش براساس جدول زیر در نظر گرفته می­شود:

رتبه	اولویت	بازه امتیازی	حداکثر مهلت اعلام نتیجه بررسی اولیه (روز)
۱	زیاد	بیش از ۲۰۰	۳۰
۲	متوسط	بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰	۴۰
۳	کم	تا ۱۵۰	۶۰

تبصره ـ زمان مندرج در جدول این ماده ناظر به مهلت نهادهای پذیرنده در بررسی شکلی گزارش و تطبیق اولیه آن با قانون است.

فصل پنجم ـ نحوه انتخاب نهاد پذیرنده برای ارسال گزارش

ماده ۱۶ـ گزارش ها توسط سامانه با رعایت وظایف و اختیارات قانونی هریک از نهادهای پذیرنده، به صورت تصادفی به سازمان بازرسی کل کشور، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و مرکز حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه ارجاع می شود.

تبصره ۱ـ گزارش هایی که رسیدگی به آن ها صرفاً در صلاحیت یکی از نهادهای پذیرنده است، به آن نهاد ارجاع می شود.

تبصره ۲ـ در صورت ثبت گزارش­های متعددی که رفتار، گزارش­شونده و سازمان محل وقوع فساد در همه آنها یکسان باشد، همه آن گزارش ها توسط سامانه به نهاد پذیرنده واحد ارجاع می شود.

تبصره ۳ـ چنانچه درخصوص گزارشی که توسط سامانه به نهاد پذیرنده منتخب ارجاع می­شود، پیش از ثبت گزارش در سامانه، اقداماتی توسط نهاد پذیرنده دیگری مستند به دستور مقامات قضایی در رابطه با همان موضوع صورت گرفته باشد، پس از اعلام مراتب از سوی نهاد پذیرنده پیش گفته در سامانه و ارائه ادله لازم به نهاد پذیرنده منتخب، گزارش از طریق سامانه جهت ادامه بررسی به نهاد پذیرنده مقدم ارسال می­شود.

تبصره ۴ـ هنگام ارسال گزارش به نهاد پذیرنده منتخب، رونوشت آن جهت اطلاع به سایر نهادهای پذیرنده دارای صلاحیت نیز ارسال می شود.

ماده ۱۷ـ در صورتی که گزارش از نظر نهاد پذیرنده قابلیت رسیدگی نداشته باشد، آن نهاد موظف است عدم تأیید گزارش را از طریق سامانه به گزارشگر اعلام کرده تا وی در صورت تمایل، مطابق اختیار مندرج در تبصره (۱) ماده (۴) قانون اقدام کند. در این صورت و همچنین در صورت عدم اعلام نتیجه بررسی اولیه (رد یا پذیرش گزارش) توسط نهاد پذیرنده ظرف مهلت های مقرر در ماده (۱۵) این آیین نامه، گزارش توسط سامانه برای بررسی حسب مورد به دادستانی ذی ربط ارسال می شود.

ماده ۱۸ـ چنانچه نهاد پذیرنده با بررسی اولیه گزارش، رفتارهای ذکرشده در گزارش را منطبق با قانون تشخیص دهد، لیکن بررسی آن را در چهارچوب وظایف و اختیارات قانونی خود نداند، گزارش را به سامانه جهت ارجاع به نهاد پذیرنده صالح عودت می­دهد و این امر را از طریق سامانه به گزارشگر اعلام می­کند.

ماده ۱۹ـ در صورتی که نهاد پذیرنده در فرایند بررسی، گزارش را مشمول قانون نداند ولی مفاد آن متضمن ارتکاب جرمی باشد، ضمن ارسال آن به مرجع صالح قضایی مطابق قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات بعدی، مراتب را در سامانه نیز منعکس می­کند.

فصل ششم ـ سایر موارد

ماده ۲۰ـ راه­اندازی، راهبری و پشتیبانی سامانه برعهده سازمان خواهد بود. اعتبارات مورد نیاز در این خصوص همه ساله به پیشنهاد سازمان پس از طی تشریفات قانونی در بودجه سنواتی وزارت دادگستری موضوع ماده (۱۲) قانون پیش­بینی شده و به سازمان تخصیص داده می­شود.

تبصره ـ ایجاد تغییرات لازم در سامانه و رفع اختلافات اجرایی آن در حدود قانون و این آیین نامه توسط سازمان با همکاری سایر نهادهای پذیرنده و قوه قضائیه انجام می­شود.

ماده ۲۱ـ آمار سالانه عملکرد سامانه توسط سازمان تهیه شده و به نهادهای پذیرنده ارائه می­شود و گزارش دهی عمومی نیز در چهارچوب مقررات قانونی صورت می­‌پذیرد.

معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف