هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۶ /۱ /۱۳۹۱ بنا به پیشنهاد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود:
۱ – نقشه تحول نظام سلامت به شرح پیوست که تأیید شده به مهر “دفتر هیئت دولت” است تعیین می شود.
۲ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ نسخه (۰۲) برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع به شرح پیوست که تأیید شده به مهر “دفتر هیئت دولت” است و اصلاحات بعدی آن که به تصویب ستاد اجرایی کشوری می رسد، نسبت به توسعه برنامه مذکور در کلیه مناطق شهری اقدام نماید. همه وزارتخانه ها، سازمانها و دستگاههای مربوط موظف به تأمین زیر ساختها و همکاری لازم جهت استقرار برنامه یاد شده می باشند.
۳ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است ظرف شش ماه سامانه جامع اطلاعات بهداشت محیط کشور را راه اندازی نماید. کلیه مؤسسات و سازمانهای دولتی از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، وزارتخانه های نیرو، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، صنعت، معدن و تجارت، شهرداریها و دانشگاهها موظفند داده های خود را در اختیار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار دهند تا در این سامانه مورد استفاده قرار گیرد.
۴ – دستگاههای ذی ربط نسبت به اجرای کامل مقررات بهداشتی بین المللی مصوب سال (۲۰۰۵) میلادی تا پایان دی ماه ۱۳۹۱ اقدام نموده و برنامه عملیاتی سازمان متبوع خود را در چارچوپ راهبردها و اهداف مندرج در آن تدوین و جهت اجرا به ادارات استانی خود ابلاغ نمایند. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر حسن اجرای این بند نظارت می نماید.
۵ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارتخانه های جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت و سایر سازمانهای ذی ربط نسبت به تدوین سند ملی ایمنی و سلامت روغنهای خوراکی و اصلاح الگوی مصرف اقدام نماید.
۶ – وزارت بهداشت، درمان و آموزش.پزشکی موظف است ساختار و منابع مالی لازم برای تجهیز مرکز تحقیقات حلال را با هماهنگی معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور به عنوان یک طرح ملی در سازمان غذا و دارو فراهم نماید.
محمد رضا رحیمی
معاون اول رییس جمهور
دستورالعمل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری نسخه ۰۲
مقدمه
در راستای سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری در ارتباط با سلامت و به منظور اجرای بندهای جیم و دال ماده ۳۲ و الف ماده ۳۵ قانون برنامه پنجم و با عنایت تدوین، تصویب و ابلاغ دستورالعمل پزشک خانواده و نظام ارجاع در مناطق شهری (نسخه ۰۱) و انجام پایلوت برنامه در برخی از شهرهای ۲۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر سه استان خوزستان، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان مشکلات و نارسایی های برنامه با همکاری نزدیک مسئولین مربوطه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سایر صاحب نظران احصاء و طی جلسات و مطالعات کارشناسی راهکارهای مناسب جهت حل آن مشکلات و روان تر کردن نحوه اجرای برنامه طراحی و توافق کارشناسی صورت پذیرفت و در مواردیکه کارشناسان و مدیران دو وزارت به اجماع نمی رسیدند موضوع در جلسه معاونین و مدیران ارشد مرتبط در دو وزارت مطرح و تصمیم لازم اخذ می شد. دستورالعمل حاضر نتیجه فرآیند فوق بوده و تحت عنوان نسخه۰۲ برای اجرا در کل مناطق شهری کشوری در تاریخ ۲۷ /۱۲ /۱۳۹۰ به تصویب شورای عالی سلامت و امنیت غذایی رسید.
تبصره: ضروریست بسته خدمت روستایی متناسب با توسعه این برنامه به گونه ای اصلاح شود که خدمات و منافع روستایان با رعایت سطح بندی کمتر از برنامه شهری نباشد.
بدیهی است در سال ۱۳۹۱ تصویب تعرفه های خدمات سلامت باید منطبق بر نظام پرداخت برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع باشد. همچنین برای انطباق عملکرد دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مقرر شد موارد در اولین جلسه هیأت های امنای دانشگاههای درگیر این برنامه مطرح و تصویب گردد. بدیهی است تا زمان برگزاری جلسه شورای عالی بیمه و هیأت امنای دانشگاه ها اجرای این دستورالعمل با ابلاغ وزرای محترم انجام خواهد شد.
فصل اول . تعاریف و تکالیف عمومی
۱ . نظام سلامت
نظام سلامت عبارت است از تمام سازمان ها، موسسات و منابعی که به ارائه یا تولید اقدامات سلامت اختصاص دارند و Health action عبارت است از هر گونه تلاشی که خواه در مراقبت سلامت فردی، خدمات بهداشت عمومی و یا از طریق برنامه های یبن بخشی انجام می گیرد و هدف اصلی آن ارتقای سلامت باشد بدین ترتیب نظام سلامت از اجزایی تشکیل می شود که با یکدیگر ارتباط دارند و مجموعه آنها بر سلامت مردم در خانه، محل کار و مکان های عمومی اثر می گذارد. مردم، دولت و سازمان های ارائه کننده ی خدمات بهداشت و درمان در بخش های دولتی، خصوصی، و غیر دولتی، و سازمان های بیمه گر هر یک بخشی از نظام سلامت را تشکیل می دهند. نظام سلامت معمولأ در سطح های متفاوت شکل می گیرد و از روستا تا شهر، و از مراقبت های اولیه تا خدمات پیچیده تخصصی و فوق تخصصی را عرضه می کند.
۲ . پرشک خانواده:
پزشکی است که حداقل دارای مدرک دکتری حرفه ای پزشکی و مجوز معتبر فعالیت حرفه ای پزشکی در محل ارائه خدمت باشد. پزشک خانواده، در نخستین سطح خدمات، عهده دار ارائه و مدیریت خدمات سلامتی سطح اول است و مسوولیت های زیر را برعهده دارد:
تامین جامعیت خدمات، تداوم خدمات، مدیریت سلامت، تحقیق، و هماهنگی با سایر بخش ها، پزشک خانواده مسئولیت دارد خدمات سلامت را در محدوده بسته ی خدمات تعریف شده؛ بدون تبعیض سنی، جنسی، ویژگی های اقتصادی اجتماعی و ریسک بیماری در اختیار فرد، خانواده، جمعیت و جامعه ی تحت پوشش خود قرار دهد. پزشک خانواده می تواند برای حفظ و ارتقای سلامت، برابر این دستورالعل از ارجاع فرد به سایر ارائه کنندگان خدمات سلامت و سطوح بالاتر استفاده کند، ولی مسئولیت تداوم خدمات با او خواهد بود. یکی از وظلایف پزشک خانواده مدیریت و نظارت بر عملکرد تیم سلامت تحت سرپرستی خود است.
تبصره متخصصین پزشکی خانواده، متخصصین پزشکی اجتماعی، متخصصین داخلی، عفونی و متخصصین اطفال می توانند با گذراندن دوره کوتاه مدت باز آموزی تطبیقی که با نظر معاونت بهداشت طراحی و اجرا می شود مشروط به انجام کلیه وظایف پزشک خانواده و داشتن سایر شرایط مندرج در این دستورالعمل به عنوان پزشک خانواده خدمت نمایند.
۳ . پزشک خانواده مسئول (مسئول سلامت محله)
پزشک خانواده ای است که علاوه بر وظایف فوق مسئولیت مدیریت و نظارت بر عملکرد پزشکان خانواده و تیم سلامت محله خود را بر عهده داشته و مسئول ارائه خدمات سلامت محیط و کار و نظارت برآن را بر عهده دارد و به طور کلی رهبری سلامت جامعه تحت پوشش، مدیریت سلامت، هماهنگی با سایر بخشها و پیگیری SDH را برعهده دارد
۴ . بسته خدمات سلامت (Health Services Package):
خدمات بهداشتی، درمانی، یا توانبخشی پایه و دارای اولویت مانند مراقبتهای بهداشتی برابر برنامه های سلامت کشوری (مجموعه پیوست که توسط وزارت بهداشت تهیه شده و حسب نیاز بازنگری و تکمیل می شود)، خدمات پزشکی شامل کلیه اقدامات درمانی سرپایی، تجویز داروهای لازم و انجام آزمایشات تشخیص طبی، درخواست مشاوره و پی گیری مراقبت های انجام شده یا قابل انجام برای جمعیت تحت پوشش و همچنین خدمات توانبخشی پایه و دارای اولویت که باید توسط پزشک خانواده یا تیم سلامت ارائه یا فراهم شود. و نیز کالاها یا خدماتی که در پوشش فهرست ملی انواع مراقبت ها، چه پیشگیرانه و چه درمانی، قرار دارند و هزینه ی آنها به سبب اساسی بودن یا برخورداری از اولویت توسط جامعه پرداخت می شود در حالی که هزینه ی سایر خدمات باید توسط فرد یا طرح های بیمه مکمل و به طور اختیاری تامین شود. بدیهی است تعهد بیمه ها در قبال بسته بیمه پایه که با هماهنگی دو وزارت تعیین و برابر مقررات به تصویب می رسد، خواهد بود.
۵ . نظام پرداخت به ارائه کنندگان خدمات (provide payment Mechanism)
شیوه خرید یا جبران مالی خدمات و مراقبت هایی که پزشکان خانواده یا تیم های سلامت در اختیار جمعیت یا جامعه می گذارند.
پرداخت سرانه : روشی از شیوه خرید خدمت است که در آن برای جبران خدماتی که تیم سلامت ارائه می نماید متناسب با جمعیت تحت پوشش اعم از سالم یا بیمار، صورت می گیرد.
پرداخت کارانه : روشی از شیوه خرید خدمت است که در آن پرداخت به ازای خدمت ارائه شده به مراجعه کنندگان صورت می پذیرد.
پاداش: درصدی از مبلغ سرانه است که مازاد بر سرانه به سبب رسیدن به کیفیتی خاص در ارزشیابی به پزشک خانواده و تیم سلامت تعلق می گیرد.
جریمه: کسر درصدی از سرانه است که به علت کسب امتیاز پایین تر از حد مورد انتظار به پزشک خانواده و تیم سلامت تحمیل می شود
پرداخت موردی: پرداخت مبلغی مشخص که بخاطر انجام اقدامات خاص در راستای تحقق اهداف نظام سلامت، انجام خدمات ویژه در مورد افراد تحت پوشش ( تشخیص بیماریهای نادر، مسری، تهدید کننده حیات در مراحل اولیه بیماریی و… مانند شناسایی، تشخیص، پی گیری و درمان کامل هر مورد از بیماری سل) به پزشک خانواده و تیم سلامت صورت می پذیرد.
۶ . سرانه پرداختی به پزشک خانواده و عوامل مؤثر بر آن
پرداخت برای جبران خدمت پزشک خانواده به طور عمده به صورت « سرانه » است. سرانه مبلغی است که به ازای هر بیمه شده بطور ماهانه در برابر ارائه ی بسته ی خدمت سلامت مطابق این دستورالعمل پرداخت می شود. سرانه ی متعلقه به پزشک خانواده به تعداد، سن، جنس و ……. افرادی که در پوشش او قرار می گیرند بستگی دارد. در سال جاری این مبلغ به میزانی است که در ادامه این دستورالعمل می آید و در آینده حسب نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و با تصویب شورای عالی بیمه خدمات درمانی تعیین و ممکن است هر سال یا هر چند سال یک بار، تغییر یابد.
ریسک بیماری: هر بیماری (و حتی هر درمان) مخاطرات خاص خود را دارد. در شرایط معمول مراکز و افراد عرضه کننده ی خدمات پزشکی ترجیح می دهند کسانی را در پوشش مراقبت خود بگیرند که خطر (ریسک) کمتر دارند. از پزشک خانواده انتظار می رود از نظر ریسک بیماری میان افراد تحت پوشش خود تبعیض قایل نشود. برای برآورده شدن این انتظار، سازوکارهایی در نظر گرفته شده است. از جمله تفاوت در میزان سرانه گروه های سنی و جنسی مختلف.
سابقه کار پزشک خانواده: در عقد قرارداد با پزشک خانواده سابقه پزشک به شرحی که در فصل نظام پرداخت آمده است محاسبه می شود.
۷ . تیم سلامت (Heaith Team):
گروهی از صاحبان دانش و مهارت در حوزه خدمات بهداشتی درمانی یا توانبخشی که بسته ی خدمات سطح اول را در اختیار فرد، خانواده و جامعه تعریف شده قرار می دهند و مسئولیت آنان با پزشک خانواده است. کلیه افراد جامعه برای دریافت خدمات بهداشتی و درمانی باید از طریق این تیم وارد زنجیره ارایه خدمات سلامت شوند در غیر اینصورت موظف است صد در صد هزینه های درمانی مربوط را شخصا پرداخت نماید
۸ . نظام ارایه خدمات سلامت:
شامل تمام خدمات پیگیری، درمانی و توانبخشی مورد تایید وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی است که این خدمات در نظام سلامت در سه سطح ارایه می شود.
۹ . سطح بندی خدمات (Rationnig of Health Services)
چیدمان خاص واحدهای تامین کننده خدمات ومراقبت های سلامت برای آنکه دسترسی مردم به مجمومه ی خدمات تا جایی که ممکن است سهل و سریع ، عادلانه ، با کمترین هزینه و با بیشترین کیفیت باشد.
خدمات و مراقبت های سلامت در سه سطح در اختیار جمعیت و جامعه گذارده می شود:
۱ سطح یک:
شامل پایگاه پزشک خانواده (مطب تطابق یافته پزشک عمومی از نظر استاندارد فضا، نیروی انسانی، محتوای خدمت، تجهیزات، ساعت کار و …)
مرکز بهداشتی درمانی مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع (محل استقرار پزشک خانواده مسئول و قسمت بهداشت عمومی تیم سلامت مثل کاردان/ کارشناس بهداشت محیط، مبارزه با بیماریها و … و پایگاه پزشک خانواده ضمیمه بوده) که به طور معمول در جایی نزدیک به محل زندگی مردم (جمعیت تحت پوشش) قرار دارد، و در آن نخستین تماس فرد با نظام سلامت از طریق پزشک خانواده یا تیم سلامت اتفاق می افتد. خدمات ارتقای سلامت، پیشگیری و درمانهای اولیه، ثبت اطلاعات در پرونده سلامت و ارجاع و پی گیری بیمار، اجرای برنامه های آموزشی جهت ارتقای سلامت عمومی عمده ی خدمات این سطح را تشکیل می دهد که در چارچوب خدمت های واحد پزشکی خانواده اقدامات پشگیرانه، ارائه درمانهای اولیه، تجویز دارو، درخواست انجام خدمات پاراکلینیک، درخواست مشاوره، ارجاع بیماران و پیگیری بیماران ارجاعی و همچنین ثبت و ضبط اطلاعات بیماران در پرونده الکترونیک سلامت آنها می باشد که در چارچوب خدمات تیم سلامت و پزشک خانواده شکل می گیرد.
هر پزشک خانواده جمعیتی مشخص را (که نمی بایست از حدی معین تجاور کند) در پوشش خود دارد. جمعیت تحت پوشش هر پزشک بایستی حداقل ۵۰۰ نفر باشد (سه ماهه اول بدون در نظر گرفتن حداقل مجاز سرانه پرداخت می شود). تقریبا به ازای هر ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت تحت پوشش یک مرکز مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع که فضای فیزیکی آن می تواند متعلق به وزارت بهداشت و یا سایر ارگانها وسازمانهای بیمه و بخش خصوصی باشد، وجود خواهد داشت که یک یا چند پزشک (در مواردیکه پزشکان بخش خصوصی داوطلب ارائه خدمات خود در این مرکز باشند) به همراه تعدادی از اعضای تیم سلامت در مرکز بهداشی درمانی منطقه مستقر می گردند.
پزشک مستقر در آن مرکز به عنوان مدیر سلامت منطقه و مسئول فنی شناخته می شود.
در دستورالعمل حداقل افرادی که باید همراه پزشک خانواده کار کنند مشخص شده است. برای مرکز خدمات سلامت مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع شرایطی از نظر حداقل های فضا، تجهیزات و ساعت های کار تعیین شده است. بدین ترتیب سایر پزشکان خانواده ای که از بخش خصوصی وارد برنامه پزشک خانواده شده اند در همان محل مطب خود که به پایگاه مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع تغییر نام خواهد داد، به ارائه خدمت به جمعیت تحت پوشش خواهند پرداخت.یک ماما / پرستار (پرستار یا مامایی که بتواند خدمات پرستاری سرپایی را به همراه مراقبت های مادران و گروههای سنی انجام دهد) به همراه پزشک در پایگاه مجری برنامه به ارائه خدمت می پردازد. نظارت بر عملکرد پایگاهها توسط مرکز مجری برنامه پزشک خانواده انجام خواهد شد.
مدیریت سلامت : از پزشک خانواده مسئول مستقر در مرکز خدمات سلامت مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع انتظار می رود برای اجرای برنامه های سلامت کشوری، ارزیابی، مدیریت و کاهش عوامل خطر سلامتی در سطح فردی، خانوادگی و جامعه و نیز انجام وظایف محوله به عنوان مسئول سلامت محله برنامه ریزی کند، بر اجرای این برنامه ها نظارت کند و هدایت (رهبری) تیم سلامت مستقر در مرکز و پایگاههای مجری برنامه پزشک خانواده تحت پوشش را برعهده گیرد. مجموعه ی این کارها به مدیریت سلامت تعبیر می شود.
۲ سطح دو: واحدی تخصصی در نظام سلامت که خدمات درمانی و توانبخشی تخصصی سرپایی یا بستری را در اختیار ارجاع شدگان از سطح یک قرار می دهد و سپس پزشک خانواده ی ارجاع کننده را از نتیجه کار خویش مطلع می سازد. خدمات تخصصی سرپایی، خدمات بستری، تجویز دارو و دیگر محصولات پزشکی و درخواست انجام خدمات پاراکلینیک از فعالیت های این سطح است.
۳ سطح سه: شامل خدمات درمانی و توانبخشی فوق تخصصی سرپایی یا بستری، تأمین دارو و دیگر اقلام پزشکی و خدمات پاراکلینیک می باشد. بازخورد خدمات این سطح در اختیار سطح ارجاع کننده و پزشک خانواده وی قرار می گیرد
۱۰ . خدماث سلامتی اورژانس
معاونت های درمان دانشگاه / شبکه موظف هستند دسترسی به خدمات اورژانس (اعم از پیش بیمارستانی و….) را در تمام ساعات شبانه روز برابر نظام سطح بندی برای کلیه ساکنین هر شهرستان تأمین نمایند .
وضعیت اورژانس: دارای دو تعریف عمومی و بالینی می باشد:
تعریف بالینی بیمار اورژانسی: به بیماری گفته می شود که باید بدون فوت وقت و در حداقل زمان ممکن نسبت به ارائه خدمات تشخیصی درمانی برای او اقدام نمود و برای بیمار اورژانسی سرعت عمل و زمان در ارائه خدمات درمانی نقشی اساسی دارد (نظیر زایمان، MI،ضربه مغزی، شکستگیهای باز، مسمومیت و ….).
تعریف عمومی بیمار اورژانسی: هر وضعیتی که باعث شود تا بیمار شخصاً و یا توسط افراد دیگر به بخش اورژانس مراجعه نماید. بنابراین تعریف وضعیت اورژانس با تصور شخص بیمار یا همراهان او قابل تعریف بوده و باید هر بیمار مراجعه کننده پذیرش و تحت مراقبتهای اولیه قرار گیرد.
بیمار الکتیو: بیماری که فوریت زمانی برای دریافت خدمات تشخیصی، درمانی و توانبخشی ندارد و می تواند جهت دریافت خدمات سلامت بر اساس نوبت مراجعه نماید.
کلیه افراد در صورتی که احساس کنند وضعیت اورژانس دارند می توانند به پزشک خانواده خود و یا بدون رعایت نظام ارجاع به مراکز اورژانس مراجعه و این مراکز باید آنان را بپذیرند. بدین ترتیب فوریت ها از قاعده الزام ارجاع مستثنی هستند و مراجعه مستقیم افراد دچار فوریت به واحدهای اورژانس یا بیمارستان ها مانعی ندارد.
خدمات اورژانس۱۱۵ کلاً رایگان بوده لیکن هزینه خدمات اورژانس بیمارستانی بصورت فی فورسرویس پرداخت می گردد و سهم بیمه ها در پرداخت این هزینه ها در موارد تحت نظر ۹۰% بستری در بیمارستان ۹۵ % و مراجعات غیر ضروری به اورژانس۷۰ % تعرفه بخش دولتی خواهد بود. اما در صورتیکه فرد مراجعه کننده به اورژانس نیازمند خدمات اورژانس نباشد حداقل اقدامات تشخیصی (جهت R/O حالات اورژانس) و حداقل اقدامات درمانی (جهت تسکین درد و مشکل) برای او انجام می شود (در این موارد۷۰ % درصد از هزینه دارو و سایر اقدامات تشخیصی درمانی (بجز ویزیت) از طریق بیمه پرداخت خواهد شد) و به پزشک خانواده خودش هدایت می شود. میزان مراجعات غیر اورژانس افراد تحت پوشش هر پزشک به اورژانس که می تواند نشانه عدم حمایت پزشک از فرد باشد در پایش عملکرد پزشک خانواده لحاظ می گردد.
کلیه ارجاعات و مشاوره های درخواست شده توسط پزشک اورژانس فقط در خصوص بیماران تحت نظر و بستری نافذ خواهد بود. در موارد غیر بستری نمی تواند به سطوح ۲ و ۳ ارجاع دهد
۱۱ . ارائه خدمات پزشکی عمومی در روزهای تعطیل وساعت غیر اداری:
۱ مشاوره (تلفنی) :
پزشک خانواده موظف است در تمام ساعت شبانه روز ( بجز ساعات ۱۰ شب تا ۷ صبح که با درخواست ستاد استانی و تأیید ستاد کشوری قابل تغییر است) با در اختیار گذاردن تلفن ثابت و همراه خود به کلیه تماس های تلفنی افراد تحت پوشش پاسخ داده و نسبت به ارائه مشاوره و راهنمایی لازم اقدام نماید.
۲ برای ارائه خدمات در روزهای تعطیل و ساعات غیر فعال برنامه پزشک خانواده
۱ – درمانگاه های فعلی روزها حسب نیاز و آمادگی به عنوان مرکز یا پایگاه ها مجری برنامه پزشک خانواده خدمت خواهند کرد در اینصورت در این ساعات تابع مقررات پزشک خانواده هستند
۲ – به ازاء هر ۳۰ هزار نفر جمعیت این مراکز (فقط ساعت غیر برنامه پزشک خانواده و روز های تعطیل) با حضور حداقل یک پزشک و دو پرستار / بهیار در درمانگاه های فوق ارائه خدمت خواهند کرد برابر نظر ستاد شهرستان
۳ – انتخاب کلیه پزشکان شاغل در این مراکز با تأیید ستاد شهرستان خواهد بود، ترجیحا این گروه از پزشکان نباید پزشک خانواده باشند و باید اصول معاینه، تشخیص و تجویز دارو را رعایت کنند و بر این اساس ارزشیابی و دریافتی آنان تعدیل گردد، این پزشکان باید واجد پروانه دائم بوده و پزشکان خانواده در صورت تأیید ستاد عملیاتی شهرستان می توانند در این مراکز خدمت نمایند (حداکثر۳ شب درماه) . این مراکز باید حداقل امکانات درمانگاه اورژانس را داشته باشند
۴ – پرداخت به این مراکز برای کشیک شب و روزهای تعطیل به صورت روزهای FFS خواهد بود.
۵ – در موارد استثنا اگر بیمار اجازه دسترسی به پرونده سلامت الکترونیک او را ندارد فقط اقدامات اورژانس دریافت می کند
۶ – در کشیکهای فوق بابت هزینه های خدمات پاراکلینیک، دارو و ویزیت بیماران سهم بیمه برابر ۷۰ درصد تعرفه دولتی خواهد بود
۷ – درمان در این مراکز برای حداکثر ۴۸ ساعت (اولین دسترسی بعدی به پزشک خانواده بوده مگر آنکه مدت تعطیلات بیش از ۴۸ ساعت باشد که حداکثر برابر این مدت خواهد بود بقیه ادامه درمان به عهده پزشک خانواده فرد می باشد
۱۲ . ارجاع
۱ شبکه ارجاع (نظام ارجاع):
کلیه پزشکان خانواده همراه با مراکزی (دولتی یا غیر دولتی) که در سطر دوم و سوم به ارائه خدمات بهداشتی، تشخیصی، درمانی و توانبخشی بصورت سرپایی یا بستری می پردازند، شبکه ارجاع را می سازند. کلیه این مراکز بعنوان همکاران (اعضاء) شبکه ارجاع خوانده می شوند و ارجاع مجموعه فرایندهایی است که مسیر حرکت و ارتباط فرد را در سطوح سه گانه برای دریافت خدمات مورد نیاز به منظور تامین جامعیت و تداوم خدمات سلامت تعیین می کند. اطلاعات راجع به استفاده فرد از خدمات نظام سلامت نهایتاً در پرونده سلامت الکترونیک شخص نزد پزشک خانواده یا تیم سلامت از طریق ارسال پس خوراند از سطوح تخصصی تر ثبت می شود. بدیهی است برابر برنامه زمانی ای که بعدا ارائه خواهد شد کلیه ارائه دهندگان خدمت باید اقدامات خود و نتایج حاصل را راساً و بطور مستقیم در پرونده سلامت الکترونیک فرد درج نماید
تبصره – بیماران خاص و شیمی درمانی و صعب العلاج (برابر لیست مورد تأیید ستاد اجرایی کشوری) جهت خدمات درمانی بیماری خاص خود نیاز به ارجاع مکرر نخواهند داشت
فرم (کاغذی یا فرم الکترونیک) ارجاع: منظور برگه یا فرمی است که مشخصات، مشکل بیمار، مداخلات انجام شده و اقدامات درخواستی در آن ثبت و به استناد آن بیمار به سطوح بالاتر یا فراهم کننده دیگری(در همان سطح) برای دریافت خدمات سلامت مورد نیاز مراجعه می کند.
۲ ارجاع عمودی: حرکت بیمار از یک سطح به سطه بالاتر یا پایین تر
مهمترین ارجاعات:
ارجاع پزشک خانواده به پزشک متخصص / بیمارستان عمومی،
ارجاع از متخصص به فوق تخصص : ارجاع مستقیم پزشک متخصص به پزشک فوق تخصص مقدور نبوده مگر با اعلام و موافقت (تلفنی) پزشک خانواده یا با بازگشت از ارجاع و اخذ موافقت حضوری پزشک خانواده. یادآور می شود در ارجاعات فوری و یا در ارجاع به مراکز دولتی و عمومی، بستری بیمار در بیمارستان به صورت اورژانس و الکتیو در مسیر ارجاع برابر این دستورالعمل مقدور خواهد بود .
مشاوره گروهی (معمولاً بصورت کمیسیون های پزشکی) می تواند افقی یا عمودی و یا ترکیبی از هر دو باشد.
مشاوره متخصص با سایر تخصص های پزشکی (ارجاع افقی)
ارجاع بیمار به داروخانه و پاراکلینیک شامل: آزمایشگاه، تصویربرداری، فیزیوتراپی و … (ارجاع افقی)
ارجاع بیمار توسط پزشک خانواده به مراکز پیرا پزشکی که نیروی ارائه دهنده خدمت آن برابر این دستورالعمل در تیم سلامت وجود ندارد (شامل: شنوایی سنجی و بینایی سنجی ، تغذیه و روانشناس بالینی )
ارجاع بیمار به توانبخشی اعم از: کار درمانی، روان درمانی، گفتار درمانی، رفتار درمانی ، فیزیوتراپی می تواند هم توسط پزشک خانواده و هم توسط پزشک متخصص برای بیمار ارجاعی از طرف پزشک خانواده انجام شود.
مشاوره درمانی: استفاده و بهره گیری پزشک از نقطه نظرات و ایده های تخصصی یا فوق تخصصی یک یا چند متخصص دیگر طی فرایند تشخیص، درمان و بازتوانی بیمار می باشد. جهت مشاوره لزوماً بیمار ارجاع نمی گردد و شاید فقط اطلاعات بیمار مورد نظر به پزشک مشاور منتقل می شود. بدیهی است در مشاوره درمانی مسئولیت استفاده یا عدم استفاده از نظرات پزشک مشاور بر عهده پزشک مشاوره کننده می باشد.
مشاوره پزشکی اجتماعی: مواقعی است که به منظور بهبود شاخص های سلامت اجتماعی، یا به هدف رفع مشکل سلامت عمومی، پزشک خانواده موضوع را به پزشک خانواده مسئول منتقل و از آن طریق حسب ضرورت از مداخلات تخصصی، بصورت حضوری یا غیرحضوری استفاده می نماید. این مشکلات می تواند مثل اقدامات لازم در کنترل یک اپیدمی، تغییر عادات تغذیه ای و اصلاح شیوه های زندگی برای ارتقاء شاخص های سلامتی، بهسازی منابع آب، پژوهشهای کاربردی و … باشد. اعتبارات و هزینه های این دسته از اقدامات باید توسط دانشگاه علوم پزشکی و از محل منابع HSR با اولویت تأمین گردد.
برگشت ارجاع (بازخوراند): انتقال اطلاعات لازم از نحوه ارائه خدمات و پبگیری بیمار از سطح ارجاع شده به ارجاع دهنده را برگشت ارجاع (بازخوراند ارجاع) می نامند. این اطلاعات باید شامل شرح بیماری، اقدامات انجام شده، داروهای تجویز شده، خدمات پاراکلینیکی مورد نیاز، اقداماتی که احیاناً پزشک خانواده باید انجام دهد، نحوه پیگیری، تعیین تاریخ مراجعه مجدد بیمار و…….. باشد.
برگشت مشاوره: در مواردی که مشاوره درمانی با مشاوره پزشکی اجتماعی انجام می یابد انتقال و ثبت اطلاعات مشاوره ای از نحوه حل مشکل بیمار یا جامعه را، برگشت مشاوره می نامیم. این اطلاعات می تواند شامل اقدامات لازم برای حل مشکل فرد یا جامعه، یا لزوم ارجاع فرد، نحوه پیگیری موضوع و……. باشد.
ارزشیابی مراکز ارائه کننده خدمات سلامت: برآورد وضعیت عملکرد مراکز ارائه کننده خدمات سلامت به صورت مقطعی و با استفاده از چک لیست های ارزیابی مبتنی بر شاخص هاو مورد انتظار می باشد.
۱۳ . مرکز هدایت و راهنمایی بیماران callcenter:
درهر شهرستان با داشتن شماره تلفن ترجیحا۳ یا ۴ رقمی منحصر بفرد با تعداد خطوط و اپراتور کافی در تمام مدت ۲۴ ساعت پاسخگوی مردم بوده و در کلیه مراحل انتخاب پزشک خانواده تا استفاده از خدمات اورژانس و حتی کمک به دریافت خدمات ویژه آنان را راهنمایی کرده و نقش هماهنگ کننده را در مواردیکه ناهماهنگی به هر دلیل وجود دارد بین ارائه کننده خدمت و دریافت کننده خدمت به عهده خواهد داشت، راه اندازی این مرکز از وظایف دانشگاه / شبکه بهداشت و درمان بوده و مسئولیت دریافت شکایت مردم ، ارائه آن به واحد مربوطه و دریافت و ارائه پاسخ به شاکی از وظایف این مرکز است. این مرکز با نظر مرکز مدیریت، مشاوره و راهنمایی پزشکان خانواده، وظیفه حل مشکلات بیماران را در ارجاع به سطرح بالاتر بطور شبانه روزی بر عهده دارد. منابع مورد نیاز اجرای این قسمت باید توسط دانشگاه علوم پزشکی تأمین گردد.
۱۴ . مرکز مدیریت،مشاوره و راهنمایی پزشکان خانواده:
این مرکز سخنگوی رسمی ستاد عملیاتی است در سه سطح شهرستانی، استانی و کشور و با حضور و همکاری کلیه صاحبان فرآیند در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع ایجاد شده و با داشتن خطوط تلفن، حداقل در کلیه ساعت کاری مسئولیت هدایت و راهنمایی رده های زیر مجوعه خود را بر عهده دارد به گونه ای که واحد شهرستانی این مرکز مسئولیت راهنمایی و هدایت ارائه دهندگان خدمت را بر عهده داشته مسئولیت رسیدگی به شکایات ارائه کنندگان از صاحبان فرآیند را بر عهده دارد منابع مورد نیاز اجرای این قسمت باید توسط دانشگاه های علوم پزشکی تامین گردد .
تبصره – تلفیق مرکز هدایت و راهنمایی بیماران callcenter و مرکز مدیریت، مشاوره و راهنمایی پزشکان خانواده در سطح شهرستان بلامانع است.
۱۵ . نحوه ارائه خدمات سلامت به مسافران
مسافران در موارد اورژانس مانند سایر بیماران اورژانسی بدون الزام به رعایت نظام ارجاع به مراکز اورژانس مراجعه خواهند نمود لیکن ساکنین موقت و مسافران می توانند بطوریکه در این دستورالعمل (ماده ۲۰ ) آمده برای دریافت خدمات با راهنمایی callcenter از خدمات پزشکان خانواده یا کشیک تیم سلامت محل سفر استفاده نمایند که در این حالات ۳۰% فرانشیز را بیمار و ۷۰% آن را بیمه به پزشک مذکور پرداخت می نمایند.
۱۶ . استحقاق درمانی
افراد بیمه شده (و افراد تحت سرپرستی آنان) در برابر حق بیمه ای که ماهانه پرداخت می کنند، استحقاق برخوردار شدن از حمایت سازمان بیمه گر در درمان خویش یا دیگر مزیت های مربوط را می یابند. استحقاق درمان محدوده ی زمانی مشخصی دارد که در حال حاضر با تاریخ اعتبار دفترچه های بیمه تعیین می شود.
۱۷ . پزشک جانشین و پزشک جایگزین
هر پزشک خانواده در هنگام عقد قرارداد باید پزشک خانواده دیگری را به عنوان جانشین خویش معرفی کند تا در شرایط خاص به جای او مراجعان تحت پوشش را پذیرفته و خدمات سلامتی لازم را برابر دستورالعمل به ایشان ارائه دهد. پزشک جانشین باید از بین پزشکان خانواده همان محله معرفی شود. در صورت نبود پزشک واجد شرایط در همان محله با کسب موافقت ستاد عملیاتی شهرستان پزشک جانشین می تواند از بین پزشکان خانواده محله مجاور براساس این دستورالعمل انتخاب گردد.
تا آنجا که ممکن است فاصله ی جفرافیایی پزشک خانواده و پزشک جانشین او باید کم باشد تا مراجعه به پزشک جانشین برای مردم دشواری پدید نیاورد. ستاد عملیاتی شهرستان نظارت بر این امر را برعهده دارد.
استفاده پزشک خانواده از پزشک جانشین بطور میانگین ۲.۵ روزدر ماه معادل۲۰ ساعت کاری با هماهنگی ستاد عملیاتی است. و در هر نوبت و در هر ۶ ماه نمی تواند بیش از۱۵ روز از پزشک جانشین استفاده نماید. در صورتیکه به هر علت پزشک خانواده نخواهد و یا نتواند بیش از۱۵ روز در محل کار خود به ارائه خدمت بپردازد با هماهنگی ستاد عملیاتی از یک پزشک واجد شرایط بطور موقت به عنوان پزشک جایگزین در همان محل استفاده خواهد شد. مدت استفاده از پزشک جایگزین حداکثر دو ماه در هر سال خواهد بود. چنانچه پزشک خانواده بیش از این مدت (دو ماه در سال) در محل ارائه خدمت حضور نداشته باشد، در صورت وجود پزشک واجد شرایط ستاد عملیاتی باید ایشان را از برنامه حذف نموده، و پزشک جدید را به برنامه وارد نماید، در غیر اینصورت باید به گونه ای که ارائه خدمات به مردم مختل نشود حسب صلاحدید و مقررات تصمیم گیری نماید.
هر پزشک خانواده می تواند حداکثر به عنوان جانشین دو پزشک خانواده معرفی شود. با اینحال هر پزشک خانواده (جانشین) در هر زمان می تواند فقط به جانشینی از یک پزشک خانواده ارائه خدمت نماید و عدم حضور دو پزشک خانواده که یک پزشک را به عنوان پزشک جانشین معرفی کرده اند مقدور نمی باشد.
از آنجا که در زمان مجاز استفاده از خدمت پزشک جانشین و جایگزین همچنان سرانه به پزشک اصلی پرداخت می گردد لذا جبران خدمت بزشکان جانشین و جایگزین در این مدت به عهده پزشک خانواده اصلی خواهد بود.
۱۸ . تداوم خدمات و جامعیت خدمات
ارتباط دو سویه و مستمر میان پزشک خانواده و کسی که او را به عنوان پزشک خویش انتخاب کرده است سبب می شود که مراقبت از او پیوستگی یابد و بسادگی قطع نشود. حفظ تداوم خدمات از مسئولیت های پزشک خانواده و از جمله انتظارات مهمی امت که از او می رود.
رابطه مبتنی بر اعتماد متقابل بین پزشک و بیمار که پایه، تشخیص و درمان است در مراجعات متعدد، صرف زمان و با اقدامات حرفه ای پزشکی ایجاد می شود. از جمله اقداماتی که به این تداوم خدمت کمک کرده و از وظایف پزشک است عبارتند از: ارائه مشاوره تلفنی به افراد تحت پوشش با ثبت موارد آن در پرونده الکترونیک بیمار، دقت در تکمیل پرونده الکترونیک سلامت و استفاده از آن در هر ویزیت و مراقبت به منظور ارتقاء کیفیت خدمات، نظارت بر ارائه خدمات سلامت توسط سایر اعضای تیم سلامت و نیز پیگیری فعال بیماران ارجاعی، ارائه کلیه خدمات سلامتی برابر برنامه های سلامت کشور به افراد تحت پوشش بطور فعال با استفاده از تلفن و سیستم پیام کوتاه و در صورت عدم مراجعه فرد پیگیری از طریق callcenter و …
نظام سلامت باید هرسه نوع خدمت پیشگیری، درمان و توانبخشی را فراهم کند تا بتوان از جامعیت خدمات سخن گفت. برای تامین این مقصود از سازوکار ارجاع استفاده می شود. معنای دیگر جامعیت آنست که علاوه بر درمان بیماری جسمی، نیازها ی روانی و اجتماعی شخص نیز در نظر گرفته شود.
۱۹ . ثبت نام
در هر شهری که برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع اجرا می شود هر یک از افراد تحت پوشش یکی از بیمه های پایه حق دارند یکی از پزشکان خانواده را که توسط ستاد عملیاتی معرفی می شوند (شرایط و فرآیند شناسایی و معرفی پزشکان توسط بیمه ها و ستاد در ادامه خواهد آمد) به عنوان پزشک خانواده خود انتخاب کنند و با ثبت نام نزد آن پزشک، علاقه مندی خود را اعلام دارند. شخص می تواند تا دو بار در سال نظر خود را تغییر دهد و پزشک خانواده خود را عوض کند. فاصله دوبار تغییر پیاپی هیچ گاه نباید کمتر از سه ماه باشد. در شرایط خاص با نظر ستاد شهرستان این مدت قابل کاهش است.
۲۰ . محله، محدوده دسترسی و جامعه تحت پوشش
۱ محله: محدوده خاص جغرافیایی از شهر است که جمعیت آن حدود ده هزار نفر باشد و امکانات و توانمندی های حوزه سلامت (اعم از خصوصی، دولتی، عمومی و… ) در آن برای ارائه خدمت در قالب پزشک خانواده و نظام ارجاع حداقل در سطح یک کفایت کند. بدیهی است در صورت عدم کفایت افراد می توانند در کوتاه مدت از خدمات محدوده های مجاور برخوردار شده لیکن سیاستهای تشویقی به گونه ای خواهد بود که توزیع عادلانه منابع رخ دهد.
محدوده دسترسی به پزشک خانواده: خانوار ها باید پزشک خانواده خود را از بین پزشکانیکه حداکثر در فاصله ۱.۵ کیلومتری محلی زندگی یا کار ایشان مستقر هستند انتخاب نمایند. ستاد شهرستان با هماهنگی ستاد استان می تواند در صورت ضرورت این فاصله را تعدیل کند و مردم موظف به انتخاب پزشک خانواده خود در همان شعاع هستند. همچنین در شرایطی که در محدوده ۱.۵ کیلومتری محل خانوار پزشک واجد شرایط وجود نداشته باشد با نظر ستاد شهرستان می توان از محدوده مجاور پزشک را انتخاب نمود.
پزشک خانواده مسئول، علاوه بر جمعیت تحت پوشش، مسئوولیتهایی در برابر سلامت عمومی از جمله سلامت محیط، مراکز تهیه و توزیع مواد غذایی، مدارس و دیگر اماکن عمومی نیز دارد که از آنها به عنوان محله تحت پوشش پزشک خانواده مسئول یاد می شود.
۲ محدوده دسترسی به خدمات سطح دو و سه : معاونت درمان وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی طی دستورالعملی که به تصویب ستاد اجرایی کشوری می رسد، مسیر مشخصی برای دسترسی حداکثری مردم برای ارجاع به سطح دو و سه را طراحی و ارائه نموده است
۳ جمعیت تحت پوشش : در مناطق مجری، هر خانوار بر اساس نظر سرپرست خانوار، یکی از پزشکان خانواده مرکز مجری برنامه پزشک خانواده یا پایگاه پزشک خانواده نزدیک محل سکونت را به عنوان پزشک خانواده انتخاب و نزد او ثبت نام خواهد کرد. کسانی که نزد پزشک خانواده ثبت نام می کنند جمعیت تحت پوشش او به حساب می آیند. با توجه به واقعیت های جامعه، جمعیت تحت پوشش هر پزشک اندازه ای محدود دارد تا پزشک بتواند به همه مسوولیت های خود در برابر آنان عمل کند.
به صورت کلی پزشک خانواده، پزشک همه اعضای خانوار یک فرد خواهد بود مگر در موارای که به دلایل خاص این امر برای یک یا چند نفر از اعضای خانوار مقدور نباشد، در این موارد با نظر ستاد شهرستان یکی دیگر از پزشکان همان محدوده به عنوان پزشک خانواده فرد معذور انتخاب خواهد شد.
هر فرد خارج از شهرستان محل استقرار پزشک خانواده خود در موارد اورژانس بدون هیچ مانع ای به اورژانس مراجعه و اگر بیماری او اورژانس بود همانند سایر مراجعه کنندگان از خدمات کامل استفاده می کند و در موارد غیر اورژانس و در صورت ضرورت می تواند به پزشک سطح یک محل سفر (در پایگاه، مرکز مجری، مرکز کشیک) مراجعه و در این شرایط توسط پزشک موقت نمی تواند به سطوح بالاتر ارجاع گردد (مگر ارجاع برای بستری به بخش دولتی و عمومی پس از تماس تلفنی با پزشک خانواده فرد و دریافت فرم ارجاع الکترونیک) بدیهی است در این موارد ۷۰% هزینه های دولتی سطح یک توسط بیمه پرداخت خواهد شد.
تعدادی از برگه های دفترچه بیمه به ترتیبی که بیمه ها اعلام می کنند به عنوان برگه سفر در نظر گرفته می شود. در دفترچه های جدید که در آینده صادر خواهد شد برگ سفر اختصاصی درج خواهد شد.
یادآور می شود ارائه خدمات غیر اورژانس به این دسته از بیماران با کسب مجوز دسترسی (از بیمار) به پرونده الکترونیک فرد مقدور بوده و باید کلیه اقدامات گروه پزشکی در پرونده فرد منعکس گردد.
۲۱ . فرانشیز
بخشی از هزینه و خدمات درمانی ارائه شده توسط خود بیمار به ارائه کننده ی خدمت پرداخت می شود. در برنامه پزشک خانواده فرانشیز دارو و ویزیت پزشک خانواده و تیم سلامت سطح یک رایگان خواهد بود. برای جلوگیری از تجویز غیر متعارف دارو و پاراکلینیک عملکرد پزشک در این زمینه در پایش او بطور محسوس لحاظ می گردد.
فصل دوم : بسته خدمات سلامت
۲۲ . بسته خدمات سلامت:
بسته خدمات تیم سلامت (در سطح اول): در ادامه به آن اشاره شده است
بسته خدمات سلامت سطح دوم: برابر با بسته خدمات بیمه پایه
بسته خدمات سلامت سطح سوم: برابر با بسته خدمات بیمه پایه
۲۳ . گروه هدف: در سطح اول خدمات تمامی افراد جمعیت تحت پوشش در قالب گروههای سنی ذیل:
– نوزادان و کودکان
– نوجوانان و جوانان
– میانسالان
– سالمندان
– مادران باردار
می باشند و خدمات سلامت باید بر اساس حیطه های محیط خانواده، محیط عمومی جامعه و محیط های جمعی به گروههای هدف ارائه گردد.
۲۴. راهنمای بالینی ارائه خدمات استاندارد:
۱ خدمات مورد نیاز مراجعین با اختلالات و شکایات زیر در قالب راهنماهای مربوطه ارائه خواهد شد.
آکنه
رنیت آلرژیک
اضطراب
نارسایی قلب
سر درد
کم کاری تیرویید
افسردگی
درد گردن
استئوآرتریت
اوتیت گوش میانی
پنومونی
صرع
سینوزیت
سنکوپ
خونریزی دستگاه گوارش فوقانی و
سایر موارد مصوب وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی.
۲ راهنمای ارجاع بین سطوح سه گانه:
– ارجاع درون سطح اول و بین ارائه کنندگان خدمات در این سطح و از سطح اول به سطح دوم: در مراقبتهای تعیین شده بر اساس منابع معرفی شده بسته های خدمات به گروههای هدف و راهنماهای بالینی تدوین شده، زمان و شرایط ارجاع مشخص شده و ارائه کنندگان خدمت غیر پزشک باید بر این اساس به پزشک و پزشک به سطح دوم ارجاع دهند. در مورد خدماتی که در این بسته ها تعریف نشده اند، ارجاع بر اساس تشخیص پزشک صورت خواهد گرفت.
– ارجاع به سطح دوم و سطح سوم بر اساس ضوابط ذکر شده دستورالعمل مصوب ستاد اجرایی کشوری خواهد بود.
۲۵ . بسته خدمات تیم سلامت
الزا مات بسته خدمت:
رویکرد بسته خدمت: آموزش پیشگیری اولیه، مراقبت، غر بالگری، درمان سرپایی عمومی، ارجاع و دریافت پس خوراند از سطح بالاتر و انجام اقدامات مورد نیاز بر اساس پس خوراند
حفظ جامعیت و یکپارچگی خدمات در ارائه و دسترسی به بسته خدمت:
گیرنده خدمت باید به کلیه خدمات (به جز خدمات پاراکلینیک و داروخانه) به گونه ای دسترسی داشته باشد که کلیه خدمات پیش بینی شده سطح یک را در حداقل زمان ممکن در پایگاه مجری برنامه پزشک خانواده (مطب تطابق یافته با الزامات) یا مرکز مجری برنامه پزشک خانواده بصورت کامل دریافت نماید.
ارائه دهنده خدمت باید قابلیت لازم را بر اساس لزوم حفظ جامعیت خدمت دارا بوده تا بتواند تمام خدمات پیش بینی شده را با حداقل مراجعه گیرنده خدمت به واحد ارائه کننده خدمت بر اساس بسته خدمت ارائه نماید.
توجه خاص بر هزینه اثر بخشی و هزینه فایده بودن خدمات در بسته خدمت
استانداردهای استقرار واحدهای ارائه کننده داروخانه و پاراکلینیک برابر ضوابط موجود
خدمت ها و مراقبت هایی که در سطح یک، برای اعضاو تیم سلامت در نظر گرفته شده به شرح زیر است و هر کدام از پرسنل هماهنگ با سایر همکاران و در چهارچوب سامانه جامع و همگانی سلامت ایرانیان نقش خود را ایفا می نماید. پزشک مرکز نقش نظارتی و مدیریتی بر پایگاه ها و پرسنل داشته و وظایف سلامت محیط و کار، ارتباطات یبن بخشی و مبارزه با بیماریها را در سطح جامعه پیگیری می کند. پرستار یا ماما در پایگاه پزشک خانواده موظف است کلیه وظایف پرستار یا ماما را منطبق بر بسته های خدمت مصوب وزارت بهداشت برای جمعیت تحت پوشش پزشک پایگاه خود انجام دهد
الف – مدیریت سلامت در جمعیت تحت پوشش
ب – آموزش و ارتقای سلامت
ج – مراقبت از جامعه تحت پوشش با اجرای برنامه های سلامت تدوین و ابلاغ شده در نظام ارائه خدمات سلامت
د – پذیرش موارد ارجاعی و ارائه پس خوراند مناسب
ه – درمان اولیه و تدبیر فوریت ها
و- ارجاع مناسب و به موقع، پیگیری موارد ارجاع شده به سطح بالاتر
ز- دریافت پس خوراند از سطح بالاتر و انجام اقدامات مورد نیاز بر اساس پس خوراند.
الف – مدیریت سلامت:
شناسایی محیط جغرافیایی محل خدمت
شناسایی جمعیت تحت پوشش از نظر تعداد نفرات به تفکیک سن و جنس
شناسایی معضلات و مشکلات بهداشتی منطقه تحت پوشش
ثبت داده ها و مدیریت اطلاعات سلامت افراد و جمعیت تحت پوشش
شناسایی چرخه کار مرکز و فعالیت واحدهای مختلف موجود در مرکز
اقدام به حل مسائل بهداشتی از راه همکاری های درون بخشی و بنن بخشی
تلاش در حل مسائل سلامت جامعه از راه جلب مشارکت های فردمی
مکاری در اجرای برنامه های استانی و کشوری
همکاری در برنامه های مقابله با اثرات حوادث غیرمترقبه و عضویت در تیم های مذکور بر اساس پرو تکلهای کشوری
پایش و ارزشیابی خدمات تیم سلامت بر اساس دستورا لعملهای موجودو
ب – آموزش و ارتقای سلامت
آموزش سلامت
ترویج شیوه زندگی سالم
ج – مراقبت از جامعه تحت پوشش با اجرای برنامه های سلامت تدوین و ابلاغ شده در نظام ارائه خدمات سلامت توسط تیم سلامت بر اساس کتاب / کتابهای مصوب وزارت بهداشت
مراقبتهای کودکان
با تاکید بر پیشگیری از بیماریها ومخاطرات شایع دوران نوزادی و کودکی با توجه به اولویتها و آموزش صحیح به والدین، تشخیص و درمان صحیح و به موقع، پیشگیری از بروز عوارض و ناتوانیهای احتمالی، درمان عوارض ایجاد شده، ارجاع به موقع و پبگیری نتیجه ارجاع
در هر بار مراجعه جهت انجام مراقبتهای جاری انجام ارزیابی (به ثس زیر)، انجام توصیه ها و اقدامات لازم
مراقبت نوزا دان (در دوره های سنی ۳ - ۵ روز، ۱۴ - ۱۵ روز، ۳۰-۴۵ روز)
غربالگری هیپوتیروییدی نوزادی
ارزیابی از نظر توانایی شیر خوردن، مشاهده تنفس تند، باز و بسته شدن سریع (پرش) پره های بینی، تو کشیده شدن قفسه مینه و ناله کردن
ارزیابی از نظر حال عمومی (کاهش سطح هوشیاری، بی قراری و تحریک پذیری، تحرک کمتر از معمول و بیحالی، برآمدگی ملاج، درجه حرارت بالا یا پایین ، رنگ پریدگی شدید، سیانوز، زردی )
مراقبتهای از کودکان سالم (در دوره های سنی ۲ ماهگی ، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی ، ۹ ماهگی، ۱۲ ماهگی، ۱۵ ماهگی ، ۱۸ ماهگی ، ۲ سالگی ، ۴ سالگی ، ۵ سالگی ، ۶ سالگی)
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت عمومی (تو انایی شیر خوردن، تنفس، علائم حیاتی، وفلکسها و…) ارزیابی و کنترل کودک از نظر زردی (زیر ۲ ماه)
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت وزن، قد، دور سر
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت تغذیه
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت بینایی
ارزیابی و کنترل کودک ار نظر وضعیت تکامل
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت واکسیناسیون و مصرف مکملهای دارویی
ارزیابی و کنترل کودک از نظر وضعیت سلامت دهان و دندان
انجام مراقبتهای درمانی برای کودکان بیمار با رعایت استاندار دهای ارائه شده در برنامه مراقبتهای ادغام یافته ناخوشیهای اطفال
. عفونت های موضعی، اسهال، کنترل مشکل شیر خوردن، سرفه، ناراحتی گوش، گلو درد، تب، کنترل کم
وزنی، مشکل تغذیه
تشخیص افتراقی خواب آلودگی، کاهش سطح هوشیاری یا تشنج
تشخیص افتراقی تنفس مشکل همراه با و بدون ویز
تشخیص افتراقی تب با و بدون علائم موضعی
مراقبتهای ادغام یافته سلامت نوجوانان و جوانان (گروه سنی ۶ تا ۲۵ سال)
در دوره های سنی بدو ورود به مدرسه، ۱۰ سال، ۱۲ سال، ۱۵ سال، ۱۸ سال، ۲۱ سال و ۲۴ سال و با تأکید بر پیشگیری از بیماریها و مخاطرات شایع دوران نوجوانی و جوانی با توجه به اولویتها و آموزش صحیح به فرد و والدین، تشخیص و درمان محه و به موقع بیماریها و اختلالات ایجاد شده، پیشگیری از بروز عوارض و ناتوانیهای احتمالی، درمان عوارض ایجاد شده، ارجاع به موقع و پیگیری نتیجه ارجاع:
مشارکت در انجام سنجش سلامت در بدو ورود به مدرسه، سال اول راهنمایی و سال اول دبیرستان
پیشگیری و مراقبت فرد از نظر چاقی و اضافه وزن
پیشگیری، تشخیص و درمان کم خونی
پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات بینایی
پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات شنوایی
پیشگیری، تشخیص و درمان اختلالات روانی (شامل اختلالات سایکوتیک حاد و مزمن« افسرد گی دوقطبی اضطراب جدایی. پانیک. وسواس جبری. هراس اجتماعی. تیک. پرخاشگری. پیش فعالی و نقص توجه. رشد. ارزیابی رشد و تکامل. تعامل مادر و کودک ، عقب ماندگی ذهنی، صرع و اختلال فراگیر رشد)
پیشگیری و تشخیص و درمان عفونتهای پوستی
پیشگیری ، تشخیص و درمان آسم، آلرژی و سینوزیت
پیشگیری ، تشخیص و درمان آسیبها و صدمات
پیشگیری، تشخیص و درمان سل
آموزش فعالیت فیزیکی و تحرک بدنی
آموزش تغدیه مناسب
آموزش پیشگیری از رفتارهای پرخطر
آموزش پیشگیری از استعمال دخانیات
کنترل و انجام واکسیناسیون توام ۱۶ - ۱۴ سالگی
مراقبتهای ادغام یافته سلامت میانسالان (گروه سنی ۲۵ تا ۶۰ سال )
با تاکید بر پیشگیری از بیماریها و مخاطرات شایع دوران میانسالی با توجه به اولویتها و آموزش صحیح به فرد و خانواده و جامعه، تشخیص و درمان صحیح و به موقع بیماریها و اختلالات ایجاد شده، پیشگیری ار بروز عوارض و ناتوانیهای احتمالی، درمان عوارض ایجاد شده، ارجاع به موقع و پیگیری نتیجه ارجاع.
پیشگیری ، تشخیص و درمان فشار خون
پیشگیری ، تشخیص و درمان دیابت
پیشگیری، تشخیص و درمان چاقی
پیشگیری ، تشخیص و درمان دیس لپیدمی
آموزش پیشگیری و کنترل استعمال دخانیات
پیشگیری ، تشخیص و درمان افسردگی
پیشگیری، تشخیص و درمان افسردگی دوقطبی
پیشگیری ، تشخیص و درمان اختلات اضطرابی
مراقبتهای ادغام یافته سلامت سالمندان ( گروه سنی ۶۰ سال و بالاتر)
با تأکید بر پیشگیری از بیماریها و مخاطرات شایع دوران سالمندی با توجه به اولویتها و اموزش صحیح به فرد و خانواده و جامعه، تشخیص و درمان صحیح و به موقع بیماریها و اختلالات ایجاد شده، پیشگیری از بروز عوارض و ناتوانیهای احتمالی، درمان عوارض ایجاد شده، ارجاع به موقع و پیگیری نتیجه ارجاع.
پیشگیری ، تشخیص و درمان آنژین صدری و سکته های قلبی و مغزی
پیشگیری ، تشخیص و درمان ا ختلالات ناشی از فشار خون بالا
پیشگیری ، تشخیص و درمان دیابت
پیشگیری ، تشخیص و درمان سقوط و عدم تعادل
پیشگیری ، تشخیص و درمان افسردگی
پیشگیری ، تشخیص و درمان اختلالات اضطرابی
پیشگیری ، تشخیص و درمان پوکی استخوان
پیشگیری ، تشخیص و درمان سل
پیشگیری ، تشخیص و درمان اختلالات بینایی و شنوایی
مراقبتهای ادغام یافته سلامت مادران باردار
مشاوره پیش از بارداری
دوران بارداری ( اولین ملاقات بارداری )
انجام ارزیابی های معمول ، بررسی از نظر وجود علائم خطر، معاینه چشم، دندان ، پوست و ….
اندازه گیری قد ، وزن ، علائم حیاتی ، ارتفاع رحم، شنیدن صدای قلب جنین، لمس حرکت جنین
تجویز مکملهای دارویی ( اسید فولیک ، آهن ، مولتی ویتامین )
آموزش ( بهداشت فردی و روان جنسی ، بهداشت دهان و دندان ، عدم مصرف دارو و مواد مخدر، عدم کشیدن سیگار و دخانیات ، عدم مصرف الکل ، تغدیه و مکمل های دارویی ، شکایت شایع ، علائم خطر، فواید و آمادگی و محل مناسب زایمان طبیعی ، شیردهی ، مراقبت از نوزاد ، علائم خطر نوزاد)
ترسیم جدول وزن گیری
توجه به تاریخ تقریبی زایمان
ایمن سازی با واکسن توأم در صورت نیاز طبق دستورالعمل کشوری
ارجاع برای انجام آزمایش معمول
ارجاع برای انجام سونوگرافی معمول در دو نوبت
مشاوره تنظیم خانواده در هفته ۳۵ تا ۳۷ بارداری
ترزیق رگام در مادر ارهاش منفی با همسر ارهاش مثبت
شناسایی مادر در معرض خطر
ارجاع مادر عارضه دار به سطوح بالاتر ( در صورت نیاز)
ارجاع و معرفی مادر برای شرکت در کلاس های آمادگی برای زایمان
پیگیری و دریافت پسخوراند ( در صورت نیاز)
ثبت خدمات
ارایه آموزش فردی و گروهی
زایمان و بلافاصله پس از زایمان ( ۶ ساعت اول زایمان ) در منزل
زایمان و بلافاصله پس از زایمان ( ۶ ساعت اول پس از زایمان ) در واحد تسهیلات زایمانی
دوران پس از زایمان ( پس از گذشت ۶ ساعت اول تا ۶ هفته پس از زایمان )- ملاقات اول و دوم
تنظیم خانواده و جمعیت
انجام مشاوره و ارائه خدمات قبل از ازدواج: زنان و مردان در سنین باروری ( ۱۰ -۴۹ سال)
انجام مشاوره و ارائه خدمت حین ازدواج: زنان همسردار در سنین باروری ( ۱۰ – ۴۹ سال) و مردانی که همسر آنها در این سنین هستند
انجام مشاوره و ارائه خدمت بعد از ازدواج: زنان همسر دار در سنین باروری ( ۱۰ - ۴۹ سال) و مردانی که همسر آنها در این سنین هستند
بررسی و تعیین مناسب ترین شیوه پیشگیری از بارداری برای هر زوج
انجام مراقبتهای لازم حین استفاده از روش انتخابی متناسب با هر روش
ارجاع موارد نیاز و پیگیری نتیجه ارجاع
مراقبت و درمان یبماریهای خاص (لزوم پیشگیری از این بیماریها و ابتلا به آنها ارتباطی با سن افراد فدارد) با اولویت و شیوع بیماری در منطقه
آموزش افراد جامعه برای شناخت بیماری و راههای پیشگیری از ابتلا به ان، شناخت موارد مشکوک، انجام اقدامات مناسب جهت تشخیص به موقع بر اساس دستورا لعملهای موجود، ارجاع موارد مورد نیاز به ارجاع و پیگیری نتیجه ارجاع
هاری
کالاآزار ( لیشمانیوز احشایی)
تب خونریزی دهنده ویروسی کنگو کریمه ( CCHF )
سالک (لیشمانیوز جلدی )
تب مالت
جذام
مالاریا
تزریقات ایمن
هپاتیت
مننژیت
سرخک
سرخجه و سندرم سرخجه مادرزادی
فلج اطفال
آنفولانزا
دیفتری
سیاه سرفه
ایدز
وبا
تیفوید
اسهال خونی
بوتولیسم
زنجیره سرما
سل
د – سلامت محیط و کار
سلامت محیط جامعه (مدیریت)
آب اشامیدنی سالم
آلودگی هوا
ابتکارات جامعه محور ( CBI)
اقدامات اضطراری در بلایای طبیعی
بهداشت پرتوها
جمع آوری و دفع فاضلاب
کنترل ناقلین بیماریها
پسماندها
مواد شیمیایی و سموم
سلامت محیط خانوار
ابتکارات جامعه محور (CBI)
ایمنی غذا (بهداشت مواد غذایی ، سیستم پخت و پز مناسب)
سوانح حوادث
محیط فیزیکی مسکن
سلامت محیط های زندگی جمعی
سلامت محیط های زندگی جمعی (پادگان، برورشگاه، خوابگاه، زندان، سرای سالمندان)
سلامت محیط های بهداشتی درمانی (بیمارستان، کلینیک تخصصی، کلینیکهای دامپزشکی، مراکز بهداشتی درمانی، مراکز پرتوشناسی، مطب)
سلامت محیط های آرایشی و بهداشتی
سلامت محیط های تهیه، توزیع، نگهداری و فروش مواد غذایی
سلامت محیط های آموزشی
سلامت محیط های فرهنگی و تفریحی
سلامت محیط کار
بهداشت حرفه ای
ارائه مراقبتهای اولیه بهداشتی به کارگران ایجاد ایستگاههای بهگر
پیشگیری و مراقبت از بیما ریهای شغلی
پیشگیری و مقابله با عوامل فیزیکی و شیمیایی محیط کار
ج – درمان اولیه و تدبیر فوریت ها (در مواردی که راهنمای عملکرد بالینی تدوین شده ارائه خدمات بر اساس واهنما و در مواردی که راهنمای بالینی تهیه و ابلاغ نشده است، ملاک تشخیص و درمان و نیاز به ارجاع نظر پزشک خانواده است.)
ویزیت
مصاحبه با بیمار و گرفتن شرح حال
معاینه ( جسمی – روانی)
ارزیابی علائم و نشانه ها و طراحی مسیر تشخیص
تدوین و اجرای برنامه درمانی
ثبت کلیه داده ها در پرونده فرد
انجام خدمات پرستاری نظیر تزریقات و وصل سرم در سرانه پزشک خانواده و تیم سلامت منظور گردیده و رایگان ارائه می گردد ولی موارد مصرفی (سرنگ و ست سرم ) توسط گیرنده خدمت تأمین خواهد شد
اقدامات و مداخلات ساده جراحی و بالینی: شامل خدماتی (غیر اورژانس) است که حسب مهارت و تمایل پزشک خانواده انجام می نمود، که متضمن پرداخت ترفه دولتی بوده که ۳۰ درصد آن توسر مراجعه کنند» و ۷۰ درصد أن توسط بیمه ها قابل پرداخت خواهد بود. (ف مرمت این خدمات مطابق فهرست سار مانهای بیمه خواهأ بود)
وازکتومی بدون تیغ جراحی (برابر ضوابط وزارت بهداشت )
ختنه
کشیدن ناخن
برداشتن خال و لیپوم و زگیل ( در موارد غیر زیبایی )
نمونه برداری از پوست و مخاط
کاتتریزاسیون ادراری
آتل بندی شکستگی ها
شستشوی گوش
خارج کردن جسم خارجی
کار گذاشتن لوله معده و رکتوم
فوریتها
انجام احیاء قلبی ریوی
لوله گذاری تراشه
اقدامات اولیه در مسمومیت ها
اقدامات اولیه در اورژانسهای تنفسی
اقدامات اولیه در بیماران مصدوم
اقدامات اولیه در بیماران اورژانسی و هماهنگی برای انتقال مجروح به سطوح بالاتر برای ادامه درمان
بخیه و دبریدمان زخم ها
۲۶. ارجاع
ارجاع مراجعان نیازمند به خدمات تکمیلی به سطوح بالاتر
پیگیری بیماران و خدمات مورد نیاز مراجعان
پیگیری دریافت بارخورد از سطوح پذیرنده ارجاع
تنظیم و ارائه گزارش های مورد نیاز
تبادل اطلاعات یا هماهنگی برای فرستادن پرونده ی فرد یا افراد تحت پوششی به یکی دیگر از پزشکان خانواده
فصل سوم : نیروی انسانی و فضای فیزیکی مورد نیاز در سطح اول
۱ بر اساس انجام روشی مدرن برای برآورد نیروی انسانی مورد نیاز مرکز خدمات سلامت مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع و با در نظر گرفتن دو موضوع زیر اعضای تیم سلامت در شهر تعیین گردید:
” بسته خدمت” که در مرکز و پایگاه خدمات سلامت مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع باید توسط اعضای تیم سلامت ارائه گردد. زمان سنجی هر کدام از این خدمات. خدماتی که در بخش دولتی یا بخش خصوصی (از جمله خدمات تشخیص و درمان ) ارائه می شود.
ترکیب و تعداد اعضای تیم سلامت برای پوشش ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت
| -ردیف | -عنوان شغلی | تعداد مورد نیاز نفر | محل استقرار | ||
| هر پایگاه | هر مرکز | دفترارجاع کار | |||
| ۱ | پزشک عمومی | ۴ نفر | به ازای حداکثر هر ۲۵۰۰ نفر یک پزشک | —- | |
| ۲ | پرستار* | ۲ نفر | ۰.۵ | ۰.۵ | —- |
| ۳ | روانشناس بالینی | ۱ نفر | ۰ | ۱ | * * |
| ۴ | کارشناس تغذیه | ۱ نفر | ۰ | ۱ | * * |
| ۵ | کارشناس مامایی* | ۲ نفر | ۰.۵ | ۰.۵ | — |
| ۶ | کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده | ۳ نفر | ۰ | ۳ | —- |
| ۷ | کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده | ۳ نفر | ۰ | ۳ | —– |
| ۸ | کاردان یا کارشناس مبارزه با بیماری ها | ۱ نفر | ۰ | ۱ | —- |
| ۹ | کاردان تکنسین اسناد پزشکی | ۱ نفر | ۰ | ۱ | —– |
| ۱۰ | خدمتگزار | ۱ نفر | اختیاری | ۱ | —– |
| جمع کل | ۱۷ نفر | ۲ | ۱۵ | ||
با توجه به ردیف ۲ و ۵ جدول فوق در هر پایکاه و مرکز به ازای هر پزشک یک ماما یا یک پرستار تمام وقت بکارگیری می شود (بدیهی است در مواردی که پزشک خانواده مرد است بکارگیری ماما در این جایگاه الزامی می باشد)
تذکر: خدمات روانشناس بالینی و کارشناس تغذیه بصورت FFS از محل دفتر کار ایشان یا مرکز مجری حسب درخواست پزشک خانواده صرفاً در قالب مشاوره توسط بیمه ها خریداری می شود.
تبصره: پزشکان واجد شرایط شااغل در مراکز بهداشتی درمانی دولتی در تمام سازمانها موظف به مشارکت در طرح هستند و در اینصورت لازم است کلیه ضوابط را رعایت نمایند.
۲ استانداردهای فیزیکی محل ارائه خدمت :
محل استقرار واحد ارائه خدمت در سطح اول:
محل استقرار پزشک خانواده در شهر حداکثر ۱.۵ کیلومتر از محل سکونت فرد فاصله خواهد داشت.
تبصره – ستاد شهرستان با هماهنگی ستاد استان می توانأ در صورت ضرورت این فاصله را تعدیل کند
پایگاه پزشک خانواده همان مطب پزشک عمومی که واجد استانداردهای جاری وزارت .بهداشت بوده و برای استقرار و ارائه خدمت ماما یا پرستار یک اتاق اضافه دارای تجهیزات لازم با امکان رعایت طرح انطباق و حریم خصوصی افراد باشد.
مرکز بهداشتی درمانی مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع محل استقرار پزشک خانواده مسئول و قسمت بهداشت عمومی تیم سلامت مثل کاردان / کار شناس بهداشت محیط و خانواده و. . . و پایکاه پزشک خانواده ضمیمه می باشند
شرایط فیزیکی محل ارائه خدمت مرکز مجری برنامه پزشک خانواده و پایگاه های ضمیمه و غیر ضمیمه و شبانه روزی آن در سطح اول: برابر ضوابطی خواهد بود که حسب مورد توسط معاونت بهداشت و درمان وزارت بهداشت اعلام شده .یا می شود
سطح دوم و سوم (سرپایی): برابر مقررات وضع شده مربوط به صدور پروانه ها
محل استقرار واحد ارائه خدمت و شرایط فیزیکی محل ارائه خدمت و تجهیزات و نیروی انسانی مورد نیاز در سطح دوم و سوم (بستری): برابر مقررات وضع شده در برنامه مدیریت منابع ساختاری درمان بستری کشور (سطح بندی خدمات درمان بستری)
فصل چهارم : پشتیبانی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
ساختارها و مدیریت در ابرای برنامه فوق به شرح زیر فواهد بود:
۲۷ .اعضای ستاد ملی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
1- رییس جمهور ( رییس ستاد )
۲ -معاون اول (جانشین رییس ستاد)
۳- وزیر بهداشت،رمان و آموزش پزشکی (دبیر ستاد)
4- وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی
5- معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
6- وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو های مسلح
7- رییس کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره)
8- معاونت بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی (مسئول دبیرخانه ستاد ملی )
تبصره – وظایف ستاد ملی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع به شرح زیر می باشد:
سیاستکذاری و تعیین راهبردهای مورد نیاز در اجرای برنامه (فنی، اجرایی و پشتیبانی و …)
تعیین راهکارهای مناسب به منظور تأمین و تخصیص منابع مورد نیاز برای اجرای مناسب برنامه
نظارت بر عملکرد سازمانهای ذیربط و ستادهای استانی و شهرستانی در اجرای برنامه با تشکیل کمیته های نظارتی جلب حمایتهای مورد نیاز قانونی و مدیریتی
تصمیم گیری در موارد ارجاعی از طرف ستاد اجرایی
۲۸– اعضای ستاد هماهنگی کشوری:
۱. معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و أموزش پزشکی (رییس ستاد)
۲ - معاون درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
3-معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی (دبیر و مسئول دبیرخانه ستاد هماهنگی)
۴- معاون بودجه معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
5- مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی
6.- مدیر عامل سازمان بیمه خدمات درمانی
۷ . مدیر عامل سازمان بیمه خدمات درمان نیرو های مسلح
۸ . مدیر کل بهداشت بیمه های اجتماعی و درمان کمیته امداد حضرت امام ( ره )
9- رییس کل سازمان نظام پزشکی
10- رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت
تبصره – وظایف ستاد هماهنگی کشوری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
تعیین تعداد و عناوین کمیته های تخصصی مورد نیاز
بازدید از عملیات اجرایی در استانها و حفظ ارتباط پیوسته با عرصه های پایلوت
نظارت بر طرح های پژوهشی مرتبط
تصویب ترکیب اعضای کمیته های مورد نیاز برای اجرای برنامه
بازدید از عملیات اجرایی در استانها و مغظ ارتباط پیوسته با عرصههاو پایلوت نظارت بر طمه های پژوهشی مرتبط
سفارش انجام بررسی ها و مطالعه های مختلف و استفاده از نتایج آنها برای تدوین سیاست ها یا مداخله های مورد نیاز و پیشنهاد این سیاست ها یا مداخله ها به ستاد ملی
تدوین گزارش های تحلیلی
جلب همکاری صاحبنظران و ذینفعان برنامه از طریق امضای واحد کشوری یا کمیته های فنی مربوط به هر مدیریت نظارت بر پیشرفت برنامه ها و عملیات
ارزیابی فعالیت هایی که توسط مدیران برنامه ها و برنامه های چهارگانه در سطح ملی یا در عرصه های پایلوت به اجرا گذارده می شود.
۲۹ اعضای ستاد اجرایی کشوری:
1- رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت ( رییس ستاد)
2- مدیر کل دفتر بیمه های درمان وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی ( دبیرستاد)
3- مدیر کل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت
4- مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت
5- رییس امور اجتماعی معاون بودجه معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور
6- معاون بیمه درمان یا رییس مرکز خرید راهبردی خدمات سلامت سازمان بیمه خدمات درمانی
7- معاون حمایت و سلامت یا مدیر کل بهداشت و درمان کمیته امداد امام خمینی (ره )
8- معاون درمان سازمان بیمه خدمات درمانی نیرو های مسلح
9- معاون درمان (یا مدیر کل درمان غیر مستقیم / مستقیم) سازمان تامین اجتماعی
تبصره – وظایف ستاد اجرایی کشوری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
تهیه و تدوین فرایندها و اجرایی و دستورا لعملهای مربوطه در سطح ملی، استانی و شهرستانی
تصویب ترکیب اعضا و شرح وظایف ستاد های استان و شهرستان
تعیین ترکیب اعضا و شرح وظایف کمیته های استانی و شهرستانی مورد نیاز برای اجرای برنامه (ترکیب اعضای کمیته ها متناسب با کمیته های ملی بوده و اختیار انتخاب درصدی از اعضا حسب نیاز به عهده استان گذاشته شود)
۳۰ – ستاد راهبردی استان:
ستاد های واهبردی در سطح استان با ترکیب استاندارورییس ستاد،رییس دانشگاه (دبیر ستاد)، معا ونین بهداشت (مسئول دبیرخانه ستاد)، درمان و غذا و دارو دانشگاه، مدیر کل بیمه خدمات درمانی استان، مدیر درمان سازمان بیمه نیروهای مسلح، مدیر درمان تأمین اجتماعی و مدیر درمان کمیته امام (ره)، رییس شورای محلی نظام پزشکی استان، نماینده تام الاختیار شورای سلامت صدا و سیمای استان، رییس گروه توسعه شبکه مرکز بهداشت استان خواهد بود.
تبصره – در استانهایی که بیش از یک دانشگاه علوم پزشکی وجود دارد رییس و معاونین دانشگاههای غیر از مرکز استان عضو ستاد خواهد بود.
وظایف ستاد راهبردی استان شامل موارد زیر می باشد:
هماهنگی اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در سطح استان برابر دستورالعمل های کشوری
انجام هماهنگی های مورد نیاز (در قالب برنامه عملیاتی) برای اجرای سیاستهای ابلاغی از سوی ستاد ملی (فنی، اجرایی و پشتیبانی و …)
تأمین و تخصیص منابع مورد نیاز برای کمک به اجرای مناسب تر برنامه
بررسی چالشها و پیشنهاد راهکارهای مناسب برای برطرف کردن مشکلات به ستاد اجرایی کشوری
ارائه پس خوراند به ستاد ملی
۳۱– ستاد اجرایی استان
ترکیب ستاد عملیاتی استان شامل:
۱ .ریی دانشگاه( رییس ستاد)
۲ . معاون بهداشتی و رییس مرکز بهداشت استان (جانشین رییس و دبیر ستاد )
۳ . معاون درمان دانشگاه
4. رییس گروه توسعه شبکه استان،
5. مدیر کل بیمه خدمات درمانی استان
6. مدیر درمان تأمین اجتماعی استان
7.رییس شعبه بیمه نیروهای مسلح
8 . رییس کمیته امام (ره)
9. رییس شورای هماهنگی نظام پزشکی استان
تبصره – کمیته های اجرایی پیشنهادی در سطح استانها به شرح زیر می با شد:
کمیته فرهنگی و تبلیغات و اطلاع رسانی عمومی
کمیته آمار و فن آوری اطلاعات
کمیته ساماندهی تأمین و توزیع منابع مالی و غیر مالی
کمیته آموزش و مدیریت نیروی انسانی
کمیته بایس و نظارت
۳۲. ستاد اجرایی شهرستان
این ستاد با ترکیب :
۱ . فرماندار (رییس ستاد)،
۲ . رییس شبکه (جانشین رییس ستاد و دبیر ستاد)،
۳ رییس مرکز بهداشت شهرستان،
۴. معاون درمان شبکه شهرستان (در شهرستان تک بیمارستانی رییس بیمارستان )،
۵ . نماینده هر یک از سازمان های بیمه گر شهرستان،
۶ مسئول واحد توسعه شبکه شهرستان
تبصره – وظایف ستاد عملیاتی شهرستان به شرح زیر خواهد بود:
۱ – تحلیل وضعیت موجود
واحدهای ارائه خدمت
تعداد و نوع واحدها در بخش دولتی و غیر دولتی
نیروی انسانی موجود (ترکیب و تعداد) در بخش دولتی و غیر دولتی
تطبیق فضای فیزیکی و تجهیزات موجود بخش دولتی و غیر دولتی برابر ضوابط وزارت بهداشت
۲ . سازماندهی لازم برای استقرار نطام ار جاع با محوریت پزشک خانواده و تیم سلامت:
تعیین وظایف واحدهای مرتبط ستادی شهرستان در استقرار و ارائه خدمات تیم سلامت با توجه به مصوبات ستاد هماهنگی شهرستان
برآورد و توزیع منابع مورد نیاز جهت راه اندازی مراکز بهداشتی درمانی مجری برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع شامل فضا، تجهیزات، نیروی انسانی و منابع مورد نیاز برای فعالیت های اجرایی نظام ارائه خدمات سلامت در شهرستان با بیشترین استفاده از امکانات موجود (در شبکه ها، سازمان های بیمه گر و بخش غیر دولتی)
راه اندازی مراکز بهداشتی درمانی و پایگاه های مجری برنامه پزشک خانواده. و نظام ارجاع و استقرار تیم های سلامت
۳ . تحلیل وضعیت سلامت شهرستان: ( Heaith profile)
ساختار جمعیت
وضعیت سنی، جنسی، اشتغال، بیمه ترسیم وضعیت سلامت شهرستان
ایجاد نظام یکپارچه اطلاعات نظام سلامت در سطح شهرستان.
۴ . ترسیم وضعیت مطلوب شهرستان به منظور هدف گزاری عملیات اجرایی بر اساس توان شهرستان
۵ . تدوین برنامه عملیاتی شهرستان
۶ . تدوین نظام پایش و ارزشیابی
۷ . هماهنگی آموزش همگانی، برقراری ارتباط و اطلاع رسانی
برقراری ارتباط با مسئولان سیاسی و مذهبی شهرستان و جلب حمایت آنان با استفاده از دستور عمل ها و متن هایی که واحد کشوری در اختیار می گذارد.
آگاه سازی مردم از آرمان ها و اهداف نظام ارائه خدمات سلامت و پزشکان خانواده با استفاده از همه وسایل ارتباط جمعی و سایی امکانات استانی و شهرستانی
۸ هماهنگی جهت آموزش نیروی انسانی
آموزش کارشناسان شبکه شهرستان و سازمان های بیمه گر درباره آیین نامه براساس دستورعمل های ستاد اجرایی نظام ارائه خدمات سلامت و شورای استانی نظام ارائه خدمات سلامت
برقراری ارتباط ، اطلاع رسانی و بازآموزی یزشکان، به ویژه پزشکان عمومی شهرستان درباره آرمان ها و هدف های نظام ارائه خدمات سلامت و نیز آموزش نحوه اجرای آیین نامه سطح بندی و نظام ارجاع و تببین نقش جامعه بزشکی در این زمینه.
۹ . اعلام آغاز طرح و شرایط همکاری و ثبت نام پزشکان با ستاد عملیاتی شهرستان.
ثبت نام و تشکیل پرونده برای پزشکان واجد شرایطی که اعلام آمادگی کرده اند.
صدور مجوز کار پزشکان خانواده پس از اعلام آمادگی آنان و اعلام فهرست آنان به ستاد عملیاتی شهرستان
اعلام عام به مردم برای انتخاب پزشک خانواده خود و ثبت نام در نزد پزشک خانواده.
۱۰ . هدایت عملیات اجرایی طرح در شهرستان
۱۱ . پایش عملکرد پزشکان ، تیم سلامت
۱۲ . پیش بینی ساز و کار تلفیق نتایج پایشهای مجزای انجام شده توسط واحدهای مختلف
۱۳ . فراهم نمودن شرایط اجرای کلیه دستورالعملهای ابلاغی از سوی ستاد ملی و استانی
۱۴ . نظارت بر عملکرد ادارات ذیربط در اجرای برنامه
۱۵ . حمایتهای مورد نیاز قانونی و مدیریتی در اجرای برنامه
۱۶ . بررسی چالشها و تعیین راهکارهای مناسب برای برطرف کردن مشکلات اجرای برنامه و هماهنگی با ستاد استانی
کمیته های اجرایی پیشنهاد و و شرح وظایف آنها:
۱ کمیته اطلاع رسانی و روابط عمومی
تدوین برنامه های آموزش عموم مردم
هماهنگی با شورای شهر
هماهنگی با هیات امنا و بخشداریها
سایر هماهنگی درون و برون بخشی مورد نیاز
آگاه سازی جامعه و شناسایی طرح به مردم
۲ کمیته آمار و فناوری اطلاعات
فراهم آوری زیر ساخت مورد نیاز برای استقرار و توسعه پرونده الکترونیکی سلامت
استقرار نظام اطلاعات شهرستان
تحلیل داده ها و گزارشات واصله
ارائه گزارشات مورد نیاز به ستاد عملیاتی شهرستان
(تعیین ملزومات) آموزش نیروی انسانی جهت کاربردی شدن پرونده الکترونیکی سلامت
پشتیبانی از سیستم های اطلاعاتی و کاربران آنها
بروز رسانی سیستم های اطلاعاتی
۳ کمیته آموزش نیروی انسانی
آموزش نیرو های جدیدالورود
بازآموزی مداوم نیروهای موجود
۴ کمیته پایش و نظارت
تعیین ترکیب تیم های بایش
برنامه ریزی و پایش عملکرد اعضای تیم سلامت بر اساس بسته خدمت مطابق با چک لیست های تعیین شده از سوی ستاد اجرایی کشوری
بررسی گزارشات حاصل از تیم بایش و تعیین نقاط قوت و ضعف اقدامات انجام شده
تصمیم گیری در خصوص انحرافات ایجاد شده در برنامه
ارائه نتایج حاصل ازپایش به سایر کمیته ها
تهیه و ارسال چک لیست پیشنهادی / تکمیلی به کمیته پایش و نظارت استانی
تدوین چک لیست برای شرایط خاص شهرستان
گزارش نتایج حاصل از پایش عملکرد در زمانهای از پیش تعیین شده به ستاد عملیاتی شهرستان
تبصره وجود ستاد های فوق نافی وظایف هریک از ارگانهای مسئول در اجرای برنامه نبوده و هر ارگان موظف است در سطح ملی، استانی و شهرستانی وظایف ذاتی خود را برابر مقررات و مصوبات این دستورالعمل هماهنگ با سایر دستگاهها به انجام رساند. ستاد اجرایی کشوری حسب ضرورت می تواند وظایف ستادهای استانی و شهرستانی را تکمیل نماید.
فصل پنجم . نظام ارائه خدمات
۱ پزشک خانواده (برابر تعریف صدر این دستورالعمل) محور ارائه ی خدمات بهدا شت و درمان به جمعیت های معین است.
۲ پزشکان با دارا بودن شرایط زیر می توانند به عنوان پزشک خانواده قرارداد ببندند و ارائه خدمات و مراقبت ها را تعهد کنند؛
۱. دارا بودن حداقل شرایط یاد شده در تعریف پزشک خانواده (مدرک دکتری حرفه ای پزشکی یا تخصص های ذکر شده در صدر دستورالعمل، پروانه دائم و مجوز معتبر کار پزشکی).
۲ . اعلام آمادگی برای همکاری به بیمه ها و ستاد عملیاتی در شهرستان.
۳ . تعهد اینکه فقط در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع اشغال داشته باشد
تبصره – پزشکانی که نمی توانند یا نمی خواهند بطور دو شیفته تمام وقت در برنامه پزشک خانواده شرکت کنند مشروط به پیشنهاد ستاد شهرستان و موافقت ستاد استان می توانند با کاهش حداکثر بیمار تحت پوشش متناسب با ساعات کار در برنامه شرکت نماید
۴ عقد قرارداد یکساله بدون حق توکیل به غیر
۵. تداوم همکاری با برنامه پزشک خانواده ونظام ارجاع منوط به رعایت استانداردهای اعلام شده می باشد و در صورت تخطی از وظایف، ستاد شهرستان می تواند با توجه به مقتضیات مربوطه تصمیم لازم را در مورد ادامه یا عدم ادامه همکاری ایشان اخذ نماید
۶. گذراندن دوره های آموزش مرتبط حسب نظر ستاد استانی
۷ . ارائه بسته خدمت اعلام شده برابر این دستورالعمل و اصلاحات و متمم های بعدی آن
۸ . آشنایی با مبانی پزشک خانواده و نظام ارجاع
۹ . تعداد افراد ثبت نام شده به ازاء هر پزشک بسته به نیاز و حسب شرایط منطقه و تایید ستاد استانی بین ۵۰۰ تا ۲۵۰۰نفر به ترتیبی که در این دستورالعمل آمده، خواهد بود.
۱۰ . استفاده از پزشک جانشین و جایگزین برابر ضوابط پیشگفت خواهد بود.
۱۱ . عقد قرارداد با سازمان های بیمه
۱۲ . در مورد پزشکانی که در استخدام یکی از دستگاهها بوده و در مرکز بهداشتی درمانی داوطلب اجرای برنامه مشغول خدمت هستند ، انجام اقدامات فوق و عقد قرارداد توسط مسئول مرکز مذکور انجام می شود. بدیهی این پزشک ، پزشک خانواده افرادی خواهد بود که او را انتخاب کرده اند و تابع کلیه مقررات پزشک خانواده هستند .
۱۳ . دارا بودن فضای فیزیکی و تجهیزات مطابق استاندارد اعلام شده برای پایگاه پزشک خانواده
۱۴ . بکارگیری یک فرد دارای صلاحیت علمی و حرفه ای ماما یا پرستار ( این فرد باید تعهدات قانونی خود را گذرانده و منعی برای کار نداشته باشد بدون نیاز به داشتن پروانه دفتر کار) که متعهد به ارائه خدمات طبق دستورالعمل کثوری باشد در هر پایگاه (مطب انطباق یافته) پزشک خانواده
۳۳. نحوه عقد قرارداد و ارائه خدمت
همه سازمان های بیمه گر موظفند رأساً در چارچوپ ضوابطی (از جمله : شرایط عمومی قرارداد، تعهدات پزشک خانواده و سازمان های بیمه، زمان قرارداد، شرایط تمدید و فسخ قرارداد و تعیین مرجع حل اختلاف در موارد مورد نیاز) که ستاد اجرایی کشوری در اختیار می گذارد با پزشکان خانواده متناسب با تعداد بیمه شده خودشان در آن واحد به منظور خرید خدمات آنان (مندرج در این دستورالعمل) و ماما یا پرستار همکار او با پزشک قرارداد بسته و یک نسخه از آن را به شبکه بهداشت شهرستان مربوطه ارسال نمایند
سازمانهای بیمه گر موظفند به عقد قرار داد با شخصیت حقوقی مراکز مجری برنامه پزشک خانواده جهت خرید بسته خدمات تیم سلامت می با شد.
برابر مندرجات این دستورالعمل در صورت فقدان هر کدام از اعضای تیم سلامت مرکز حق الزحمه ایشان از مبلغ پرداختی پرداخت کننده کسر خواهد شد.
طبق یک بند مستقل در کلیه قراردادهای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع مدیر شبکه بهداشت و درمان (در مرکز استان رییس مرکز بهداشت شهرستان مرکز استان) ناظر قرارداد (برابر روال تعیین شده در این دستورالعمل و چک لیست های مصوب) و ارائه خدمات بوده و پرداختها برابر این دستورالعمل به پزشکان و تیم سلامت پس از گزارش و تایید ایشان قابل انجام است. یادآور می شود در این شرایط مدیر شبکه .فداشت و درمان خود نمی تواند به عنوان پزشک خانواده فعالیت نماید
پزشکان متخصص اطفال و داخلی و پزشکی اجتماعی و عفونی در صورت علاقه مندی می توانند با همان تعرفه و نقش های تعریف شده برای پزشک خانواده یا پزشک خانواده مسئول در اجرای فعالیت های این دستورالعمل مشارکت کنند.
پزشکان متخصص که به عنوان پزشک خانواده قرارداد می بندند مجاز نخواهند بود بیماران را از خود (به عنوان پزشک سطح یک) به خود (به عنوان پزشک سطح دو) ارجاع دهند.
کلیه پزشکان خانواده و متخصص می بایست تمامی تجویز های پزشکی شامل دارو ، پاراکلینیک ، مشاوره و سایر اقلام درخواستی را فقط در دفترچه های بیمه بنویسند.
ثبت نام پزشکان با پیگیری ستادهای شهرستان و استان در سامانه سلامت ایرانیان و یا سیستم های الکترونیک متصل به این سامانه انجام و همچنین برای همه افراد که نزد پزشکان خانواده ثبت نام می کنند ، پرونده الکترونیک سلامت برخط برابر استانداردهای سامانه جامع و همگانی سلامت ایرانیان تشکیل می شود.
بیمه شده حداکثر می تواند دو بار در سال، با اطلاع سازمان های بیمه مربوطه پزشک خانواده خود را تغییر دهد. این تغییر از طریق بیمه به اطلاع دبیرخانه ستاد شهرستان رسیده تا تغییرات لازم در دسترسی به پرونده الکترونیک اعمال شود.
فاصله ثبت نام نزد پزشک خانواده و اولین تغییر، و فاصله ی دو تغییر نباید کمتر از سه ماه باشد. در شر ایط خاص با نظر ستاد شهرستان این مدت قابل کاهش است
تعویض پزشک خانواده در پایان ماه قابل انجام است. (با رعایت ضوابط اعلام شده در خصوص تعویض پزشک خانواده ) پزشک موظف است حداکثر طی یک هفته نسبت به اعلام انصراف فرد به سازمان بیمه مذکور و ستادعملیاتی اقدام نماید.
هر پزشک خانواده می تواند حداقل ۵۰۰ و حداکثر ۲۵۰۰ نفر را در پوشش خود گیرد لیکن ستاد عملیاتی شهرستان پس از تأیید ستاد استان مجاز است در شرایط استثنایی (مانند کمک به جذب نیرو در مناطق محروم) با گرفتن مجوز از واحد کشورو این سقف را تا ۳۰۰۰ نفر بازای هر پزشک خانواده تغییر دهد.
ستاد عملیاتی شهرستان مجازاست از دیگر ساز وکارهای تشویقی، مانند کمک به اعطای وام و یا در اختیار گذاردن محل مراکز بهداشتی درمانی(برابر مقررات) ، برای تشویق پزشکان به کار در مناطق محروم استفاده کند .
در مناطق جغرافیایی ویژه که در صورت لزوم توسط ستاد اجرایی کشوری اعلام می شود جمعیت تحت پوشش، مدت الزامی قرارداد قابل تعبیر خواهد بود.
کار موظف پزشک خانواده در هفته ۴۴ ساعت (جز در روزهای تعطیل رسمی) است .
ساعت کار تیم سلامت روزانه ۸ ساعت در دو نوبت صبح و بعد ازظهر ( ۸ تا ۱۲ و ۴ تا ۸ و پنج شنبه ها فقط صبح ) تعیین می گردد. ساعت آغاز و پایان ، حسب مکان جغرا فیایی ونیازهای منطقه و در موارد و شرائط خاص به پیشنهاد ستاد استانی و با تصویب ستاد اجرایی کشوری مشروط به رعایت دو شیفت و میزان ساعات کار الزامی قابل تغییر خواهد بود.
اشتغال پزشکان خانواده در موارد خاص با تشخیص ستاد عملیاتی شهرستان و تایید ستاد استان به مننلور رفع نیاز اورژانس بیمارستان و مراکز شبانه روزی شهرستان محل خدمت، برای مدت محدود تا بر طرف شدن نیاز بلامانع است. ایام فوق در طول هر ماه نباید بیش از سه کشیک شبانه باشد. بدیهی است پرداخت کشیک اورژانس FFS خواهد بود
پزشک خانواده در هنگام عقد قرارداد ، یک پزشک واجد شرایط را به عنوان جانشین برابر ضوابط این دستورالعمل با اخذ مهر و امضای ایشان معرفی می نماید، نام و نشانی محل کار پزشک جانشین که توسط پزشک خانواده به صندوق بیمه مربوطه و ستاد عملیاتی شهرستان اعلام می شود باید در جایی مناسب نصب شود و به صورتی مشخص به اطلاع همه افراد در پوشش برسد .
در صورتی که پزشک به هر دلیل نتواند به طور موقت در محل کار خود حاضر شود، لازم است مراتب را حداقل سه روز قبل به صندوق بیمه مربوطه، پزشک جانشین و از طریق پزشک خانواده مسئول به ستاد عملیاتی شهرستان اطلاع دهد. در موارد اضطرار ، مطلع ساختن پزشک خانواده مسئول و پزشک جانشین کفایت می کند. پزشک خانواده مسئول محله موضوع را به بیمه و ستاد عملیاتی شهرستان اطلاع خواهد داد. هر گاه پزشک خانواده در طول قرارداد خویش، ناگزیر از ترک دایم محل باشد به منظور رعایت حال جمعیتی که در پوشش خود دارد باید در فاصله ی زمانی دو تا سه ماهه ستاد عملیات شهرستان را از تصمیم خود مطلع سازد.
با دریافت خبر مهارت یکی از پزشکان خانواده یا در صورت بروز حوادثی که مانع ادامه ی خدمت پزشک باشد، بیمه ها با هماهنگی ستاد عملیاتی شهرستان باید برای جلوگیری از بروز وقفه در خدماتی که به مردم ارائه می شود هرچه زود تر با پزشک خانواده دیگری قرارداد خواهد شد.
تبصره – نحوه قرارداد، در پایگاه ها (مطب های پزشکان عمومی) و مراکز مجری برنامه یکسان نبوده بطوریکه در پایگاه قرارداد بابت پزشک و همکارش (ماما یا پرستار) با پزشک منعقد می شود و در مراکز مجری با مالک و صاحب امتیاز موسس مرکز عقد قرارداد خواهد شد.
۳۴. انتخاب پزشک خانواده
سازمان های بیمه مبتنی بر این دستورالعمل و با هماهنگی ستاد شهرستان نسبت به عقد قرارداد با بزشکان واجد شرایط اقدام و ضمن اطلاع رسانی به افراد تحت پوشش خود نتیجه را جهت تدوین فهرست پزشکان واجد شرایط در محدوده شهرستان و اطلاع رسانی به مشمولین طرح جهت انتخاب پزشک خانواده به ستاد استان اعلام می نمایند.
انتخاب پزشک خانواده ار سوی خانوار در فاصله مجاز تعیین شده اختیاری است. در این میان تنها عامل محدود کننده نام نویسی کافی افراد نزد پزشکی معین و پرشدن ظرفیت او خواهد بود. انجام کلیه مراحل اطلاع رسانی به بیمه شدگان برای انتخاب پزشک خانواده و نیز فراهم کردن امکانات و الزامات آن به عهده سازمان بیمه مربوطه بوده که با هماهنگی ستاد عملیاتی انجام می شود
بیمه شدکان برای بهره مندی ار خدمات پزشک خانواده و نظام ارجاع در انتخاب پزشک خانواده از پایگاه ها (مطب) و مراکز مجری برنامه مختار هستند.
محل ورود خانواده ها به برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع جهت ثبت نام و دریافت خدمات در سطح اول، محل زندگی و سکونت خانواده (حداکثر شعاع مجاز) است. برای افرادی که به هر دلیل مانند اشتغال ادواری یا خوابگاهی بین محل سکونت و محل کار فرد در دو شهر جداکانه باشد، انتخاب محل سکونت یا کار برای ورود به برنامه آزاد است.
انتخاب پزشک خانواده در محدوده دسترسی از بین پزشکان طرف قرارداد بصور ت اختیاری، و انتخاب به صورت خانواری است به این معنی که سرپرست خانوار مسئول انتخاب پزشک خانواده بوده اما انتخاب فردی هم مشروط به درخواست سرپرست با ذکر دلیل و موافقت ستاد عملیاتی شهرستان مقدور است.
در صورت تغییر محدوده بجغرافیایی محل زندگی و یا کار بیمه شده، امکان تعویض پزشک خانواده با انجام هماهنگی لازم با بیمه و ستاد شهرستان بدون هرگونه محدودیتی وجود خواهد داشت.
۳۵. شرایط ثبت نام افراد
کلیه بیمه شدگان تحت پوثسش بیمه ها براساس دفترچه معتبر و شماره ملی، احراز هویت شده و در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع توسط پزشکان خانواده ثبت نام می شوند.
تبصره ۱ : کسانی که فاقد بیمه درمان هستند طبق ضوابط تحت پوشش بیمه ایرانیان قرار می گیرند.
تبصره ۲ : در مورد کسانی که بیمه شده هستند اما شماره ملی ندارند ( تبعه ایران نیستند ) علاوه بر دفترچه بجای شماره ملی از شماره گذرنامه استفاده می شود که می توان آن را بعنوان جایگزین شماره ملی برای اینگونه افراد در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در نظر گرفت
۳۶. استحقاق درمان و حداقل مدت پرداخت سرانه
در خصوص مدت اعتبار و استحقاق درمان بشر زیر اقدام خواهد شد:
ملاک عمل دفترچه های بیمه دارای اعتبار بوده و داشتن حداقل سه ماه اعتبار در دفترچه از شرائط اصلی ثبت نام است و از تاریخ ثبت نام خانواده ها نزد پزشک خانواده (به شرط تداوم خدمت و رعایت استانداردها) سازمان های بیمه گر موظفند بدون توجه به استحقاق درمان بیمه شدگان تا ۶ ماه نسبت به پرداخت سرانه افراد فوق به تیم سلامت اقدام نماید
برای استفاده از خدمات بستری در سطح دوم و در صورت نیاز، استحقاق درمان به روش فعلی(دریافت تأیید استحقاق درمان قید شده در دفترچه بوسیله دفاتر اسناد پزشکی) دریافت می شود. البته به موازات بهبود روش و مکانیزاسیون می توان از روش های الکترونیک نیز بهره گرفت.
۳۷. دفترچه های درمانی موجود
در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع دفترچه های موجود در فاز اول تغییری نکرده و فرم های مورد نیاز ( مانند ارجاع به سطح بالاتر و دریافت بازخورد به سطح اول) حسب مورد استفاده خواهد شد. لیکن برای شناسایی پزشک خانواده هر فرد به ترتیبی که سازمان های بیمه گر طراحی و اعلام می نمایند نام پزشک خانواده هر فرد در دفترچه درج می گردد. و در بلند مدت کارت هوشمند سلامت جایگزین دفترچه ها می شود.
۳۸ .پرونده الکترونیک سلامت
پزشک خانواده و تیم سلامت موظف هستند برابر دستورالعمل ابلاغی وزارت بهداشت نسبت به تکمیل پرونده الکترونیک سلامت، انجام ویزیت پایه و ثبت کلیه اقدامات، ارجاعات و تنایج خدمات بهداشتی، درمانی و تشخیصی در این پرونده برخط اقدام نمایند. بدین ترتیب پرونده الکترونیکی سلامت به مجموعه اطلاعات مرتبط با سلامت شهروندان اطلاق می گردد که به صورت مداوم درطول زندگی افراد به شکل الکترونیکی ذخیره گردیده و بدون محدودیت زمان یا مکان دردسترس افراد مجاز قرار خواهد گرفت. بدین منظور هر مرکز ارائه خدمات سلامت، بایستی مجهز به سیستم اطلاعاتی باشد که اطلاعات سلامت شهروندان را در کنار خدمات سلامت ارائه شده، به شکل الکترونیکی ذخیره نماید. ضروری است حداکثر تلاش جهت فراهم آوردن الزامات استقرار این سامانه توسط دست اندرکاران صورت کرفته و استقرار پرونده الکترونیکی عملیاتی گردد.
لازم به ذکر است که اطلاعات پرونده سلامت افراد محرمانه بوده و فقط در اختیار افراد مجاز بوده، این افراد وظیفه حفظ حراست از محتویات پرونده را بر عهده داشته وهرگونه سوء استفاده از ان ممنوع و پیگیری قانونی دارد.
۳۹. نظام پرداخت پزشک خانواده ( سطح اول)
حق الزحمه پزشک خانواده بصورت سرانه پرداخت می شود. میزان سرانه پایه پزشک خانواده و دستیارش (ماما یا پرستار) به ازای هر نفر در ماه ۱۷۵۰۰ ریال خواهد بود که با توجه به پذیرش گروههای خاص سنی و جنسی و نیز برخی از موارد خاص که در ذیل خواهد آمد افزایش می یابد.
۴۰– نحوه محاسبه سرانه فعلی پزشک خانواده
۱ سرانه پایه پزشک خانواده (پایگاه یا همان مطب انطباق یافته) با سرانه پایه ۱۷۵۰۰ ویال بابت خدمات پزشکی عمومی و خدمات پرستاری و مامایی که توسط هر کدام از بیمه گرها متناسب با تعداد بیمه شده تحت پوشش و سایر ضرایب تعریف شده به شرط رعایت استانداردهای خدمت پس از کسر مالیات و سایر کسورات قانونی قابل پرداخت میباشد. در هر صورت این گروه هیچ رابطه استخدامی با بیمه ها و وزارت بهداشت ندارند.
پزشک خانواده مسئول حداکثر می تواند ۲۰۰۰ نفر را (به دلیل داشتن وقت کافی برای نظارت بر عملکرد پزشکان پایگاه های محله خود و نیز نظارت و پیگیری سلامت عمومی در آن محله) تحت پوشش مستقیم قرار دهد.
محاسبه حق الزحمه پزشک خانواده مسئول به عنوان پزشک خانواده و با توجه به جمعیت تحت پوشش مانند سایر پزشکان خانواده است. همچنین به عنوان حق مدیریت بر عملکرد و سلامت محله عدد ثابت ۸۹۰ ریال به ازای هر فرد تحت پوشش خود و پزشکان محله تحت سرپرستی ایشان از محل اعتبارات دانشگاه علوم پزشکی مربوطه دریافت می نماید.
یادآور می شود این بردافت ها پس از کسر مالیات و سایر کسورات قانونی به حساب مالک یا صاحب امتیاز واریز و ایشان پس از کسر حداکثر ۱۰ درصد بابت استهلاک، اجاره، سود سرمایه، مواد مصرفی، نیروهای پشتیبانی (خدمتگزار، مدارک پزشکی) و… مابقی را به ذینفعان پرداخت می کند. بدیهی است اگر این فرد حقوق بگیر باشد هزینه حقوق آنان کسر و مابقی بصورت کارانه به ایشان پرداخت خواهد شد.
تبصره – پرداخت حقوق و حق الزحمه کاردان یا کارشناس بهداشت خانواده کاردان یا کارشناس مبارزه با بیماری ها ، کاردان یا کارشناس بهداشت محیط و حرفه ای که در واحدهای زیرمجموعه خدمت می کند برابر مقررات به عهده دانشگاه ها /دانشکده های علوم پزشکی موظف به پرداخت معادل حق الزحمه این افراد متناسب با درصد ارزشیابی اخذ شده برابر مقررات جاری خود بعلاوه ۱۰% بابت استهلاک، اجاره، سود سرمایه، مواد مصرفی، نیروهای پشتیبانی ( خدمتگزار، مدارک پزشکی) می باشد.
۲ – خرید خدمت از سایر اعضای تیم سلامت ( تغذیه و روانشناس بالینی) بصورت FFS می باشد.
تبصره ۱ : ویزیت و داروی ارائه شده در سطح یک برنامه پزشک خانواده به بیمه شده در قالب بسته خدمتی تعریف شده و رایگان است و صد در صد آن توسط بیمه پرداخت می شود
تبصره ۲ : کلیه پرداخت ها طبق این دستورالعمل هر سال توسط شورای محلی بیمه بر مبنای رشد تعرفه، رشد حقوق و دستمزد و سایی پارامترهاو تاثیرگذار بازبینی خواهد شد.
۴۱– تغییرات میزان سرانه به ازای تعداد جمعیت تحت پوشش
میزان سرانه دریافتی پزشک و تیم سلامت متناسب با تعداد جمعیت تحت پوشش با نسبت های زیر تغییر خواهد کرد:
اگر تعداد مجموع افراد ثبت نام شده و تحت پوشش پزشک خانواده:
ا نفر تا ۵۰۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهد بود با = سرانه پایه
5۰۱ نفر تا ۱۰۰۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهد بود با = سرانه پایه ضربدر ۱.۱
۱۰۰۱ نفر تا ۱۵۰۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهد بود با =سرانه پایه ضربدر ۱.۲
1501 نفر تا ۲۰۰۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهد بود با =سرانه پایه ضربدر ۱.۳
2001 نفر تا ۲۲۵۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهد بود با = سرانه پایه ضربدر ۰.۵.
2251 نفر تا ۲۵۰۰ نفر باشد میزان سرانه برابر خواهدبود با = سرانه پایه ضربدر ۳ .
در موارد خاص که تعداد افراد تحت پوشش با کسب مجوزهاو لازم به بیش از ۲۵۰۰ نفر ارتقاء یابد سرانه پرداختی بابت افراد مازاد برابر سرانه پایه ضربدر ۰.۳ خواهد بود.
اگر پزشکان تا سه ماه نتوانند حد اقل۵۰۰ نفر را جذب و ثبت نام نمایند از برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع شهری خارج و افراد تحت پوشش آنان باید به سایر پزشکان خانواده محدوده تعریف شده مراجعه و ثبت نام نمایند.
۴۲. چگونگی پرداخت سرانه پزشک خانواده
%۸۰ سرانه جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده بصورت ماهیانه با اعلام لیست اساس ثبت نام شدگان به ستاد عملیات استانی پزشک خانواده و نظام ارجاع بصورت علی الحساب در پایان هرماه پرداخت شده و ۲۰ % مابقی پس از پایش و بازخورد که توسط تیم مشترک بیمه و شبکه بهداشت و درمان انجام خواهدشد، پرداخت می شود (در پایان هر فصل).
۴۳. تعیین سرانه پزشک خانواده وارزیابی عملکرد
بر اساس نتایج استخراج شده از چک لیستهای ارزیابی عملکرد، سرانه پزشک خانواده تا ۲۰ درصد قابل افزایش یا کاهش خواهد بود
۴۴. سرانه پزشک خانواده و سوابق کاری
در بدو همکاری پزشکان با برنامه پزشک خانواده، به ازای هر سال از زمان فراغت از تحصیل (از پزشکی عمومی) به میزان ۱ % به سرانه ی پرداختی ( ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر) افزوده می شود. لازم به ذکر است که مدت بیش از ۲۰ سال قابل محاسبه نمی باشد.
۴۵. سرانه پزشک خانواده و مدت مشارکت در طرح
از تاریخ اجرای این دستورالعمل بمنظور ایجاد انگیزه برای استمرار همکاری و پزشکان خانواده ونظام ارجاع، در پنج سال اول همکاری و به ازای هر سال سابقه تا ۳ % به سرانه پایه پرداختی ( ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ نفر) متناسب با نتایج پایش عملکرد پس از ،تأیید ستاد شهرستان اضافه خواهد شد.
۴۶. سرانه پزشک خانواده و جمعیت تحت پوشش
به ازای افراد بالای ۶۰ سال و زیر ۵ سال، و مادران باردار جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده۲۰ % به سرانه پایه پرداختی به ازای هر نفر از گروه هدف اضافه خواهد شد.
۴۷ .کاهش سرانه پرداختی در صورت عدم انجام به موقع ویزیت پایه
۱ پزشک خانواده باید در اسرع وقت با همکاری ماما / پرستارتیم نسبت به تکمیل پرونده الکترونیک سلامت و انجام ویزیت یایه و ارائه مراقبت های فعال مبتنی بر سامانه سلامت ایرانیان اقدام نماید. ثبت نام کامل با اطلاعات دموگرافیک برای شروع پرداخت سرانه اجباری است و بدون آن سرانه قابل پرداخت نخواهد بود.
تکمیل پرونده سلامت الکترونیک و انجام ویزیت پایه برای تک تک افراد الزامی است با توجه به زمانبری تشکیل پرونده، هر پزشک حداقل به ازای هر ۴۰۰ نفر ثبت نام شده حداکثر یکماه فرصت برای ویزیت پایه و تکمیل پرونده خواهد داشت بدیهی است هرگاه طی این زمان پرونده تکمیل نشود بابت افرادیکه پرونده سلامت آنان تکمیل نگردیده است ، صرفا ۸۰ % سرانه به او یرداخت و با اضافه شدن هرماه به این اخیر ۰ ا % دیگر از این ۶۰ % سرانه تا ششماه کاهش و بعد از آن درمورد ادامه همکاری ایشان با برنامه توسط ستاد شهرستانی تصمیم گیری می شود
تبصره – زنان باردار، افراد بالای ۶۰ سال و کودکان زیر ۵ سال بیماران شناخته شده مزمن باید درهنگام ثبت نام ویزیت پایه آنان انجام و پرونده الکترونیک سلامت آنان تکمیل گردد و گرنه هیچ سرانه ای بابت این افراد پرداخت نمی شود.
۲ – یادآور می شود پزشکی که هنوز لیست و ظرفیت او پر نشده به هیچ عنوان حق الزحمه سایر خدمات ارائه شده توسط پزشکان خانواده :
حق الزحمه خدماتی مانند: ختنه، بخیه زدن و دبریدمان، کشیدن ناخن، برداشتن خال و لیپوم وزگیل، نمونه برداری از پوست و مخاط و… (مطابق فهرست سازمان های بیمه ) که توسط پزشکان خانواده ارائه می شود با اخذ ۳۰ % تعرفه دولتی از بیمار و ۷۰% تعرفه دولتی از بیمه ها قابل انجام است.
تبصره – انجام هرگونه تزریقات و سرم تراپی شامل بند فوق نبوده و در سرانه پزشک خانواده دیده شده است
۴۸ . پرداخت سرانه به پزشک خانواده درمناطق محروم
در مناطق محروم برای هر فرد ثبت نام شده بین ۲ تا ۲۰ % صرفا به سرانه ی پایه اضافه می شود. تعیین مناطق محروم با استناد به مصربه ضریب تعرفه ترجیحی مناطق محروم (نامه ۵۲۸۱۱ /۶/ س مورخه ۲۹ /۴ /۸۱ برنامه ۳۰۴۳۹ ذیل ردیف ۱۲۹۱۰۹ قانون بودجه سال ۱۳۸۱ تعرفه ترجیحی مناطق محروم که پیوست است) خواهد بود.
۴۹. حق الزحمه مشاوره
حق الزحمه مربوط به درخواست مشاوره از کارشناسان پروانه دار شاغل در حرف مشاوره تغذیه، روانشناس بالینی، بینایی سنجی؛ شنوا یی سنجی در صورت ارجاع از طرف پزشک خانواده برابر تعرفه های مصوب هیئت دولت در بخش دولتی و یا خصوصی و به شرط ارسال بازخورد از طریق بیمه ها قابل پرداخت می باشد.
تبصره – خدمات دندانپزشکی برابر ضوابط جاری سازمان های بیمه گر خواهد بود.
۵۰ .نظام پرداخت پزشک متخصص در سرپایی ( سطح دوم)
حق الزحمه پزشک متخصص و فوق تخصص و فلوشیب ذیل تعیین می گردد:
هرگاه پزشک فانراده، به هر دلیل یکی از افراد تحت پوشش خود را به پزشک متخصص ارجاع دهد، در صورت رعایت استانداردهای لازم توسط متخصص و ارائه بازخورد به پزشک خانواده، این فرد در مراجعات سرپایی باید (در بخش دولتی و خصوصی حسب مورد ۱۰ درصد یک ویزیت ) را پرداخت نماید در صورتیکه مراجعه به بخش خصوصی باشد بیمه ها ۹۰ % یک ویزیت خصوصی کامل بعلاوه یک ویزیت کامل دولتی را در صورت رعایت استاندارها ازجمله ارائه پس خوراند، به پزشک خواهند پرداخت و اگر فرد به بخش دولتی مراجعه کرده بود سه ویزیت دولتی توسط بیمه ها پرداخت خواهد و در صورتی که فرد خارج ازسیستم ارجاع به پزشک متخصص مراجعه کند، باید ۱۰۰درصد ویزیت پزشک متخصص را شخصا پرداخت نماید و در این حالت کلیه هزینه ها کلینیک و پاراکلینیک ، داروخانه و …به عهده بیمار خواهد بود.
در بیمارستانهای دانشگاهی و دولتی:
پرداخت ۹۵% هزینه خدمات بستری طبق تعرفه های مصوب هیأت وزیران در بخش دولتی به عهده بیمه ها خواهد بود که در صورت رعایت استانداردها و ارائه فیدبک ارجاع ( با تایید پزشک خانواده ) و با نظر ستاد استان تا ۵۰ درصد حق الزحمه پزشک ( مشمولK) معالج به این مبلغ اضافه خواهد شد. (قواعد تمام وقتی به قوت خود باقی است لیکن مازاد پرداختی به ازای فیدبک همان ۵۰% یک K حق الزحمه صرفاً به پزشک معالج خواهد بود)
اما در بیمارستانهای غیردولتی ، خیریه ، و … پرداخت ۹۵ % هزینه خدمات بستری طبق تعرفه های مصوب هیأت وزیران در بخش دولتی به عهده بیمه می باشد. در صورت رعایت استانداردها و ارائه فیدبک ارجاع ( با تایید پزشک خانواده) و با نظر ستاد استان تا ۵۰ درصد حق الزحمه دولتی پزشک معالج به این مبلغ اضافه خواهد شد. (فرانشیز سهم بیمار ۵% تعرفه های مصوب هیـأت وزیران به اضافه مابه التفاوت تعرفه های مصوب هیأت وزیران در بخش مربوطه به عهده بیمه شده خواهد بود).در صورت دریافت هرگونه وجه خارج از تعرفه تحت هرعنوان آن بیمارستان و پزشک مربوطه از مسیر ارجاع حذف خواهد شد
در کلیه موارد بیمه شده به هیچ وجه بابت فیدبک وجهی نمی پردازد.
تبصره – در خصوص ارجاع بیماران الکتیو، اختیارانتخاب تخصص و ویژگی های بیمارستان با پزشک است و انتخاب متخصص یا بیمارستان جهت بستری از بین بیمارستانهای دارای ویژگی لازم توسط بیمار در قالب نظام ارجاع و برابر نقشه ارجاع سطر ۲ و ۳ انجام می شود
تعداد ارجاعات پزشک خانواده به متخصص و فوق تخصص نباید ازحد استاندارد تعریف شده توسط ستاد اجرایی کشورو پزشک خانواده و نظام ارجاع بیشتر باشد و در صورت عدم رعایت استاندارد، متناسب با عدول از استاندارد تعریف شده از سرانه پرداختی پزشک خانواده کسر خواهد شد.
بدیهی است ارجاع پزشک خانواده به فوق تخصص صرفاً پس از ارجاع به متخصص و کسب نظر او مقدور بوده و در مواردیکه به دلیل نوع بیماری نیاز به مرا جعه مکرر به فوق تخصص باشد در صورت درج برنامه درمان در پرونده قابل انجام است
۵۱. نظام پرداخت پزشک فوق تخصص – بستری ( سطح دوم)
ضوابط پرداخت به فوق تخصص ها بابت خدمات بستری همانند متخصصین است.
۵۲. نظام پرداخت درمراکز دارویی درسرپایی
فرانشیزدارویی سطح اول .% بوده در سطح دوم و سوم مانند شرایط فعلی خواهد بود و ظرف ششماه مدل دسته بندی فرانشیزداروها توسط بیمه ها ارائه می شود
در خاج از نظام ارجاع، کلیه هزینه های دارویی به عهده بیمار خواهد بود.
تبصره ۱ : لیست داروهای مورد تعهد بیمه ها در مراکزطرف قرارداد برای پزشکان مربوطه ( اعم از خانواده، متخصص و فوق تخصص) برابر ضوابط جاری و ابلاغی شورای عالی بیمه می باشد.
تبصره ۲ : بدیهی است بخشنامه های مربوط به تبصره های بودجه و بیماران خاص (ویژه) کماکان به قوت خود باقی امت.
۵۳. نظام پرداخت در.آزمایشگاه و تصویربرداری درسرپایی
اکرنسخه بیمار توسط پزشک خانواده، متخصص و فوق تخصص به آزمایشگاه و تصویربرداری طرف قرارداد و در قالب نظام ارجاع، ارجاع شده باشد، ۷۰ % هزینه در بخش دولتی و ۷۰ % هزینه در بخش خصوصی (طبق تعرفه توافقی) به عهده سازمان های بیمه خواهد بود.
اکر بیمارجهت دریافت خدمات آزمایشگاهی و تصویر برداری به مراکزغیر طرف قرارداد مراجعه نماید پرداخت صدرصد هزینه ها به عهده سازمان های بیمه خواهد.
در خارج از نظام ارجاع، کلیه هزینه های آزمایشگاهی و تصویربرداری به عهده بیمار خواهد بود.
تبصره ۱- لیست خدمات آزمایشگاهی و تصویر برداری مورد تعهد سازمان های بیمه در مراکز طرف قرارداد برای پزشکان مربوطه ( اعم ار خانواده، متخصص و فوق تخصص) برابر ضوابط جاری و ابلاغی شورای عالی بیمه می باشد.
تبصره ۲ : خرید خدمات در بخش خصوصی براساس تعرفه های توافقی خواهد بود.
تبصره ۳ : ۸۰ % وجوه مطالبات خدمات دارویی، آزمایشگاهی و تصویر برداری پس از دریافت اسناد و مابقی پس ار طی مراحل رسیدگی پرداخت خواهد شد.
۵۴. شیوه شناسانی پزشکان خانواده و پزشکان متخصص طرف قرار داد توسط مراکز پاراکلینیک
برای اینکه داروخانه یا پاراکلینیک به راحتی تشخیص دهد که پزشکی که دارو یا خدمت را تجویز کرده است ازچه رابطه ای با سازمان های بیمه گر برخوردار است بیمه ها تدابیر لازم را طراحی و اجرا خواهند کرد.
۵۵. شرایط بازپرداخت هزینه دارو و پاراکلینیک
الف: سطح اول: پرداخت هزینه دارو و پاراکلینیک منوط به ارسال برگ اول دفترچه و یکسان بودن مهر پزشک خانواده با اطلاعات پزشک خانواده بر روی دفترچه ( با حداکثر دو هفته اعتبار ار زمان تجویز)،
ب: سطح دوم و سوم: پرداخت هزینه دارو وپاراکلینیک منوط به ارسال برگ سبز دفترچه و بن ارجاع و صحت کنترل موارد زیر است:
انطباق شماره درج شده نظام پزشکی خانواده یا جانشین وی بر روی نسخ ، با مهر روی بن ارجاع و تاریخ تجویز ( با حداکثر دو هفته اعتبار از زمان تجویز)، وجود نقش مهر و تاریخ درج شده توسط پزشک متخصص در پشت بن ارجاع،
فصل ششم – مراحل اجرایی و گردش کار در سطح اول
پس از تصویب نهایی فصول فوق مراحل اجرایی توسط ستاد اجرایی کشوری تهیه و لازم الاجرا می باشد
دکتر وحید دستجردی
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
دکتر عبدالرضا شیخ الاسلامی
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
نقشه تحول نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت
فهرست
| مقدمه | ۵ |
| درباره محتوا | ۷ |
| چشم انداز | ۱۰ |
| ارزش ها | ۱۱ |
| اصول | ۱۴ |
| اهداف کلان | ۱۶ |
| سیاست ها | ۱۸ |
| برنامه های ملی تحول | ۲۰ |
| نقاط تمرکز برنامه ها | ۲۸ |
| پیاده سازی نقشه تحول نظام سلامت | ۵۵ |
| -پیوست ۱- تعریف واژه ها | ۶۶ |
| -پیوست ۲- موضوعات کلیدی و اقدامات پیشنهادی کارگروه های تدوین نقشه | ۷۰ |
| خروجی کارگروه نظام مراقبت تعیین کننده های سلامت / عوامل تهدید کننده سلامت | ۷۰ |
| خروجی کارگروه نظام تأمین مالی سلامت | ۷۳ |
| خروجی کارگروه نظام ارائه خدمات | ۸۶ |
| خروجی کارگروه فناوری اطلاعات | ۹۹ |
| خروجی کارگروه تعیین کننده های اجتماعی سلامت | ۱۰۴ |
| خروجی کارگروه امنیت غذا و تغذیه | ۱۰۷ |
| خروجی کارگروه مدیریت منابع انسانی | ۱۱۹ |
| خروجی کارگروه توانمندسازی جامعه | ۱۲۸ |
| خروجی کارگروه سلامت اجتماعی، روانی و اعتیاد | ۱۳۱ |
| خروجی کارگروه علم و فناوری | ۱۳۹ |
| خروجی کارگروه سلامت زنان | ۱۴۷ |
مقدمه
سلامت، سرمایه ارزشمندی است که حفظ و ارتقای آن باید جزو مهمترین تلاش های زندگی روزمره انسانها محسوب شود. انسان سالم، محور توسعه پایدار بوده و سلامتی برای بهره مند شدن انسان ها از مواهب الهی امری ضروری است. لذا توجه به سلامتی و تلاش برای حفظ و ارتقای آن همواره یک اولویت مهم بوده است.
مأموریت اصلی نظام سلامت، ارتقای سطح سلامت و پاسخ گفتن به نیازهای مردم و جامعه است. این نیازها تحت تأثیر شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیطی، پیوسته تغییر می کنند. از سوی دیگر بیماری ها و عوامل مخاطره آمیز سلامت دائما در حال تغییر بوده و به خصوص در دوره حاضر تحولات بسیار سریعی را تجربه می نمایند. پاسخگویی به این تغییرات مهمترین استدلالی است که براساس آن باید نظام سلامت را متحول و ارتقاء داد.
با توجه به اهمیت موضوع، سلامت آحاد مردم به عنوان یک حق در قانون اساسی مورد توجه قرار گرفته و ارتقای سطح سلامت مردم نیز از مهمترین اهداف در چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته شده است. در چشم انداز، جامعه ای آرمانی ترسیم شده که می بایست از حداکثر سلامت برای تمامی جامعه برخوردار باشد.
تدوین نقشه جامع علمی کشور نخستین گام از این مجموعه و در جهت تبیین برنامه های کلان علم و فناوری کشور بوده که به دنبال آن الزام به تدوین نقشه نظام سلامت برای تحقق اهداف چشم اندازی، بسیار ضروری می نماید. در این اثنا طرح الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از سوی رهبر فرزانه انقلاب اسلامی،طلیعه ای از ژرف نگری رهبری جامعه بود. تمامی آنانی که به برنامه ریزی های کلان و ملی پرداخته اند، نیک می دانند که برای تبیین جهت گیری هایی این چنینی باید فلسفه و غایت حرکت مشخص بوده و افق دوری را از مفهوم پیشرفت و در نهادهای اجتماعی، سعادت انسانی برگرفته از الگوی بومی برگرفته از ارزش ها داشت. طرح موضوع از سوی مقام معظم رهبری، خیزشی فکری را سامان داد تا همگان تصویری فراتر از چشم انداز را نیز رصد کنند که در این نقش و در قالب چشم انداز، اصول و ارزش های نظام سلامت کشور آمده است.
به این اعتبار نقشه تحول نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران، مجموعه ای جامع، هماهنگ و پویا از اهداف، سیاست ها و الزامات برنامه ریزی تحول راهبردی نظام سلامت مبتنی بر الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی است که می تواند در صورت اجرای مناسب، پیشرفتی ارزشی در عرصه سلامت و نویدبخش تحقق اهداف چشم اندازی در افق سال ۱۴۰۴ باشد. در این نقشه تلاش بر این بوده که جهت گیری های کلی و حرکت های لازم برای تحول بنیادی در سلامت کشور ترسیم گردند.
این نقشه در حقیقت مجموعه فعالیت های حوزه سلامت کشور اعم از بهداشت، درمان، آموزش، پژوهش و فناوری است. با طراحی این نقشه، سیاست های اصلی و تحولی سلامت مشخص شده و امید است با مشروعیت گرفتن از ارکان اصلی نظام، ثبات در سیاست ها را به دنبال داشته باشد که این مهم قطعا به ارتقای نظام سلامت خواهد انجامید.
۱ درباره محتوا
نقشه تحول نظام سلامت بایستی مشخص کند که مجموعه کشور:
الف) چه اهدافی را دنبال می کند؟، ب) برای تحقق این اهداف چه راهی را بایستی طی کند؟ ج) ملزومات تحقق اهداف چه می باشد؟
برای تدوین این نقشه تحولی، منشوری در نظر گرفته شده است. اینکه تحول سلامت در ایران تغییری پایدار، هدفمند و بنیادین خواهد بود. پایدار از این رو که این تلاش مقطعی و یکباره نیست که اثرات چنین تفسیری ثبات نخواهد داشت. هدفمند به این معنی که مبتنی بر عقلانیت، برنامه ریزی و مبتنی بر شواهد است و پیگیر تحقق اهداف چشم انداز جمهوری اسلامی ایران است. بنیادین از این رو که به ابعاد مهم و راهبردی سلامت می پردازد.
برای تدوین نقشه تحول نظام سلامت، از رویکرد «آینده نگاری» استفاده شده است. این فرآیند مشتمل بر مراحل تبیین اصول، ارزش ها و چشم انداز سلامت، تحلیل روندها (اجتماعی، اقتصادی، فناورانه، سیاسی و محیطی)، فرصت ها و تهدیدهای ناشی از آنها، مشخص کردن نقاط قوت و ضعف موجود و سپس پیدا کردن مناسب ترین گزینه ها برای دستیابی به اهداف بوده است.
دو نکته در تدوین این نقشه مدنظر بوده اند: نخست آن که جهت گیری تهیه نقشه، زمینه های تحول راهبردی و بنیادین در سلامت کشور را فراهم آورد. دوم این که پیوستگی با روال های جاری برنامه ریزی کشور در قالب برنامه های توسعه اجتماعی، اقتصادی و اجتماعی کشور وجود داشته و به این دلیل از ادبیات موجود در این برنامه ریزی ها تبعیت شد. در نتیجه به لحاظ روش شناسی این نقشه در خردترین سطح خود مبنای برنامه های توسعه پنج ساله قرار می گیرد. پس سیر تدوین به شکلی طرح ریزی شده تا براساس مقدماتی که در پاراگراف قبل توضیح داده شد، «برنامه های ملی تحول» به دست آیند. این برنامه های تحول ملی چون برگرفته از چشم انداز، اصول و ارزش هاهستند، مبتنی بر الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت بوده و بایستی بتوانند سلامت کشور را به چشم انداز تعریف شده رهنمون سازند. خواست مؤکد طرح ریزان این نقشه، تبدیل برنامه های ملی تحول به عناوین بسته های اجرایی برنامه های توسعه پنج ساله است. براساس تعریف مورد استفاده در برنامه پنجم توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور، بسته اجرایی عبارت است از مجموعه فعالیت های اصلی و تبعی و طرح ها و پروژه های به هم پیوسته و یا خوشه ای از پروژه های متجانس و به هم مرتبط اولویت دار که به منظور حل یک مشکل اقتصادی، اجتماعی و یا فرهنگی در چارچوب اهداف برنامه به اجرا در می آید. به همین منظور است که در این نقشه، عناوین این برنامه های ملی تحول و نیز جزییاتی که مناسب است طراحی و اجرای آنها در برنامه های پنج ساله مورد توجه قرار بگیرند، آمده است.
توجه مهم این است که این نقشه، برنامه نظام سلامت برای موضوعات گسترده آن نیست. چون هم اکنون نیز برنامه های متعددی در دست اجرا است. لیکن براساس منشوری که ذکر شد، تلاش بر این بوده تا برنامه هایی شناسایی شوند که تحول و ارتقای بنیادین نظام سلامت را باعث شوند و بدیهی است سایر برنامه ها همچنان جاری و در هر حال انجام خواهند بود.
در خصوص روش شناسی باید گفت که برای شکل گیری سیاست ها، برنامه های ملی تحول و نیز جزییات آنها اقداماتی صورت گرفت. نخست براساس تحلیل محیطی و آینده نظام سلامت، چالش ها و فرصت های پیش روی نظام سلامت تعیین شدند. در مرحله بعد بر اساس خروجی به دست آمده، نقاط تمرکز که می توانستند بهترین تحول را در سلامت کشور ایفا کنند تعیین شدند. برای هر یک از این نقاط تمرکز، تحلیل وضعیت موجود صورت گرفت (ضعف و قوت). همزمان برای هر یک از موضوعات مهمی که بایستی به آنها پرداخته می شد، طرح پژوهشی مستقلی تعریف شد که از این طرح ها به عنوان «منابع اطلاعاتی» یاد شده است. وظیفه مجریان در این طرح ها این بود که روال های بعدی نقشه را به صورت نظام مند و براساس مرور شواهد جهانی و بومی در ایران پیش ببرند ولی خروجی کار آنها مورد استفاده کارگروههایی قرار گرفت که براساس همان عناوین نقاط تمرکز شکل گرفته بودند. وظیفه این کارگروهها این بود که برای هر یک از نقاط تمرکز، براساس اصول سیاست گذاری مطلع از شواهد و با استفاده از مستندی که به عنوان خروجی طرح های پژوهشی (منابع اطلاعاتی) تهیه شده بود، اقداماتی را طرح ریزی کنند که بتواند پاسخگوی تحول نظام سلامت باشد. در واقع کارگروهها به تعیین اهداف، اقدامات و منابع آنها بپردازند. در تعیین اقدامات، انتظار این بود که ضمن مرور شواهد جهانی و بومی، به مزایا،مضرات و هزینه آنها توجه شود ولی در این بین عدالت به عنوان تنها ملاکی که پالایش تمام اقدامات را انجام می داد، مطرح شد. انتظار نیز این بود که اقدامات در قالب «اهرم های کنترل»، (شامل ملاحظات مالی، تأمین مالی نظام پرداخت، قوانین و مقرارت، ساختار و تغییر رفتار) باشند.
پس از این که کلیه خروجی ها از کارگروهها به دست آمد، با مرور سیاست های برگرفته از چشم انداز، اصول و ارزش ها، بین آنها اولویت بندی شد و اقدامات پیشنهادی کارگروهها، «برنامه های ملی تحول» را شکل داد. پس اقدامات پیشنهادی کارگروهها، ورودی برای این برنامه بود و برای این که برداشت درستی از برنامه ها انجام شود، خصوصیات آنها نیز ارائه شد. معهذا به این علت که خروجی کارگروهها با بحث های زیاد و نظرات ارزشمند کارشناسی شکل گرفته اند، برای حفظ دانش سازمانی به وجود آمده، اقدامات پیشنهادی کارگروهها به صورت پیوست آمده است.
رجای واثق دارد که همدلی، خرد جمعی، برنامه ریزی و تعهد به اجرای برنامه، بتواند جامعه آرمانی را برای جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ محقق نماید.
۲ چشم انداز
جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۴، واجد جامعه ای سالم و توانمند در تحقق چشم انداز است. مردم از سواد سلامت (توانایی بهره مندی و تحلیل اطلاعات و خدمات سلامت مورد نیاز به منظور تصمیم گیری و انتخاب آگاهانه در مورد فرصت های سلامت و مراقبت از خود)، برخوردار بوده، با رعایت شیوه زندگی سالم برگرفته از آموزه های اسلامی- ایرانی و نیز دستاوردهای نوین دانش بشری در بستر محیط، جامعه و خانواده های سالم با کمترین سطح خطر ناشی از تهدیدکننده های سلامت مواجه هستند. در این جامعه، بالاترین سطح از حفاظت کننده های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی سلامت و سطح مطلوبی از سرمایه اجتماعی وجود دارد.
نظام سلامت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۴، نظامی مسئول و پاسخگوست که ضمن فراهم سازی دستیابی به بالاترین سطح امید به زندگی همراه با کیفیت برای آحاد مردم، اعتماد کامل مردم را جلب کرده و با جلب حمایت کلیه سازمانها و نهادها، رویکرد سلامت در همه سیاست ها را اجرایی می نماید. این نظام با اولویت به رویکردهای ارتقای سلامت و پیشگیری به بهره مندی مردم از مراقبت های کارای سلامت جسمی و روانی، توجه به سلامت اجتماعی و حرکت در مسیر سلامت معنوی اهتمام دارد. در این نظام عدالت همه جانبه (در تأمین، توزیع منابع و تحقق سلامت) با رعایت کامل اصول و اخلاق حرفه ای اصل نخست بوده و تمامی افراد بر اساس نیاز خود از مراقبت های سلامت بهره مند خواهند بود و براساس توان پرداخت، در تأمین مالی مشارکت خواهند داشت. این نظام خلاق بوده و با استفاده از شواهد معتبر و بهره مندی حداکثری از کلیه ظرفیت های انسانی (مشارکت مردمی)، سازمانی (همکاری همه بخش های ذینفع)، علمی و فناورانه، مناسب ترین تصمیم ها را برای پاسخگویی به نیازهای واقعی سلامت مردم اتخاذ می کند، به نحوی که با استفاده از ارتباطات بین المللی و تعامل با کشورهای منطقه (بویژه کشورهای اسلامی)، الگویی الهام بخش برای سایر کشورها می باشد.
۳ ارزش ها
۱ سلامت همه جانبه: سلامت شامل رفاه و آرامش جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است. سلامت موهبتی الهی است. تحقق انسان سالم، برای نیل به کمال انسانی به عنوان خلیفه الله می باشد. از سویی، سلامت ابعاد و تعیین کننده های متعدد و پیچیده ای دارد. در نتیجه تأمین آن به صورت تک بعدی و یک سویه میسر نمی شود و نیازمند اتخاذ نگاهی همه جانبه و کل نگر در سطوح مختلف فردی، خانوادگی، ملی و جهانی است، نگاهی متوازن به کلیه سطوح پیشگیری و مداخله در تعیین کننده ها و تهدید کننده های سلامت (که خود در لایه ها و سطوح مختلف اجتماع پراکنده اند) ، پرداختن به سلامت را وظیفه ای مهم فرابخشی و فراملی تلقی می کند. اگر تعریف گسترده سلامت (مشتمل بر رفاه معنوی و اجتماعی) باور جامعه باشد، آنگاه هدف توسعه پایدار، انسان سالم و توجه به سلامت، وظیفه تمام نهادهای اجتماعی است. لذا تمامی نهادها اعم از عمومی و غیردولتی بایستی در این جهت تلاش نمایند.
۲ کرامت انسانی: براساس ارزش های والای اسلامی، انسان در عرصه خلقت از جایگاه ویژه و والاتری نسبت به سایر مخلوقات برخوردار است. بر اساس این ارش ذاتی، همه انسانها محترم بوده، با یکدیگر برابرند و حیات آنها حرمت ویژه ای دارد. در حیطه خدمات سلامت، این حرمت در احترام به حق باری تعالی و حقوق دیگران (اعم از گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات سلامت)، رعایت حریم خصوصی، رازداری، حق انتخاب و تصمیم گیری در امور خود، پرهیز از ظلم، هرگونه تبعیض و آسیب رساندن و لزوم نوع دوستی و نیکوکاری تجلی پیدا می کند.
۳ حداکثر سلامت ممکن به مثابه حق: حاکمیت، متولی ارتقاء، حفظ و اعاده سلامت و کیفیت زندگی همگان در بالاترین حد ممکن می باشد. از این رو دولت مسئول اطمینان از بهره مندی آحاد جامعه از خدمات سلامت با کیفیت، شناسایی، استقرار و به کارگیری شیوه ها و ابزارهای ارتقای سلامت، کاهش و کنترل مخاطرات فردی و اجتماعی موثر بر سلامت است. نتیجه آنها باید تأمین طولانی ترین عمر ممکن توأم با سلامت و رفاه، زندگی با کیفیت و عاری از معلولیت و ناتوانی برای کل افراد جامعه باشد.
۴ عدالت: عدالت اساس ارزشهای اجتماعی است و از آنجا که پیش نیازی برای کرامت انسانی، آزادی و حقوق است، ارزشی ذاتی دارد بی عدالتی در سلامت دلالت بر تفاوت های غیرمنصفانه و قابل اجتناب در وضعیت سلامت، بهره مندی از خدمات سلامت و تعیین کننده های اجتماعی سلامت دارد. مفهوم عدالت در سلامت از دو جنبه خاص باید مورد توجه اکید قرار گیرد: علدات در بهره مندی از خدمات سلامت (که باید براساس نیاز فرد باشد) و عدالت در تأمین مالی سلامت (که باید براساس توان پرداخت فرد باشد).
۵ انسجام اجتماعی: به معنای همبستگی و اشتراک مساعی تمامی ذینفعان (در بخش های مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با مالکیت های دولتی و غیردولتی اعم از خصوصی، خیریه و تعاونی است) که در ساختار و فرآیندی به هم تنیده، با هدف حفظ استقلال و پایداری و ایجاد هم افزایی با یکدیگر همکاری می کنند. دستیابی به سلامت همه جانبه فردی و اجتماعی و عدالت در سلامت، در زمینه‌ای از اعتماد و همکاری همه جانبه میسر است. انسجام اجتماعی علاوه بر تحقق اهداف، منجر به تقویت، حفظظظ و ارتقای سرمایه اجتماعی می گردد.
۴ – اصول
۱ نهادینه سازی ارزش های اخلاقی: احترام به ارزش های اخلاقی اسلامی- ایرانی، رعایت حقوق فردی و اجتماعی از جمله آزادی های فردی در چارچوب قانون، رعایت کدهای اخلاقی و تعهدات حرفه ای در آموزش، پژوهش و ارائه خدمات سلامت، رعایت حقوق مالکیت فکری، تکریم گیرندگان و ارائه دهندگان خدمت.
۲ پاسخگویی و مسئولیت پذیری: تعهد در برابر چشم انداز جمهوری اسلامی ایران و نقشه جامع علمی در افق ۱۴۰۴، آینده نگری و برنامه ریزی با توجه به نیازهای حال و آینده، پاسخگویی در قبال مسئولیت های اجتماعی و مطالبات گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات و شفافیت عملکرد.
۳ بهره مندی عادلانه: پوشش فراگیر و بهره مندی آحاد جامعه از بسته جامع خدمات پایه سلامت (متناسب با نیازها و فرهنگ جامعه)، استقرار ساختار مبتنی بر سطح بندی، ارجاع و پزشک خانواده، تأمین منابع مالی پایدار، توجه خاص به اقشار آسیپ پذیر و سایر گروههای در معرض خطر (ساکنین روستاها و حاشیه شهرها)، دسترسی عادلانه به سایر خدمات و اطلاعات سلامت.
۴ ارتقای سلامت و پیشگیری: اجرای مداخلات به منظور جلوگیری از وقوع زبانهای فردی و جمعی، بهره مندی از محیط زیست مطلوب،اولویت پیشگیری بر درمان، ارزش گذاری به مسئولیت دهی به مردم برای افزایش سطح سلامت و کاهش سطح خطرات فردی و اجتماعی.
۵ مشارکت مردم: افزایش سواد سلامت مردم و مشارکت ایشان در مدیریت، تصمیم گیری، برنامه ریزی و اجرای برنامه های سلامت در راستای ارتقای سلامت و توانمندسازی جامعه.
۶ همکاری بین بخشی: همکاری همه بخش ها، پذیرش مسئولیت همگانی در ارتقای سلامت و پاسخگویی کلیه سازمانها، نهادها در مورد تأثیر سیاست ها و اقداماتشان برسلامت، با هدف تحقق «سلامت در همه سیاست ها».
۷ تولیت یکپارچه: ادغام علم و عمل، قانون مداری و نظارت بر حسن اجرای قوانین، هم راستایی سیاست گذاری، برنامه ریزی، هدایت، ارزشیابی، نظارت و تخصیص منابع سلامت، استفاده از شواهد معتبر در سیاست گذاری، ادغام نظام آموزشی، پژوهشی و خدمات سلامت در راستای پاسخگویی به نیازهای واقعی سلامت.
۸ بهره گیری از نوآوری و فناوری مطلوب: بهره گیری موثر از نظام های مراقبت، پایش و ارزشیابی، مدیریت دانش، تولید، انباشت و کاربست شواهد معتبر بومی، استفاده از فناوری کارا، ایمن و هزینه اثربخش، متناسب با فرهنگ بومی و در جهت پاسخگویی به نیازهای در اولویت جامعه در ساختاری پایدار و با هزینه ای قابل پرداخت برای آحاد مردم، ترغیب خلاقیت و تبدیل ایده به عمل در بستر نظام ملی نوآوری.
۹ ارتقای سرمایه انسانی: مدیریت موثر، آموزش، تربیت و نگهداشت سرمایه انسانی مومن، متخصص، خلاق، با انگیزه و با بهره وری بالا متناسب با نیازهای حال و آینده در نظام ادغام یافته خدمات سلامت، آموزش و پژوهش.
۱۰ تعالی و توازن: کیفیت – محوری مبتنی بر دانش و نوآوری، فرهنگ سازمانی پویا، حفظ آمادگی و توانایی برای مواجهه با نیازهای در حال تغییر و تغییرات محیطی (اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، علم و فناوری، محیط زیست)، حرکت در جهت استقلال و خودباوری، پیشرفت و عدالت همزمان، ایجاد ارتباطات موثر و تبادل دانش و فناوری در سطح بین المللی.
۵ – اهداف کلان
چشم انداز سلامت در جمهوری اسلامی ایران حرکت در مسیر سعادت انسانی است. براساس اصلی ترین جنبه های پیشرفت در سلامت جامعه اسلامی؛ محوریت، عدالت و ارزش های اخلاقی می باشند. معهذا هنوز برای ارائه هدف گذاری شفاف، شاخص مند و قابل سنجش، بخصوص بای سعادت انسانی بایستی مفاهیم گسترده تر از صرف سلامت در نظر گرفته شود و یا سلامت با مفهوم گسترده که مشتمل بر سلامت معنوی و اجتماعی علاوه بر رفاه جسمی و اجتماعی می گردد را مدنظر داشت. به همین لحاظ اهداف کلان ذیل در مسیر سعادت انسانی و از طریق مداخله های سلامتی است که متعاقبا قابلیت سنجش و کمی کردن با شرایط حاضر را دارد و به جای خود می تواند جهت گیری های بعدی سیاست های سلامت کشور را مشخص کند. از این گذشته نکته مهم آن است که از مهمترین ارزش های مطرح در نقشه تحول نظام سلامت کشور، عدالت می باشد. به همین منظور علاوه بر اهدافی که در این بخش عنوان شده اند، عدالت در توزیع این متغیرها نیز جزو اهداف کلان می باشد که از ذکر آن به واسطه تکرار در نگارش اجتناب می شود.
افزایش امید به زندگی و بهبود شاخص توسعه انسانی
ارتقای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت همه جانبه
کاهش بار ناشی از عوامل خطر بیماریهای مهم (بخصوص بیماریهای قلبی –عروقی، سرطان ها و اعتیاد) و صدمات.
افزایش سواد سلامت
بهبود شاخص توسعه سلامت کودکان
کاهش مرگ مادران باردار، نوزادان و کودکان زیر ۵ سال
حفاظت مالی خانوارها در برابر هزینه های سلامت
کاهش عوارض ناشی از آسیب های اجتماعی
افزایش سرمایه اجتماعی
کاهش سطح خطر ناشی از مخاطرات طبیعی و انسان – ساخت در جامعه
کاهش سطح خطاهای ناشی از مداخله های سلامتی
کاهش ناامنی غذایی خانوار
ارتقای پاسخگویی نظام ارائه خدمات به نیازهای غیرطبی گیرندگان خدمت
کاهش میزان آلاینده های خطرناک و مهم زیست – محیطی
جلب مشارکت مردم و همه دستگاههای ذینفع بر فعالیتهای سلامت محور
کنترل سل و ایدز، حذف مالاریا
۶ – سیاست ها
۱ تحکیم مبانی، اصول و ارزش های متعالی اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی اسلام و نهادینه سازی آن در عرصه های ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی و توانبخشی سلامت.
۲ تحقق رویکرد سلامت همه جانبه (جسمی، روحی، معنوی و اجتماعی) و انسان سالم در همه سیاست های کشور و پاسخگو بودن کلیه نهادهای موثر کشور.
۳ تمرکز و یکپارچگی در سیاستگذاری و تخصیص منابع مالی و غیرمالی نظام سلامت.
۴ افزایش آگاهی، مسئولیت پذیری، توانمندی و مشارکت ساختارمند و فعالانه فرد، خانواده، جامعه در تأمین حفظ و ارتقای سلامت با نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۵ روزآمد نمودن برنامه های سلامت مبتنی بر ارتقای سلامت، پیشگیری، کاهش عوامل خطر و افزایش سطح حفاظت کننده های سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی.
۶ مراقبت های جامع و یکپارچه سلامت با محوریت عدالت و تأکید بر پاسخگویی، اطلاع رسانی شفاف، اثربخشی، کارایی و بهره وری در قالب شبکه بهداشتی و درمانی منطبق ب سطح بندی، استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده در کلیه شهرها و روستاها.
۷ تأمین مالی پایدار، پوشش بیمه همگانی سلامت و اصلاح نظام های پرداخت به منظور بهره مندی آحاد جامعه از خدمات سلامت متناسب با نیاز و مشارکت عادلانه مالی آنان و متناسب با توان.
۸ ایجاد و تقویت زیرساخت های فرهنگی، قانونی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، فناوری و امنیتی لازم برای تولید فرآورده های سلامت (شامل فرآورده های دارویی، واکسن و محصولات زیستی، ملزومات و تجهیزات پزشکی) دارای کیفیت تضمین شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای برخورداری عادلانه مردم و مراقبت مداوم، نظام مند و ساختاریافت) برای تداوم آنها.
۹ تأمین حق مردم در بهره مندی عادلانه از سبد غذایی و آشامیدنی مطلوب و مکفی.
۱۰ توسعه کیفی و کمی هدفمند (پاسخگو، جامعه نگر و عادلانه) آموزش علوم پزشکی (سلامت) در ساختار ادغام یافته با ارائه مراقبت های سلامت متناسب با نیازهای جامعه و گسترش دانش و براساس سند تحول و توسعه آموزش پزشکی کشور
۱۱ تحول راهبردی پژوهش با رویکرد نظام نوآوری سلامت مبتنی بر نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت.
۱۲ بهره مندی از دستاوردهای بین المللی سلامت و ارائه دستاوردهای ملی در سطوح بین المللی و الگوسازی با تأکید بر جهان اسلام.
۱۳ اجرای دیدبانی، تقویت نظام مراقبت و گزارش دهی، پایش و ارزشیابی برنامه های سلامت بخشی و بین بخشی.
۱۴ ارتقای بهره وری و منزلت نیروی انسانی سلامت.
۱۵ توسعه فناوری اطلاعات برای اعتلای برنامه های سلامت.
۷ برنامه های ملی تحول
برای تحقق سیاست های تحولی سلامت، برنامه های ملی تحول طراحی شده اند. هر برنامه ملی تحول، به مجموعه ای از خدمات و فعالیت های مرتبط با یکدیگر اطلاق می شود که به منظور مقابله با یک یا چند مشکل سلامت و یا ارتقای سلامت طراحی و اجرا می شود. جزییاتی که بایستی در هنگام طراحی نهایی برنامه های ملی تحول بیابند. در قسمت بعد مشخص شده، معهذا برای این که هر برنامه ملی تحول در اجرا به مسئولیت قسمت مشخصی سپرده می شود و محور اقدامات بعدی هستند، به هر یک از این برنامه ها شماره مشخصی داده شده است. به همین دلیل شماره های برنامه های ملی تحول ذیل، به صورت سری آمده اند.
۱ سیاست ۱) تحکیم مبانی، اصول و ارزش های متعالی اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی اسلام و نهادینه سازی آن در عرصه های ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، بهداشتی، درمانی و توانبخشی سلامت.
اجرای نظام شایسته سالاری در انتخاب، تعلیم و تربیت، انتصاب و ارزشیابی نیروی انسانی بر اساس ارزش های اسلامی
ارتقای رعایت حقوق گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات سلامت
گسترش عدالت در تمامی زمینه های ارائه خدمات به مردم و در میان کارکنان و بخش های مختلف نظام سلامت
آگاه سازی مردم به حقوق و مسئولیت های اجتماعی خود
حفظ و ارتقای رعایت اصول و ارزش های متعالی در ارائه مراقبت های سلامت
بازاریابی اخلاقی محیط های مرتبط با سلامت برای رشد و ترویج ارزش های اخلاقی و فرهنگی در جامعه
۲ سیاست ۲) تحقق رویکرد سلامت همه جانبه (جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی) و انسان سالم در همه سیاست های کشور و پاسخگو بودن کلیه نهادهای موثر کشور
نقش آفرینی موثر شورای عالی سلامت و امنیت غذایی برای ایفای نقش محوری در ارتقای سلامت از طریق همکاری بین بخشی
استفاده از پیوست سلامت برای کلیه طرح های کلان توسعه ای، قوانین و سیاست های کشوری
افزایش همراهی همه سازمان های موثر در برنامه جامع ارتقای سلامت با رویکرد همکاری بین بخشی و مشارکت مردمی
استقرار رویکرد عوامل اجتماعی سلامت در کلیه سازمانهای موثر در سطح ملی و استانی
توسعه و گسترش برنامه چتر حفاظت اجتماعی
۳ سیاست ۳) تمرکز و یکپارچگی در سیاست گذاری و تخصیص منابع مالی و غیرمالی نظام سلامت
یکپارچگی سیاست گذاری، برنامه ریزی، نظارت و دیدبانی نظام سلامت و استقرار تولیت امور مربوطه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
سیاست گذاری، برنامه ریزی، هماهنگی تخصیص منابع مالی و غیرمالی سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ایجاد ساختار منسجم پایش و نظارت سیاست ها و برنامه های کلان سلامت در وزارت بهداشت
ساماندهی نظام استقرار مصوبات و پاسخگویی کلیه نهادهای عضو شورای سلامت و امنیت غذا و زیر واحدهای آنها
۴ سیاست ۴) افزایش آگاهی، مسئولیت پذیری، توانمندی و مشارکت ساختارمند و فعالانه فرد، خانواده و جامعه در تأمین حفظ و ارتقای سلامت با نظارت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
برنامه ملی ارتقای سواد سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی آحاد جامعه
برنامه ملی توسعه مشارکت های مردمی در نظام سلامت
برنامه توانمندسازی گروههای آسیب پذیر با مشارکت مردم
شناسایی و هدایت شبکه های اجتماعی عمومی در راستای ارتقای سلامت جامعه
برنامه جامع خود مراقبتی
فرهنگ سازی و اصلاح باورهای جامعه نسبت به جایگاه زنان در تصمیم گیری و تصمیم سازی و نقش آنان در سلامت خانواده و جامعه
توسعه آگاهی زنان و خانواده از نقش های متعدد زنان در خانواده و اجتماع و نیازهای متناسب با این حوزه ها در دوره های مختلف زندگی
۵ سیاست ۵) روزآمد نمودن برنامه های سلامت مبتنی بر ارتقای سلامت، پیشگیری، کاهش عوامل خطر و افزایش سطح حفاظت کننده های سلامت جسمی، روانی، اجگتماعی و معنوی
اجرای سند سیاست مدیریت یکپارچه عوامل خطر
برنامه ملی ارتقای آمادگی در برابر حوادث و مخاطرات طبیعی و انسان ساخت
برنامه ملی محیط زیست سالم
برنامه ملی جامعه ایمن در محیط های مختلف مسکونی، تفریحی، کار و آموزشی شامل مدارس و دانشگاهها
برنامه تکامل دوران ابتدایی کودکی
توجه به ارتقای سلامت و پیشگیری در تأمین مالی نظام سلامت
روزآمد نمودن برنامه های سلامت مبتنی بر ارتقای سلامت، پیشگیری، کاهش عوامل خطر و افزایش سطح حفاظت کننده های سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در گروههای مختلف جمعیتی (سنی، جنسی و …)
۶ سیاست ۶) مراقبت های جامع و یکپارچه سلامت با محوریت عدالت و تأکید بر پاسخگویی، اطلاع رسانی شفاف، اثربخشی، کارایی و بهره وری در قالب شبکه بهداشتی و درمانی منطبق بر سطح بندی استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده در کلیه شهرها و روستاها
استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده در کلیه شهرها و روستاها
استفاده بهینه از ظرفیت های بالقوه و امکانات بخش دولتی
استقرار سامانه خدمات جامع و همگانی سلامت
توسعه جامع خدمات اورژانس بیمارستانی و پیش بیمارستانی
توسعه ارائه خدمات سلامت از راه دور
ارتقای کیفیت خدمات و مراقبت های سلامت
راه اندازی نظام ارائه خدمات مبتنی بر شواهد
استقرار نظام جامع اعتباربخشی موسسات و صدور پروانه های حرفه پزشکی
طرح جامع کاهش تصدی گری دولت در ارائه خدمات سلامت
استقرار شبکه ملی آزمایشگاههای کشور
بازنگری نظام مراقبت های اولیه سلامت براساس عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
افزایش هزینه – اثربخشی مراقبت های سلامت به کمک دانش و فناوری های نوین
۷ سیاست ۷) تأمین مالی پایدار، پوشش بیمه همگانی سلامت و اصلاح نظام های پرداخت به منظور بهره مندی آحاد جامعه از خدمات سلامت متناسب با نیاز و مشارکت عادلانه مالی آنها و متناسب با توان
افزایش سهم منابع عمومی در تأمین مالی سلامت
توسعه کمی و کیفی بیمه سلامت
استقرار نظام خرید راهبردی خدمات سلامت
کنترل تقاضای القایی و اصلاح الگوی مصرف
بازآرایی ساختارهای مالی بخش سلامت
۸ سیاست ۸) ایجاد و تقویت زیرساخت های فرهنگی، قانونی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، علمی، فناوری و امنیتی لازم برای تولید فرآورده های سلامت (شامل فرآورده های دارویی، واکسن و محصولات زیستی، ملزومات و تجهیزات پزشکی) دارای کیفیت تضمین شده توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای برخورداری عادلانه مردم و مراقبت مداوم، نظام مند و ساختاریافته برای تداوم آنها
پیاده سازی نظام جامع ارتقای کیفیت، تولید و توزیع فرآورده های سلامت
تجویز و مصرف منطقی و بهینه دارو
استقرار نظام جامع یکپارچه ثبت عوارض دارویی و واکسن
مدیریت نگهداشت و استفاده درست از تجهیزات پزشکی
نظارت بر عرضه اطلاعات موثق و مناسب مخاطب عمومی
توسعه زیرساخت های ملی در زمینه فرآورده های پلاسمایی
توسعه زیرساخت های ملی در زمینه فرآورده های زیستی
حمایت ویژه از تثبیت و شکل گیری نام تجاری ملی در زمینه واکسن
توسعه داروسازی سنتی و فرآورده های طب سنتی
داشتن برنامه روشن برای طب جایگزین، مکمل و سنتی، ادغام خدمات طب سنتی اسلامی ایرانی در نظام جامع ارائه خدمات
الزامی کردن بازیابی فناوری های سلامت برای مداخله های سلامتی پیش از موافقت با خرید و یا حمایت بیمه ای در بهره برداری آن
۹ سیاست ۹) تأمین حق مردم در بهره مندی عادلانه از سبد عادلانه و آشامیدنی مطلوب و مکفی
یکپارچگی سیاست گذاری، تولیت و برنامه ریزی برای امنیت غذا و تغذیه و تأمین ایمنی غذا و تعیین استانداردهای مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
طرح جامع ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه ای
طراحی و پیاده سازی طرح جامع بهینه سازی و ارتقای استانداردهای فرآورده ها و محصولات غذایی و آشامیدنی
بومی سازی سبد غذایی مطلوب
ارتقای کنترل و پایش مواد غذایی و آشامیدنی
کنترل و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در گروههای مختلف
۱۰ سیاست ۱۰) توسعه کیفی و کمی هدفمند (پاسخگو، جامعه نگر و عادلانه) آموزش علوم پزشکی (سلامت) در ساختار ادغام یافته با ارائه مراقبت های سلامت متناسب با نیازهای جامعه و گسترش دانش و براساس سند تحول و توسعه آموزش پزشکی کشور
ارتقای ادغام آموزش و پژوهش سلامت در ارائه خدمات
تقویت برنامه های آموزش مداوم ارائه دهندگان خدمات و آموزش ضمن خدمت کارکنان با تأکید بر استفاده از آموزش های مجازی
توزیع مراکز آموزشی در سطح منطقه ای و ملی براساس سند آمایش سرزمینی
پاسخگو نمودن آموزش علوم پزشکی به جامعه
توسعه آموزش های بین رشته ای
ارتقای نظام ملی اعتبار بخشی، ارزشیابی، رتبه بندی واحدهای آموزشی
۱۱ سیاست ۱۱) تحول راهبردی پژوهش با رویکرد نظام نوآوری سلامت مبتنی بر نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت
توسعه مأموریت گرای شبکه های سلامت با اولویت حل مشکلات سلامت جامعه
توسعه خوشه ها، مراکز رشد و پارک های علم و فناوری سلامت براساس آمایش سرزمین
تسهیل و تشویق نوآوری، ایده و نظریه پردازی سلامت
هدایت مراکز تحقیقاتی و شبکه های سلامت به تهیه و پیاده سازی راهنماهای مبتنی بر شواهد
رصد فناوری های علوم سلامت و طراحی توسعه فناوری های سطح ملی
توسعه استانداردهای بومی برحسب کمیت و کیفیت در حد استانداردهای جهانی
ایجاد آزمایشگاههای منطقه ای (برای خاورمیانه، آسیای میانه و غیره) برای شناسایی بیماری ها و عوامل خطر و کنترل کیفی آزمایشگاههای ملی
استانداردسازی آزمایشگاههای پژوهشی و واحدهای آموزشی براساس الزامات بین المللی در ارائه خدمات
۱۲ سیاست ۱۲) بهره مندی از دستاوردهای بین المللی سلامت و ارائه دستاوردهای ملی در سطوح بین المللی و الگوسازی برای جهان اسلام
ایجاد و گسترش همکاری ها با کشورهای همسایه برای کنترل بیماری ها
شکل دهی شبکه های فراملی دانش در حیطه های مختلف علوم پزشکی
معرفی دستاوردهای نظام سلامت جهت ارتقای وضعیت کشورهای منطقه
ارائه الگوهای الهام بخش در مدیریت، سیاست گذاری و اقتصاد سلامت منطبق با نقشه جامع علمی سلامت کشور
۱۳ سیاست ۱۳) اجرای دیدبانی، تقویت نظام مراقبت و گزارش دهی، پایش و ارزشیابی برنامه های سلامت بخشی و بین بخشی
دیدبانی پیامدهای سلامت همه جانبه، عدالت و عملکرد نظام سلامت در سطوح مختلف ملی و منطقه چشم اندازی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
توسعه پوشش نظام مراقبت سلامت
تحول فرآیندهای نظام مراقبت بیماریهای واگیر با هدف حذف (بخصوص مالاریا و کزاز) و ریشه کنی (با تأکید بر فلج اطفال، سرخک و سرخچه)
جلب مشارکت نهادهای موثر در استقرار نظام مراقبت بخشی و بین بخشی
طراحی نظام جامع مراقبت از بیماریها و عوامل خطر با استفاده از فناوری اطلاعات (با تأکید بر استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی، کنترل از راه دور و پیش بینی درازمدت سلامت متعاقب تغییرات آب و هوایی).
۱۴ سیاست ۱۴) ارتقای بهره وری و منزلت نیروی انسانی سلامت
تدوین و اجرای برنامه افزایش رضایتمندی و منزلت نیروی کار سلامت
ایجاد مراکز مستقل ارزیابی و اعتباربخشی و بازآموزی نیروی انسانی بخش سلامت
پیاده سازی نظام جامع نیازسنجی، به کارگیری و نگهداشت نیروی انسانی متناسب با نیاز نظام سلامت و آمایش سرزمین
۱۵ سیاست ۱۵) توسعه فناوری اطلاعات برای اعتلای برنامه های سلامت
توسعه خدمات الکترونیک پایه در نظام سلامت
دسترسی عادلانه به منابع، خدمات سلامت (مشتمل بر ارتقای سلامت و حفظ ایمنی) به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات
دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به صددرصد سوابق سلامت کلیه افراد جامعه به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات
۸ نظام تمرکز برنامه ها
برای این که در تبیین برنامه های ملی تحول خللی وجود نداشته باشد و این برنامه ها در جهت چشم انداز، اصول و ارزش ها و در جهت تحقق سیاست ها باشند، برای بسیاری از آنها نقاط تمرکز تعریف شده است. در واقع نقاط تمرکز برنامه های ملی تحول، مختصاتی را معرفی می کنند تا اجرا کنندگان و ارزیابان برنامه های ملی تحول بدانند چه مسیر تبیین شده و به عنوان راهگشا از آنها استفاده نمایند. در نتیجه ذیل بسیاری از برنامه های ملی تحول، این نقاط مشخص شده اند که در ادامه به آنها اشاره می شود.
شماره های هر یک از برنامه های تحول در این قسمت نظیر مواردی است که در قسمت قبل در ذیل سیاست ها آمده بودند.
۱ – اجرای نظام شایسته سالاری در انتخاب، تعلیم و تربیت، انتصاب و ارزشیابی نیروی انسانی بر اساس ارزش های اسلامی
بازتعریف نظام انتصاب و ارتقای مدیران واحدهای آموزشی و پژوهشی، استادان و پژوهشگران و تقویت نظام شایسته سالاری
۲ ارتقای رعایت حقوق گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات سلامت
برنامه های ارتقای اخلاق سازمانی در سازمانهای سلامت محور
اجرای منشور حقوق گیرندگان و ارائه دهندگان خدمات
افزایش منزلت منابع انسانی سلامت
استقرار کدهای رفتاری، اخلاقی و شغلی
۳ گسترش عدالت در تمامی زمینه های ارائه خدمات به مردم و در میان کارکنان و بخش های مختلف نظام سلامت
پایش عدالت در ارائه خدمات
ایجاد نظام اخذ نظرات و پاسخگویی برای کارمندان و آحاد جامعه
۴ آگاه سازی مردم از حقوق و مسئولیت های اجتماعی خود
به روز رسانی و آموزش سند مسئولیت های اجتماعی شهروندان در سلامت خود و جامعه
آگاه سازی زنان و مردان از حقوق و مسئولیت های اجتماعی فردی، خانوادگی و اجتماعی برای حفظ و ارتقای رعایت اصول و ارزش های متعالی در ارائه مراقبت های سلامت
۵ حفظ و ارتقای رعایت اصول و ارزش های متعالی در ارائه مراقبت های سلامت
رعایت کرامت انسانی در مواجهه با خدمت گیرندگان
۶ بازآرایی اخلاقی محیط های مرتبط با سلامت برای رشد و ترویج ارزش های اخلاقی و فرهنگی در جامعه
تمرکز بر ایجاد رابطه استاد-شاگردی
تمرکز بر رابطه حکیم- بیمار
تمرکز بر رابطه درون گروهی تیم های ارائه دهنده خدمت
استفاده از ظرفیت محیط های ارائه مراقبت سلامت برای رشد و ترویج ارزش های فرهنگی و اخلاقی اسلام در جامعه از جمله حفظ ارزش های زنان مسلمان
۷ نقش آفرینی موثر شورای عالی سلامت و امنیت غذایی برای ایفای نقش محوری در ارتقای سلامت از طریق همکاری بین بخشی
توسعه ظرفیت سازمانی شورا و تقویت نظایر استانی برای همکاری بین بخشی و پاسخگویی بخش ها در برابر سلامت آحاد جامعه
پایش صحیح و دقیق تحقق مصوبات شورا
محور قرار گرفتن سامانه پایش و ارزشیابی عدالت در سلامت برای تصمیم گیری های شوراهای سلامت و امنیت غذایی در سطوح مختلف
۸ استفاده از پیوست سلامت برای کلیه طرح های کلان توسعه ای، قوانین و سیاست های کشوری
ایجاد نظام تشویقی و تنبیهی برای حمایت از سلامت همه جانبه آحاد مردم
تهیه پیوست فرهنگی برای بهره برداری از علم و فناوری سلامت
۹ افزایش همراهی همه سازمان های موثر در برنامه جامع ارتقای سلامت با رویکرد همکاری بین بخشی و مشارکت مردمی
حمایت کلیه نهاد مرتبط از برنامه که از محیطی ترین سطوح آغاز شده و در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با استفاده از ظرفیت های شبکه اجرا می شود.
۱۰ استقرار رویکرد عوامل اجتماعی سلامت در کلیه سازمان های موثر در سطح ملی و استانی
ترویج توجه به عوامل اجتماعی سلامت توسط رسانه های عمومی و تأکید مدیریت های جامع در سطح استانداری ها، شهرداری و … با تأکید اعمال سیاست سلامت برای همه
۱۱ توسعه و گسترش برنامه چتر حفاظت اجتماعی
مجموعه سیاست ها و اقدامات جبرانی، پیشگیرانه و ارتقایی که برای کنترل و کاهش فقر و پایداری جامعه سالم انجام می شود. اقدامات و برنامه های حمایتی موضوع عبارتند از امنیت تغذیه، بهداشت و درمان پایه، اشتغال مولد، توانمندسازی، ارتقای آگاهی عمومی، مسکن و مدیریت مخاطرات
۱۲ یکپارچگی سیاست گذاری، برنامه ریزی، نظارت و دیدبانی نظام سلامت و استقرار تولیت امور مربوطه در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
تشکیل شبکه خبرگان سیاست گذاری سلامت در کشور
مبتنی بر شواهد بودن تصمیم سازی های مرتبط با سلامت، شفافیت و دسترسی به اسناد آن
۱۳ سیاست گذاری، برنامه ریزی و هماهنگی تخصیص منابع مالی و غیرمالی سلامت در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ارتقای سازی و کار ارتباط واحدهای سیاست گذاری، برنامه ریزی و تخصیص منابع
استقرار فرآیند سیاست گذاری آگاه از شواهد در وزارت بهداشت
۱۴ ایجاد ساختار منسجم پایش و نظارت سیاست ها و برنامه های کلان سلامت در وزارت بهداشت
استقرار نظام الکترونیکی یکپارچه پایش و ارزیابی علم و فناوری کشور
ارتقای نظام جامع بازرسی و پاسخگویی به شکایات و ارزیابی عملکرد
طراحی و اجرای پروتکل های ارزیابی عملکرد نظام سلامت
استقرار سامانه یکپارچه دیدبانی سلامت
ایجاد شبکه پایش بهره وری در نظام سلامت
پیاده سازی، پایش و ارزشیابی نقشه جامع علمی و نقشه تحول نظام سلامت
۱۵ ساماندهی نظام استقرار مصوبات و پاسخگویی کلیه نهادهای عضو شورای سلامت و امنیت غذا و زیرواحدهای آنها.
ایجاد نظام منسجم اطلاع رسانی
توسعه مشارکت سازمان یافته
استفاده از نقش نهادهای مدنی در تحقق اهداف بین بخشی
۱۶ برنامه ملی ارتقای سواد سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی آحاد جامعه
توسعه استفاده از رسانه ها و صدا و سیما و فضای سایبری در جهت ترویج رفتارهای سالم با نظارت و هماهنگی با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ارزیابی و استانداردسازی رسانه ها در ارتباط با مباحث سواد سلامت و مشارکت مردم
سامانه پایش و ارزیابی مستمر سواد سلامت جامعه و قابلیت مشارکت های مردمی
ارائه خدمات جامع سلامت روان با اولویت پیشگیری از بیماریهای با بار بالا در جامعه، بازتوانی و مشارکت خانواده در مراقبت ها
ارتقای سلامت اجتماعی و پیشگیری از آسیب های اجتماعی، تقویت مهارت های زندگی و فرزندپروری
تدارک مراقبت سلامت روانی و اجتماعی، آموزش های اخلاقی و معنوی و توانمندسازی جامعه برای تشکیل، تحکیم و تعالی بنیان خانواده
برنامه توانمندسازی افراد کلیدی و مرجع (روحانیون اساتید دانشگاه، هنرمندان، ورزشکاران) در جوامع محلی در زمینه سلامت
دادن آموزش های لازم در زمینه حقوق، مسئولیت و روابط زناشویی و بهداشت باروری
ترویج شیوه های زندگی سالم با تأکید بر توسعه فرهنگ ورزش در میان دختران و زنان
۱۷ برنامه ملی توسعه مشارکت های مردمی در نظام سلامت
نهدینه سازی ساختار و فرآیند مشارکت مردم در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های نظام سلامت
نهادینه سازی ساختار و فرآیند مشارکت مردمی در برنامه ریزی و اجرا و ارزیابی برنامه های سلامت
استفاده از ظرفیت محیط های ارائه خدمات برای جلب مشارکت جامعه و نیز آموزش و توانمندسازی آنان برای اتخاذ رفتارهای سالم
استفاده از ظرفیت محیط های آموزشی در رده های مختلف جهت توانمندسازی جامعه برای افزایش مشارکت و نیز اتخاذ رفتارهای سالم
محیط مناسب برای مشارکت دانش آموزان و دانشجویان برای ارتقای سلامت خود و جامعه
ایجاد انگیزه برای مشارکت نیز اصلاح سبک زندگی خود و توصیه به دیگران در این زمینه
ترویج کار داوطلبانه و مشارکتی در زمینه ارتقای سلامت در جامعه
۱۸ برنامه توانمندسازی گروههای آسیب پذیر با مشارکت مردم
توانمندسازی سالمندان و توانمندسازی جامعه در خصوص مراقبت از سالمندان
توانمندسازی زنان، توانمندسازی حاشیه نشین ها و خانواده های بدسرپرست
۱۹ شناسایی و هدایت شبکه های اجتماعی عمومی در راستای ارتقای سلامت جامعه
ایجاد انجمن های علمی و مرتبط با مشارکت مردم و سواد سلامت
۲۰ برنامه جامع خودمراقبتی
تمرکززدایی ارائه خدمات تسکینی و توانبخشی در بیمارستانها
اجرای برنامه خودمراقبتی، تسکینی و توانبخشی بیماران قلبی- عروقی و دیابتی و عضلانی- اسکلتی
نظام جامع ارائه مراقبت ها در منزل
تعیین الگوهای خودمراقبتی و مصرف منطقی دارو برای تمامی بیماری های اولویت دار
۲۱ فرهنگ سازی و اصلاح باورهای جامعه نسبت به جایگاه زنان در تصمیم گیری و تصمیم سازی و نقش آنان در سلامت خانواده و جامعه
۲۲ توسعه آگاهی زنان و خانواده از نقش های متعدد زنان در خانواده و اجتماع و نیازهای متناسب با این حوزه ها در دوره های مختلف زندگی
۲۳ اجرای سند سیاست مدیریت یکپارچه عوامل خطر
تدوین و استقرار برنامه نظارت بین بخشی برای کنترل عوامل خطر بیماری های غیرواگیر
شناسایی افراد در معرض عوامل خطر اصلی، واسطه ای و ژنتیکی بیماری های غیرواگیر به منظور کنترل عوامل، انجام اقدامات پیشگیرانه، غربالگری و درمان زودرس
استفاده از فناوری های نوین در حوزه شناسایی و کنترل عوامل خطر
تأکید بر عوامل خطر کلیدی در قالب برنامه های کنترلی جامعه محور شامل:
برنامه ملی کنترل اعتیاد، دخانیات و الکل
برنامه ملی کنترل چاقی و افزایش وزن و کاهش مصرف نمک
برنامه ملی افزایش فعالیت فیزیکی
برنامه ملی ارتقای سلامت روان با تأکید بر مهارت های زندگی (در راستای کاهش بار بیماری های روانی)، فرزندپروری و روابط خانوادگی (سلامت روانی و اجتماعی خانواده)، حمایت روانی اجتماعی در بلایا، پیشگیری از خودکشی و خشونت (کودک آزاری، همسرآزاری و سالمندآزاری) و انگ زدایی.
تقویت همکاری بین بخشی برای بازاریابی رفتارهای اجتماعی سالم
برنامه ملی کنترل رفتارهای پرخطر (در راستای کنترل بیماری ایدز)
۲۴ برنامه ملی ارتقای آمادگی در برابر حوادث و مخاطرات طبیعی و انسان ساخت
بهره مندی از زیرساخت های لازم و نظام کارآمد فرماندهی و کنترل برای مراقبت های سلامت قبل، حین و بعد از مخاطرات طبیعی و انسان ساخت
برنامه ارتقای توان آمادگی و مقابله در زمینه حوادث غیرمترقبه (سیل، زلزله، رانش و …) طبیعی در سطح ۱ و ۲و ۳
توسعه همکاری های بین بخشی در مقابله با حوادث و بلایا
۲۵ برنامه ملی محیط زیست سالم
تدوین و پیاده سازی جامع ارتقای دسترسی به آب آشامیدنی سالم
تدوین و پیاده سازی سند جامع هوای سالم
طرح گسترش استفاده از بسته بندی های زیست فعال و زیست تخریب پذیر
بهبود حفاظت مردم در برابر تشعشعات (گاز رادون، پرتوهای ماورای بنفش نور خورشید و …)
۲۶ برنامه ملی جامعه ایمن در محیط های مختلف مسکونی، تفریحی، کار و آموزشی شامل مدارس و دانشگاهها
کنترل بار ناشی از سوانح و حوادث ترافیکی
گسترش شهرهای مجری جامعه ایمن در کل کشور به منظور کاهش رفتارهای مخاطره آمیز و زمینه های رخداد حوادث در محیط های مختلف
۲۷ برنامه تکامل دوران ابتدایی کودکی
جلب همکاری بین بخشی در حوزه تکامل دوران ابتدایی کودکی
توجه به ابعاد مختلف رشد و تکامل جسمی، روانی، شناختی و اجتماعی
آگاه سازی و جلب مشارکت جامعه، والدین و مسئولین در مورد اهمیت تکامل دوران ابتدایی کودکی و نقش آنها در آن
سنجش شاخص های این حوزه در نظام مراقبت
۲۸ توجه به ارتقای سلامت و پیشگیری در تأمین مالی نظام سلامت
اصلاح نظام پرداخت با توجه خاص به فعالیت های ارتقای سلامت، پیشگیری اولیه و غربالگری
توسعه بیمه به خدمات پیشگیری اولیه، غربالگری و ارتقای سلامت
۲۹ روزآمد نمودن برنامه های سلامت مبتنی بر ارتقای سلامت، پیشگیری، کاهش عوامل خطر و افزایش سطح حفاظت کننده های سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی در گروه های مختلف جمعیتی (سنی، جنسی و …)
۳۰ استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده در کلیه شهرها و روستاها
تعیین بسته پایه خدمات و ارائه آن به تمامی افراد جامعه در قالب برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
برگزاری دوره های آموزش اختصاصی تیم پزشک خانواده
انطباق شبکه آزمایشگاههای کشور با برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
تدوین و اجرای راهنماهای تشخیص و درمان بیماری های مزمن (مانند فشارخون، دیابت، آسم، بیماری قلب و عروق، نارسایی قلب، صرع و اختلالات روانی و همچنین پیشگیری و غربالگری سرطان ها و مشکلات ارثی قبل و بدو تولد) در بسته خدماتی پزشکان خانواده
طراحی و اجرای برنامه ارتقای سلامت حاشیه نشین ها و افراد آسیب پذیر با محوریت پزشک خانواده
۳۱ استفاده بهینه از ظرفیت های بالقوه امکانات دولتی در بخش دولتی
ایجاد و توسعه واحدهای سرپایی در قالب کلینیک های ویژه دانشگاه
ایجاد بخش های ویژه در بیمارستان های دولتی
۳۲ استقرار سامانه خدمات جامع و همگانی سلامت
تکمیل، طراحی و استقرار سیستم ادغام یافته ارائه خدمات با رعایت سطح بندی متناسب
استقرار سامانه خدمات سلامت ایرانیان و استقرار کامل پرونده الکترونیک و کارت سلامت ایرانیان
تدوین الگوی معماری کلان سامانه های یکپارچه اطلاعات سلامت
انطباق شبکه آزمایشگاه های کشور براساس برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
سطح بندی خدمات، تجهیزات و مراکز ارائه خدمات سلامت
التزام استفاده از ارزیابی فناوری سلامت، برای استفاده بهینه از فناوری ها
ارائه خدمات جامع و یکپارچه به بیماران خاص، صعب العلاج و سرطانی
ارائه بسته های خدمات برای گروههای هدف اختصاصی به ویژه زنان
۳۳ توسعه جامع خدمات اورژانس بیمارستانی و پیش بیمارستانی
توسعه کامل ساختاری و فرآیندی شبکه اورژانس بیمارستانی در کشور
اتصال و هماهنگی نرم افزار سیستم اورژانس پیش بیمارستانی با بیمارستانی
ارتقای خدمات اورژانس هوایی، دریایی و ریلی برای پوشش کامل مناطق خاص و صعب العبور
ارتقای ساختار فیزیکی، تجهیزات، فرآیندها و نیروی انسانی اورژانس های پزشکی کشور
اعتباربخشی و ارزشیابی مراکز مدیریت حوادث و فوریت های پزشکی
استقرار کامل نظام کشوری مراقبت از حوادث (اعم از ترافیکی و غیر ترافیکی)
استقرار نظام شکایات اورژانس های بیمارستانی
اعتلای آگاهی های عمومی و آموزش همگانی جهت تقویت خودمراقبتی و دیگرمراقبتی در حوادث ترافیکی
بهبود همکاری های درون بخشی و برون بخشی در حوزه حوادث
۳۴ توسعه ارائه خدمات سلامت از راه دور
نیاز سنجی و تأمین زیرساخت های لازم جهت گسترش خدمات سلامت از راه دور
۳۵ ارتقای کیفیت خدمات و مراقبت های سلامت
توسعه بیمارست های دوست دار ایمنی بیمار در مراکز ارائه کننده خدمات سلامت
استقرار نظام جامع و یکپارچه ثبت خطاها، تخلفات و شکایات پزشکی و هماهنگی سازی نظام های رسیدگی کننده به آنها
افزایش مشارکت مردم در فرآیند ارائه خدمت
استقرار کامل منشور حقوق بیماران در مراکز ارائه دهنده خدمات سلامت
استقرار نظام جامع و یکپارچه ارزیابی عملکرد مراکز ارائه خدمات سلامت
اصلاح و بازنگری قوانین حقوقی و قضایی حاکم در ارائه خدمات سلامت با همکاری مراجع ذیربط
استانداردسازی ارائه خدمات با تأکید بر نیازهای سلامت و حفظ کرامت انسانی زنان
۳۶ راه اندازی نظام ارائه خدمات مبتنی بر شواهد
شبکه سازی مراکز مدیریت، تبادل و ترجمان دانش بالینی در حیطه های مختلف تخصصی
تدوین و به کارگیری نظام مند راهنماهای طبابت بالینی و راهنمای مدیریت سلامت در کشور
استانداردسازی خدمات و مراقبت سلامت در سطوح مختلف ارائه خدمت (شامل ساختار، فرآیندها، فضای فیزیکی، نیروی انسانی و تجهیزات)
طراحی و اجرای فرآیندهای بومی ارزیابی فناوری سلامت
استقرار نظام جامع ارتقای مستمر کیفیت با رویکرد حاکمیت بالینی در مراکز ارائه خدمات بخش دولتی و غیردولتی
۳۷ استقرار نظام جامع اعتباربخشی موسسات و صدور پروانه های حرف پزشکی
واگذاری اعتباربخشی موسسات از طریق خرید خدمات با نظارت عالیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
استقرار سامانه الکترونیکی صدور پروانه ها، مجوزها و گواهی ها
۳۸ کاهش تصدی گری دولت در ارائه خدمات سلامت
راه اندازی بیمارستان های هیئت امنایی
اصلاحات در ساختار و فرآیند مدیریت اقتصادی موسسات ارائه کننده خدمات سلامت
تدوین برنامه جامع گردشگری سلامت
۳۹ استقرار شبکه ملی آزمایشگاههای کشور
هم افزایی تجهیزات و ظرفیت های شبکه های آزمایشگاههای تحقیقاتی، کنترل دارو و غذا، ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و سازمان انتقال خون
۴۰ بازنگری نظام مراقبت های اولیه سلامت براساس عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
گسترش خدمات تغذیه در نظام ارائه خدمات سلامت
استقرار برنامه سلامت بانوان ایرانی
۴۱ افزایش هزینه-اثربخشی مراقبت های سلامت به کمک دانش و فناوری های نوین
۴۲ افزایش سهم منابع عمومی در تأمین مالی سلامت
افزایش سهم سلامت از منابع عمومی حداقل به ۱۲ درصد تا انتهای برنامه پنجم، توسعه و بهبود آن تا افق ۱۴۰۴
افزایش سهم سلامت از درآمد ناخالص ملی به حداقل ۸ درصد تا انتهای برنامه پنجم توسعه به طوری که سهم مشارکت مردم حداکثر ۳۰ درصد باشد و بهبود آنها تا افق ۱۴۰۴
به صفر رسیدن هزینه های کمرشکن سلامت تا افق ۱۴۰۴
عوارض و مالیات بر محصولات و مواد زیان آور سلامت
تخصیص هدفمند یارانه به بخش سلامت و توزیع هدفمند آنها در درون نظام سلامت
ساماندهی مشارکت خیرین سلامت
یکپارچگی منابع عمومی در راستای ارتقای سلامت جامعه.
۴۳ توسعه کمی و کیفی بیمه سلامت
پوشش اجباری بیمه پایه خدمات سلامت تمام جمعیت
حمایت بودجه عمومی (افزایش سهم دولت) برای تأمین منابع بیمه ای
تعیین حق بیمه به صورت پیشرونده
تقبل دولت برای پرداخت حق بیمه افراد نیازمند
توسعه بیمه الکترونیکی در تعامل با سامانه پرونده الکترونیکی سلامت
تعیین بسته بیمه پایه سلامت محور (متناسب با بار بیماری ها و ملاحظات اقتصادی و هزینه اثربخشی و حیاتی و ضروری بودن خدمات و اولویت های نظام سلامت)
تعیین نرخ فرانشیز به صورت متغیر و متناسب با گروههای مختلف خدمتی و درآمدی جمعیت هدف
یکپارچه سازی از طریق ادغام منابع عمومی در یک صندوق واحد بیمه ای
حمایت ویژه دولت از اقشار نیازمند (زنان بدسرپرست، خودسرپرست و سرپرست خانوار آسیب پذیر، کودکان کار، کودکان خیابانی، کودکان حاشیه نشین، زنان و سالمندان در سایر گروههای آسیب پذیر، مادران باردار محروم، نوزادان و کودکان محروم)
۴۴ استقرار نظام خرید راهبردی خدمات سلامت
تعیین بسته خدمات پایه به صورت دوره ای و تأمین مالی آن از طریق بیمه ها
تدوین تعرفه خدمات و مراقبت های سلامت، مبتنی بر شواهد و بر اساس ارزش افزوده
اصلاح نظام پرداخت مبتنی بر عملکرد
استقرار نظام پرداخت سرانه در سطح اول ارائه خدمت
استقرار سازوکار پرداخت آینده نگر در نظام ارائه خدمات درمانی مبتنی بر گروههای تشخیصی وابسته (DRG) و (Case) در سطح دوم و سوم ارائه خدمت
ایجاد درآمد عادلانه و ترغیب انگیزه های مثبت ارائه کنندگان خدمات
توجه ویژه به فعالیت های ارتقای سلامت و پیشگیری
۴۵ کنترل تقاضای القایی و اصلاح الگوی مصرف
اصلاح نظام بودجه ریزی مبتنی بر نیاز و استقرار بودجه ریزی عملیاتی
استانداردسازی مصرف تجهیزات پزشکی، داروها، کالها و خدمات سلامت در قالب نظام سطح بندی مراقبت ها در بخش دولتی و غیردولتی
توسعه فرهنگ استفاده بهینه از خدمات سلامت در بین مردم
ساماندهی تبلیغات برای محصولات و خدمات سلامت بر مبنای اصول جامعیت، صحت و قانونمندی
افزایش کارایی بیمه
استقرار کامل نظام ارزیابی فناوری های سلامت و استفاده از نتایج ارزیابی ها در تدوین بسته بیمه پایه خدمات
افزایش نظارت بر ارائه دهندگان خدمات و ایجاد تبعات قانونی جدی در صورت بروز تقاضای القایی
صرفه جویی در مصرف انرژی، یکپارچه سازی نگهداری و استفاده بهینه از منابع فیزیکی
افزایش بهره وری و هزینه اثربخشی مداخلات سلامت
تأکید بر پیشگیری و ارتقای سلامت
۴۶ بازآرایی ساختارهای مالی بخش سلامت
استقرار الگوی حسابداری تعهدی
تقویت و توسعه عادلانه نظام مالیاتی
۴۷ پیاده سازی نظام جامع ارتقای کیفیت، تولید و توزیع فرآورده های سلامت
ارتقای کیفیت محصولات پزشکی تولید داخل قابل مقایسه با استانردادهای جهانی و کسب گواهینامه های بین المللی توسط کلیه بخش های مرتبط
ارتقاء و پیاده سازی استانداردهای بهینه تولید، توزیع و ذخیره دارو مبتنی بر نیازهای سلامت
توسعه سامانه نظارت بر کیفیت محصولات پزشکی
اصلاح نظام قیمت گذاری دارو و بازپرداخت هزینه های دارویی
دستیابی به تراز مثبت تجاری در بازار دارویی کشور
دستیابی به سهم ۲درصدی از بازار فرآورده های سلامت در منطقه
دستیابی به حداقل ۸۵ درصد حجم ارزشی بازار دارو توسط تولیدکنندگان داخل در شرایط بازار رقابتی کشور
تقویت گزارش دهی و نظارت موثر بر کیفیت دارو، واکسن و محصولات زیستی و تجهیزات و ملزومات پزشکی پس از ورود به بازار
۴۸ تجویز و مصرف منطقی و بهینه دارو
توسعه سامانه اطلاعات دارویی
استقرار کامل نظام جامع نظارت بر تجویز و ارائه خدمات دارویی
استقرار نظام ارزیابی فناوری سلامت در بخش دارو
دسترسی عادلانه به دارو
تعیین الگوهای خودمراقبتی و مصرف منطقی دارو برای تمامی بیماریهای اولویت دار
تحقق اهداف کاهش مصرف خوسرانه دارو به کمتر از ۱۰درصد تا افق ۱۴۰۴
تجویز دارو مبتنی بر راهنماهای بالینی در حداقل ۵۰ درصد از موارد تجویز برای بیماری های مزمن، خاص و صعب العلاج و داروهای پرمصرف و گران قیمت تا افق ۱۴۰۴
۴۹ استقرار نظام جامع یکپارچه ثبت عوارض دارویی و واکسن
ارتقای نظام گزارش دهی عوارض دارویی، توجه به مدیریت دانش
به کارگیری فناوری اطلاعات
۵۰ مدیریت نگهداشت و استفاده درست از تجهیزات پزشکی
آموزش نیروی انسانی ماهر جهت کاهش سرمایه گذاری، حفظ سرمایه های اقتصادی و افزایش بهره وری در بخش تجهیزات پزشکی
۵۱ نظارت بر عرضه اطلاعات موثق و مناسب مخاطب عمومی
نظارت بر اطلاعات عرضه شده در رسانه ها
نظارت بر محتوای اطلاعات مرتبط با کلیه محصولات، خدمات، مراقبت ها و مداخلات موثر بر سلامت و مداخلاتی که موظف به داشتن پیوست سلامت هستند.
ایجاد، اصلاح و تکمیل بانک جامع اطلاعات بهداشتی و درمانی
حمایت از ارتقای نظام اطلاع رسانی روزآمد و پاسخگو
۵۲ توسعه زیرساخت های ملی در زمینه فرآورده های پلاسمایی
تسلط بر فناوری های فرآیند پالایش پلاسما به کمک دانشگاهها و انتقال فناوری
راه اندازی پالایشگاه پلاسما
خودکفایی در تولید فرآورده های پلاسمایی
۵۳ توسعه زیرساخت های ملی در زمینه فرآورده های زیستی
خودکفایی در تولید فرآورده های زیستی
تسلط بر فناوری های زیستی به کمک دانشگاه ها و انتقال فناوری
دستیابی و به کارگیری فناوری زیستی برای پیشگیری و ژن درمانی بیماری ها با استفاده از فرآورده ها و روش های زیست فناوری و پزشکی مولکولی (بیماری های هدف: سرطان، دیابت و بیماری های وراثتی)
۵۴ حمایت ویژه از تثبیت و شکل گیری نام تجاری ملی در زمینه واکسن
حمایت از شکل گیری شرکت های با سهم قابل توجه از بازار با نام تجاری ویژه در حوزه واکسن در سطح جهان
حمایت از شکل گیری شرکتهای دانش بنیان خصوصی در حوزه واکسن در کشور
۵۵ توسعه داروسازی سنتی و فرآورده های طب سنتی
افزایش سهم داروهای طب سنتی از بازار دارویی کشور به نحوی که در افق سال ۱۴۰۴ ، ۳۰درصد بازار دارویی کشور از این داروها باشد.
حمایت تجهیزات و دارویی از رویکردها و مداخلات طب سنتی
برندسازی درمان برخی از بیماری ها توسط طب سنتی برای ایران
راه اندازی شهرک دانش و سلامت در حوزه طب سنتی
۵۶ داشتن برنامه روشن برای طب جایگزین، مکمل و سنتی، ادغام خدمات طب سنتی اسلامی ایرانی در نظام جامع ارائه خدمات
طراحی بسته خدمات پایه طب سنتی اسلامی- ایرانی و راهنماهای بالینی مربوطه
آموزش راهنماهای بالینی خدمات ادغام شده برای تیم پزشک خانواده
۵۷ الزامی کردن ارزیابی فناوری های سلامت برای مداخله های سلامتی پیش از موافقت با خرید و یا حمایت بیمه ای در بهره برداری از آنها
در خصوص کلیه فرآورده های دارویی، واکسن، محصولات زیستی، ملزومات و تجهیزات پزشکی
۵۸یکپارچگی سیاست گذاری، تولیت و برنامه ریزی برای امنیت غذا و تغذیه و تأمین ایمنی غذا و تعیین استانداردهای مربوطه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
اجرای برنامه ملی ایمنی غذا از مزرعه تا سفره
فراهمی امکان توزیع عادلانه سبد غذایی مطلوب و مواد غذایی سالم برای برخورداری تمامی افراد جامعه از غذای مناسب و کافی
سازماندهی سیستم نظارت بر واردات، مراکز تولید، تهیه، نگهداری، توزیع و حمل و نقل مواد خوراکی و آشامیدنی
نظارت بر روند پایش و کنترل قیمت مواد غذایی اساسی
ایجاد و تقویت سیستم خوداظهاری جهت نظارت بر مراکز عرضه مواد خوراکی و آشامیدنی
ارتقای برچسب گذاری مواد غذایی و آشامیدنی (با تأکید بر میزان قند، نمک و چربی قرآورده ها) بر اساس استاندارد اعلام شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۵۹ طرح جامع ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه ای
ارتقای سطح فرهنگ و سواد تغذیه ای جامعه و کارکنان از طرق مختلف
تقویت و توسعه برنامه های هدفمند آموزش تغذیه در رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما
گنجاندن آموزش تغذیه در آموزش و پرورش و آموزش عالی و تعیین حداقل دانش مورد انتظار به تفکیک هر یک از مقاطع تحصیلی
۶۰ طراحی و پیاده سازی طرح جامع بهینه سازی و ارتقای استانداردهای فرآورده ها و محصولات غذایی و آشامیدنی
بازسازی یا جایگزینی تجهیزات فرسوده و استفاده از فناوری های نوین
ارتقای کیفیت استانداردهای بومی مواد خوراکی و آشامیدنی بر مبنای استانداردهای بین المللی
توسعه روش های زیست فناوری در تولید مواد غذایی
غنی سازی فرآورده ها و اجزای زنجیره تولید غذا (مانند خاک کشاورزی) با ریز مغذی ها
غنی سازی مواد غذایی با ریزمغذی ها
طرح تولید غذاهای فراسودمند
حمایت از تولید مواد غذایی ارگانیک
۶۱ بومی سازی سبد غذایی مطلوب
مطالعه و شناسایی غذاهای سنتی و تعیین ارزش تغذیه ای آن ها به منظور ترویج غذاهای سنتی سالم در منطقه
ترویج استفاده از مواد غذایی و آشامیدنی با منشأ طبیعی
۶۲ ارتقای کنترل و پایش مواد غذایی و آشامیدنی
اعطای نشان ایمنی و سلامت محصولات غاذایی و آشامیدنی
درجه بندی واحدهای تولیدی مواد غذایی و آشامیدنی
ارتقاء استاندارد آب آشامیدنی سالم
۶۳ کنترل و پیشگیری از اضافه وزن و چاقی در گروههای مختلف
گسترش مصرف انواع محصولات غذایی کم چرب و کم کالری
توسعه و حمایت از تولیدکنندگان و عرضه کنندگان مواد غذایی و آشامیدنی که حامی سلامت هستند
۶۴ ارتقای ادغام آموزش و پژوهش سلامت در ارائه خدمات
به روزرسانی بنرامخه های آموزشی مبتنی بر شایستگی ها و متناسب با نیازهای بخش سلامت، تجارت داخلی و بین المللی و پژوهش های سلامت
انجام مطالعات پژوهشی در خصوص دستاوردهای ادغام آموزش پزشکی
۶۵ تقویت برنامه های آموزش مداوم ارائه دهندگان خدمات و آموزش ضمن خدمت کارکنان با تأکید بر استفاده از آموزش های مجازی
تحقق بالاترین سطح دانش برای ارائه بهترین خدمات برای کلیه سرمایه های انسانی نظام سلامت کشور
۶۶ توزیع مراکز آموزشی در سطح منطقه ای و ملی براساس سند آمایش سرزمینی
توسعه رشته ها و نهادهای آموزشی و پژوهشی مبتنی بر آمایش سرزمین و اولویت های نظام سلامت
افزایش توان تربیت دانشجو براساس اهداف نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت کشور
اجرای سند راهبردی گزینش دانشجو در نظام آموزش عالی سلامت
۶۷ پاسخگو نمودن آموزش علوم پزشکی به جامعه
تقویت ایفای نقش واحدهای آموزش عالی سلامت و دانشگاهیان به آموزش عمومی آحاد جامعه
۶۸ توسعه آموزش های بین رشته ای
تمرکز بر ارتباط علوم پایه و بالینی
علوم انسانی و اجتماعی با مبانی سلامت
هم افزایی فناوری های نوین و طب و داروسازی سنتی
۶۹ ارتقای نظام ملی اعتباربخشی، ارزشیابی، رتبه بندی واحدهای آموزشی
۷۰ توسعه مأموریت گرای شبکه های سلامت با اولویت حل مشکلات سلامت جامعه
توجه خاص به بیماری ها و معضلات بومی (که الزاما مشکل سایر کشورها نبوده) و بیماری های با بار بال
برنامه توسعه شبکه های دانش مرتبط با مسایل راهبردی سلامت (مانند آینده نگاری سلامت، دیده بانی و …)
ارتقای توسعه هدفمند امکانات آزمایشگاهی در مراکز آموزشی، تحقیقاتی و درمانی
ایجاد و توسعه شبکه های ملی دانش و نوآوری در هر یک از حوزه های اولویت دار نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت
۷۱ توسعه خوشه ها،مراکز رشد و پارک های علم و فناوری سلامت براساس آمایش سرزمین
تقویت بخش غیردولتی و شرکت های دانش بنیان
ارتقای تجاری سازی پژوهش های سلامت
شکل دهی به ساختارهای نظام ملی نوآوری و حمایت از پژوهش و فناوری در موضوعات با ارزش افزوده جمعی برای سلامت بخصوص شیوه های زندگی منطبق با آموزه های اسلامی و ارتقای سلامت
تأسیس صندوق حمایت از پژوهش و فناوری سلامت کشور برای حمایت از فعالیت های پژوهشی در حوزه های اولویت دار نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت
ایجاد شهر دانش سلامت با هدف گردشگری سلامت، بهره برداری اقتصادی از مزیت های رقابتی دستاوردهای پژوهشی و هم افزایی فعالیت های مرتبط در یک محیط
ایجاد صندوق حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط در حوزه های اولویت دار نظام سلامت برگرفته از نقشه جامع علمی کشور و نقشه جامع علمی سلامت
ایجاد شهر دانش سلامت با هدف گردشگری سلامت، بهره برداری اقتصادی از مزیت های رقابتی دستاوردهای پژوهشی و هم افزایی فعالیت های مرتبط در یک محیط
ایجاد صندوق حمایت از کسب و کارهای کوچک و متوسط در حوزه های اولویت دار نظام سلامت برگرفته از نقشه جامع علمی کشور نقشه جامع علمی سلامت
۷۲ تسهیل و تشویق نوآوری، ایده و نظریه پردازی سلامت
استقرار نظام مالکیت فکری از نوآوری، خلاقیت و نظریه پردازی
طراحی و اجرای مدل مدیریت دانش ضمنی۱ سلامت
۷۳ هدایت مراکز تحقیقاتی و شبکه های سلامت به تهیه و پیاده سازی راهنماهای مبتنی بر شواهد
دستورالعمل های پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های اولویت دار (راهنماهای بالینی و مدیریتی سلامت) مبتنی بر شواهد بومی
طراحی و پیاده سازی سامانه تصمیم یار (مانند کمک تصمیم بیمار و خلاصه های سیاستی) مبتنی بر برنامه سلامت کشوری به منظور ارائه خدمات و مراقبت های سلامت
۷۴ رصد فناوری های علوم سلامت و طراحی توسعه فناوری های سطح ملی
برنامه ریزی برای انتخاب، اکتساب و یا تولید فناوری های مورد نیاز
تحلیل بازارهای داخلی، منطقه ای و بین المللی سلامت کشورها
وجود پیوست دانشی برای مداخلات کلان سلامت کشور
۷۵ توسعه استانداردهای بومی برحسب کمیت و کیفیت در حد استانداردهای جهانی
۷۶ ایجاد آزمایشگاههای منطقه ای (برای خاورمیانه، آسیای میانه و غیره) برای شناسایی بیماری ها و عوامل خطر و کنترل کیفی آزمایشگاههای ملی
۷۷ استانداردسازی آزمایشگاههای پژوهشی و واحدهای آموزشی براساس الزامات بین المللی در ارائه خدمات
۷۸ ایجاد و گسترش همکاری ها با کشورهای همسایه برای کنترل بیماری ها
ایجاد ساختارهای منطقه ای با همسایگان برای مسایل سلامت
گسترش شبکه یکپارچه اطلاعات سلامت بین کشورهای همجوار مبتنی بر فناوری اطلاعات
۷۹ شکل دهی شبکه های فراملی دانشی در حیطه های مختلف علوم پزشکی
تقویت ساختارها متناسب با فعالیت های بین المللی
شکل دهی شرکت های دانش بنیان فراملی
توجه به اولویت های سلامت و زمینه های با امکان مرجعیت علمی
جذب دانشجو از سایر کشورها بخصوص کشورهای اسلامی، متناسب با اهداف نقشه جامع علمی کشور
۸۰ معرفی دستاوردهای نظام سلامت در جهت ارتقای وضعیت کشورهای منطقه
گسترش همکاری های کشورهای جنوب – جنوب
ارائه دوره های ظرفیت سازی برای کشورها
۸۱ ارائه الگوهای الهام بخش در مدیریت، سیاست گذاری و اقتصاد سلامت منطبق با نقشه جامع علمی سلامت کشور
۸۲ دیدبانی پیامدهای سلامت همه جانبه، عدالت و عملکرد نظام سلامت در سطوح مختلف ملی و منطقه چشم اندازی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
تدوین گزارش های دوره ای پیامدهای سلامت و عملکرد نظام سلامت
گزارش های آینده نگاری وضعیت سلامت ملی و بین المللی
یکپارچه سازی اطلاعات جهت هدایت و کمک به تصمیم گیرندگان سطوح کلان در سلامت عمومی و نظام سلامت
استقرار مرکز ملی داده ها و اسناد سلامت
رصد شاخص های عدالت در سلامت با تأکید بر وضعیت اقتصادی، آمایش سرزمینی و گروههای سنی و جنسی
توجه به بیماری های نوپدید و بازپدید
۸۳ توسعه پوشش نظام مراقبت سلامت
از سطوح فرد، اجتماع و جغرافیا در زمینه بیماری های غیرواگیر و عوامل خطر آنها، حوادث، سلامت اجتماعی و سلامت روان
به کارگیری مدل شبکه سنجش سلامت، همراه با سطح بندی نظام پایش خدمات سلامتی بخصوص در سطح خدمات سرپایی
ارتقای نظام مراقبت گروه های سنی- جنسی (بیماری های مادرزادی- کودکان، نوجوانان و جوانان، میانسالان و سالمندان) و زنان.
۸۴ تحول فرآیندهای نظام مراقبت بیماری های واگیر با هدف حذف (بخصوص مالاریا و کزاز) و ریشه کنی (با تأکید بر فلج اطفال، سرخک و سرخچه)
راه اندازی نظام مراقبت علامتی
استفاده از فناوری اطلاعات، هشدار زودرس و اقدام
۸۵ جلب مشارکت نهادهای موثر در استقرار نظام مراقبت بخشی و بین بخشی
برای بیماری های مشمول مقررات بین المللی
ترسیم نقشه آسیب پذیری و ناامنی غذایی کشور و استقرار نظام پایش ناامنی غذایی
۸۶ طراحی نظام جامع مراقبت از بیماری ها عوامل خطر با استفاده از فناوری اطلاعات (با تأکید بر استفاده از نظام اطلاعات جغرافیایی، کنترل از راه دور و پیش بینی درازمدت سلامت متعاقب تغییرات آب و هوایی)
۸۷ تدوین و اجرای برنامه افزایش رضایت مندی منزلت نیروی کار سلامت
تدوین بسته رفاهی برای منابع انسانی مختلف در نظام سلامت
بازآرایی ساختار و فرآیندهای ارزیابی و تحول فرهنگ سازمانی همراه با استقرار نظام انگیزشی
تدوین و اجرای برنامه های غنی سازی شغلی، تبیین مسیر ارتقاء، نظام جانشین پروری و انتقال دانش ضمنی در نظام سلامت
۸۸ ایجاد مراکز مستقل ارزیابی و اعتبار بخشی و بازآموزی نیروی انسانی بخش سلامت
ایجاد پایگاه های داده در خصوص دانش، مهارت، نگرش و شایستگی های شاغلین در کلیه سطوح بخش سلامت
طراحی و استقرار نظام سنجش بازگشت سرمایه آموزش های ارائه شده به نیروی انسانی
ایجاد سامانه نظارت و سنجش عملکرد کارکنان بخش سلامت
۸۹ پیاده سازی نظام جامع نیازسنجی، بکارگیری و نگهداشت نیروی انسانی متناسب با نیاز نظام سلامت و آمایش سرزمین
انجام مطالعات و برنامه ریزی منابع انسانی نظام سلامت (همراه با ایجاد زیرساخت های لازم برای برآورد و الگوی توزیع نیروی انسانی مورد نیاز کشور در حوزه سلامت).
تدوین استانداردهای پیوست منابع انسانی برای سیاست های نظام سلامت
تدوین و اجرای سند سیاست بومی گزینی نیروی انسانی، تهیه و تدوین شاخص های مربوط به بهره وری منابع انسانی
ایجاد بانک اطلاعاتی نیروی انسانی ارائه دهنده خدمات سلامت
تدوین اقلام اطلاعاتی و شاخص های ارزیابی عملکرد مدیریت منابع انسانی
اجرا و ارزیابی قانون تمام وقتی نیروی انسانی بخش سلامت
طراحی نظام ارزشیابی مبتنی بر شایستگی کلیه مشاغل و حرفه های نظام سلامت کشور
ایجاد فرصت های مناسب بای بهره مندی از توان زنان در عرصه های ارائه خدمت و مدیریت بخش سلامت
۹۰ توسعه خدمات الکترونیک پایه در نظام سلامت
ثبت داده های ملی مراقبت، رفتارهای پرخطر و عوامل خطر، عوامل تعیین کننده سلامت و توسعه سامانه های هشدار سریع و تصمیم یار
توسعه نظام های ملی محاسبه و به روزرسانی شاخص های سلامت
۹۱ دسترسی عادلانه به منابع، خدمات سلامت (مشتمل بر ارتقای سلامت و حفظ ایمنی) به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات
توسعه پزشکی از راه دور
استفاده از امکانات سلامت الکترونیک و تلفن همراه برای مراقبت های سلامت
۹۲ دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به صددرصد سوابق سلامت کلیه افراد جامعه به کمک فناوری اطلاعات و ارتباطات
تسهیل دسترسی به اطلاعات و ساماندهی به نظام آمار و اطلاعات علمی و پژوهشی دولتی و غیردولتی (شامل: ایجاد نظام اطلاعات کارآمد در سطوح جمع آوری، ذخیره سازی، پردازش و اطلاع رسانی)
تأمین شبکه ارتباطی امن، پایدار و پرسرعت در نظام سلامت کشور
ایجاد مراکز ملی (خزانه ملی اطلاعات سلامت) جهت نگهداری امن داده های سلامت و ارائه خدمات پایدار به سامانه های ذی نفع
تدوین و به روزرسانی معماری یکپارچه سامانه های اطلاعات سلامت و استانداردهای ملی سلامت الکترونیکی
استقرار نظام یکپارچه اطلاعات سلامت، پرونده الکترونیکی سلامت
استقرار نظام های مدیریت امنیت اطلاعات
۹ پیاده سازی نقشه تحول نظام سلامت
نقشه تحول نظام سلامت به خودی خود مجموعه ای ارزشمند است که آینده نظام سلامت، سیاست ها، اهداف کلان و مسیر حرکت به سمت تحقق اهداف را به خوبی تبیین می نماید. جهت اجرایی و عملیاتی شدن این نقشه باید اقدامات دیگری انجام شود تا علاوه بر حرکت به سمت اهداف چشم اندازی، میزان پیشرفت، موانع و مشکلات پیاده سازی، متولیان اجرا و نحوه نظارت بر عملیات اجرای نقشه، کنترل و پایش منظم، گزارش های ادواری و محتوای آنها و … نیز مشخص گردد.
۱ مدیریت و سازماندهی
در شکل زیر کلیه اجزای اصلی پیاده سازی برنامه های تحول نظام سلامت و ارتباطات آنها نمایش داده شده است. این اجزاء عبارتند از:
شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
وزیر بهداشتف درمان و آموزش پزشکی
شورای سیاست گذاری
دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی (هماهنگ کننده برنامه های بین بخشی)
دبیرخانه هماهنگی برنامه های بلندمدت (هماهنگ کننده برنامه های داخلی)
موسسه ملی تحقیقات سلامت (دیدبانی شاخص های کلان سلامت)
مدیر برنامه
| شورای عالی سلامت و امنیت غذایی | ||||
| نظارت | اجرا | |||
| وزیر بهداشت | مدیر برنامه | مدیر برنامه | ||
| شورای سیاست گذاری | ||||
| دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی | دبیرخانه هماهنگی برنامه های بلندمدت | |||
| موسسه‌ملی‌تحقیقات‌سلامت | ک میته اطلاع رسانی |
|||
۲ توضیح اینکه شمای فوق مرتبط به کل نقشه تحول نظام سلامت است و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مسئولیت اجرای برنامه های ملی تحول دردرون وزارت بهداشت را عهده دار است.
توضیح هر یک از اجزا و شرح وظایف آن و معرفی اعضاء
الف ) شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
رییس جمهور، مسئول عالی پیاده سازی نقشه تحول نظام سلامت در کشور بوده که وظایف مدیریت و نظارت خود را از طریق وزیر بهداشتف درمان و آموزش پزشکی به انجام می رساند.
شرح وظایف
وظیفه اصلی این شورا که زیر نظر ریاست جمهوری انجام وظیفه می کند عبارت است از:
تصویب بودجه برنامه های پیاده سازی و تعیین محل اعتبار آنها
بررسی گزارش های سالیانه وزیر بهداشت و تلاش در جهت برطرف کردن موانع و مشکلات اجرای برنامه ها.
اعضا
رییس جمهور (رییس)
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (دبیر)
معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری
وزیر آموزش و پرورش
وزیر جهاد کشاورزی
وزیر بازرگانی
وزیر صنایع و معادن
وزیر تعاون، رفاه و تأمین اجتماعی
وزیر کشور
وزیر دادگستری
وزیر نیرو
وزیر ذیربط حسب مورد
رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
رییس سازمان حفاظت محیط زیست
رییس سازمان تربیت بدنی
رییس سازمان نظام پزشکی
ب ) وزیر بهداشت
شرح وظایف
ارائه برآورد هزینه اجرای نقشه و برنامه های تحول نظام سلامت به شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
تضمین همکاری های بین بخشی از طریق دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
ساماندهی و نظارت بر پیاده سازی برنامه ها
پیگیری تخصیص منابع تأمین یافته از سوی شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
ج ) رییس شورای سیاست گذاری وزارت بهداشت
شرح وظایف
رییس گزارش های هماهنگ کنندگان پیاده سازی برنامه ها را دریافت می کند. ارزشیابی های سالانه پیشرفت برنامه ها را انجام می دهد و هر شش ماه یکبار گزارش های ارسالی از سوی هماهنگ کننده را به وزیر بهداشت ارائه می نماید. همچنین با برگزاری نشست های تخصصی و استفاده از مشاوره های شبکه خبرگان نظام سلامت، نظرات کارشناسی خود را در خصوص پیشرفت پروژه ها و اصلاحات مورد نیاز به مدیران برنامه اعلام می دارد.
د ) هماهنگ کننده های پیاده سازی نقشه
1. دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
2.دبیرخانه هماهنگی برنامه های بلندمدت
3. موسسه ملی تحقیقات سلامت
شرح وظایف
طرح ریزی ۵ ساله
یکی از اهم وظایف هماهنگ کننده ها، طراحی برنامه های ۵ ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که اولویت های نظام سلامت را به تصمیم گیران و سیاست گذاران اعلام کرده تا در تدوین برنامه های توسعه ای کشور مورد توجه قرار گیرند.
طرح ریزی سالانه
وزارت بهداشت و واحدهای تابعه آن می بایست برنامه عملیاتی سالانه خود را متناسب با برنامه های تحول نظام سلامت تهیه و تدوین نمایند.
کنترل و نظارت کلان
از آنجا که کلیه برنامه ها تحت نظارت هماهنگ کننده اجرا می شوند و هر ۱۶ ماه یکبار توسط او مورد ارزیابی قرار می گیرند، وی می بایست یک دسته شاخص های کلان برای ارزیابی تمامی فرآیندها تهیه کند. این شاخص ها راهنمای پایش پیاده سازی نقشه هستند و باید کلیه فرایندها و اقدامات، نتایج و خروجی های نهایی برنامه ها را مورد سنجش قرار دهند.
تهیه فهرست شاخص های اجرای نقشه (راهنمای پایش نقشه)
تدوین پروتکل چگونگی انجام کنترل و نظارت
بازخورد
مدیران بصورت ماهیانه گزارش های پیشرفت برنامه ها را به هماهنگی کننده اعلام می دارند. در این گزارش ها کلیه موانع، مشکلات و اصلاحات و تغییرات برنامه های مشخص می گردند. هماهنگ کننده با بررسی آنها، اصلاح و بازبینی در اسناد نقشه و یا قوانین را به شورای سیاست گذاری پیشنهاد می دهد.
پیشنهاد اصلاح و بازبینی در اسناد نقشه
پیشنهاد اصلاح و بازبینی در قوانین و مقررات
کمیته اطلاع رسانی
کلیه فعالیت هایی که در سطوح مختلف در راستای پیاده سازی نقشه تحول نظام سلامت انجام می شوند، باید به گروههای مختلف هدف و ذینفع معرفی گردند. این امر با استفاده از ابزارهای مختلف اطلاع رسانی شامل وب سایت، خبرنامه، همایش و کنفرانس و … انجام می گیرد.
راه اندازی یک وب سایت اختصاصی برای پیاده سازی نقشه تحول سلامت با ذکر روزآمد پیشرفت ها
تهیه اسناد و مفاهیم نقشه با توجه به گروههای مختلف هدف
تهیه یک خبرنامه الکترونیک با موضوع پیاده سازی نقشه برای کارمندان سراسر کشور
برگزاری همایش سالانه برای ارائه گزارش عملکرد توسط مدیران برنامه های ملی تحول سلامت به سیاست گذاران، مدیران، کارمندان و جامعه
ه ) مدیران برنامه های ملی تحول سلامت
اعضاء
برای هر یک از برنامه های تحول نظام سلامت، یک مدیر با ابلاغ وزیر بهداشت تعیین می گردد. این مدیران زیر نظر هماهنگ کننده فعالیت می نمایند و کلیه امور مربوط به پیاده سازی برنامه را برنامه ریزی، هدایت و کنترل می نمایند و گزارش های پیشرفت برنامه را به هماهنگ کننده اعلام می دارند.
شرح وظایف
تشکیل شورای بین بخشی برنامه با مشارکت موثر ذینفعان کلیدی
مشارکت و توانمندسازی جامعه جهت پیاده سازی برنامه
تهیه جزییات اجرایی برنامه سالانه شامل؛ فعالیت ها، مجریان، زمان بندی و برآورد هزینه ها و منابع
تأمین و تخصیص منابع شامل: انسانی، مالی، دانشی، فیزیکی و …
تدارک و اجرای توانمندسازی منابع انسانی متناسب با پیش نیازها یا اهداف برنامه
عقد تفاهم نامه با دانشگاههای مجری
عقد قرارداد با سایر سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی
تدوین راهنمای کنترل و نظارت هر برنامه ملی
تهیه فهرست شاخص های اجرا برنامه تحول نظام سلامت (راهنمای پایش پیشرفت برنامه)
تدوین پروتکل چگونگی انجام کنترل و نظارت
و ) پایش و ارزشیابی
پایش به معنی سنجش درجه انطباق فعالیت ها با استانداردها در حین اجراست و سه قسمت درونداد، فرآیند و برونداد را مورد بررسی قرار می دهد.
ارزشیابی به معنای بررسی تحقق اهداف با اجرای برنامه در عمل است. در ارزشیابی اثربخشی، پیامد و تأثیر نهایی برنامه در جامعه، مورد مطالعه قرار می گیرد.
در این مرحله سه نوع نظارت تعریف شده است. هر یک از عناصر درگیر در ساختار پیاده سازی طبق مدل مشخصی گزارش های خود را به سطح بالاتر می فرستند.
در جدول زیر هر یک از مراحل را ملاحظه می کنید:
| پایش | زمانبندی: ماهانه موضوع: گزارش پیشرفت |
تهیه کننده: مدیر برنامه دریافت کننده: هماهنگ کننده ها |
| ارزیابی | زمانبندی: ۶ ماه یکبار موضوع: گزارش موانع |
تهیه کننده: هماهنگ کننده دریافت کننده: رییس شورای سیاست گذاری |
| ارزشیابی | زمانبندی: سالانه موضوع: گزارش موفقیت ها، چالش ها، فرصت ها و تغییرات برنامه ها |
تهیه کننده: رییس شورای سیاست گذاری دریافت کننده: وزیر بهداشت، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی |
| ارزشیابی | زمانبندی: ۵ ساله موضوع: گزارش موفقیت و منابع |
تهیه کننده: وزیر بهداشت دریافت کننده: مجلس |
مراحل مختلف پیاده سازی در یک نگاه
| مرحله | توضیحات | اقدامات | توضیحات اقدامات | مسئولیت |
| مرحله اول: آماده سازی قبل از اجرا | در این مرحله کلیه اقدامات مورد نیاز جهت ایجاد آمادگی برای اجرای گام های پیاده سازی، صورت می پذیرند. یعنی کلیه قوانین و مقررات مورد نیاز تصویب شده، برنامه های ملی تحول سلامت شناسایی و مورد تصویب قرار گرفته، نیروی انسانی مورد نیاز در سطوح مختلف با شرح وظایف گوناگون تأمین شده و پیش بینی منابع مالی مورد نیاز انجام می گیرد. | تبدیل سند نقشه تحول نظام سلامت به سند پیاده سازی | تبدیل اقدامات به برنامه های ملی تحول سلامت | دبیرخانه تدوین نقشه تحول نظام سلامت |
| تصویب عناوین برنامه های ملی تحول سلامت | دبیرخانه تدوین نقشه تحول نظام سلامت | |||
| تهیه طرح های اجرایی (با جزییات) به ازای هر یک از برنامه های ملی تحول سلامت | مدیران برنامه های تحول نظام سلامت | |||
| تعیین وابستگی های درونی کلیدی بین برنامه های ملی تحول سلامت | هماهنگ کننده | |||
| تصویب اسناد | تهیه و تصویب قوانین و مقررات به ویژه پیش نیازها، تصویب چشم انداز، اهداف ویژه، سیاست ها، راهبردها و جزییات برنامه های ملی تحول سلامت | شورای معاونین، شورای سیاست گذاری، شورای عالی سلامت و امنیت غذایی | ||
| تأمین منابع مالی و انسانی | برآورد منابع مورد نیاز پیاده سازی برنامه های ملی تحول سلامت | دبیرخانه تدوین نقشه تحول نظام سلامت | ||
| تصویب منابع مورد نیاز پیاده سازی برنامه های ملی تحول سلامت | شورای عالی سلامت و امنیت غذایی | |||
| تأمین منابع مورد نیاز پیاده سازی نقشه | وزیر بهداشت | |||
| برقراری ارتباط بین نقشه تحول سلامت با برنامه های ۵ ساله توسعه ای کشور | هماهنگ کننده های برنامه |
| مرحله | توضیحات | اقدامات | توضیحات اقدامات | مسئولیت |
| مرحله دوم: اجرا | در قسمت فرآیند اجرا دو گروه به طور عمده درگیر می شوند: هماهنگ کننده مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت |
طرح ریزی ۵ ساله | برقراری ارتباط بین برنامه ها و برنامه ریزی عملیاتی سالانه وزارت بهداشت | |
| طرح ریزی سالانه | راه اندازی یک وب سایت اختصاصی برای پیاده سازی نقشه تحول سلامت با ذکر روزآمد پیشرفت ها | کمیته اطلاع رسانی | ||
| اطلاع رسانی | تهیه اسناد و مفاهیم نقشه با توجه به گروههای مختلف هدف | کمیته اطلاع رسانی | ||
| تهیه یک خبرنامه الکترونیک با موضوع پیاده سازی نقشه برای کارمندان سراسر کشور | ||||
| برگزاری همایش سالانه برای ارائه گزارش عملکرد توسط مدیران برنامه های ملی تحول سلامت به سیاست گذاران، مدیران، کارمندان و جامعه | ||||
| تهیه فهرست شاخص های اجرای نقشه (راهنمای پایش نقشه) | ||||
| تدوین راهنمای کنترل و نظارت کلان | تدوین پروتکل چگونگی انجام کنترل و نظارت | هماهنگ کننده پیاده سازی برنامه هماهنگ کننده پیاده سازی برنامه |
||
| پیشنهاد اصلاح و بازبینی در اسناد نقشه | ||||
| بازخورد | پیشنهاد اصلاح و بازبینی در قوانین و مقرارت | هماهنگ کننده | ||
| مرحله | توضیحات | اقدامات | توضیحات اقدامات | مسئولیت |
| مرحله دوم: اجرا | تشکیل شورای بین بخشی برنامه با مشارکت موثر ذینفعان کلیدی | پیاده سازی برنامه مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت |
||
| اجرا | مشارکت و توانمندسازی جامعه جهت پیاده سازی برنامه | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | تهیه جزییات اجرایی برنامه سالانه شامل؛ فعالیت ها، مجریان، زمانبندی برآور هزینه ها و منابع | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | تأمین و تخصیص منابع شامل؛ انسانی، مالی، دانشی، فیزیکی و … | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | تدارک و اجرای توانمندسازی منابع انسانی متناسب با پیش نیازها یا اهداف برنامه | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | عقد تفاهم نامه با دانشگاههای مجری | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | عقد قرارداد با سایر سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | تهیه فهرست شاخص های اجرای بنامه تحول نظام سلامت (راهنمای پایش پیشرفت برنامه) | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت | ||
| اجرا | تدوین پروتکل چگونگی انجام کنترل و نظارت | مدیران برنامه های ملی تحول نظام سلامت |
| مرحله | توضیحات | اقدامات | توضیحات اقدامات | مسئولیت |
| مرحله سوم: کنترل | در این مرحله سه نوع نظارت تعریف شده است. هر یک از عناصر درگیر در ساختار پیاده سازی، طبق مدل مشخصی گزارش های خود را به سطح بالاتر می فرستند. | پایش | زمانبندی: ماهانه موضوع: گزارش پیشرفت |
تهیه کننده: مدیر برنامه دریافت کننده: هماهنگ کننده |
| ارزیابی | زمانبندی: ۶ ماه یکبار موضوع: گزارش موانع |
تهیه کننده: هماهنگ کننده دریافت کننده: رییس شورای سیاستگذاری |
||
| ارزشیابی | زمانبندی: سالانه موضوع: گزارش موفقیت ها، چالش ها، فرصت ها و تغییرات برنامه ها |
تهیه کننده: رییس شورای سیاستگذاری دریافت کننده: وزیر بهداشت |
||
| ارزشیابی | زمانبندی: ۵ ساله موضوع: گزارش موفقیت و منابع |
تهیه کننده: وزیر بهداشت دریافت کننده: مجلس |
پیوست ۱- تعریف واژه ها
سیاست (Policy): جهت گیری های عمده برای دستیابی به اهداف کلان و راهبردی می باشد.
برنامه ملی تحول: مجموعه ای از خدمات و فعالیت های مرتبط با یکدیگر است که برای مقابله با یک یا چند مشکل سلامت و یا ارتقای آن طراحی و اجرا می شود. امید می رود که این برنامه های ملی تحول در صورت تصویب، بتوانند مصدر بسته های اجرایی برنامه های توسعه پنج ساله فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور باشند.
چشم انداز: ارائه دهنده یک تصویر مطلوب، آرمانی و قابل دستیابی است که منظر و دورنمایی در افق بلندمدت فراروی مدیریت عمومی جامعه قرار می دهد و دارای ویژگی های جامع نگری، آینده نگاری، ارزش گرایی و واقع گرایی می باشد.
شاخص: در این مستند، منظور ابزار سنجش لازم جهت تعیین وضعیت آتی نظام سلامت کشور نسبت به مسیر تعیین شده در نقشه نظام سلامت و میزان دستیابی به اهداف مقرر نقشه می باشد.
ارزش ها: عقاید و باورهایی که مبنای اصلی جهت گیری ها هستند. هیجچ یک از سیاست ها و یا اقدامات طراحی شده در هنگام اجرا نباید از ارزش ها تخطی کنند و باید مجموعه آنها نیز در جهت ارزش ها قرار گیرند. در نتیجه انتظار می رود ارزش ها آن دسته از باورهایی باشند که ناظر به مدت زمان طولانی بوده و به راحتی تغییر نکنند.
اصول: قوانین و قواعدی پایدار در سطح عالی که چارچوبی را برای تحکیم ارزش ها، تعیین اهداف و مسیر دستیابی به آنها مشخص می کنند.
اهداف کلان: اهداف کلی مؤید جهت گیری راهبردی کل نظام سلامت بوده و نقاط مطلوبی در آینده هستند که نظام سلامت تمایل به دستیابی به آنها دارد. اهداف کلان مسیر حرکت نظام سلامت را مشخص کرده و علیرغم اینکه در حوزه های خاص نوشته می شوند، به اندازه کافی عمومی و کلی هستند که منجر به تقویت خلاقیت و نوآوری می گردند. اهداف کلان همچنین مشکلات جدی یا فوری و یا مسائل با اولویت را نشان می دهند.
تأمین مالی: تأمین مالی یعنی سازوکارهایی که پول در نظام سلامت از طریق آنها جمع آوری، انباشت و صرف خرید خدمات می شود.
پاسخگویی: منظور میزان پاسخ به نیازهای غیر سلامت افراد می باشد که در آن موارد مهمی نظیر حفظ کرامت انسانی مطرح می شود.
عدالت: عدالت در سلامت دلالت بر این مطلب دارد که هر کسی باید به طور آرمانی فرصت های عادلانه ای برای دستیابی به ظرفیت کامل سلامت خود یعنی سلامت جسمی، روانی، معنوی و اجتماعی داشته باشد و واقع بینانه تر این که هیچ کسی نباید از به دست آوردن این ظرفیت ها محروم گردد.
ارتقای سلامت: طراحی و اجرای برنامه ها و فرآیندهایی که اشخاص و سازمان ها را قادر می سازد تا بر سلامت خود نظارت کنند و آن را ارتقاء دهند.
توسعه پایدار: پاسخگویی به نیازهای کنونی افراد جامعه بدون تضعیف توانایی نسل های آینده در تأمین نیازهای خود می باشد. توسعه پایدار در حقیقت ماحصل تعادل میان جامعه، محیط زیست و اقتصاد است و تنها به جنبه های زیست محیطی تمرکز نداشته و علاوه بر پایداری منابع طبیعی، پایداری سیاسی، اجتماعی و اقتصادی را نیز دربر می گیرد.
تولیت: بخشی از کارکرد یک حکومت که مسئول سلامت و رفاه جامعه می باشد و به میزان اعتماد و مشروعیتی که شهروندان برای فعالیت های حکومت قائل هستند اهمیت می دهد.
سرمایه اجتماعی: پیوند رسمی و غیررسمی بین افراد و میزان اعتماد آنها به یکدیگر، سرمایه اجتماعی منبعی است که افراد و گروهها از طریق پیوند با یکدیگر و نوع این ارتباطات به دست می آورند. در سطزح فردی به معنی میزان سرمایه گذاری افراد در شبکه های اجتماعی شخصی تلقی شده و در سطح عمومی به میزان اهمیت و توجه اعضای جامعه نسبت به امور مدنی و ترویج هنجارهای اجتماعی جمعی و میزان اعتماد به نهادهای عمومی است.
سلامت: سلامت نداشتن بیماری نیست بلکه برخورداری از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است.
سلامت معنوی: دیدگاه معنوی، بر روی باورها، ارزش ها و رفتارها تأثیر عمیق دارد. این تأثیر از طریق رفتارهای بهداشتی، حمایت اجتماعی و سایکو نوروفیزیولوژی بر سایر ابعاد سلامت اثرگذار است.
سعادت انسانی: سعادت هر چیزی عبارت است از رسیدنش به خیر وجودش تا بوسیله آن، کمال خود را یافته و در نتیجه متلذذ شود و سعادت در انسان که موجودی است مرکب از روح و بدن، عبارت است از رسیدن به خیرات جسمانی و روحانی اش و متنعم شدن به آن (علامه طباطبایی)
سواد سلامت: توانایی دستیابی، درک و تحلیل اطلاعات و خدمات سلامت مورد نیاز به منظور تصمیم گیری و انتخاب آگاهانه در مورد فرصت های سلامت و مراقبت از خود.
فرهنگ سازمانی: الگوی از فرضیات بنیادی مشترک که توسط گروه در هنگام حل مشکلات، سازگاری با محیط خارج و یکپارچگی در محیط داخل آموخته می شود و چنان خوب کار کرده است که معتبر در نظر گرفته شده و به اعضای جدید‌آموخته می شود تا به عنوان شیوه درست فهم، تفکر و درک مشکلات به کار گرفته شود.
فناوری: حاصل ترکیب موزون مهارت، دانش و اطلاعات، سخت افزار و مدیریت مربوط به تهیه و تولید کالا و عرضه خدمات است که می تواند به صورت فناوری نرم یا سخت باشد. از مثال های فناوری نرم می توان به روش های مدیریت و دستورالعمل ها اشاره کرد. ابزار نیز نمونه ای از فناوری سخت می باشد.
فناوری مطلوب: فناوری است که از نظر کارایی، بی خطری، هزینه اثربخشی، ملاحظات اخلاقی و اجتماعی، امکان برخورداری آحاد نیازمندان و قانون، مناسب ترین باشد و ملاک مناسب بودن آن، ساده و یا پیچیده بودن، موجود بودن و یا نوین بودن دانش آن، سخت افزاری و یا نرم افزاری بودن نیست.
نوآوری: تبدیل ایده به کاربرد، محصول، خدمت اجتماعی، فرآیند صنعتی و یا تجاری جدید یا بهبود یافته که قابل عرضه و دارای مشتری باشد.
نظام سلامت: افراد، سازمان ها و منابعی که با رویکردهای تأیید شده در کنار یکدیگر قرار گرفته اند تا سلامت جمعیت تحت پوشش خود را ارتقاء دهند و از طریق انواعی از فعالیت کها هدف اصلی آنها ارتقای سلامت است به انتظارات منطقی مردم پاسخ دهند و از آنها در برابر هزینه سلامت نامطلوب محافظت نمایند.
پیوست ۲- موضوعات کلیدی و اقدامات پیشنهادی کارگروه های تدوین نقشه
چنانچه در ابتدای سند در خصوص روش شناسی گفته شد، براساس مطالعات مقدماتی انجام شده برای تدوین نقشه تحول نظام سلامت، نقاط تمرکزی تعریف گردید تا فعالیت در کارگروه ها، حول تأثیرگذارترین حوزه ها متمرکز گردد. کارگروهها برای هر یک از این نقاط تمرکز اهداف و مداخلات پیشنهادی خود را تدوین نمودند. در ادامه فهرست این نقاط تمرکز، اهداف و اقدامات برای هر گروه آورده شده است.
خروجی کارگروه نظام مراقبت تعیین کننده های سلامت/ عوامل تهدیدکننده سلامت
موضوعات کلیدی:
کنترل و کاهش عوامل خطر بیماری های غیرواگیر، کنترل و کاهش (مدیریت) مخاطرات فردی (ژن های نامناسب، شیوه زندگی)
استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات
کنترل و کاهش مخاطرات اجتماعی
استفاده از داده ها و نظام های اطلاعاتی بخش خصوصی و دیگر نهادها
کنترل و کاهش مخاطرات شرایط زندگی و کار (کشاورزی و تولید غذا، آموزش، محیط کاری، بیکاری، آب و گندزدایی، خدمات مراقبت سلامت و مسکن)
کنترل و کاهش مخاطرات سیاسی
کنترل و کاهش مخاطرات اقتصادی
کنترل و کاهش مخاطرات زیست محیطی
هدف ۱: ارتقای نظام یکپارچه، سطح بندی شده و جامع اطلاعات تعیین کننده ها و تهدیدکننده های سلامت
اقدامات
معماری نظام مراقبت
2-۱) بررسی و شناخت نیازهای مشتریان داخلی و خارجی جهت سطح بندی و طبقه بندی اطلاعات، گزارش ها و خدمات (با تأکید بر مفاد پیمان های بین المللی و تفاهم نامه های ملی در نظام مراقبت)
3-۱) تدوین استانداردهای جمع آوری و آنالیز و گزارش داده ها
4-۱) الکترونیکی نمودن اقدامات و فعالیت ها در تمامی سطوح برنامه ریزی و اجرا
5-۱) ایجاد سامانه الکترونیک بر خط (آن لاین) سطح بندی شده در خصوص عوامل تعیین کننده و تهدیدکننده تأثیرگذار بر سلامت
6-۱) استانداردسازی نظام مراقبت در زمینه های مختلف (با تأکید بر قابلیت ادغام در برنامه های سلامت محور و استفاده از رویکردهای جدید مراقبتی مانند سندرمیک و ارائه خدمت مبتنی بر ویژگی های فرد)
7-۱) به روز رسانی قوانین لازم جهت الزام ارگان های درگیر در به اشتراک گذاشتن اطلاعات سلامت
8-۱) پالایش و آنالیز داده ها و انتشار اطلاعات
9-۱) انتشار میزان شاخص های ملی و سندهای سیاستی مبتنی بر اطلاعات نظام مراقبت (با تأکید بر شواهد بومی)
هدف ۲: استفاده بهینه (مطلع از شواهد) از خروجی های مفهوم دار (برمبنای سامانه تصمیم یار) نظام مراقبت توسط تصمیم گیرندگان.
طراحی خروجی های مفهوم دار براساس استفاده کنندگان و به تفکیک نظام های مراقبت (از جمله ترسیم نقشه جغرافیایی تعیین کننده ها و تهدیدکننده های سلامت به طور مرتب)
2-۲) تهیه بسته تصمیم گیری برای برنامه ریزی و اجرا و ارزیابی برنامه های بین بخشی سلامت در سطح شوراهای سلامت و امنیت غذا از سطح ملی تا شهرستان با تأکید بر نظام مراقبت تعیین کننده و تهدیدکننده سلامت
3-۲) توانمندسازی تصمیم گیران در هماهنگی جهت اتخاذ سیاست های مرتبط با سلامت همگانی و بکارگیری آن.
هدف ۳: توسعه و تقویت مشارکت بخش خصوصی و مردم به همراه ایجاد نظام مراقبت سلامت برای همه طرح های کلان توسعه ای اعم از دولتی، غیردولتی و مردمی و … (پوشش حداکثری نظام مراقبت تعیین کننده ها و تهدیدکننده های سلامت)
اقدامات:
ایجاد و به روزرسانی قوانین لازم جهت الزام سازمان های همکار در به اشتراک گذاشتن اطلاعات سلامت
2-۳) ایجاد راهکارهای مناسب برای تشویق بخش دولتی و خصوصی و الزام آنها به مشارکت
3-۳) ایجاد پتانسیل علمی و اجرایی جهت ایجاد «دیدبانی سلامت عمومی».
خروجی کارگروه نظام تأمین مالی سلامت
موضوعات کلیدی:
نظام پرداخت سلامت نگر- خرید راهبردی خدمات
تعرفه گذاری واقعی- مبتنی بر ارزش افزوده و قیمت تمام شده
تعریف بسته پایه خدمات و حمایت بیمه های پایه از آن (گنجاندن خدمات گران قیمت و دارای هزینه های کمرشکن در بسته خدمتی)
مشارکت مالی خانواده (تأمین مالی عادلانه)
عادلانه شدن نظام گردآوری منابع
گسترش کمی بیمه های سلامت (بیمه همگانی در خدمات پایه)
جداکردن نقشه بیمه ای دولت از نقش حمایتی آن در تأمین منابع سلامت
توجه به سلامت حاشیه نشین ها و آسیب پذیرها
اقدامات:
۱ مدیریت پشتیبانی منابع مالی، انسانی و تجهیزاتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید به مدیریت راهبردی مجموعه هزینه های بخش و مجموعه ارائه کنندگان خدمات سلامت (شامل مراقبت های اولیه بهداشتی، سرپایی، بستری، نگهداری سالمندان و معلولین و سایر خدمات) گسترش یابد.
۲ بیش از نیمی از هزینه های بخش سلامت، فاقد شرایط تأثیرپذیری از سیاست ها و اقدامات دولت هستند و نگرانی های عمومی نسبت به موضوع عدالت در بخش سلامت و خطر تحمیل هزینه های خطر بیماری به بیماران را می افزاید. لذا باید پرداخت غیرمنصفانه کنونی حذف گردد و کل مبلغ آن به نسبت یک جهارم سهم خانوارها به عنوان مشارکت مستقیم در پرداخت و سه چهارم سهم بیمه اجتماعی سلامت تقسیم شود.
۳ تأمین منابع از طریق تلفیق دو روش صرفه جویی و سازوکارهای مبتنی بر پیش پرداخت ها طی یک دوره ۳ تا ۵ ساله، سبب حذف یا کاهش پرداخت مستقیم و هزینه های مصیبت بار می شود.
۴ ایجاد منابع از طریق اختصاص سهمی از رشد سالانه درآمد خانوارها (یا یارانه نقدی سهم خانوار) به حساب پیش پرداخت ها در چارچوب نظام بیمه اجتماعی سلامت، امکانپذیر می باشد. در این حالت منابع پیش پرداخت ها از یکی از روش های مالیات بر درآمد عمومی یا اختصاصی، پس انداز اختصاصی برای سلامت، کسر سهمی از یارانه نقدی خانوار، حق بیمه اجتماعی تکمیلی یا خاص و نظایر آن تأمین می گردد.
۵ برای افزایش نقش بیمه ها در بخش و اثرگذاری آنها بر وضعیت مبادلاتی و رقابت در بخش خصوصی، سهم بیمه های اجتماعی باید حداقل به بیش از ۴۰ درصد افزایش یابد. در این صورت گسترش نقش بیمه های اجتماعی براساس سه هدف گذاری همزمان: پوشش جمعیتی کامل (بیش از ۹۰ درصد)، سهم از هزینه های مصرفی بخش (بیش از ۵۰ درصد) و سهم از دریافتی های بخش خصوصی (بیش از ۵۰-۴۰درصد) ضروری می باشد.
۶ نظام بیمه اجتماعی سلامت، باید برای تمام گروههای شایسته پوشش، پیش پرداخت ها را براساس درآمدهای افراد یا گروهها مقرر کند.
۷ نظر به این که از سال ۱۳۷۳، که قانون بیمه همگانی درمانی تصویب شد، تأمین پوشش بیمه درمانی در تمامی سیاست ها و برنامه های بخش، یک پیش فرض دائمی و با توجه باین که تاکنون ارزیابی مناسبی از عملکرد آن برای تصمیم گیری در مورد ادامه نظام فعلی بیمه برای تأمین خدمات سلامت به عمل نیاورده است به نظر می رسد ضروری است که این ارزیابی با هدف تعیین نظام مناسب برای پوشش همگانی خدمات اسلامت انجام شود.
۸ برای گسترش پوشش همگانی بیمه سلامت و به دنبال آن، پوشش خدمات سلامت، باید تجدید ساختار راههای کسب درآمد و هماهنگ ساختن آنها در سازمان های مرورگر صورت گیرد. دست یافتن به بخش غیررسمی تولید اقتصادی، از چالش های عمده در این موضوع خواهد بود چرا که عمده این گروههای شاغل در پوشش خدمات و پوشش بیمه ای قرار نمی گیرند. به منظور رعایت عدالت در پرداخت حق بیمه و تحت پوشش بیمه درآوردن شاغلین غیررسمی، لازم است مالیات دستمزدی را کاهش داد و همراه آن حق بیمه دریافتی را ابتدا به صورت درصدی ثابت از دستمز و در بلندمدت به صورت صعودی طراحی و اجرا نمود.
۹ تعیین اجزا و معیارهای بهای واقعی خدمات (مانند جبران خدمات و حاشیه سود ارائه کنندگان خدمات سلامت) با مشارکت ذینفعان، از ابزارهای مناسب برای توسعه و گسترش بیمه های اجتماعی سلامت در جمعیت خدمت گیرنده و مجموعه وسیع تری از ارائه کنندگان خدمات و موسسات خصوصی می باشد.
۱۰ تعیین حق سرانه واقعی بیمه ها متناسب با هدف گذاری آن برای گسترش پوشش جمعیتی، پوشش عمق خدمات، پوشش هزینه های بخش و پوشش گروههای ارائه کننده خدمت، مبتنی بر محاسبات بیمه ای و با لحاظ نمودن شرایط مناسب جهت افزایش رقابت در گروه یاد شده، با تأکید بر تأمین حق سرانه از محل حق بیمه پرداختی توسط سازمان بیمه گر و کمک دولت و سایر منابع عمومی، از دیگر ابزارهای مناسب برای توسعه بیمه های اجتماعی سلامت می باشد.
۱۱ از ابزارهای اثرگذار در توسعه بیمه های اجتماعی سلامت، تعیین میزان منافع ناشی از برخی ملاحظات سیاسی- اجتماعی و منابع و الزامات لازم برای جبران هزینه های تأمین این گونه ملاحظات و منافع حاصل از آنها در گسترش سطح سلامت جامعه است.
۱۲ تنظیم سبد خدمات سلامت یکسان برای تمامی بیمه شدگان در صندوق های موجود بیمه سلامت و دریافت عملکرد مالی درباره هزینه صندوق ها و درآمد دریافتی آنها بابت حق بیمه و ایجاد بیمه اتکایی برای پوشش صندوق هایی که با زیان عملکرد مواجه هستند، از الزامات توسعه بیمه سلامت محسوب می شود.
۱۳ باید هر چه سریعتر بستر راه اندازی سازمان بیمه سلامت و اصلاح اساسنامه شورایعالی بیمه درمان (با تغییر عنوان به شورایعالی بیمه سلامت) را فراهم نمود. به نظر می رسد مسئولیت این شورا، ایجاد تعادل و تناسب میان اختیار، وظیفه و قدرت تصمیم گیری کلیه ذینفعان اصلی به ویژه ارائه دهنده، خریدار، گیرنده و سیاستگذار و ناظر است و باید در وزارت بهداشت به عنوان متولی بخش سلامت تمرکز یابد.
۱۴ به جهت سهم محدود بودجه دولت از کل منابع بخش سلامت و نیز سهم محدود بودجه دولتی بیمه اجتماعی سلامت در پرداخت به بخش خصوصی، ضروری است هزینه سرباری دولت به شدت کاهش یابد، موسسات دولتی ارائه کننده خدمات سلامت با کارآیی و اثربخشی مورد انتظار راهبری شوند، نظارت بر عملکرد فعالیت های خصوصی، تأثیرگذارتر و عمیق تر شود و انجام به موقع تعهدات هزینه ای دولت و بیمه ها برای افزایش کارآیی نظام مبادلاتی بخش مورد توجه قرار گیرد.
۱۵ کنترل بهای خدمات و سپس پیش بینی جبران افزایش آن از طریق منابعی غیر از پرداخت مستقیم و از جمله یارانه ها، از سیاست های ضروری برای کاهش شدت نابرابری محسوب می شود.
۱۶ اجرای دقیق و صحیح قانون مالیات ها در بخش، در قالب رویکرد وصول مالیات براساس کارت تجمیع درآمد، ضمن شفاف سازی منابع درآمدی افراد و میزان آنها، هدف سودآوری را تحت کنترل در خواهد آورد و نظام بازرسی را تعدیل خواهد نمود.
۱۷ پیاده سازی قانون تجارت در واحدهای ارائه خدمات اعم از دولتی و غیردولتی در جهت ثبت دقیق اطلاعات مالی و شفاف سازی ارزش اسمی سهام و اعتبار هر برگ سهم، از ضروریات است. در همین رابطه تبعیت واحدهای ارائه خدمات سلامت دولتی، به ویژه بیمارستان ها از قانون تجارت، امکان سهم بندی دقیق فعالیت ها، منابع و سرایه واحدها را به درستی و مطابق قانون فراهم می نماید. در این صورت با بهره گیری از ظرفیت های قانونی سیاست های اصل ۴۴، باید به واگذاری سهام این واحدها به کارکنان و مردم در قالب شرکت های سهامی عام نگاه ویژه ای داشت. بالطبع اجرای این پیشنهاد مستلزم تغییر در نظام و ساختار مدیریت واحدها خواهد بود.
۱۸ پیاده سازی سیستم های عملیاتی از جمله سیستم بهای تمام شده خدمات بهداشتی، درمانی، توانبخشی، آموزشی، پژوهشی و پشتیبانی واحدهای ارائه خدمت، مستلزم طراحی و بعضا بهینه سازی سایر سیستم های مرتبط است که بعنوان پیش نیاز و مقدمه کار، الزامی می باشد. از ضروری ترین این نیازها تدوین نظام مالی جدید و تغییر رویکرد حسابداری از روش نقدی به تعهدی است.
۱۹ برای افزایش کارایی حاصل از مصرف منابع مالی، باید سهم قابل ملاحظه ای از هزینه سرانه سلامت کشور از محل پیش پرداخت ها و انباشت ریسک حاصل شود. این نوع کارایی در بخش سلامت کشور، زمانی حاصل می آید که سهم بیمه ها از سبد مصرفی خانوار، از سطح محدود پیش پرداخت های فعلی حداقل تا دو برابر سطح فعلی آن افزایش می یابد. این نیز در نتیجه بهبود خدمات بیمه ها برای مشتریان و دریافت منابع مالی بیشتر از مشتریان می باشد.
۲۰ در خصوص بیمه در گروههای دولتی با امتیازات ویژه و نهادهای عمومی با ماهیت بیمه ای و برخی بیمه های خصوصی، باید حق بیمه سرانه خدمات سلامت در تمامی گروهها یکسان شود، افراد تحت پوشش این بیمه ها باید در تأمین مالی بیمه پایه مشارکت عادلانه داشته باشند و باید اولویت تسویه حساب بیمه ها واحدهای ارائه خدمات دولتی باشند. بنابراین برای تجمیع منابع و ریسک باید به سمت یکپارچگی منابع بیمه ای حرکت نماییم. همچنین همه صندوق ها یا نهادهای بیمه ای به طور مشخص به شورای عالی بیمه سلامت پاسخگو باشند.
۲۱ برای افزایش کارایی منابع بخش، رفع مشکل پراکندگی در میان منابع و صندوق های بیمه ای، سیاست همگرایی صندوق ها می تواند جایگزین ادغام صندوق ها گردد. منظور از سیاست همگرایی این است که هر تصمیمی در یک صندوق با توجه به امکانات صندوق های دیگر برای دنباله روی، نبود تبعیض بین صندوق ها در عرضه خدمات و جبران زیان صندوق (هایی) که برای اجرای طرح های مشترک با دیگر صندوق ها با مشکلات مالی مواجه شوند، اتخاذ می گردد.
۲۲ با فرض مناسب بودن وضعیت فعلی موسسات دولتی،عمومی غیردولتی و موسسات غیرانتفاعی و در نظر داشتن حفظ یکپارچگی در نظام سلامت، گسترش نظام و سازوکار ارجاع و یا مراقبت مدیریت شده، می تواند امکان عرضه خدمات با بیشترین مزایا را با مجموع منابع بخش دولتی و خصوصی فراهم نماید. همچنین در برابری از جهت نیازها، توجه اصلی به تخصیص خدمات، براساس نیازها همراه با برقرار مناسب ترین شیوه های عرضه خدمات پس از کاهش هزینه های غیرضروری می باشد. مناسب ترین شیوه های عرضه نیز به طور عمومی با تأکید بر سازوکار ارجاع طراحی و اجرا می شود. در شرایط نبود چنین سازوکاری در کشور، منابع اختصاص یافته به این نوع برابری در کشور را می توان محدود به خدمات موسسات دولتی دانست.
۲۳ یکی از مشکلات مهم برای ارزیابی عرضه خدمات توسط بیمارستانهای دولتی، شرایطی است که در این موسسات پس از برقراری روش مدیریتی موسوم به خودگردانی ایجاد شده است. در این شرایط شفاف سازی مصارف برای منابع دوگانه شامل خودگردانی و جبران هزینه های اجتماعی ضروری می باشد.
۲۴ برای افزایش سالانه ظرفیت خدمت دهی نیروی انسانی در بودجه دولت، ضروری است به طور اختصاصی برای اشتغال نیروی انسانی و پرداخت های جبران خدمت در سطح مناسب و با توجه به موقعیت جغرافیایی محل خدمت، منابع مالی مورد نیاز در بودجه دولت پیش بینی و تأمین گردد و تنها یک حوزه در امر تخصیص و توزیع منابع انسانی در سطوح مختلف عمومی و تخصصی اعم از هیئت علمی یا غیر آن تصمیم گیری نماید.
۲۵ کاهش فشار ناشی از نابرابری های عمودی در بخش، از طریق تسهیل در پرداخت های بیمه ای، برای افرادی که در زمان بروز بیماری با مراجعه به موسسات دولتی، در پوشش بیمه سلامت قرار می گیرند، به جهت نبود استمرار بعد از اتمام دوره درمان و بیمه سلامت، نمی تواند پیش پرداخت از سوی گروههای یاد شده بابت کاهش هزینه ریسک بیماری قلمداد شود. باید با شفاف سازی هزینه این تسهیلات به عنوان هزینه خدمات اجتماعی درمان مستقیم دولتی و منظور داشتن محدودیت ها در شرح عملیات بیمه سلامت، این بیمه ها را از گرفتاری در عملیات غیربیمه ای دور نگاه داشت.
۲۶ با توجه به راهبرد جداسازی سریع و شفاف خریدار و ارائه کننده خدمات در بخش عمومی و ایجاد حمایت سازمانی از تجمیع همه منابع عمومی سلامت و کاهش هزینه های سربار اداری و وحدت رویه در تنظیم قرارداد با همه ارائه کنندگان، ایجاد “صندوق عمومی خرید خدمات” مستقل از ارائه کنندگان خدمات در بازار سلامت، ضرورت می یابد.
۲۷ راه اندازی «مرکز» یا «مجمع» خاصی برای هماهنگ سازی کلی نظام اطلاعات مدیریت بخش سلامت ضرورت دارد. در شرایط امروز که ساخته شدن نرم افزاری مشخص در بیش از یک جا غیرمنتظره نیست، باید «مرکز» ویژه ای در کار باشد تا تضمین کند اجزای مختلفی که در پایگاههای مختلف ساخته یا تدوین می شوند، سرانجام و در شکل نهایی، سازگار با هم خواهند بود.
۲۸ باید نظام های ادغام یافته آمار و اطلاعات و پایش و ارزشیابی را که میان عوامل تعیین کننده سلامت، بهره مندی، هزینه ها و پیامدها ارتباط برقرار کنند، طراحی و اجرا نمود. چنین نظام هایی برای پرداخت و ارتقای کیفیت مفید خواهند بود و زیرساختی دائمی برای راهنماها و دستورالعمل های متکی به شواهد فراهم می آورند.
۲۹ تکرار و به هنگام سازی مطالعه حساب های ملی سلامت هر چهار یا پنج سال یک بار در محیطی با این همه تغییرات سریع، کافی نیست. دولت باید از اطلاعات هر چه دقیق تر جداول حساب های ملی سلامت استفاده کند و در هر سال یا حداکثر هر دو سال یکبار آنها را به هنگام سازد. حساب های ملی سلامت را باید با بررسی واحدهای ارائه خدمات و بررسی های خانوار تکمیل کرد و از آن برای ارزشیابی عملکرد نظام های بهداشتی و تأثیر آنها بر ذینفعان، از نظر بهره مندی از خدمات، وضعیت مالی و اقتصادی و سرانجام سلامت و رفاه آنان بهره گرفت.
۳۰ بخش عمده ای از منابع مالی وزارت بهداشت و دانشگاههای علوم پزشکی دولتی از طریق بودجه عمومی تأمین می گردد. دانشگاههای علوم پزشکی بنابر ضرورت های عملیاتی در استان ها، دارای استقلال مالی – عملیاتی هستند. ارتباط و تعامل بین این دانشگاهها و وزارت بهداشت در مبادله اطلاعات مالی و هزینه ای در حال حاضر در سطح رضایت بخشی برقرار می باشد. در چنین شرایطی باید ترتیباتی فراهم شود که براساس آن جزییات اطلاعات تنظیم شده برای تعامل بین دانشگاهها و وزارت بهداشت، با جزییات استاندارد در جداول حساب های ملی سلامت و شاخص های مالی برای سیاستگذاری انطباق بیشتری حاصل نماید.
همچنین، این سازوکار باید برای مجموعه دیگر منابع دانشگاهها که درآمد اختصاصی از بیمه های درمانی، خانوارها و قراردادها با سایر موسسات نامیده می شود، برای ایجاد انطباق با جزییات اطلاعاتی مورد نیاز در حساب های ملی سلامت فراهم آید.
۳۱ در بخش دولتی مجموعه دیگری از موسسات وجود دارند که یا خود عامل هزینه های سلامت هستند و یا با استفاده از سازوکار بیمه ای، خریدار خدمات سلامت محسوب می شوند. اطلاعات مرتبط با هزینه های سلامت در این موسسات، با توجه به استقلال مالی- عملیاتی و عدم ارتباط سازمانی آنها با وزارت بهداشت، در شرایط سازمان یافته به دست نمی آید. برای رفع این مشکل، تنظیم ارتباطات منظم برای دریافت اطلاعات تخصیص اعتبار و پذیرش هزینه های درمان به طور مستقیم توسط آنها ضروری به نظر می رسد.
۳۲ برای یکپارچه سازی نظام مبادلاتی در بخش سلامت، ضروری است بیمارستانها و موسسات سلامت دولتی، با توسعه فعالیت های خود برای عرضه خدمات شبیه به نوع خصوصی، برای آنان که مایل به دریافت این نوع خدمات با تمایل به پرداختی بیش از نرخ دولتی هستند، خدمات رقابت پذیر با بخش خصوصی و با نرخ های غیرانتفاعی، عرضه نمایند.
۳۳ سهم بسیار بالای دریافتی های موسسات خصوصی انتفاعی در حوزه سلامت کشور، از موضوعات نگران کننده می باشد. ضروری است با تأکید بر تعریف جبران خدمت پزشکان و حاشیه سود در بخش خصوصی، روند اعطای مجوز برای ایجاد موسسات خصوصی غیرانتفاعی و حمایت مالی و عملیاتی از آنها، سریعا تسهیل گردد تا چنین موسساتی گسترش یابند. در یک هدف گذاری طولانی مدت باید نسبت سهم موسسات غیرانتفاعی و انتفاعی خصوصی از کل دریافتی ها در بخش خصوصی سلامت به ترتیب به حدود ۶۰ و ۴۰ درصد تغییر یابد.
۳۴ با توجه به سهم بسیار بالای موسسات سلامت بخش خصوصی انتفاعی از مجموع هزینه های مصرفی بخش به خصوص برای خدمات بیمارستانی، می توان به روشنی سهم بالای دریافتی ها برای این موسسات را ناشی از بالا بودن نرخ خدمات آنها دانست. در چنین شرایطی، اتخاذ سیاست های لازم برای کنترل نرخ خدمات در این موسسات با مشارکت سازمان نظام پزشکی الزامی به نظر می رسد. این کنترل باید برای تأثیرگذاری بر اجزای اصلی درآمدها به خصوص جبران خدمت پزشکان و حاشیه سود موسسات خصوصی تسری یابد. در چنین شرایطی، نظام پزشکی مسئولیت حسن اجرای تفاهم دوجانبه و وزارت بهداشت مسئولیت نظارت بر آن را برعهده خواهند داشت.
۳۵ استفاده از سازوکار قراردادها یک موضوع حائز اهمیت در توسعه نظام مبادلاتی و بهره گیری از مزایای مشارکت بخش خصوصی در طرح های بهداشتی- درمانی دولتی در نظام یکپارچه می باشد. برای سازمان دهی چنین شرایطی در نظام مبادلاتی بخش، توضیح قراردادها با الزامات موسوم به «حالت منطقی» از مهمترین موضوعات برای سیاستگذاری محسوب می شود. یکی از موضوعات مهم دیگر، استفاده از سازوکار روش های پرداخت برای واگذاری ارائه خدمات سلامت به فراهم کنندگان بخش خصوصی است. مناسب ترین روش های پرداخت در قراردادها، روش هایی هستند که علاوه بر ایجاد انگیزه در افراد و موسسات خصوصی، برای مراقبت های مدیریت شده نیز مناسب دانسته می شوند.
۳۶ با توجه به محدودیت موجود در دسترسی جامعه روستایی و حاشیه نشین به خدمات درمان سرپایی عمومی و تخصصی، و این که در شهرها نیز این خدمات در مطب ها و موسسات خصوصی حتی پس از عقد قرارداد با بیمه ها، بدون الزام به رعایت تعرفه های مقرر ارائه می شوند، وجود موسسات خصوصی حتی پس از عقد قرارداد با بیمه ها، بدون الزام به رعایت تعرفه های مقرر ارائه می شوند، وجود موسسات دولتی برای ارائه خدمات یاد شده، هم به عنوان یک رقیب برای موسسات خصوصی، توان بیمه ها را در چانه زنی با این موسسات افزایش می دهد و هم این که با افزایش در دسترسی ها زا این طریق، افزایش ظرفیت خدمت دهی و دیگر نتایج حاصل از آن امکانپذیر می گردد.
۳۷ در سیاست توسعه بیمه های اجتماعی سلامت و همگرایی صندوق های بیمه سلامت، لازم است نقش این بیمه ها در برقراری و پشتیبانی از نظام ارجاع در چارچوب سازوکار قراردادها، با تعهدات طرفین یعنی بیمه ها و عاملان بخش خصوصی در نظام ارجاع، نسبت به یکدیگر و تعهدات هر دو، نسبت به طرح کلی برای یکپارچگی نظام عرضه خدمات شفاف گردد. توضیح شرایط قراردادها و نظارت بر تعهدات طرفین باید توسط دولت و در چارچوب طرح نظام یکپارچه بخش سلامت تبیین و ابلاغ شود.
۳۸ تخصیص کلان منابع دولتی در دهه اخیر طبق یک فرمول تخصیص جغرافیایی انجام شد که مبتنی بر اصول سرانه یا «سمت تقاضا» می باشد. در جریان تخصیص سرانه جغرافیایی (استانی)، نوسانات مهمی در هر استان با توجه به نرخ فقر در آن استان مشاهده می شود و بین میزان تخصیص و نرخ فقر استانی همخوانی کمی وجود دار. اما اگر این تعادل برقرار شود، در امر تخصیص منابع مالی، فرمول تخصیص جغرافیایی با رعایت نرخ فقر به عنوان یک ابزار سیاسی می تواند مفید باشد. اما این نوع تخصیص، برخلاف تخصیص مبتنی بر “سمت عرضه” است. این موضوع می تواند از طریق تنظیم کننده های ریسک در حق بیمه ها یا در تخصیص و یا در نظام های پرداخت اجرا شود.
۳۹ نظام های پرداخت گوناگونی به ارائه کنندگان خدمات در برنامه های بیمه اجتماعی و تکمیلی کشور وجود دارد که بر کیفیت و کارایی اثر منفی دارد. علاوه بر این، اتکای زیادی بر نظام پرداخت کارانه وجود دارد. مطالعات نشان می دهد که دولت باید از اتکا به نظام پرداخت کارانه در خدمات درمانی سرپایی خارج شود و به تدریج به سمت سرانه حرکت کند. اما برای تشویق مصرف خدمات پیشگیری واولیه توسط مردم، باید از حقوق ثابت و بودجه خطی به سمت پرداخت کارانه حرکت کند.
۴۰ مطالعات نشان می دهد که دولت باید از پرداخت بودجه بر اساس نهاده ها به مراکز ارائه خدمت دور شود. دولت با جدا کردن خریدار از ارائه کننده وواگذاری خرید خدمت به بیمه ها و نگهداشت جبران خدمت در بودجه، کاری خواهد کرد تا نظام پرداخت به سمت بهبود کیفیت خدمات سوق پیدا کند و نظام پرداخت با محصولات و پیامدها سنجیده شود.
۴۱ با توجه به ظرفیت های قابل توجه بخش سلامت در ارائه خدمات درمانی، تشخیصی، آموزشی، تحقیقاتی و تولید دارو و تجهیزات پزشکی، گسترش مبادلات بین المللی مربوط به این حوزه و افزایش سهم منابع ناشی از صادرات در کل منابع سلامت، باید به عنوان اولویت در تأمین مالی در نظر گرفته شود.
۴۲ علاوه بر تحولات مستقیمی که می بایست در ساختار، سازوکارها و روش های تأمین مالی صورت گیرد، ایجاد تحول در ساختار تصمیم گیری و نظام مدیریتی واحدهای ارائه دهنده خدمات دولتی الزامی است. از آنجا که بیمارستان ها بیشترین و پرهزینه ترین واحدهای ارائه خدمت هستند، به نظر می رسد اصلاح نظام مدیریت و ساختار تصمیم گیری این واحدها در اولویت اول برای بهبود قرار دارد. استقرار نظام مدیریت هیئت امنایی بیمارستانها (اعم از آموزشی- درمانی و درمانی) و اصلاح روند کنونی با شفاف سازی قدرت و اختیار لایه های تصمیم گیر وزارتی و دانشگاهی، گام اول را تشکیل خواهد داد. بدیهی است با تحکیم شرایط و ثبات نظام جدید مدیریتی، در بلندمدت زمینه پیاده سازی این الگو در سایر واحدهای ارائه خدمات بهداشتی-درمانی و توانبخشی فراهم خواهد شد.
۴۳ با توجه به وجود منابع انسانی توانمند و آماده و وجود ظرفیت بالقوه برای پذیرش قدرت و اختیار تصمیم گیری متناسب با مسئولیت و همچنین ظرفیت های قانونی بوجود آمده در چارچوب سیاست های کلی اصل ۴۴ و کنترل فضای سودآوری بخش خصوصی در نظام ارائه خدمات سلامت، توسعه تعاونی های ارائه دهنده خدمات سلامت در کلیه سطوح نظام مراقبت سلامت کشور الزامی است. در این صورت لازم است توان نرم افزاری و سخت افزاری و همچنین ساختار پایش، نظارت و ارزشیابی واحدهای ارائه دهنده خدمات تقویت شود.
۴۴ تهیه برنامه مداخله خیرین در نظام ارائه خدمات سلامت و همچنین در نظام آموزشی – تحقیقاتی – دانشجویی از یک طرف و مبادله توافق نامه های قانونمند با نهاد «خیرین سلامت» استان ها با نظارت عالیه واحد هماهنگ کننده آن در سطح ملی و ثبت قانونی این توافق نامه ها و ارقام ریالی آنها در قانون بودجه کل کشور، ضروری به نظر می رسد.
۴۵ به منظور اطمینان از ثبات منابع مالی بخش سلامت و افزایش قدرت تصمیم گیری متولی بخش (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) متناسب با مأموریت و وظایف محوله و امکان عمل به مسئولیت حاکمیتی (سیاست گذاری، استانداردسازی، تنظیم روابط و مناسبات، تخصیص منابع و نظارت) ایجاب می کند کلیه اعتبارات بخش در صندوق واحدی تحت عنوان «صندوق ارتقای سلامت» تجمیع یابد. انجام چنین پیشنهادی امکان توسعه سرمایه گذاری از طریق بورس و ورود به بازار سهام و همچنین تشکیل «بانک سلامت» را فراهم خواهد ساخت.
۴۶ اصلاح نظام بودجه ریزی از اقدامات اساسی در روند ارتقای تأمین مالی بخش سلامت است. در حال حاضر گام های اساسی برای اصلاح بودجه بندی (از بودجه افزایشی به بودجه ریزی عملیاتی) برداشته شده و در قالب نظام نوین مالی، اصلاحاتی در کدگذاری مراکز هزینه، ثبت اموال و دارایی ها، روش گردش اسناد حسابداری، تأمین اعتبار، انبارداری، حقوق و مزایا، تنظیم صورت های مالی استاندارد و تعیین قیمت تمام شده خدمات و عملیات برداشته شده است. دستیابی به قیمت تمام شده، گامی محکم و اساسی برای استقرار حسابداری تعهدی، تعرف گذاری مبتنی بر شواهد، پرداخت مبتنی بر عملکرد، بودجه ریزی عملیاتی و در نهایت استقرار الگوی DRG خواهد بود. چنانچه این الگو عملیاتی شود، تنظیم بودجه مبتنی بر برنامه های متکی به قوانین توسعه خواهد بود و تخصیص و توزیع بودجه براساس برنامه و عملکرد واحدها صورت خواهد گرفت و پرداخت به افراد از الگوی پرداخت مبتنی بر عملکرد تبعیت خواهد کرد.
۴۷ شناسایی صنایع و حرف آسیب رسان به سلامت فرد یا جامعه و تعیین درصد آسیب و شیوه های جبران آن از طریق پرداخت مستقیم یا غیرمستقیم مالی و یا ارائه خدمات ویژه و یا برنامه ریزی برای کنترل و حذف کامل آسیب ها از اقدامات اساسی است که می بایست در یک همکاری مشترک بین دستگاههای اجرایی، عملیاتی شود. در این رابطه تعیین عوارض سنگین و تجمیع آن در درآمدهای مالیاتی با گردش مشخص، برای برداشت آن توسط دستگاههای متولی و مسئول امر سلامت جامعه و تعیین شاخص های توزیع درآمدهای کسب شده در اولویت قرار دارد.
خروجی کارگروه نظام ارائه خدمات
موضوعات کلیدی:
تقویت نظام ارجاع، سطح بندی خدمات و پزشک خانواده
استفاده از فناوری های مناسب شامل تجیهزات، دارو و روش ها
استفاده از طب ایرانی
توجه به سلامت حاشین نشین ها و آسیب پذیرها
تقویت نقش نظارت نظام مند وزارت بهداشت بر ارائه خدمات در سطوح مختلف
کنترل عوامل تعیین کننده سلامتی
کنترل عوامل خطر بیماری های غیرواگیر و عوارض ناشی از مسن شدن جمعیت (قلب و عروق، سرطان ها، اسکلتی- عضلاتی و افسردگی)
تقویت عادلانه و متعادل هر سه سطح پیشگیری
ارائه خدمات فرد محور، خودمراقبتی
استفاده از توانایی های بخش خصوصی و غیردولتی برای ارائه خدمات
اصلاح الگوی تجویز و مصرف دارو
حفظ و تکمیل سیستم مدیریت بیماری های واگیردار
زیرگروه دارو
هدف ۱: دسترسی عادلانه آحاد مردم به داروهای موثر، با کیفیت و قیمت مناسب براساس الگوی سطح بندی نظام ارائه خدمات
اقدامات:
تدوین و بازنگری سیاست های ملی دارویی در نظام سلامت
اصلاح نظام قیمت گذاری دارو و بازپرداخت هزینه های دارویی
بازنگری سامانه ثبت دارو به منظور شفاف سازی و تسریع دسترسی به داروها
توسعه بسترهای رقابت و حذف کامل انحصار در زمینه تولید، توزیع و واردات داروها
تدوین برنامه راهبردی و شرح وظایف سازمان غذا و دارو
هدف ۲: ساماندهی نظام ارزیابی های اقتصاد دارو در انتخاب داروهای مورد نیاز نظام سلامت
اقدامات:
تدوین فهرست داروهای «اساسی» و نیز اصلاح ضوابط تدوین و بازنگری مستمر «فهرست داروهای ایران» و انتشار سالانه آنها
بازنگری فهرست «داروها و تجهیزات اساسی» مورد نیاز نظام سلامت و نیز استفاده مناسب از داروهای جدید براساس مطالعات ارزیابی فناوری های سلامت
بازنگری فهرست داروهای مشمول بیمه و یارانه به منظور بهینه سازی تخصیص منابع
هدف ۳: تضمین کیفیت، اثربخشی و ایمنی داروهای موجود در بازار دارویی (قبل و بعد از ورود به بازار دارویی کشور)
اقدامات:
تقویت و توسعه سیستم نظارت و ثبت دارو به منظور تضمین کیفیت در سطح تولید، توزیع، ذخیره سازی و عرضه دارو
توسعه و تقویت آزمایشگاههای کنترل دارو
تدوین و اعمال استانداردهای بهینه تولید، توزیع و ذخیره دارو
4-۳)توسعه آموزش های عمومی در زمینه مصرف منطقی داروها
5-۳)آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی مرتبط
6-۳)تدوین شرح وظایف و خدمات داروسازان در نظام ارائه خدمات
7-۳)روزرسانی فرآیندهای مدیریتی، اجرایی و پشتیبانی در ارائه خدمات دارویی
هدف ۴: توسعه و ترویج تجویز و مصرف منطقی داروها
اقدامات:
1-۴)تدوین و انتشار شاخص های تجویز و مصرف داروها در سطوح استانی و کشوری و نظارت مستمر، جامع و موثر بر نحوه تجویز و ارائه خدمات دارویی با بهره برداری از این شاخص ها
زیرگروه ارائه خدمات
هدف ۱: ارائه عادلانه خدمات سلامت
اقدامات:
1-۱) توزیع هدفمند نیروی انسانی تخصصی از طریق جذب و توزیع بومی/منطقه ای نیروی متخصص در سطح کشور با محوریت عدالت
2-۱) سطح بندی خدمات سلامت در هر سه سطح
3-۱) تبیین جایگاه و سهم بخش خصوصی در عرصه ارائه خدمات سلامت (طراحی مدل مناسب خرید راهبردی خدمات سلامت)
4-۱) بازنگری در سازو کار تعرفه گذاری بخش های مختلف متناسب با نحوه ارائه خدمات
5-۱) نظارت کامل و یکپارچه بر اجرای تعرفه های خدمات سلامت
7-۲) بررسی رضایتمندی ارائه دهندگان و دریافت کنندگان خدمات سلامت و اقدام برای بهبود مستمر این دو شاخص
8-۲) اداره مراکز ارائه خدمات سلامت با روش های مختلف و نوین (مانند بیمارستان های هیئت امنایی با واگذاری ارائه خدمات در سطوح ۱ و ۲و ۳)
9-۲) معرفی و بومی سازی بیمارستانهای مروج سلامت در نظام ارائه خدمت
10-۲) اصلاح و بازنگری قوانین حقوقی و قضایی حاکم در ارائه خدمات سلامت
11-۲) تدوین واستفاده از راهنماهای طبابت بالینی در نظام ارائه خدمات سلامت و ملاک قرار دادن آنها در مراجع قضایی
12-۲) ارتقای اعضای هیئت علمی و دستیاران تخصصی و فوق تخصصی بر مبنای کیفیت خدمات ارائه شده در بخش درمانی مربوطه
13-۲) استقرار نظام جامع و یکپارچه ثبت خطاها، تخلفات و شکایات پزشکی و همچنین هماهنگ سازی نظام های رسیدگی کننده به آنها
14-۲) خودکفایی در عرصه ارائه خدمات سلامت مورد نیاز (تأمین کلیه خدمات سلامت در داخل کشور شامل روش های نوین درمانی)
15-۲) هماهنگی درون بخشی و بین بخشی در حوزه های ارائه خدمت
هدف ۳: استفاده بهینه از فناوری اطلاعات در ارائه خدمات سلامت
اقدامات:
1-۳) استقرار نظام جامع مدیریت اطلاعات سلامت
2-۳) دسترسی عادلانه و طبقه بندی شده مردم و ذینفعان اصلی به اطلاعات مرتبط با خدمات سلامت
3-۳) استقرار پرونده الکترونیک سلامت در مدیریت سلامت
هدف ۴: تمرکززدایی از ارائه خدمت در بیمارستان
1-۴)ارتقای ارائه خدمات در منزل
هدف ۵: توسعه نظام ارائه خدمت با توجه به تغییرات جمعیتی و همه گیر شناختی
اقدامات:
1-۵) تربیت متخصص و تیم تخصصی درمان جهت ارائه خدمات طب سالمندان
2-۵) توانمندسازی جامعه در خصوص مراقبت از سالمندان
هدف ۶: ساماندهی وضعیت ارائه خدمت به گروههای مختلف بیماران (بیماران خاص و صعب العلاج و اقشار آسیب پذیر) با هدف کاهش خانواده های مواجه با هزینه های کمرشکن بیماری.
اقدامات:
1-۶) ساماندهی وضعیت ارائه خدمت به گروههای مختلف بیماران (بیماران خاص و صعب العلاج و اقشار آسیب پذیر) از طریق تدوین نظام پویای تعیین مصادیق، اصلاح نظام تأمین مالی (جمع آوری، تجمیع، انباشت و توزیع منابع مالی)، کاهش سهم پرداختی هزینه های ایشان، ایجاد صندوق واحد و تجمیع منابع مالی پراکنده جهت تأمین داروهای مورد نیاز با مشارکت موسسات خیریه و سازمانهای مردم نهاد.
هدف ۷: کاهش بار ناشی از حوادث ترافیکی، غیرترافیکی (حوادث ناشی از کار و حوادث خانگی) و حوادث غیرمترقبه
اقدامات:
1-۷) اعتلای آگاهی عمومی و آموزش همگانی جهت تقویت خودمراقبتی و دیگر مراقبتی در حوادث ترافیکی
2-۷) اجرای برنامه جامعه ایمن در کلیه شهرها و روستاها
3-۷) آموزش کارکنان حوزه سلامت و بهبود دانش و مهارت آنها در اورژانس های پیش بیمارستانی و بیمارستانی
4-۷) بهبود و توسعه برنامه های پیشگیری از حوادث عمدی و غیرعمدی
5-۷) استقرار کامل نظام کشوری مراقبت از حوادث (اعم از ترافیکی و غیرترافیکی)
6-۷) سیستم یکپارچه ساماندهی آمبولانس های اورژانس پیش بیمارستانی و بیمارستانی و مراکز بهداشتی درمانی کل کشور
7-۷) آگاه سازی عمومی در ارتباط با ایمن سازی غیرسازه ای اماکن عمومی (منازل، محیط های آموزشی، کاری و تفریحی)
8-۷) استقرار نظام مدیریت بحران و هشدار سریع در تمام سطوح ارائه کننده خدمات
هدف ۸: توانمندی اورژانس پیش بیمارستانی در ارائه خدمات با کیفیت قابل قبول در تمام گستره جغرافیایی کشور
اقدامات:
1-۸). گسترش پایگاههای اورژانس شهرها و جاده های اصلی به منظور افزایش پوشش حوادث و فوریت ها
2-۸) توسعه زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری پایگاهها و سیستم یکپارچه اطلاعاتی
3-۸) توسعه اورژانس هوایی جهت پوشش راههای فرعی و روستایی
زیرگروه خودمراقبتی
هدف ۱: ارتقای خودمراقبتی برای حفظ و ارتقای سلامت (با مدنظر قرار دادن محورهای: دانش، آگاهی، مهارت و عملکرد)
اقدامات:
1-۱) طراحی مدل اجرای خدمات خودمراقبتی در سطح کشور و تهیه بسته های خدمتی
2-۱) ادغام مدل اجرای خدمات خودمراقبتی در نظام شبکه، پزشک خانواده و سایر سازمانهای ارائه خدمات
3-۱) طراحی فرآورده های رسانه ای و خدمات الکترونیک مرتبط با خدمات خودمراقبتی
4-۱) شناسایی ظرفیت های موجود در کشور به منظور تأمین خدمات خودمراقبتی
5-۱) استانداردسازی و ارزشیابی خدمات خودمراقبتی ارائه شده در جامعه
6-۱) پژوهش و تهیه مستندات و شواهد مورد نیاز جهت اجرای کامل برنامه خودمراقبتی
7-۱) تدوین و تأمین الزامات ادغام خدمات خودمراقبتی در نظام سلامت کشور
هدف ۲: توانمندسازی جامعه
اقدامات:
1-۲) طراحی موسسات پاسخگویی به درخواست ها و پیام ها
2-۲) شفاف سازی همکاری بین بخشی و نظام مند کردن مشارکت جامعه با ارائه و آموزش راهنماهای بالینی لازم
3-۲) برنامه ریزی گسترده برای افزایش سواد سلامتی جامعه
زیرگروه بیماری های واگیر
هدف ۱: ارتقای خدمات پیشگیری، شناسایی، مراقبت و درمان افراد در معرض ابتلا یا مبتلا به بیماریهای واگیر
اقدامات:
1-۱) پوشش افراد در معرض ابتلا به بیماریهای واگیر با تقویت واکسیناسیون، آموزش بهداشت و درمان این بیماریها
2-۱) مشخص کردن سندرم های بالینی قابل گزارش و آموزش دادن آنها به مسئولین مبارزه با بیماریهای واگیر
3-۱) مراقبت ادغام یافته مبتلایان به بیماریهای واگیر
4-۱) فراهم کردن وسایل آزمایشگاهی و پاراکلینیکی برای تشخیص به موقع بیماریهای واگیر
هدف ۲: ارتقای خدمات شناسایی زودرس همه گیری ها با راه اندازی «سامانه پایش سندرمیک» در کنار سیستم مراقبت معمول
اقدامات:
1-۲) راه اندازی «سامانه پایش سندرمیک» در کنار سیستم مراقبت معمول
زیرگروه بیماریهای غیرواگیر
هدف ۱: ارتقای خدمات شناسایی افراد در معرض عوامل خطر اصلی، واسطه ای و ژنتیکی بیماریهای غیرواگیر
اقدامات:
1-۱)شناسایی افراد در معرض عوامل خطر اصلی، واسطه ای و ژنتیکی بیماریهای غیرواگیر به منظور کنترل عوامل، انجام اقدامات پیشگیرانه و درمان زودرس
هدف ۲: ارتقای خدمات مراقبت مبتلایان به بیماریهای غیرواگیر بر مبنای دستورالعمل های استاندارد کشوری
اقدامات:
1-۲)اصلاح نظام آموزشی گروه علوم پزشکی (پزشک عمومی و اعضای تیم سلامت) متناسب با نیازهای نظام ارائه خدمات سلامت و مبتنی بر جامعه
زیرگروه خدمات سطح اول
هدف ۱: افزایش بهره مندی آحاد مردم جامعه از خدمات جامع سلامت و ارتقای کیفیت خدمات یا اجرای کامل برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در بستر خدمات اولیه بهداشتی در کل کشور
اقدامات:
1-۱)تقویت و گسترش نظام آموزش ضمن خدمت و مداوم جهت کارکنان نظام سلامت
2-۱)استقرار نظام آموزش و توانمندسازی مدیران نظام سلامت از طریق طراحی و استقرار راهنماهای بالینی اجرایی
3-۱)تربیت و به کارگیری متخصصین پزشکی اجتماعی (یک نفر به ازای هر پنجاه هزار نفر) به منظور نظارت بر عملکرد تیم های سلامت برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
4-۱)تکمیل برنامه آموزشی رشته تخصصی پزشکی اجتماعی به منظور ایجاد توانمندی لازم برای پایش و ارزشیابی برنامه
5-۱)تکمیل طراحی و استقرار سیستم ادغام یافته ارائه خدمات با رعایت سطح بندی متناسب با برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
6-۱)اعزام کارشناسان و سیاست گذاران کلیدی برای طی دوره های آموزشی مرتبط در کشورهای با تجربه در این زمینه
7-۱)ایجاد دپارتمان تخصصی پزشک خانواده، تدوین برنامه آموزشی و راه اندازی دوره تخصصی مربوطه، ایجاد بورد تخصصی FP.
8-۱)تعیین اهداف آموزشی و نظام بازآموزی پزشک خانواده
9-۱)اصلاح نظام پرداخت به مدل مطلوب و قابل اجرا
10-۱)بازاریابی اجتماعی (با هدف اصلاح رفتار ارائه دهنده و دریافت کننده خدمت)
11-۱)تنظیم بازار سلامت با توجه به گردش بیمار، تنظیم طبابت بالینی، مسئولیت و تعهد
12-۱)ارزیابی میزان اثربخشی برنامه پزشک خانواده در مقاطع مختلف
13-۱)تأمین زیرساخت ها و لحاظ نمودن همه اجزای برنامه پزشک خانواده قبل از اجرا
14-۱)طراحی راهنماهای ارائه خدمات جهت برنامه پزشک خانواده و فرایندهای پشتیبان آنها
15-۱) برآورد مستمر نیروی انسانی مورد نیاز اجرایی شدن برنامه پزشک خانواده
16-۱) ارزیابی اقتصادی برنامه پزشک خانواده
17-۱) طراحی و اجرای پروتکل های ارزیابی عملکرد نظام سلامت در ابعاد پاسخگویی، عدالت و کارایی
18-۱) راه اندازی HOT Line جهت پاسخگویی و راهنمایی افراد تحت پوشش به صورت منطقه ای در تعامل با ۱۱۵ و ستاد هدایت
19-۱) تعیین بسته پایه خدمات و ارائه آن برای تمامی افراد جامعه (در قالب پزشک خانواده)، پوشش کامل بیمه برای بسته خدمات پایه (۱۰۰درصد) و توجه به تمام نیازها حتی موارد خارج از بسته خدمات پایه (تعیین فرد/ واحد ارائه کننده، تعرفه، پوشش بیمه و …)
20-۱) گسترش پوشش بیمه به ویژه در حوزه خدمات پیشگیری و توانبخشی
21-۱) تعیین نحوه تعامل شفاف و مثبت با بخش خصوصی در سطوح مختلف ارائه خدمت
22-۱) شفاف سازی همکاری بین بخشی و نظام مند کردن مشارکت جامعه با ارائه و آموزش راهنماهای بالینی لازم
23-۱) طراحی و استقرار مدل ارتقای سلامت حاشیه نشین ها و افراد آسیب پذیر (در قالب پزشک خانواده) و افزایش دسترسی و بهره مندی از خدمات سلامت
24-۱) تداوم ارائه خدمات سلامت در هر سه سطح پیشگیری
25-۱) طراحی و استقرار گروه تخصصی برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع در ساختار مرکز مدیریت شبکه
26-۱) طراحی و استقرار گروه تخصصی تأمین و ارتقای سلامت مهاجرین در ساختار مرکز مدیریت شبکه
27-۱) برنامه ریزی گسترده برای افزایش سود سلامتی جامعه
28-۱) استقرار پرونده الکترونیک سلامت در مدیریت سلامت
29-۱) بازآموزی های حضوری و غیرحضوری (با تخصیص ۲۵ درصد کل امتیاز بازآموزی مداوم به محتواهای آموزیشی پزشک خانواده)
زیرگروه نظارت و اعتباربخشی
هدف ۱: اعتباربخشی ملی تمامی مراکز ارائه خدمات سلامت کشور اعم از سرپایی و بستری
اقدامات:
ایجاد سازوکار مناسب در طراحی کمیسیون مشترک (دولتی و غیردولتی) و واگذاری اعتباربخشی ملی به آن
2-۱)رتبه بندی مراکز و ارائه دهندگان خدمات براساس مدل های مبتنی بر شاخص های کیفی
3-۱)افزایش اطلاع رسانی به جامعه در خصوص کیفیت ارائه خدمات
هدف ۲: کسب رتبه بین المللی برای نظام اعتباربخشی ملی مراکز ارائه خدمات درمانی
اقدامات:
1-۲)بهبود نظام اعتباربخشی ملی و کسب تأییدیه توسط سازمان های بین المللی مرتبط
هدف ۳: نظارت اثربخش بر تمامی فعالیت های مرتبط با سلامت
اقدامات:
1-۳) تدوین شاخص های متوازن در سطوح ملی و منطقه ای
2-۳) تدوین ساختار و قوانین نظارت بر بیمارستان های هیئت امنایی
3-۳) افزایش نظارت غیرمستقیم بر مراکز ارائه خدمات با استفاده از شاخص های عملکردی
4-۳) اصلاح و به روزرسانی کلیه قوانین، دستورالعمل ها و ضوابط در حوزه نظارت برا مراکز ارائه خدمات درمانی
5-۳) تهیه دستورالعمل ها و قوانین نظارتی قدرتمند و تأثیرگذار
6-۳) نهادینه کردن مشارکت سازمان ها و نهادهای دولتی و مردمی خارج از وزارت بهداشت در نظارت بر مراکز ارائه خدمات درمانی
خروجی کارگروه فناوری اطلاعات
موضوعات کلیدی:
1-پوشش خدمات اداری
پوشش خدمات سلامتی
پوشش خدمات آموزشی
پوشش خدمات پژوهشی
پوشش نظام تصمیم سازی
پوشش اطلاع رسانی و اطلاع گیری
پرونده الکترونیکی سلامت
سلامت از راه دور
هدف ۱: دسترسی سریع، ارزان، پایدار و امن به حداکثر سوابق سلامت کلیه افراد جامعه
اقدامات:
1-۱)طراحی شبکه گسترده سلامت
2-۱)پیاده سازی شبکه گسترده سلامت
3-۱)ایجاد مرکز ملی داده های سلامت در ستاد وزارت بهداشت و مراکز منطقه ای داده های سلامت در سطح کشور
4-۱) تدوین و انتشار استانداردهای حوزه سلامت الکترونیکی و استانداردهای جمع آوری و آنالیز و گزارش داده ها
5-۱) پایش و ارزشیابی پیاده سازی استانداردهای منتشر شده
6-۱) تدوین الگوی معماری کلان سامانه های یکپارچه اطلاعات سلامت
7-۱)ایجاد و توسعه پرونده الکترونیکی سلامت
8-۱)طراحی مدل معماری کلان امنیت اطلاعات سلامت
9-۱)پیاده سازی نظام مدیریت و پاش امنیت اطلاعات سلامت
10-۱)پیاده سازی سرویس مدیریت اتفاقات و پشتیبانی خدمات متمرکز
11-۱)تدوین قوانین، مقررات و دستورالعمل های رعایت اخلاقیات و رازداری داده های سلامت
12-۱) به رسمیت شناختن امضای الکترونیک (خدمت دهنده جهت موارد قانونی- مالی و گیرنده)
هدف ۲– دسترسی عادلانه به منابع و خدمات پیش خوان سلامت
اقدامات
1-۲) ایجاد سامانه کمک به تصمیم برای توزیع منابع انسانی و خدمات سلامت در کشور بر اساس شرایط جغرافیایی، جمعیتی، امکانات و بار و الگوی بیماری ها و غیره
2-۲) برقراری سطوح پزشکی از راه دور با اولویت ارائه کننده خدمات سلامت و بیمار
3-۲) ایجاد پایگاه روزآمد از منابع انسانی- تجهیزات و خدمات (بالقوه و بالفعل) نظام سلامت
ایجاد سامانه آموزشی جهت افزایش سواد سلامت برای کلیه افراد جامعه
تدوین قوانین و مقررات جزایی انتشار اطلاعات غلط پزشکی (با مرجع مشخص) برای سایت های عمومی
6-۲) ایجاد سامانه های عمومی اطلاع رسانی منابع و خدمات سلامت برای مردم
7-۲) تجهیز واحدهای ارائه کننده خدمات به ابزارهای نوین با ساختار قابلیت ارائه الکترونیکی خدمات سلامت (ابزارهای پزشکی از راه دور)
8-۲) ارتقای فرهنگ دسترسی الکترونیکی مردم به منابع و خدمات سلامت
9-۲) قانونمند کردن خدمات پزشکی از راه دور در کشور
10-۲) ارائه حمایت های مالی- تجهیزاتی از بخش خصوصی که خدمات پزشکی از راه دور استاندارد ارائه می کنند.
11-۲) تدوین قوانین و مقررات تأسیس اداره پیش خوان سلامت الکترونیک و اولویت گذاری، ارائه منابع و خدمات گام به گام الکترونیکی در حوزه سلامت به مردم
12-۲) طراحی سامانه سنجش میزان توسعه خدمات الکترونیکی سلامت
13-۲) استقرار نظام پایش و ارزیابی عدالت در سلامت در کشور
14-۲) ایجاد بانک اطلاعاتی تعیین کننده های اجتماعی و عدالت در سلامت ایرانیان
هدف ۳: توسعه مدیریت دانش علوم پزشکی و بهداشتی در راستای ارتقای سلامت و حفظ ایمنی افراد جامعه با استفاده از فناوری اطلاعات
اقدامات:
1-۳) طراحی نرم افزارهای آموزشی و سرگرمی رایانه ای با محوریت سلامت در فضای مجازی
2-۳) ایجاد و توسعه رشته های تخصصی در حوزه فناوری های مشترک (نانوتکنولوژی، بیوتکنولوژی، انفورماتیک و علوم شناختی)
3-۳) مدل سازی و شبیهسازی در بانک های ژنتیکی با استفاده از فناوری اطلاعات
4-۳) توسعه آزمایشگاههای مجازی
5-۳) اجرای دوره های آموزشی ویژه در زمینه ارتقای عملکرد- کارکرد در حوزه نرم افزاری مأموریتی
6-۳) طراحی و اجرای مدل مدیریت اشتراک اطلاعات ضمنی سلامت
7-۳) طراحی ابزارهایی جهت استفاده کاربر نهایی در فضای مجازی در راستای توسعه نیازمندی های جدید
8-۳) گسترش شرکت های مادر دانشی
9-۳) توسعه مراکز رشد و پارک های فناوری اطلاعات سلامت به منظور تقویت بخش غیردولتی و شرکت های دانش بنیان
10-۳) تولید و توسعه سیستم های پشتیبان تصمیم گیری بالینی
11-۳) به کارگیری سیستم های شناسایی پیشرفته در حوزه سلامت
12-۳) به کارگیری راهنماهای بالینی در سیستم های بهداشتی، تشخیصی و درمانی
13-۲) ایجاد و توسعه شبکه های علمی تخصصی سلامت (جهت اشتراک دانش و تجربیات متخصصین و دست اندر کاران سلامت)
14-۳) ایجاد، توسعه و هدایت شبکه های اجتماعی عمومی در حوزه سلامت (بیماران، خانواده های بیماران و سایر شهروندان)
هدف ۴– توسعه خدمات الکترونیکی حاکمیتی (پشتیبان) در نظام سلامت
اقدامات
1-۴)توسعه سازمان الکترونیکی/ مجازی
2-۴)توسعه نظام های ثبت و مراقبت ملی
توسعه نظام های مراقبتی سندرمیک مبتنی بر فناوری اطلاعات
4-۴)توسعه ثبت عوامل تعیین کننده یا تهدیدکننده سلامت
5-۴)ترسیم نقشه جغرافیایی تعیین کننده ها و تهدیدکنندگان سلامت به طور پیوسته
6-۴)توسعه سامانه های هشدار سریع و تصمیم یار
7-۴)توسعه آموزش از راه دور – محتواها و دوره های الکترونیکی
8-۴)توسعه بیمه الکترونیکی در تعامل با سپاس
9-۴)توسعه زیرساخت اطلاعاتی مدیریت بحران
10-۴)توسعه سامانه ملی پایش غذا
11-۴)توسعه سامانه جامع اطلاعات دارویی
12-۴)توسعه نظام های اطلاعاتی ارزشیابی و سنجش کیفیت عملکرد در حوزه سلامت (پرداخت مبتنی بر کیفیت عملکرد)
13-۴)ارزیابی فناوری های اطلاعات سلامت
14-۴)توسعه نظام اطلاعاتی هدفمند سازی یارانه ها و منابع مالی سلامت
15-۴)برنامه ریزی برای قرار گرفتن پایگاههای اطلاع رسانی دانشگاههای علوم پزشکی توانمند کشور در رتبه بندی مناسب جهانی (وب سنجی)
16-۴) تسهیل دسترسی به منابع الکترونیکی پژوهشی
17-۴) توسعه شبکه های تحققاتی الکترونیکی
18-۴) توسعه نظام الکترونیکی نظارت و ارزیابی و رتبه بندی دانشگاههای علوم پزشکی
19-۴) استقرار نظام الکترونیکی یکپارچه پایش و ارزیابی علم و فناوری کشور
20-۴)توسعه سامانه اطلاعاتی داده های مکانی
21-۴) تأمین دسترسی تمامی فعالان نظام سلامت به پایگاه مقالات مورد نیاز ملی و بین المللی (منابع و کتابخانه های الکترونیکی)
22-۴) برقراری ارتباطات الکترونیکی حوزه سلامت با دیگر حوزه ها مانند بیمه، بانکداری، گمرک و غیره
23-۴) ارائه خدمات الکترونیکی و از راه دور به تمامی مجوزهای صادره در نظام سلامت (صدور ژروانه های مطب، ژروانه بهداشتی کسب و کار، مرگ و تولد و غیره) دفترچه ها و کارت های بیمه و استعلام ها)
24-۴) توسعه سامانه یکپارچه ثبت و مدیریت داده های پژوهش در سلامت
25-۴) انتشار میزان شاخص های ملی و سندهای سیاستی مبتنی بر اطلاعات نظام مراقبت (با تأکید بر شواهد بومی)
26-۴) توسعه نظام پالایش و آنالیز داده ها و انتشار اطلاعات سلامت
27-۴) توسعه دانشکده های مجازی
28-۴) ایجاد زیرساخت های لازم برای استقرار برنامه خودمراقبتی مبتنی بر فناوری اطلاعات
29-۴) راه اندازی شبکه ایده پردازی
30-۴) طراحی و استقرار نظام پاسخگویی و بازخورد در کلیه بخش های حوزه سلامت کشور
31-۴) ایجاد بانک اطلاعاتی تعیین کننده های اجتماعی و عدالت در سلامت ایران
32-۴) راه اندازی سازوکار (نظام) جمع آوری اطلاعات محله محور
خروجی کارگروه تعیین کننده های اجتماعی سلامت
موضوعات کلیدی:
محیط زیست
مدیریت و کاهش خطر بلایا و فوریت ها
پیشگیری از صدمات
سلامت در همه سیاست ها
همکاریهای بین بخشی
مشارکت مردم و توانمندسازی جامعه
ارائه خدمات سلامت اجتماعی
هدف ۱: استقرار نظام پایش و ارزیابی عدالت در سلامت در کشور
اقدامات:
1-۱) ایجاد بانک اطلاعاتی تعیین کننده های اجتماعی سلامت و عدالت در سلامت ایران با همکاری بخش های متولی و با قابلیت استفاده و به روز شدن توسط کلیه بخش های مرتبط
2-۱)راه اندازی سازوکار (نظام) جمع آوری اطلاعات محله محور
3-۱)راه اندازی بانک اطلاعات SDH در کلیه استانداری ها (بانک اطلاعات روزآمد)
4-۱)ایجاد مرکز تحلیل اطلاعات SDH و عدالت در سلامت و ارائه پسخوراند به دست اندرکاران
5-۱)بازنگری نظام اطلاعاتی تعیین کننده های اجتماعی سلامت به منظور ادغام شاخص های بیشتر
6-۱) طراحی سامانه و فرایند انتشار اطلاعات
7-۱) ایجاد بانک اطلاعاتی پیرامون مطالعات انجام شده در کشور در خصوص SDH به منظور جمع آوری شواهد
8-۱) طراحی و اجرای مطالعات وسیع و عمیق در خصوص شناخت سازوکارهای ایجاد بی عدالتی در هر پیامد سلامتی
9-۱) ایجاد نظام نظارت و پایش مستمر بر دقت و صحت داده های ثبت شده و نتایج
10-۱) ایجاد ساختار در نظام مدیریت شبکه سلامت برای امر پایش و نظارت
11-۱) ایجاد نظام دیدبانی سلامت در استانداری ها و نهاد ریاست جمهوری
12-۱) تدوین سند سیاستی بین بخشی
13-۱) بازنگری سیستم اطلاعات سلامت به منظور ادغام نیازمندی های اطلاعاتی مرتبط
هدف ۲: اصلاح نظام مراقبت های اولیه سلامت براساس رویکرد تعیین کننده های اجتماعی سلامت
1-۲) بازنگری وظایف و ساختار PHC براساس رویکرد عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
2-۲) انجام مداخله پایلوت و ارزیابی نتایج
3-۲) طراحی بسته خدمات و فرآیندها براساس رویکرد عوامل اجتماعی تعیین کننده سلامت
4-۲) انجام ارزیابی میزان عدالت در ارائه خدمات PHC در کشور
5-۲) طراحی و اجرای بازاریابی اجتماعی رفتارهای سالم
6-۲)طراحی و اجرای طرح حمایتی پوشش بیمه همگانی به ویژه برای اقشار محروم و کم درآمد
7-۲) آموزش و توانمندسازی
هدف ۳– ترویج لحاظ کردن SDH در کلیه سیاست ها
1-۳) طراحی سازوکار ارزیابی اثرات سیاست ها، قوانین و برنامه ها بر سلامت با تمرکز بر عدالت در سلامت
2-۳) تدوین سند ملی و بخشی سیاست های تعیین کننده اجتماعی سلامت در ایران
3-۳) طراحی و به کارگیری پیوست سلامت برای تمام پروژه ها در سطوح مختلف ملی، استانی و پایین تر
4-۳)طراحی به کارگیری پیوست سلامت برای سیاست های سطوح مختلف ملی، استانی و پایین تر
5-۳) آموزش و توانمندسازی جهت به کارگیری پیوست سلامت
خروجی کارگروه امنیت غذا و تغذیه
موضوعات کلیدی:
اصلاح الگوی تغذیه ای سالم جامعه
غذای سالم ایمن
سبد غذایی مطلوب و در دسترس
سواد تغذیه ای
هدف کلان ۱: کاهش ناامنی غذا و تغذیه در کشور
هدف کلان کمی ۱-۱: افزایش درصد خانوارهای دارای امنیت غذایی در کشور به بیش از ۹۰ درصد تا سال ۱۴۰۴
هدف راهبردی ۱-۱-۱: کاهش درصد خانوارها با عدم دسترسی اقتصادی به سبد غذایی مطلوب در هر یک از استانهای کشور به کمتر از ۱۰ درصد
اقدامات:
۱-مبارزه با فقر و توانمندسازی در جهت مدیریت صحیح منابع خانوار
1-۱)ساماندهی و هدفمندسازی تسهیلات اشغال زایی با تأکید بر سه دهک اول درآمدی به ویژه زنان
2-۱)بکارگیری سازمان های غیردولتی (خصوصی و مردم نهاد) جهت اجرای برنامه های کاهش فقر و توانمندسازی
3-۱) اجرای برنامه های حمایتی خانوارهای نیازمند به منظور افزایش دسترسی مستقیم به مواد غذایی سالم و مغذی
4-۱) اجرای پروژه های توانمندسازی محلی و منطقه ای به منظور شکوفایی قابلیت ها و الگوسازی مدل جدید توسعه و امنیت غذایی
5-۱) برنامه استفاده از ظرفیت شبکه تعاونی های روستایی کشور در آموزش های تغذیه، بهداشت مواد غذایی و عرضه غذای سالم
6-۱) ایجاد تعاونی های بازاریابی و فروش محصولات کشاورزی به منظور حذف واسطه ها
7-۱) تقویت دبیرخانه شورای عالی سلامت و امنیت غذایی و انتخاب متخصصین باتجربه برای هدایت برنامه های مرتبط با تغذیه و سلامت و ایجاد اتاق فکر با حضور کلیه دست اندرکاران اجرایی در سطح کلان و وزارتخانه های مرتبط مانند جهاد کشاورزی و بازرگانی، سازمانهایی نظیر حمایت از مصرف کننده، متولیان تنظیم بازار، سازمان دامپزشکی، اداره غذا و دارو، صدا و سیما و … که برای غذا و تغذیه تصمیم سازی می کنند.
8-۱) تدوین و به روز نمودن مأموریت ها، اهداف و راهبردهای شورای عالی سلامت و امنیت غذایی
۲- تقویت جایگاه زنان در مدیریت منابع اقتصادی خانوار
1-۲) گسترش سوادآموزی و آموزش دختران و زنان
2-۲) اشتغال زایی برای زنان
3-۲) تقویت جایگاه تصمیم گیری زنان در خانواده
4-۲) تقویت پروژه های CBI (با تأکید بر توانمندسازی زنان)
۳- نظارت و کنترل قیمت ها با تأکید بر مواد غذایی
1-۳) بازنگری سیاست ها و فرآیندهای تنظیم بازار در جهت هماهنگی با سیاست های امنیت غذا و تغذیه
2-۳) ایجاد سیستم پایش و نظارت و تثبیت قیمت مواد غذایی اساسی
3-۳) هدفمند کردن یارانه های تولید و به کارگیری و اصلاح ابزارهای قیمتی به منظور کاهش هزینه تولید و قیمت محصولات غذایی
۴- حمایت از تولیدکنندگان مواد غذایی
توسعه و تجهیز امکانات تولید محصولات غذایی در قطب های تولید و عرضه با توجه به سیاست های غذا و تغذیه ای کشور
حمایت از توسعه کشاورزی صنعتی
توسعه و تدوین برنامه جامع کاهش ضایعات مواد غذایی از تولید تا مصرف
4-۴) حمایت از توسعه مراکز خدمات در بخش کشاورزی و صنایع غذایی به ویژه از نظر توسعه بازار و فناوری
5-۴)پشتیبانی از تأمین کافی و به موقع نهاده های کشاورزی
6-۴)افزودن مواد آلی به ترکیبات خاک شامل کمپوست ها براساس استانداردهای بهداشتی
هدف راهبری ۲-۱-۱: ارتقای ایمنی غذا و دسترسی به غذای سالم به میزان حداقل ۳۰ درصد
اقدامات:
۱- تدوین، تصویب و اجرای برنامه ملی ایمنی غذا از مزرعه تا سفره با همکاری دستگاههای اجرایی
سازماندهی مجدد سیستم نظارت بر مراکز تهیه، تولید، نگهداری، توزیع و حمل و نقل غذا
2-۱) ساماندهی حمل و نقل بهداشتی مواد غذایی از تولید تا مصرف
3-۱) پیاده سازی سیستم بهبود کیفیت، HACCP در واحدهای عرضه و توزیع مواد غذایی
4-۱) گسترش و بهسازی مراکز نگهداری و ذخیره سازی مواد غذایی (سیلو، انبار، سردخانه)
5-۱) ارتقای کیفیت استانداردهای ملی مواد غذایی بر مبنای استانداردهای بین المللی نظیر کدکس و ایزو
6-۱) بازنگری و تقویت نظارت بر اجرای قوانین و استانداردهای ملی بسته بندی مواد غذایی و ظروف یکبار مصرف
7-۱) ایجاد سیستم و تقویت اجرای نظارت و کنترل قوی بر واردات موارد غذایی و مواد اولیه مورد استفاده در صنایع غذایی (سیستم بارکد)
توسعه و بهبود سیلوهای نگهداری غذای دام
9-۱) ایجاد و تقویت سیستم خوداظهاری جهت نظارت بر مراکز عرضه موادغذایی
10-۱) ارتقای کنترل و ارزیابی آلودگی های غذایی اعم از زیستی و شیمیایی در سطح کشور
11-۱) شناسنامه دار کردن باغ ها و مزارع و دامداری ها و دامپروری های و دریاچه های پرورش ماهی (محصولات کشاورزی)
۲- سیاست های تشویقی در نوآوری و بهینه سازی صنایع غذایی و سرمایه گذاری در تحقیقات بخش کشاورزی
1-۲) حمایت از پروژه های اصلاح فناوری و روش های فرآوری به ویژه در صنایع روغن
2-۲) تقویت ساز و کارهای مناسب تشویقی و حمایتی جهت تولید غذاهای ارگانیک
۳-استفاده از رویکردهای ادغام یافته در دفع آفات و حاصل خیز کردن خاک در کشاورزی
1-۳) برنامه استفاده از ظرفیت بخش ترویج وزارت جهاد کشاورزی در تولید مواد غذایی سالم
2-۳) ترویج و تشویق روش های بیولوژیک برای دفع آفات نباتی به جای استفاده از سموم
3-۳) تقویت اجرای قانون عدم آبیاری مزارع با فاضلاب خام
هدف کلان کمی ۲-۱: افزایش درصد خانوارهای برخوردار از امنیت تغذیه ای به بالاتر از ۷۰درصد
هدف راهبردی ۱-۲-۱: کاهش شیوع کمبود ریزمغذی ها به میزان ۷۰ درصد وضع موجود
اقدامات:
۱- غنی سازی و بازیابی غلات به صورت اجباری
1-۱) غنی سازی خاک کشاورزی با ریزمغذی ها
2-۱) بازیابی غلات در مرحله سبوس گیری
3-۱) مصرف کودهای میکرو برای تقویت ریزمغذی های خاک
4-۱) کنترل کیفیت محصولات غذایی غنی شده
۲- غنی سازی مواد غذایی خاص با ریزمغذی ها
1-۲) توسعه روش های زیست فناوری در تولید مواد غذایی
۳- افزایش دسترسی دهک های پایین درآمدی به مواد غذایی حاوی ریزمغذی ها
1-۳) مغذی سازی مواد غذایی عمده با افزایش دسترسی گروههای آسیب پذیر تغذیه ای
2-۳) توزیع کالا برگ های غذایی برای مواد غذایی غنی از ریزمغذی ها و با کشش درآمدی بالا برای خانوارهای آسیب پذیر.
3-۳) توسعه و گسترش بخش خصوصی دست اندرکار با هدف تسهیل دسترسی فیزیکی به میوه و سبزی در مناطق شهری و روستایی
4-۳) تدوین برنامه جامع برای کاهش ضایعات مواد غذایی
5-۳) استفاده از فناوری مناسب در بسته بندی مواد غذایی
6-۳) هدفمندسازی یارانه های غذایی در جهت تأمین ریزمغذی ها (سبزی، میوه، گوشت، شیر و لبنیات) در اقشار کم درآمد (دهک ۱ تا۳).
۴- بهبود دسترسی به مراقبت های تغذیه ای و بهداشتی مناسب در سطوح مختلف پیشگیری برای گروههای آسیب پذیر
1-۴)ارتقای برنامه های مکمل یاری گروههای آسیب پذیر با تولید مکمل هایی کم هزینه تر و با قابلیت پذیرش بهتر (اسپرینکل، فودلت)
2-۴)تدوین برنامه جامع مراقبت تغذیه ای خانواده در سطح ملی، منطقه ای و محلی
3-۴)استقرار نظام ارجاع و پزشک خانواده در کل کشور
4-۴)تدوین سازوکارهای حمایت از برنامه های نوآورانه در زمینه ترویج تغذیه با شیر مادر و تغذیه تکمیلی مناسب
5-۴)گسترش بهسازی محیط (آب و فاضلاب و زباله) با تأکید بر مناطق محروم
6-۴)مدیریت صحیح بازیافت زباله و آموزش آن در جامعه
7-۴)گسترش برنامه عدالت در سلامت
8-۴)گسترش آموزش همگانی به ویژه دختران و زنان و تقویت جایگاه زنان در خانواده
9-۴) برنامه حمایت طلبی برای کاهش میزان مواجهه با آلاینده های حاوی سرب در محیط
هدف راهبردی ۲-۲-۱: کاهش درصد شیوع سوء تغذیه انرژی- پروتیین به میزان ۵۰درصد وضع موجود
۱– بهبود دسترسی به مراقبت های تغذیه ای و بهداشتی مناسب در سطح مختلف پیشگیری و درمانی برای گروههای آسیب پذیر.
1-۱) تقویت جایگاه مشاور تغذیه در نظام ارائه خدمات
ادغام خدمات مشاوره تغذیه ای در مراکز بهداشتی- درمانی (تیم سلامت)
ارائه مراقبت های تغذیه ای با کیفیت بالا به بیماران بستری در سطوح بالینی
گسترش خدمات مشاوره ای تغذیه ای از راه دور
گسترش مراقبت های اولیه بهداشتی
2-۱) ساماندهی تغذیه در مهدکودک ها، مدارس و مراکز آموزشی و مراکز نگهداری سالمندان
3-۱) تدوین پروتکل ها و استانداردهای تغذیه در سطح ملی
4-۱) ارتقای دسترسی حاشیه نشین ها به خدمات تغذیه ای استاندارد از طریق شبکه های بهداشتی-درمانی کشور
۲-گذر تدریجی و تغییردسترسی به مراقبت های اولیه از خانه بهداشت به خانواده
1-۲) تقویت جایگاه زنان در خانواده
۳-اجرای برنامه های حمایت تغذیه ای و توانمندسازی خانوارهای نیازمند
1-۳)تدوین برنامه غذا برای کار با بهره گیری از ظرفیت های خیرین و مراکز خیریه
2-۳)کانالیزه کردن امکانات و منابع خیریه ها به فعالیت های اجتماعی هدفمند در جهت تحصیل و اشتغال اعضای خانوارهای نیازمند
3-۳)ارتقای وضعیت تغذیه رایگان در مدارس و استفاده از مواد غذایی مغذی شده (از جمله مغزدانه ها، میوه ها و سبزی ها) و منع فروش و یا ارائه مواد غذایی کم ارزش در بوفه های مدارس
4-۳) هدفمندسازی یارانه های غذایی
هدف کلان ۲: ارتقای سلامت تغذیه ای جامعه
هدف کلان کمی ۱-۲: کاهش میزان عوامل خطر تغذیه ای بیماری های مزمن به میزان ۵۰ درصد وضع موجود تا سال ۱۴۰۴
اقدامات:
۱-تعادل مصرف انرژی
1-۱) گسترش استفاده از سبدغذایی مطلوب و راهنماهای غذایی کشور
2-۱) گسترش فضاهای ورزشی به خصوص برای دختران و بانوان
3-۱) توسعه تسهیلات ورزشی در محل کار
۲- تقویت مراقبت های تغذیه ای دوران جنینی و دو سال اول زندگی
1-۲)توسعه و تقویت برنامه ترویج تغذیه با شیرمادر
2-۲)کاهش ساعت کاری مادران باردار شاغل
3-۲)افزایش مرخصی زایمانی تا یکسال برای مادران
4-۲)قانون مرخصی همسران به مدت ۲ ماه پس از زایمان مادر برای حمایت از مادر و شیرخوار
5-۲)تولید غذاهای کمکی غنی شده بر پایه غذاهای بومی
6-۲) توسعه کیفیت مراقبت های بهداشتی و تغذیه ای در شبکه های بهداشتی درمانی کشور
۳- مقابله با عوامل مختل کننده سیستم متابولیسم و اندوکرین
1-۳) جایگزین کردن رنگ های طبیعی به جای رنگ های مصنوعی
۴-گسترش تنوع محصولات غذایی کم چرب و کم کالری
1-۴)تولید محصولات غذایی رژیمی برای گروههای خاص جامعه
2-۴)کاهش میزان قند، چربی و نمک در فرآورده های غذایی
۵-تصویب قوانین و مقررات بازدارنده
2-۵)ارتقای کیفیت تولید و عرضه فست فودها و غذاهای آماده
3-۵)تدوین، تصویب و اجرای افزایش مالیات برای کلیه غذاهای کاهنده سلامت و اختصاص درآمد حاصله برای یارانه به گروههای آسیب پذیر در تأمین غذاهای سالم
4-۵)تقویت برنامه نظارت بر عرضه مواد غذایی در اماکن آموزشی، اداری و در اماکن و مراسم مذهبی
۶-تشویق تولیدکنندگان جهت تولید مواد غذایی سالم ساز
1-۶)بهبود کیفیت روغن های مصرفی و به حداقل رساندن میزان اسیدهای چرب اشباع و ترانس در آنها
2-۶)حمایت و جلب همکاری صنایع غذایی برای تولید غذاهای کم قند و بدون قند، کم نمک و کم چربی یا بدون چربی و غذاهای پرفیبر و نوشابه های سالم
3-۶)حمایت از تولید غذاهای فراسودمند
4-۶)دستیابی به تکنولوژی های نوین در صنایع غذایی تولیدکننده اسنک ها و تنقلات سالم
هدف کلان کمی ۲-۲: افزایش رفتارهای سالم تغذیه ای تا ۷۰درصد وضع موجود در سال ۱۴۰۴
اقدامات:
۱-توسعه برنامه های تغییر رفتار تغذیه ای
1-۱)آموزش استفاده از برچسب های تغذیه ای کالاهای غذایی
2-۱)تدوین و اجرای برنامه های توانمندسازی محلی و منطقه ای در زمینه رفتارهای سالم تغذیه ای
3-۱) مطالعه در زمینه شناخت باورها و رفتارهای غذایی هر منطقه
۲-آموزش همگانی ارتقای فرهنگ و سواد تغذیه ای در جامعه به ویژه زنان
1-۲)برنامه ریزی آموزشی و اجرایی جهت ارائه خدمت هدفمند به جامعه توسط کارشناسان تغذیه در تیم سلامت
2-۲)ارائه مشاوره های تغذیه ای با بهره گیری از فناوری های جدید ارتباطی
3-۲)ساماندهی آموزش تغذیه و شیوه زندگی سالم در مقاطع تحصیلی آموزش و پرورش و آموزش عالی و تعیین حداقل دانش آموز انتظار به تفکیک هر یک از مقاطع تحصیلی
4-۲)ایجاد مهارت های تغذیه ای در دختران در مقاطع بالای تحصیلی به منظور اصلاح الگوی مصرف خانواده
۳-توسعه سیاست های اجرایی حمایتی در جهت تسهیل رفتارهای سالم و ممانعت از رفتارهای مخاطره آمیز تغذیه ای
1-۳)بومی سازی سبد غذایی مطلوب
2-۳)آموزش همگانی براساس سبد غذایی محلی
3-۳)مطالعه و شناسایی غذاهای سنتی و تعیین ارزش تغذیه ای آنها به منظور ترویج غذاهای سنتی سالم در منطقه
خروجی کارگروه مدیریت منابع انسانی
موضوعات کلیدی:
1- فرار مغزها (خروج از سیستم دولتی، خروج از کشور)
2- کمیت و کیفیت سطوح مختلف نیروی انسانی لازم برای سلامت
3- تربیت نیروی انسانی کارآمد و پاسخگو
4- حفظ و نگهداشت (عوامل نارضایتی، عوامل رضایتمندی)
5- تضاد منافع
هدف ۱: تأمین، تربیت و کاربست نیروی انسانی شایسته برای پاسخگویی به نیازهای نظام سلامت
اقدامات:
۱-۱) تحول در نظام آموزش بخش سلامت و تربیت نیروی کارآمد، شایسته و اثربخش در کلیه سطوح ارائه دهنده خدمات
تشکیل کمیته تحول نظام آموزشی با مشارکت معاونت آموزشی، اداره کل منابع انسانی و بخش ارائه خدمات جهت تدوین سناریوهای مختلف برای تعیین نیازهای بخش سلامت
به روزرسانی طرح درس های آموزشی، مبتنی بر شایستگی ها و متناسب با نیازهای بخش سلامت
باز تعریف رشته های تحصیلی مورد نیاز براساس نیازهای نظام سلامت (تعیین رشته های مازاد و برنامه ریزی برای ایجاد رشته های جدید متناسب با نیازهای سلامت در افق ۱۴۰۴)
تلفیق آموزش با تربیت، پژوهش و مهارت در تولید علم
۲-۱) برآورد عرضه نیروی انسانی بخش سلامت در مناطق مختلف جغرافیایی به تفکیک رشته تحصیلی
برآورد وضعیت موجود عرضه نیروی انسانی
پیش بینی عرضه نیروی انسانی مورد نیاز به تفکیک رشته های مورد نیاز در مناطق مختلف جغرافیایی
۳-۱) تدوین سند راهکارهای جلب مشارکت سازمان های جهانی جهت بهره گیری از تجارب موفق آنها در حوزه آموزش، نوسازی و توانمندسازی نیروی انسانی (نظام یادگیرنده سلامت)
۴-۱) تدوین سیاست های ملی برای تأمین منابع انسانی سلامت
۵-۱) تدوین سندی جهت تقویت مشارکت بخش غیردولتی در بخش آموزش با توجه به اصل ۴۴ قانون اساسی
۶-۱) طراحی و استقرار چارچوبی برای تکمیل و تقویت نظام اعتباربخشی آموزشی
ارتقای حضور موثر هیئت علمی در دانشگاهها از طریق نظام پایش و پرداخت مبتنی بر توانمندی ها، عملکرد و … (تدوین استانداردهای ارزیابی و پاداش به اعضای هیئت علمی و تشکیل کمیته پایش حضور اساتید
ممیزی فعالیت های تضمین کیفیت تدوین شده
افزایش کیفیت تدریس (به روزرسانی دانش اعضای هیئت علمی متناسب با علوم نوین در حوزه مربوطه (براساس محتوای دروس باز تعریف شده)، تشکیل کمیته تضمین کیفیت آموزش)
۷-۱) ایجاد مرکز پژوهش و برنامه ریزی منابع انسانی نظام سلامت (راه اندازی مرکز تحقیقات منابع انسانی بخش سلامت، به شکل مستقل و یا به صورت یکی از دپارتمانهای موسسه ملی تحقیقات سلامت کشور)
هدف ۲: تنظیم عرضه و تقاضای نیروی انسانی نظام سلامت با هدف ارتقای پاسخگویی، عدالت محوری و کارایی
اقدامات:
۱-۲)برآورد تقاضای نیروی انسانی بخش سلامت در مناطق مختلف جغرافیایی به تفکیک مشاغل
برآورد وضعیت موجود تقاضای نیروی انسانی
پیش بینی تقاضای نیروی انسانی مورد نیاز به تفکیک رشته های مورد نیاز در مناطق مختلف جغرافیایی
برقرار تعادل نسبی میان تعداد و ترکیب نیروهای ارائه دهنده خدمت در سطوح اول، دوم و سوم
تعیین تکلیف مشاغل حساس و چند حرفه ای (بهورزان و …)
تدوین استانداردهای کمی و کیفی نیروی انسانی مورد نیاز در نظام سلامت کشور
تدوین نقشه توزیع عادلانه و مبتنی بر نیاز نیروی انسانی نظام سلامت کشور
۲-۲) متعادل سازی عرضه و تقاضای نیروی انسانی بخش سلامت
۳-۲) بازنگری در مرزهای حرفه ای و ترکیب مهارت های کارکنان بهداشتی و درمانی به منظور دسترسی کلیه اعضای جامعه به خدمات به شیوه ای عادلانه و اثربخش
شفاف سازی حدود مسئولیت ها و اختیارات مشاغل حساس طبق استانداردهای حرفه ای مربوطه در دنیا.
هدف ۳: تصدی ۱۰۰ درصد مشاغل و حرف نظام سلامت توسط نیروی انسانی شایسته
۱-۳) بازنگری مشاغل تعریف شده و طراحی مشاغل جدید، متناسب با نیازهای بخش سلامت در افق ۱۴۰۴
تدوین سناریوهای متفاوت براساس نیازهای شناسایی شده بخش سلامت در افق ۱۴۰۴ با توجه به پیش فرض های پیش رو از جمله خصوصی سازی، ایجاد دولت الکترونیک و …
بازنگری مشاغل بخش سلامت با توجه به نیازها و سناریوهای تعریف شده
۲-۳) طراحی مجدد و استقرار ساختار سازمانی با توجه به نیازهای شناسایی شده در افق ۱۴۰۴
۳-۳)ارزشیابی مبتنی بر شایستگی کلیه مشاغل و حرف نظام سلامت کشور
تعیین ویژگی های شغلی برای مشاغل مختلف، متناسب با نیازهای بخش سلامت
ایجاد پایگاههای داده در خصوص دانش، مهارت و نگرش و شایستگی های شاغلین در کلیه سطوح بخش سلامت به منظور ارزیابی مستمر نیازهای آموزشی
باز تعریف شرایط احراز مشاغل با توجه به شایستگی های تعریف شده
۴-۳)به روز رسانی ساختار نظام سلامت براساس سطح بندی خدمات و مبتنی بر تخمین کمیت و کیفیت نیروی انسانی تربیت شده (خروجی ارزیابی مشاغل) متناسب با نیازهای بخش سلامت
۵-۳)تحول در نظام جذب و به کارگیری موثر نیروی انسانی شایسته، متناسب با نیاز بخش سلامت
طراحی و استقرار مراکز ارزیابی منابع انسانی جهت جذب و به کارگیری نیرو، آموزش، توسعه و ارتقای نیروی انسانی
۶-۳)ایجاد مراکز مستقل ارزیابی و اعتباربخشی نیروی انسانی بخش سلامت
افزایش حضور موثر متخصصین (به ویژه اعضای هیئت علمی) در محل کار (بررسی سالانه نیازها، ضرورت ها و ترجیحات جهت حضور موثر متخصصین، تشکیل کمیته پایش حضور متخصصین، تدوین استانداردهای ارزیابی و پاداش به متخصصین جهت حضور فعال)
بازنگری و تدوین نظام نظارت بر عملکرد حرفه ای پزشکان، متخصصین و شاغلین نظام سلامت به ویژه در بخش خصوصی در سطح ملی و استانی با مشارکت مستقیم انجمن های حرفه ای مربوطه
۷-۳) تدوین نظام های جامع استخدام، آموزش حین خدمت، مسیر ارتقای شغلی، ارزیابی عملکرد، جبران خدمت، حمایت و رفاه، رسیدگی به تخلفات و خروج از خدمت کارکنان غیر هیئت علمی و اعضای هیئت علمی، متناسب با نیازهای بخش سلامت
۸-۳) آموزش و توسعه مداوم حرفه ای نیروی انسانی
بازبینی و استقرار نظام نوین و جامع آموزش (بدو و ضمن خدمت) مبتنی بر شایستگی های مشاغل مختلف و براساس نیازهای بخش سلامت
به روز رسانی توانایی ها و مهارت های کارشناسان بخش های ستادی در جهت تبدیل ستاد به یک مرکز صرفا سیاست گذار
بسترسازی به منظور تبدیل بخش سلامت به یک بخش یادگیرنده از طریق ایجاد فرصت های آموزشی مستمر برای کلیه نیروهای شاغل در بخش
۹-۳) سنجش مسیر بازگشت سرمایه۲ آموزش های ارائه شده به نیروی انسانی
طراحی و استقرار نظامی برای سنجش مستمر بازگشت سرمایه (Return on Investment) آموزش های ارائه شده به نیروی انسانی
۱۰-۳) تهیه سیاست های نحوه تعامل و استفاده از ظرفیت های هیئت امنای دانشگاهها به منظور تحول در نظام های اداری، استخدامی و تشکیلاتی، مالی و معاملاتی، و آموزشی- پژوهشی و تصویب مقررات تسهیل کننده و چابک ساز
۱۱-۳)بازنگری و اصلاح آیین نامه های (اداری، استخدامی و تشکیلاتی) کارکنان غیر هیئت علمی و اعضای هیئت علمی، متناسب با نیازهای بخش سلامت
۱۲-۳)بسترسازی جهت استقرار نظام حاکمیت بالینی در بخش سلامت از طریق تغییر رویکرد سنتی مدیریت منابع انسانی به رویکرد سیستمی و مشارکتی
اتخاذ رویکرد سیستماتیک در فرآیندهای مربوط به استخدام و نگهداشت نیروی انسانی
ارزیابی مستمر شایستگی های مورد نیاز سطوح مختلف نیروی انسانی براساس نیازهای بازار سلامت در افق ۱۴۰۴
هدایت فرهنگ سازمانی به سمت فرهنگ کاری با رویکرد تیم های چند تخصصی
هدف ۴– حداقل میزان رضایت شغلی منابع انسانی شاغل در نظام سلامت ۸۵ درصد باشد.
اقدامات:
۱-۴)تدوین و اجرای سیاست های ارتقای میزان رضایتمندی منابع انسانی سلامت
طراحی و استقرار نظام رفاهی-انگیزشی برای منابع انسانی مختلف در نظام سلامت
شناسایی عوامل بهداشتی و غیربهداشتی دخیل در تأمین و ارتقای میزان رضایت منابع انسانی و تلاش در جهت رسیدن به شرایط مطلوب
۲-۴)طراحی و استقرار نظام مدیریت عملکرد و سیستم پاداش و پرداخت مبتنی بر عملکرد
۳-۴)افزایش میزان ارزش افزوده اقتصادی مشاغل در فعالیت های تحقیقاتی و علوم پایه و رشته های مدیریتی به منظور جذب نیروهای تخصصی
۴-۴)در نظر گرفتن پاداش در سه حیطه کار در مناطق جغرافیایی خاص، ساعات خاص (خارج از زمان اداری) و شرایط خاص
۵-۴)بسط و توسعه عدالت اجتماعی در روابط رسمی و غیررسمی، افقی، عمودی و موازی سازمانی در شبکه ارائه خدمات بهداشتی و درمانی
هدف ۵– حداقل میزان انگیزش و تعهد سازمانی منابع انسانی شاغل در نظام سلامت ۷۵ درصد باشد.
اقدامات:
1-۵)بازبینی و متناسب سازی اختیارات و مسئولیت های تفویض شده به کارشناسان جهت ایجاد انگیزه کافی در انجام وظایف محوله
2-۵)بازبینی نظام ارزیابی عملکرد نیروی انسانی
طراحی و استقرار نظام اثربخش و پویای ارزیابی عملکرد نیروی انسانی متناسب با ماهیت مشاغل مختلف
3-۵)تهیه مسیر ارتقای شغلی کارآمد برای کلیه نیروی انسانی شاغل در نظام سلامت بر پایه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مشاغل
4-۵)تحول در فرهنگ سازمانی و تبدیل آن به فرهنگ پشتیبان تعهد، وفاداری و پایبندی به اصول و ارزش های رفتار حرفه ای
ترویج فرهنگ کار شایسته در بخش سلامت
5-۵)تدوین برنامه ملی ارتقای سلامت نیروی انسانی و کاهش عوامل خطر شغلی نیروی انسانی بخش سلامت
6-۵)تدوین و اجرای برنامه های غنی سازی شغلی/ نظام جانشین پروری
7-۵)تدوین و به کارگیری کدهای رفتاری، اخلاقی و شغلی برای نیروی انسانی
8-۵)فراهم سازی امکان مشاوره برای پیشرفت نیروی انسانی در مسیر شغلی و حرفه ای ترسیم شده
9-۵)ارزیابی سالانه علایق و استعدادهای حرفه ای نیروی انسانی و ابلاغ وظایف براساس آنها
هدف ۶– رساندن میزان رشد بهره وری نیروی انسانی بخش سلامت به حداقل ۳ درصد در سال
اقدامات:
1-۶)طراحی نظام بهره وری نیروی انسانی مختص نظام سلامت
2-۶)ایجاد مرکز سنجش بهره وری نیروی انسانی بخش سلامت
هدف ۷– افزایش نرخ ماندگاری نیروی انسانی متخصص (اشتغال به کار تمام وقت) در بخش دولتی سلامت به میزان ۹۰ درصد
اقدامات:
1-۷)بهبود وضعیت نگهداشت نیروی انسانی متخصص و مورد نیاز در بخش سلامت
افزایش امکان اشتغال نیروی انسانی در حرفه مرتبط با تحصیل
افزایش میزان برخورداری نیروی انسانی متخصص از تسهیلات اقتصادی، رفاهی و …
2-۷)طراحی و استقرار نظامی جهت افزایش منزلت نیروی کار
افزایش سهم نیروی انسانی از ارزش افزوده نظام سلامت
هدف ۸– کاهش نرخ مهاجرت دانش آموختگان علوم پزشکی (نخبگان، متخصصان، مدیران و کارشناسان) از کشور به میزان ۸۵ درصد
اقدامات:
1-۸)راه اندازی شبکه ایده پردازی
2-۸)تهیه و اجرای سیاست های افزایش میزان ارزش افزوده اقتصادی مشاغل در فعالیت های تحقیقاتی و علوم پایه و رشته های مدیریتی به منظور جذب نیروهای تخصصی
3-۸) فراهم سازی بستر مناسب جهت جذب و بازگرداندن نیروی انسانی از خارج از کشور
ایجاد زیرساخت های لازم برای تحقیق و تولید فناوری
هدف ۹– تبادل نیروی انسانی مورد نیاز در بازار سلامت منطقه چشم انداز
اقدامات:
1-۹)تدوین و اجرای سیاست های تشویقی کاربست تحقیقات معتبر بومی و بین المللی منابع انسانی سلامت
هدف ۱۰– کاهش شاخص سوء استفاده مالی (فساد اداری) در کارکنان سلامت به میزان ۵۰ درصد سال پایه تا پایان سال ۱۴۰۴
اقدامات:
1-۱۰)الزام به تمام وقت بودن نیروی انسانی مورد نیاز در یکی از بخش های دولتی یا غیردولتی
2-۱۰)تدوین و استقرار سند سیاست تشویق رقابت و حذف انحصار در بین ارائه دهندگان نظام سلامت
هدف ۱۱– افزایش عدالت در نظام نگهداشت منابع انسانی نظام سلامت
اقدامات:
1-۱۱)منطقی نمودن نسبت پرداخت ها بین بخش ها (دولتی و غیردولتی)
2-۱۱)منطقی نمودن نسبت پرداخت ها بین سطوح مختلف شغلی
هدف ۱۲– پایش حصول اهداف
اقدامات:
1-۱۲)یکپارچگی تولیت منابع انسانی نظام سلامت
تشکیل کمیته یا ستاد تولیت منابع انسانی بخش سلامت، مشتمل بر نمایندگان معاونت توسعه مدیریت و منابع (مدیر کل منابع انسانی و رییس مرکز توسعه مدیریت و تحول اداری)، معاونت بهداشتی، معاونت درمان، معاونت آموزشی و شورای سیاستگذاری وزارت بهداشت (معاونت پژوهشی و مرکز آمار و فناوری اطلاعات)
شبکه سازی بین کمیته تولیت با دانشگاههای علوم پزشکی و سایر ذی نفعان
2-۱۲)توسعه نظام مراقبت و دیدبانی منابع انسانی
دیدبانی منابع انسانی در بخش دیدبانی کل نظام سلامت کشور
ایجاد سیستم جامع اطلاعات منابع انسانی برای بخش سلامت کشور
3-۱۲)الزام کلیه اسناد سیاستی نظام سلامت به داشتن پیوست منابع انسانی
تدوین استانداردهای پیوست منابع انسانی برای سیاست های نظام سلامت
خروجی کارگروه توانمندسازی جامعه
موضوعات کلیدی:
1-مشارکت مردمی در سلامت
2-سواد سلامت
3-سود تغذیه
4-مهارتهای زندگی
5-توجه به سلامت حاشیه نشین ها و آسیب پذیرها
اهداف راهبردی مشارکت مردم و سواد سلامت در افق ۱۴۰۴
۱-حداقل ۵۰درصد از گروههای جمعیتی تحت پوشش مراکز سلامت شهری و روستایی از مهارتهای لازم برای کارگروهی درنهادهای مرتبط با سلامت برخوردار باشند و به عنوان عضو فعال در این نهادها مشارکت داشته باشند. اهم این گروه ها عبارتند از:
نوجوانان و جوانان پسر و دختر (۲۴-۱۰ سال)
میانسالان زن و مرد (۶۴-۲۵ سال)
سالمندان زن و مرد (۶۵ سالگی به بالا)
۲-حداقل ۷۵ درصد افراد جامعه یا ولی آنها از حداقل سواد سلامت متناسب با نیاز فرد برخوردار باشند (دسترسی، درک، تجزیه و تحلیل اطلاعات و خدمات و تصمیم گیری درست در مورد سلامت خود، خانواده و جامعه)
۳-۱۰۰درصد افراد جامعه، نهادها و سازمان های سلامت محلی حداقل در یکی از محورهای زیر فعال باشند.
فرایند حل مشکل سلامت در جامعه شامل، نیازسنجی، تعیین اولویت، تدوین مداخله، اقدام و ارزشیابی
آموزش موضوعات سلامت به جامعه به خصوص گروههای آسیب پذیر
تدوین و ترویج سیاست ها و برنامه های ارتقای سلامت و عدالت در سلامت از طریق وسایل ارتباط جمعی و گفتگو با سیاستمداران، برنامه ریزان و مدیران نظام سلامت
تشویق نیکوکاران برای تأمین منابع مالی نظام سلامت
۴– حداقل ۸۰ درصد مطالبات مردم در زمینه سلامت با نیازهای واقعی تطابق داشته باشد.
۵– حداقل ۵۰درصد مشارکت خیرین سلامت در راستای ارتقای سلامت، پیشگیری و غربالگری بیماریهای شایع در جامع باشد.
۶– حداقل ۹۰ درصد افراد جامعه از حضور خود با نمایندگان آنها در عرصه سلامت احساس رضایت نمایند.
سطح ملی
1-انتصاب نمایندگان مردم در گروههای مختلف شغلی، قومی، سنی و جنسی در کلیه شوراهای تصمیم گیری از سطح ستادی تا شهرستان ومحلات
2-تقویت توانمندسازی جامعه و ارتقای سلامت در محیط های کار و سایر اجتماعات از قبیل مدارس، سربازخانه ها، مساجد و …
تدوین و اجرای «برنامه های جلب حمایت» برای تغییر در مقررات و قوانین با هدف ارتقای مشارکت مردم
توانمندسازی شوراهای اسلامی شهر و روستا در مشارکت شبکه ای مردم برای توسعه
ایجاد شوراهای مردمی مشارکت در سلامت محلات و مناطق شهری
تدوین و استقرار برنامه بازاریابی اجتماعی در مورد «ارزش کار داوطلبانه و مشارکت» برای مردم
طراحی و اجرای برنامه های جلب حمایت ساختارهای قدرت در جامعه از جمله مسئولان قوای سه گانه و مدیران سطواح میانی برای گنجاندن عملی مفاهیم مشارکت مردم در کلیه عرصه ها
تقویت همکاری های بین بخشی
توانمندسازی افراد کلیدی و مرجع در جوامع محلی
10-طراحی و اجرای برنامه های جلب حمایت ساختارهای قدرت در جامعه از جمله مسئولان قوای سه گانه و مدیران سطوح میانی برای گنجاندن عملی مفاهیم مشارکت مردم در کلیه عرصه ها
11-نهادینه کردن «ساختار مشارکت مردم و همکاری بین بخش» در کلیه سازمانهای دولتی
12-طراحی و استقرار سازوکار مناسب به منظور تسهیل مشارکت مردم در رفع نیازهای گروههای آسیب پذیر جامعه
13-تدوین سازوکار هدایت مسئولیت اجتماعی «شرکتها» در ارتقای سلامت جامعه
14-ترویج الگوهای موفق توانمندسازی اجتماع-محور برای مردم و مجریان
15-تهیه، تولید و انتشار برنامه های ترویجی پایدار برای ارتقای مشارکت و سواد سلامت از طریق رسانه های جمعی
16-طراحی و استقرار نظام پاسخگویی و بازخورد در کلیه بخش های دولتی ،خصوصی و غیردولتی
17-تهیه و به روزرسانی بانکهای اطلاعاتی از توانایی های مردمی و میانجیان مشارکت مردمی
18-اولویت دادن به پروژه های اعتمادسازی در تخصیص اعتبارات در کلیه دستگاهها
19-توانمندسازی سیاستگذاران، برنامه ریزان، مدیران و ارائه کنندگان خدمات
20-تقویت ارتباطات منطقه ای و بین المللی در زمینه تبادل تجارب و شبکه سازی
21-طراحی وتوسعه و به روزآمدی شاخص ها و استانداردها و معیارهای مناسب به منظور سنجش سطح توانمندی مردم و سواد سلامت
22-تقویت تمرکززدایی و دادن اختیار و مسئولیت به واحدهای محیطی به منظور تسهیل در امر توانمندسازی جامعه
23-توسعه برنامه ها و پژوهش های مبتنی بر مشارکت جامعه
24-ارزیابی و استانداردسازی رسانه ها در ارتباط با مباحث سواد سلامت و مشارکت مردم
25-ایجاد انجمن های علمی و مرتبط با مشارکت مردم و سواد سلامت
اقدامات اساسی برای دستیابی به اهداف راهبردی مشارکت مردم و سواد سلامت در افق ۱۴۰۴ سطح بخشی (وزارت بهداشت)
تدوین و استقرار نقشه مهندسی فرهنگ سلامت کشور با مشارکت دستگاهها
تعیین سهم و نقش دستگاهها (همکاری بین بخشی) در ارتقای سواد سلامت و مشارکت مردم در سلامت و تصویب آن در شورای عالی سلامت
مشارکت دادن مردم با سازوکارهای مناسب در شورایعالی سلامت و امنیت غذایی کشور و کارگروه های تخصصی سلامت و امنیت غذایی استانها و شهرستانها
طراحی و اجرای برنامه های ارتقای نگرش و آگاهی های عمومی در مورد مزایای مشارکت در برنامه های سلامت برای گروه مخاطب مردم و مسئولین (در رده های سنی، سازمان و …)
آموزش سازمان های مردم نهاد و شوراهای اسلامی شهر و روستا در زمینه ارتقای مشارکت آنان در سلامت
اطلاع رسانی به مردم در خصوص تسهیلات و شیوه های مشارکت در بخش سلامت
تدوین و استقرار سیاست مشارکت بخش خصوصی و صنعت در فرآیند ارتقای مشارکت مردم و سواد سلامت با مشارکت دستگاههای ذیربط
ارزشیابی، اعتبارگذاری و رتبه بندی سازمان های دولتی، غیردولتی و سمن ها در ارتباط با مشارکت مردم و ارتقای سواد سلامت
پایش و ارزیابی مستمر قابلیت کمی و کیفی مشارکت مردم، سواد سلامت و به کارگیری نتایج آن در طراحی الگوهای مناسب فرهنگ و رفتار فردی
ایجاد مراکز رشد و پارک های فناوری مرتبط با ارتقای مشارکت مردم و سواد سلامت آموزش
شبکه سازی نهادهای اجتماع محور به منظور انتقال تجارب
ارتقای کیفیت خدمات بخش سلامت به منظور اعتمادسازی و جلب مردم برای مشارکت
برگزاری جشنواره های مستمر برای معرفی و تقدیر از افراد و نهادهای موفق در جلب مشارکت همه جانبه مردم و سواد سلامت
توانمندسازی گروههای آسیب پذیر جهت جلب مشارکت و ارتقای سواد سلامت آنها
توسعه محیط های حامی سلامت (مساجد، فرهنگسراها، حوزه های علمیه، مدارس، پایگاههای بسیج و …)
شناسایی، احیاء و ترویج هنجارهای موجود در فرهنگ دینی و بومی کشور مرتبط با سلامت (از قبیل زکات، وقف و نذورات و …)
خروجی کارگروه سلامت اجتماعی، روانی و اعتیاد
هدف ۱: ایجاد ساختارهای هماهنگ که در آنها سهم و نقش دستگاهها برای مدیریت آسیب های اجتماعی و ارتقای شاخص های سلامت اجتماعی نهادینه شده است.
اقدامات:
1-۱) ارتقای سطح دانش و نگرش سیاست گذاران و قانون گذاران
2-۱) تدوین پیش نویس لایحه ارتقای سلامت اجتماعی و مدیریت آسیب های اجتماعی هیئت دولت
3-۱) تدوین اسناد سیاست و همکاری بین بخشی پیشگیری از آسیب های اجتماعی و ارتقای سلامت اجتماعی
هدف ۲: در تدوین سیاست ها و برنامه های کلان کشور «پیوست سلامت اجتماعی» نهادینه شود.
اقدامات:
1-۲) تدوین پیش نویس لایه پیوست سلامت اجتماعی در هیئت دولت
هدف ۳: بروز رفتارهای سالم اجتماعی در گروههای مختلف جامعه افزایش یابد.
اقدامات:
1-۳) تهیه اسناد سیاست و همکاری بین بخشی بازاریابی رفتارهای اجتماعی سالم
2-۳) تهیه راهنماها و متون آموزشی مناسب
هدف ۴: مشارکت میانجیان مردم در حوزه سلامت اجتماعی نهادینه شود.
اقدامات:
1-۴)تدوین سند سیاست ارتقای مشارکت عمومی
2-۴)تدوین برنامه و سازماندهی سمن های کشور برای مشارکت در پیشگیری و کاهش آسیب های اجتاعی و ارتقای سلامت اجتماعی
هدف ۵: شاخص سرمایه اجتماعی در روند افزایشی قرار گیرد.
اقدامات:
1-۵)تدوین سند سیاست سرمایه اجتماعی
2-۵)تدوین ابزار و مقیاس های پایش سرمایه اجتماعی و انجام بررسی های ادواری
هدف ۶: شاخص های آسیب های اجتماعی به کمتر از یک سوم وضعیت فعلی تنزل یابد.
اقدامات:
1-۶)ایجاد نظام یکپارچه پایش و مراقبت آسیب های اجتماعی
2-۶)تدوین برنامه ساماندهی سمن های کشور در جهت مشارکت موثر برای پیشگیری و کاهش آسیب های اجتماعی با استفاده از تجارب داخلی و بین المللی
3-۶)ارتقای سیستم های حمایتی گروههای آسیب دیده و در معرض خطر موجود
هدف ۷– شاخص های سلامت معنوی در روندی افزایشی قرار گیرند.
اقدامات:
1-۷)تدوین اسناد همکاری بین بخشی
2-۷)تدوین ابزار و مقیاس های پایش سلامت معنوی و انجام بررسی های ادواری
هدف ۸: ارتقای سلامت روان در افق ۱۴۰۴
کاهش بار اختلالات روانی حداقل به میزان ۵۰ درصد سال پایه تا ۱۴۰۴
سهم و نقش وزارتخانه ها و سازمان های دولتی، استان ها و میانجیان مردم در ارتقای سلامت روان نهادینه شود.
سواد سلامت روان در گروههای جمعیتی کودکان، نوجوانان و جوانان، میانسالان و سالمندان زن و مرد به سه برابر فعلی ارتقاء یابد.
بهره مندی، تداوم و کیفیت مراقبت از بیماران روانی اورژانس و شدید در سطح روستا و شهر به سه برابر فعلی ارتقاء پیدا کند.
اقدامات پیشگیری سطح اول:
1-۸)تشکیل گروه جلب حمایت کننده و مشورت دهنده در وزارت بهداشت برای تأثیرگذاری در تصویب سیاست های عمومی سالم (بطور ویژه سلامت روان)، مداخله مشورتی در مواقع تنش های اجتماعی، تدوین پیوست های سلامت و همکاری در ارتقاء سلامت اجتماعی و معنوی (نقش این گروه درتنظیم سهم و نقش دستگاهها و تفاهم نامه های همکاری مهم است).
2-۸)تعیین سهم و نقش دستگاهها و سازمان های دولتی، بخش خصوصی و غیردولتی (سمن ها و شوراهای اسلامی)در ارتقاء سلامت روان
3-۸)تصویب قانون سلامت روان و پایش استقرار آن
4-۸)تدوین برنامه جامع پیشگیری از خشونت اجتماعی و جلب حمایت برای تصویب و استقرار آن
5-۸)بازطراحی برنامه های سلامت روان در قامت استاندارد «برنامه های سلامت» و شروع اجرای کشوری آنها در شش حیطه اولویت دار، مهارت های زندگی (براساس آموزه های فرهنگ ایرانی و اسلامی)، فرزند پروری و روابط خانوادگی، حمایت روانی اجتماعی در بلایا، پیشگیری از خودکشی و خشونت (کودک آزاری، همسرآزاری و سالمندآزاری) و انگ زدایی
6-۸) تدوین منشور «سلامت روان ایرانیان» حاوی دانش، نگرش و مخهارت های ارتقای سلامت روان فردی و خانوادگی و ترویج آن در مدارس، دانشگاهها، محل های کاری، میانجیان مردمی، رسانه ها و محلات
7-۸)استمرار و تکمیل برنامه ادغام سلامت روان در شبکه های بهداشتی درمانی کشور و سایر برنامه های جاری براساس نتایج حاصل از ارزشیابی ها.
8-۸)طراحی و اجرای برنامه آموزشی ارتقای آگاهی و نگرش سیاست گذاران و مدیران ارشد کشور در زمینه های اولویت دار سلامت روان
9-۸)همکاری در طراحی برنامه های سلامت باروری، سلامت مدارس و تکامل دوران کودکی جهت گنجاندن ملاحظات سلامت روان در این برنامه ها (سلامت باروری، سلامت مدارس و تکامل دوران کودکی مناسب به عنوان سه عامل پیشگیری از بروز بیماریهای روانی)
10-۸)طراحی و استقرار برنامه های ارتقای سلامت روان در محل کار از طریق همکاری با دفاتر مربوطه در وزارت بهداشت و سایر دستگاهها.
اقدامات پیشگیری سطح دوم:
1-۸)طراحی و استقرار راهنماهای پیشگیری، مراقبت و ارجاع بیماران روانی جهت به کارگیری در برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع
2-۸)طراحی و اجرای بسته غربالگری و مراقبت از بیماران روانی در موارد اولویت دار
3-۸)بررسی سلامت روان ساکنان حاشیه شهرها، تعیین اقدامات هزینه اثربخش و استقرار آنها (از جمله ایجاد کلینیک های سیار سلامت روان)
4-۸)طراحی و استقرار راهنماهای مشاوره و مداخله در مواقع بحرانی برای اقدامات اورژانس روانی
5-۸) طراحی و اجرای برنامه های آموزشی ارتقای سواد سلامت روان در کلیه گروههای مراقبت پزشکی (در طرح درس های آموزشی)
6-۸) طراحی و استقرار مراکز توانمندسازی مراقبان سلامت روان در سطح استان
7-۸) طراحی مراکز سلامت روان جامعه نگر و استقرار یا ادغاام آن در نظام شبکه بهداشتی و درمانی و پزشک خانواده
اقدامات پیشگیری سطح سوم:
1-۸) تدوین یا بازنگری بسته حمایتی بیماران روانی و جلب حمایت برای استقرار این بسته در کشور (تلفیق با بسته مراقبت های پس از ترخیص)
2-۸) طراحی و اجرای برنامه های جلب حمایت برای افزایش پوشش بیمه مراقبت از بیماران مزمن روانی
3-۸) اجرای برنامه های جلب حمایت و تشویق بیمارستان ها در اختصاص ۱۰ درصد تخت های بیمارستانی به بخش های سایکوسوماتیک
4-۸) تدوین و ابلاغ شیوه نامه گروههای خودیار ویژه بیماران روانی و طراحی بسته های آموزشی لازم
5-۸) راه اندازی بیمارستان ویژه بزه کاران دچار بیماری های روانپزشکی
6-۸) اعتبار بخشی بیمارستانهای سلامت روان، رتبه بندی آن ها و استقرار نظام نظارت همتایان
7-۸) طراحی و استقرار نظام پایش و نظارت بر عملکرد بخش خصوصی مراقب سلامت روان
هدف ۹– ارتقای پیشگیری، درمان و کاهش آسیب سوء مصرف مواد و الکل در افق ۱۴۰۴
تثبیت/کاهش بار اعتیاد حداقل به میزان ۵۰ درصد سال پایه تا پایان برنامه
سهم و نقش سازمان های دولتی و استانها و میانجیان مردم در تثبیت و کاهش بار بیماری اعتیاد و سوء مصرف الکل نهادینه شود.
مردم در گروههای سنی مختلف از علل ریشه ای، عوامل خطر و پیامدهای اعتیاد و مصرف الکل آگاه شوند.
بهره مندی، تداوم و کیفیت مراقبت از بیماران معتاد و سوء مخصرف کنندگان الکل در سطح روستا و شهر ارتقاء پیدا کند.
اقدامات پیشگیری سطح اول:
1-۹)استقرار بسته های استاندارد «آموزش و ترویج مهارت های زندگی» برای گروههای سنی مختلف و جلب حمایت برای گنجاندن آن در برنامه های رسمی و غیررسمی (با پوشش ۱۰۰ درصد جمعیت تا پایان برنامه از کلیه موقعیت های مهدکودک، مدارس، دانشگاهها، سربازخانه ها، محل های کاری خصوصی و دولتی، مراکز فنی و حرفه ای، اتحادیه ها و سندیکاها، زندانها و …)
2-۹)طراحی و استقرار بسته خدمتی پیشگیری، درمان و کاهش آسیب در حاشیه هشت شهر بزرگ کشور
3-۹)تدوین و استقرار بسته خدمتی برای بیماریابی و درمان اختلالات زمینه ای در کودکی که زمینه ساز سوء مصرف هستند.
4-۹)تدوین و استقرار برنامه عملیاتی ارتقای سواد جامعه در زمینه سوء مصرف مواد و الکل از طریق رسانه
5-۹)تدوین منشور ارتقای سواد جامعه در مورد علل ریشه ای، عوامل خطر و پیامدهای اعتیاد و مصرف الکل و ترویج آن.
6-۹)تدوین بسته خدمتی پیشگیری، درمان و کاهش آسیب سوء مصرف مواد و الکل برای ادغام در شبکه های بهداشتی درمانی کشور و استقرار آن
7-۹)تدوین استانداردها و الزامات پیشگیری از سوء مصرف مواد و ابلاغ به دستگاهها و آموزش آنها (استفاده از مدل های ارتقای همکاری بین بخشی مانند پیام گزاران و …)
8-۹)تدوین بسته خدمتی پیشگیری از اعتیاد و شناسایی افراد در معرض خطر از طریق اقدامات محله محور و استقرار آن با مشارکت شوراهای اسلامی شهر و روستا
9-۹) تدوین برنامه و سازماندهی سمن ها و نام های کشور برای مشارکت در پیشگیری، درمان و کاهش آسیب های ناشی از سوء مصرف مواد و الکل.
10-۹) جلب حمایت همه جانبه ارتقای عملکرد مدیریت آسیب های اجتماعی به ویژه کاهش خشونت های خانگی، طلاق و جرم
11-۹) جلب حمایت برای تدوین سیاست پیشگیری و مدیریت ترک تحصیل دانش آموزان در تمام مقاطع
12-۹) جلب حمایت برای تدوین برنامه جامع تفریحات جامعه و تعیین متولی
13-۹) جلب حمایت از طریق ایجاد ائتلاف برای توسعه و ارتقای سیاست کاهش دسترسی به مواد، افزایش مجازت برای مصرف کننده و توزیع کننده
14-۹) جلب حمایت برای ارتقای سیاست های اشتغال (کاهش بیکاری)، آموزش و حمایت از افراد دارای مشاغل سنگین
15-۹) جلب حمایت برای تدوین و استقرار برنامه جامع ارتقای سرمایه اجتماعی کشور
16-۹) جلب حمایت برای استقرار بهینه برنامه های ارتقای سلامت روان و برنامه کاهش مصرف سیگار
17-۹) جلب حمایت برای تدوین قانونی به منظور ارتقای اختیارات وزارت بهداشت در زمینه مدیریت پیشگیری، درمان و کاهش آسیب.
اقدمات پیشگیری سطح دوم:
1-۹)مطالعه برای تدوین بسته خدمتی پیشگیری، درمان و کاهش آسیب در قالب تیم سلامت برنامه پزشک خانواده و جلب حمایت برای ادغام آن
2-۹)تدوین و استقرار برنامه های بازآموزی برای ارتقای سطح علمی گروه علوم پزشکی در خصوص درمان
3-۹)تدوین و استقرار پروتکل سوءمصرف محرک ها
4-۹)تدوین و استقرار بسته خدمتی برخورد با مادر باردار و شیرده معتاد
5-۹)امکان سنجی برای راه اندازی مراکز اورژانس و اقامت ۱۰ روز تا ۱۲ روزه کوتاه مدت برای درمان و تدوین و تصویب سیاست مرتبط با آن
6-۹)ارزشیابی برنامه های جاری، بازبینی و ارتقای دوره ای پروتکل های درمانی براساس یافته های جدید و مواد جدید مصرفی (توجه به درمان های ریشه ای به جای درمان های تسکینی و زودگذر و با توجه به اقدامات برای گروههای خاص مانند کودکان و زنان)
7-۹) طراحی و استقرار نظام پایش و نظارت مراکز ارائه دهنده خدمات و جلوگیری از فعالیت مراکز غیرمجاز NA و کمپ ها (به ویژه تشویق و آگاه سازی برای اجرای پروتکل)
8-۹)بررسی و ارائه راهکار عملیاتی به منظور افزایش دسترسی به خدمات درمان سوء مصرف مواد و عملیاتی کردن نتایج مطالعه
9-۹)توسعه درمان در واحدهای درمانی بیمارستانی فعلی
10-۹)طراحی و استقرار سیستم مراقبت و دیده بانی از سوء مصرف مواد و الکل
11-۹)تربیت کادر تخصصی مورد نیاز در بخش درمان
12-۹)فراهم کردن دسترسی عادلانه به درمان کیفی و اثربخش با هزینه منطقی
13-۹) تدوین بسته های آموزشی خودمراقبتی مرتبط
اقدامات پیشگیری سطح سوم:
1-۹)کاهش آسیب از طریق برنامه ریزی مناسب، مشارکت در اجرای برنامه مصوب، فرهنگ سازی
2-۹)تعیین داروهای مناسب برای جایگزینی مواد در درمان، تدوین و استقرار بسته حمایت اجتماعی از افراد در حال درمان
3-۹)تدوین بسته خدمتی مشاوره تخصصی بعد از ترک و استقرار آن
4-۹)همسویی برنامه های درمان و کاهش اثرات درمان های متفاوت با یکدیگر
5-۹)ارتقاء وضعیت توانبخشی از طریق: تدوین و استقرار استانداردهای مراکز توانبخشی، بازتوانی بر مبنای رویکردهای علمی، بازسازی مراکز دانشگاهی، توسعه بیمه در توانبخشی، تدوین بسته خدمتی توانبخشی مبتنی بر جامعه و استقرار آن.
خروجی کارگروه علم و فناوری
هدف ۱: پاسخگویی و پوشش کامل نیازهای تحقیقاتی و فناوری نظام سلامت
اقدامات:
1-۱)تعیین و تدوین اولویت های تحقیقاتی نظام سلامت
2-۱)تخصیص حداقل ۵۰ درصد اعتبارات تحقیقاتی به اولویت های نظام سلامت
3-۱)حمایت ترجیحی از ثبت پننت های بین المللی
4-۱)حمایت از انتشار ملی و بین المللی نتایج تحقیقات حوزه سلامت
5-۱) تدوین و اجرای نظام جامع حقوق مالکیت فکری
هدف ۲: دستیابی به جایگاه برتر منطقه در تحقیق، توسعه و تولید فرآورده های سلامت با فناوری بالا (بیو، نانو، منوکلونال، سلول های بنیادی و …) در زمینه پیشگیری، تشخیص و درمان سریع و موثر بیماری های قلب و عروق، سرطان، دیابت، آسم، اعتیاد، افسردگی و بیماری های نرودژنراتیو.
اقدامات:
1-۲) تعیین و تدوین سیاست ها و برنامه های تشویقی حوزه علم و فناوری
2-۲) تقویت زیرساخت های تحقیق، توسعه و تولید در حوزه های با فناوری بالا (آزمایشگاهها و مراکز تحقیقاتی، مراکز رشد، پارک های علم و فناوری)
3-۲) حمایت های دولتی از سرمایه گذاری های خطرپذیر در حوزه های با فناوری بالا
4-۲) توسعه شرکت های دانش بنیان
هدف ۳: افزایش نسبت نیروی داروساز از ۲۰ به ۴۰ نفر در یکصدهزار نفر جمعیت کشور
اقدامات:
1-۳) بازنگری دوره های آموزش داروسازی مبتنی بر سطوح ارائه خدمات
2-۳) اصلاح ظرفیت پذیرش دانشجوی داروسازی مبتنی بر امکانات آموزشی و نیازهای کشور
3-۳) تأسیس و توسعه دانشکده های داروسازی مبتنی بر نیازهای کشور و بهره گیری از ظرفیت های بخش خصوصی
هدف ۴: ایجاد اشتغال در بخش دارو (تولید، توزیع، واردات، ارائه خدمات، آموزش و تحقیقات) به میزان یکصدوشصت هزار نفر (حداقل ۲۵ درصد داروساز)
اقدامات:
1-۴) توسعه ساز و کارهای رقابت و حذف انحصار در صنعت داروسازی
2-۴) تدوین ضوابط و دستورالعمل ملی مبتنی بر استانداردهای بین المللی در حیطه جدید کاری از جمله کارآزمایی بالینی، تحقیق و توسعه و بازرسی دارویی
3-۴) تدوین ضوابط حمایتی برای جلب سرمایه گذاری شرکتهای بین المللی در صنعت دارویی
4-۴) اتخاذ سیاست های توسعه بازار دارویی و اصلاح اقتصاد دارو
5-۴) حذف تصدی گری دولتی و نهادهای عمومی از بنگاههای دارویی (کاهش سهام به کمتر از ۵۰ درصد)
6-۴) توسعه صادرات به میزان حداقل ۵۰ درصد واردات دارو
زیرگروه پیشگیری علم و فناوری
هدف ۱: ارتقای آموزش عمومی جامعه با تأکید بر پیشگیری به میزان ۲ برابر وضع موجود در حوزه سلامت
اقدامات:
1-۱) تعیین وضعیت موجود
2-۱) بهبود روش های آموزش
3-۱) ارائه برنامخه های جدید براساس مسائل مهم و کلیدی
4-۱) حمایت صدا و سیما از برنامه های پیشنهادی
هدف ۲: آموزش گروه تخصصی با تأکید بر پیشگیری به میزان دو برابر وضع موجود
اقدامات:
1-۲) بازنگری دروس پزشکی عمومی
هدف ۳: ارائه روش های نوین در عرصه جدید پیشگیری مبتنی بر پژوهش در حوزه سلامت به گونه ای که فناوری سلامت در حوزه پیشگیری به دو برابر وضعیت موجود برسد.
اقدامات:
1-۳) تهیه و تدوین سیاست استفاده از فناوری های نوین
2-۳) توسعه شرکت های دانش بنیان
3-۳) تحول مدیریت تجهیزات
هدف ۴: ارزیابی ۱۰۰ درصد روش های پیشگیری در حال اجرا و مشخص کردن مناسب ترین اقدامات در راستای ارتقای وضعیت موجود
اقدامات:
1-۴) ایجاد شبکه های بیماری
2-۴) ایجاد مراکز تحقیقات مبتنی بر پیشگیری
3-۴) حمایت دولت از تحقیقات
4-۴) تقویت انجمن ها و سفارش برنامه ها به انجمن ها
5-۴) برقراری سیستم ثبت بیماری ها
هدف ۵: تولید روش های علمی بومی جهت اولویت بندی اقدامات پیشگیری از بیماری ها به میزان ۲ برابر وضع موجود
اقدامات:
1-۵) تقویت ساختار پیشگیری در وزارتخانه بهداشت
2-۵) تقویت شبکه های بیماری
3-۵) تهیه راهنمای ملی برای بیماری ها
هدف ۶: دستیابی به مدیریت ومهندسی زیرساخت ها در تحقیق و فناوری در نظام پیشگیری به میزان دو برابر وضعیت موجود
اقدامات:
1-۶) تخصیص اعتبارات بالا به تحقیقات در حوزه های اولویت دار سلامت
2-۶) حمایت از طرح های مبتنی بر تقویت زیرساخت تحقیق، توسعه و تولید
3-۶) تدوین ضوابط و دستورالعمل های ملی در حوزه پیشگیری
4-۶) بازآرایی مدیریت با فن آوری نوین
5-۶) تحول مدیریت تجهیزات
هدف ۷: تمرکز مطالعات هزینه در مداخلات پیشگیری به میزان دو برابر وضعیت موجود
اقدامات:
1-۷) تقویت انجمن ها و سفارش برنامه ها به انجمن ها
2-۷) افزایش دانش مطالعات هزینه در گروههای تخصصی
هدف ۸: تربیت نیروی انسانی مورد نیاز بخش سلامت با ویژگی های: برخورداری از ایمان و اخلاق اسلامی، روحیه جهادی، دارای علم و تخصص، تجربه و توانمندی، خودباوری، مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی، پاسخگویی و کارآفرینی برای انجام مسئولیت های حرفه ای) با تأکید بر ورود طیف وسیع تری از دانش آموختگان علوم پزشکی کشور به دوره های تحصیلات تکمیلی
هدف ۹: تحقق کامل و عملکردی ادغام آموزش پزشکی در نظام ارائه خدمات بخش سلامت (تعمیق ادغام عملکردی و استفاده بهینه از آن در تمامی سطوح و ابعاد)
هدف ۱۰: تحقق نظام ملی نوآوری سلامت با ویژگی های اثربخشی، با هدف تولید، نخبه پروری، حمایت هدفمند از نخبگان و نوآوران عرصه های علوم و فنون سلامت
هدف ۱۱: استقرار نظام معتبر آموزش عمومی به منظور ارتقای مستمر سواد سلامت مردم و اعتلای فرهنگ سلامت جامعه
اقدامات:
طراحی شبکه های بهداشتی، درمانی و آموزشی در کلیه دانشگاههای علوم پزشکی کشور و استانداردسازی آنها
تدوین / اجرا برنامه متناسب سازی کمیت وکیفیت نیروهای گروه پزشکی
تدوین سند آمایش سرزمینی و توزیع جغرافیایی نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی گزینش دانشجو در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی مرتبط به هیئت علمی در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی توسعه فناوری و اطلاعات و ارتباطات در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی توسعه رشته ها و مقاطع در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی ساختار نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی توسعه فعالیت های بین المللی در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی ارتقای مدیریت و رهبری در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی تعامل با صنعت در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی تضمین کیفیت اعتباربخشی نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی تمایز و تفکیک رسالت و فعالیتها در نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی تأمین مالی نظام آموزش عالی سلامت ایران
تدوین سند راهبردی نظام مقاطع و مدارک آموزش عالی سلامت ایران
تعیین جهت گیری های راهبردی و کلان در اعطای بورس های تحصیلی
طراحی و بازتعریف عرصه های آموزشی اعم از بیمارستانها و شبکه های بهداشتی درمانی آموزشی
خروجی کارگروه سلامت زنان
اهداف راهبردی
ارتقای شاخص های استاندارد سلامت زنان و پایش و ارزیابی مستمر آنها در سطح کشور و کسب رتبه اول در منطقه
ارتقاء شاخص های استاندارد سلامت و توانمندسازی زنان و متعادل سازی آنها در استان های مختلف کشور
تأمین خدمات مورد نیاز سلامت زنان متناسب با اولویت های آنان
بهبود ارتباط و هماهنگی مراکز تحقیقاتی و اجرایی مرتبط با سلامت زنان
همگام نمودن نظام سلامت با پیشرفت های علم و تکنولوژی سلامت زنان در دنیا
افزایش تولیدات علمی و فناوری مرتبط با سلامت زنان و اطلاع رسانی متناسب با نیازهای آنان
افزایش حضور زنان در سطوح و ابعاد مختلف نظام سلامت و استفاده بهینه از داوطلبان سلامت
افزایش حضور زنان و استفاده بهینه از توان و استعداد آنان در سطوح عالی آموزش، پژوهش
گسترش وهماهنگی تحقیقات سلامت زنان
جهت گیری های استراتژیک
حوزه های تمرکز:
وضعیت شاخص های سلامت زنان در حال حاضر و پایش روند آنها و کاهش بار بیماری های زنان
علم و فناوری های موثر بر سلامت زنان
حضور زنان در رشد علم و فناوری
مسائل و مشکلات سلامتی زنان در حال حاضر و آینده
لزوم خانواده محوری برنامه های سلامت در جهت تعالی و تحکیم بنیان خانواده
افزایش کیفیت و ایمنی خدمات و مراقبت های سلامت با استقرار و ترویج نظام حاکمیت بالینی
تعیین استانداردها و بهره گیری از سازوکارهای اعتباربخشی توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و استاندارد سازی ارائه خدمات پیشگیری، درمان و مراقبتی برای تمامی گروهها بالاخص زنان جهت حفظ کرامت انسانی آنان
کاهش بار بیماری های مختص زنان
الزامات
۱.الزامات اشتغال زایی
الف) تضمین امنیت شغلی برای زنان در عرصه های علمی و پژوهشی و تصمیم گیری در نظام سلامت
ب) بهبود سلامت شغلی ایشان
ج) تأمین فرصت های لازم برای کارآفرینی و خلاقیت زنان
د) بکارگیری نیروهای انسانی مورد نیاز در مراکز علمی، تحقیقاتی و آموزشی علوم پزشکی
ه) شناسایی و جلوگیری فناوری های جدید در استفاده از توان زنان در قالب الگوهای جدید شغلی
۲. الزامات مالی
* تأمین منابع مالی لازم برای هر یک از اهداف و برنامه های کلان سلامت زنان در قالب بودجه عمومی سالیانه سلامت
* تأمین منابع مالی لازم جهت پژوهش های مرتبط با سلامت زنان
۳.الزامات همکاری
* الزام به تلفیق دیدگاه سلامتی، در کلیه برنامه ریزی های فرهنگی و اجتماعی دستگاههای دولتی و غیردولتی
* الزام به تلفیق دیدگاههای فرهنگی – اجتماعی در سیاست گذاری و برنامه ریزی کلان و عملیاتی وزارت بهداشت در خصوص زنان
* تقویت ارتباط فعال با حوزه های علمیه جهت انعکاس موضوعات سلامت زنان به آنان و رفع ابهامات و شفاف سازی دیدگاههای فقهی در تأمین امنیت و حق سلامت زنان
* ارتباط متقابل بین افراد محقق و علاقمند به انجام تحقیق با وزارت بهداشت
الزام به همکاری مشترک و ارتباط متقابل با مراکز فعال زنان در نهادها و دستگاههای مختلف موثر بر سلامت زنان
برگزاری نشست های فصلی (حداقل) بین نمایندگان دفتر بانوان سازمان های مختلف جهت بررسی مسائل و رسیدن به راهکارهای مشترک و اقدامات هماهنگ
انجام تحقیقات بین رشته ای در راستای مسائل سلامتی زنان
۴.الزامات پژوهشی
* شاخص های استاندارد سلامت زنان را در ایران تعیین نماییم (در مقایسه با اطلاعات WHO و کشورهای منطقه)
* پایش و ارزیابی شاخص های سلامت زنان بصورت دوره ای (مثال: ۵ ساله) و تعیین روند
* پژوهش در زمینه عوامل موثر فرهنگی- اجتماعی و اقتصادی که موثر بر سلامت زنان است و ارائه راهکارهای ارتقاء آنها
* حمایت از افراد محقق و پژوهشگر بخصوص زنان در عرصه بهداشت و سلامت زنان
* حمایت از افراد محقق و پژوهشگر بخصوص زنان در تکنولوژی و فنآوری و در سایه نوآوری
* مشخص کردن اولویت های پژوهشی مرتبط با سلامت زنان
* جمع آوری شاخص ها و اطلاعات و داده های مربوط به سلامت زنان در سطح ملی براساس توصیه های سند چشم انداز و قانون اساسی و …
۵.الزامات آموزشی
* گسترش آموزش سلامت در همه سطوح (در زنان-مردان)
* آموزش رسمی و غیررسمی
* رسانه ای
* جامعه
* توسعه آموزش های رسمی نیروی انسانی بهداشتی با توجه به نیازهای سلامت زنان (حتی المقدور منطقه ای)
تعیین نیازهای آموزشی سلامت زنان براساس پایه های مختلف تحصیلی و آموزشی و لحاظ کردن اولویت های سلامت بر این مبنا، در برنامه های درسی (Curriculum)
ارتقاء آگاهی زنان و خانواده ها از نقش ها و مسئولیت ها، نیازهای سلامت در مراحل مختلف زندگی (بلوغ، ازدواج و …) حقوق و تکالیف متقابل زن و مرد در زندگی خانوادگی
ارتقاء کیفیت زندگی خانوادگی و تعیین الزامات آموزشی و تربیتی آن در سطوح مختلف
آموزش مهارت های ارتباطی برای خانواده با تأکید بر آموزش های زن و مرد بطور مجزا
افزایش سهمیه و افزایش نسبت زنان در دوره های تحصیلات تکمیلی
ایجاد رشته خاص در خصوص مدیریت سلامت زنان (گرایش رشته ای در سطح کارشناسی و کارشناسی ارشد)
تربیت نیروی انسانی متخصص و پژوهشگر در خصوص سلامت (جسمی، روانی و اجتماعی) زنان
برداشتن موانع موجود در خصوص آموزش مهارت ها و … در خصوص سلامت زنان
اضافه نمودن و تکمیل آموزش پزشکی با تأکید بر آموزش های ابعاد مختلف سلامت زنان (جسمی، روانی و اجتماعی)
مهارت آموزی فن آوری های نوین برای زنان
رسمی
غیررسمی
گسترش روابط علمی و آموزشی در خصوص سلامت زنان با کشورهای منطقه و دیگر کشورهای جهان و تأمین حمایت قانونی ومنابع مالی در این خصوص
آموزش و توانمندسازی ساختاری (اشتغال زایی و آموزش) زنان خودسرپرست و بدسرپرست (در تأمین حمایت های مالی- حقوقی و اجتماعی از آنها)
گنجاندن درس ورزش در برنامه تحصیلی
تغییرات Life Style
آموزش معیارهای صحیح در همسرگزینی و افزایش مهارت های آنها در حفظ خانواده پایدار و توانمندسازی دختران و پسران (جوانان) در این خصوص و حفظ خانواده پایدار
ایجاد رشته مطالعات سلامت زنان در آموزش علوم پزشکی
۶- الزامات نیروی انسانی
تربیت پژوهشگر ویژه عرصه سلامت زنان با برنامه ریزی و تأمین اعتبار لازم
شناسایی افراد محقق علاقه مند به انجام تحقیقات و آموزش در حیطه سلامت زنان
استفاده از افراد بازنشسته و معلمین، کارکنان وزارت بهداشت در قالب فعالیت های محله ای و منطقه ای به عنوان Health Volunteers و یا تقویت و توسعه طرح رابطین سلامت
توانمندسازی زنان مناطق محروم برای سرویس دادن به عرصه سلامت زنان
ایجاد بانک اطلاعاتی از افراد محقق و عالم دانشمند در زمینه های مسائل و مشکلات زنان و جلب همکاری وحمایت از آنها در این خصوص
حضور فعال زنان، در تمام عرصه های تصمیم گیری تا اجرا
۷. الزامات قانونی، مدیریتی و سیاسی
تعهد دولت به افزایش سلامت زنان
بازنگری قوانین در جهت تأمین منابع مالی و انسانی در خصوص تحقیقات ناظر بر سلامت زنان
بررسی تطبیقی قانون مدنی فعلی در زمینه زنان و خانواده با قانون اساسی
طراحی و تدوین استانداردهای ملی ناظر بر سلامت زنان با توجه به وضعیت اقتصادی و ملی و … سازگار با استانداردهای بین المللی در این خصوص
آگاهی جامعه از نقش و تأثیر شغل خانه داری در سلامت و توسعه اقتصادی، اجتماعی فرهنگی کشور و حمایت از آن
تعیین قوانین و سازوکارهایی برای همکاری بین بخشی با محوریت وزارت بهداشت در طرح و برنامه و اجرای برنامه های سلامت زنان
اتخاذ تدابیر لازم جهت اصلاح قوانین، مقررات و برنامه ها و ساختارهای حقوقی، اقتصادی و فرهنگی در راستای حمایت از خانواده، با تأکید بر سلامت زنان
تأمین سازوکارهایی جهت استقلال اقتصادی زنان از طریق:
توانمندسازی آنان جهت کمتر وابسته بودن به افراد دیگر در این خصوص و دستیابی به شغل مناسب با شأن و وظیفه زنان
ارائه قوانین در حمایت از زنان و خانواده در مراجع قانونی
بازنگری قانون مدنی در راستای تأمین سلامت زنان
تشکیل کمیته های کاری مابین کارشناسان و متخصصین سلامت و متخصصین حزوی و متخصصین قضایی- حقوقی در رابطه با اصلاح قوانین مدنی فعلی و پیامدهای آن بر سلامت زن و خانواده
ایجاد تدابیر مناسب جهت پیشگیری و کاهش هر گونه ظلم و خشونت خانوادگی و اجتماعی در تهدید سلامت جسمانی و روانی زنان و حمایت از قربانیان خشونت
تأمین امنیت اجتماعی برای زنان در فضاهای عمومی
تضمین امنیت شغلی برای زنان و بهبود سلامت شغلی ایشان
گنجاندن برنامه ها و اهداف ناظر بر سلامت زنان در برنامه های توسعه و سلامت کشور
بازنگری مستمر-ارزشیابی و نظارت بر اجرای سیاست ها و برنامه های سلامت زنان، طراحی و استقرار نظام پایش و مراقبت آن در نظام سلامت کشور
۸.الزامات نهادی
مراکز تحقیقاتی سلامت زنان با ترکیب بین رشته ای که به بررسی مسائل سلامتی زنان می پردازند در نقاط مختلف کشور
ایجاد شبکه مراکز تحقیقاتی سلامت زنان
تأسیس مراکز رشد مربوط به مداخلات سلامت زنان
راهبردها
جهت دستیابی به اهداف نقشه علمی سلامت زنان و همچنین هماهنگ با سیاست های ارتقاء سلامت زنان مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی راهبردهای زیر پیشنهاد می گردد:
۱– استانداردسازی ارائه خدمات سلامتی و افزایش دسترسی زنان به نیروهای متخصص و همگن خدمات سلامت در ابعاد کمی و کیفی متناسب با نیازهای دوره های مختلف زندگی آنان و رفع موانع فرهنگی اقتصادی و فیزیکی برای دسترسی و استفاده از خدمات مورد نیاز سلامت خود.
۲– توجه به تعیین کننده های اجتماعی موثر بر سلامت زنان و ارائه برنامه های مداخلاتی مرتبط
۳– تقویت بنیان خانواده با تأکید بر ارزش های اسلامی وخانواده محوری برنامه های سلامت
۴– تعیین نیازهای آموزشی سلامت زنان و عوامل فرهنگی و اجتماعی و معنوی تأثیرگذار در گروههای مختلف سنی و براساس پایه های مختلف تحصیلی و آموزشی تقویت برنامه ها و خدمات و توسعه آگاهی دختران و زنان در خصوص اولویت های سلامت با توجه به آسیب پذیری شرایط فیزیولوژیک آنان در دوره های مختلف زندگی
۵– تقویت همکاری ها و هماهنگی های بین بخشی در تدوین برنامه های موثر بر ارتقای سلامت زنان از طریق شورای عالی سلامت
۶– لحاظ کردن اصول اعتقادی، فرهنگی جامعه در اعتباربخشی مراکز ارائه دهنده خدمات پیشگیری، درمانی و مراقبتی خصوصی و دولتی
۷– بازنگری مستمر، ارزشیابی و نظارت بر اجرای سیاست ها و برنامه های سلامت زنان
۸– گسترش آموزش همگانی و اصلاح نگرش خانواده ها نسبت به رفع تبعیض بین کودکان خود و تقویت جایگاه زنان در خانواده و رفع ظلم و خشونت در جامعه و خانواده
۹– آموزش های ناظر بر موقعیت زنان خانه دار و نقش آنان در سلامت خانواده و جامعه و حمایت رسمی از فعالیت های نهادهای ذیربط
۱۰– شناسایی و اتخاذ تدابیرو اقدامات لازم جهت رفع موانع فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی موثر بر ارتقای سلامت زنان و اصلاح قوانین ومقررات وبرنامه ها و ساختارهای حقوقی و اقتصادی و فرهنگی در راستای حمایت از خانواده و سلامت آنان.
۱۱– توانمندسازی، آموزش، افزایش آگاهی و حمایت از زنان، خانواده و جامعه در خصوص مهارت های لازم زندگی با توجه به آموزه های دینی و شرایط فرهنگی، بومی و منطقه ای در پیشگیری و کنترل آسیب های اجتماعی با استفاده از رسانه های ملی و جمعی و سازمان های آموزشی و علمی
۱۲– اتخاذ تدابیر مناسب جهت پیشگیری و کاهش هرگونه ظلم و خشونت خانوادگی و اجتماعی در تهدید سلامت جسمانی و روانی زنان و حمایت از قربانیان خشونت توسط قوه قضاییه، نهادهای فرهنگی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۱۳– توسعه ارائه خدمات سلامت زنان در مناطق محروم و توانمندسازی آنان در همکاری و مشارکت در عرصه خدمات سلامت
۱۴– فرهنگ سازی و اصلاح باورهای جامعه نسبت به جایگاه زنان در حفظ نظام خانواده و تصمیم سازی و نقش آنان در سلامت خود، خانواده و جامعه
۱۵– طراحی و استقرار نظام جامع اطلاعات سلامت زنان و اطلاع رسانی آن در سطوح مختلف جامعه و برای گروههای هدف مختلف (سیاستگذار، مدیران، محققین و جامعه)
۱۶– تقویت ارتباط فعال با حوزه های علمیه جهت انعکاس موضوعات سلامت زنان به آنان جهت تأمین امنیت و حق سلامت زنان
۱۷– طراحی و استقرار نظام پایش و مراقبت سلامت زنان در نظام سلامت کشور
۱۸– تولید اطلاعات مربوط به زنان با فرمت قابل مقایسه با اطلاعات جهان و کشورهای منطقه
۱۹– الزام دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور جهت جمع آوری داده ها و پایش و ارزیابی خدمات مربوط به سلامت زنان و با نیروهای همگن در منطقه و تحت حوزه استحفاظی خود با نظارت و هماهنگی وزارت بهداشت و دفتر امور سلامت زنان
۲۰– ارزیابی مستمر وضعیت سلامت زنان و شناسایی عوامل موثر در بهبود آن و راههای تقویت و توسعه آنها با استفاده از شاخص های ملی و جهانی
۲۱– افزایش تعداد طرح های تحقیقاتی در مورد مسائل سلامت زنان به میزان ده درصد در سال
۲۲– افزایش تعداد مقاله های منتشر شده ایندکس شده در نمایه نامه های معتبر بین المللی در مورد مسائل سلامت زنان به میزان ده درصد در سال
۲۳– هدایت ارزشی فناوری ها و بومی سازی آنها
۲۴– ایجاد فضاهای ورزشی اختصاصی بانوان – دختران و زنان (بخصوص در مناطق محروم)
۲۵– حمایت از محققان سلامت زنان به ویژه زنان محقق و تشویق و ترغیب وتأمین نیازهای علمی و تحقیقاتی آنان
۲۶– ایجاد فرصت لازم برای زنان و دختران جهت انجام فعالیت های فیزیکی
۲۷– رفع موانع موجود در دسترسی آنان به امکانات مورد نیاز و بهینه سازی اوقات فراغت آنان (از طریق سازمانهای ذیربط)
۲۸– توجه به تغذیه دختران کودک (شروع از خردسالی تا دبستان بخصوص)
۲۹– توجه به نیازهای سلامت زنان سالمند و معلول
۳۰-حمایت از تحقیقات سلامت زنان و تأمین منابع لازم
۳۱– جلب همکاری بخش خصوصی و مردمی در تحقیقات علمی سلامت زنان
۳۲– اتخاذ سیاست ها و انجام اقدامات لازم در پیشبرد آموزش دانش سلامت زنان در متون آموزش پزشکی
۳۳– اتخاذ تدابیر در جهت تأمین و استفاده از منابع تحقیقاتی در جهت اثرگذاری بر خدمات و وضعیت سلامت زنان
۳۴– توسعه آگاهی زنان و خانواده ها از نقش و مسئولیت های متعدد زنان در خانواده و اجتماع و همچنین نیازهای سلامت زنان در مراحل مختلف زندگی اعم از کودکی، بلوغ، ازدواج، باروری، شیردهی، یائسگی و سالمندی
۳۵– تدوین برنامه های آموزشی متناسب با نیازهای سلامت زنان و عوامل فرهنگی و اجتماعی تأثیرگذار بر آن از طریق تعامل بین بخشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با دستگاههای ذیربط.
۳۶– آموزش لازم و فعال کردن زنان جهت ارتقای آگاهی و تربیت اعضای خانواده در زمینه شیوه های سالم زندگی توسط رسانه های ملی و جمعی و وزارت آموزش و پرورش.
۳۷– برنامه ریزی مناسب جهت دسترسی به خدمات و حمایت ویژه مورد نیاز سلامت برای دختران وزنان آسیب پذیر، زنان سرپرست خانوار، خودسرپرست و دارای معلولیت های فیزیکی، روانی و اجتماعی بویژه در مناطق محروم توسط دستگاههای ذیربط
۳۸– توسعه فرهنگ ورزش در بین دختران و زنان، رفع موانع موجود و دسترسی آنان به امکانات مورد نیاز و بهینه سازی اوقات فراغت آنان توسط سازمانهای ذیربط
۳۹– حمایت از ترویج و تسهیل امر ازدواج و تشویق جوانان برای تشکیل خانواده پایدار براساس فرهنگ اسلامی-ایرانی و رفع موانع فرهنگی و اقتصادی آن به عنوان عامل موثر بر سلامت
۴۰– اتخاذ تدابیر لازم جهت اصلاح قوانین، مقررات و برنامه ها و ساختارهای حقوقی، اقتصادی و فرهنگی در راستای حمایت از زنان خانواده با تأکید بر سلامت
۴۱– آموزش و افزایش آگاهی های زوجین و آموزش های لازم در زمینه حقوق، تکالیف، روابط سالم زناشویی، بهداشت باروری، مهارتهای ارتباطی، حسن خلق و معاشرت
۴۲– شفاف سازی مسئولیت و تقویت نقش و عملکرد دستگاهها و سازمان های مختلف در پیشگیری، ایمن سازی و کنترل آسیب های اجتماعی تأثیرگذار بر سلامت زنان در راستای برنامه های توسعه کشور
۴۳– اتخاذ تدابیر مناسب جهت ارتقای سلامت زنان شاغل و بهبود وضعیت سلامت محیط کار آنها با توجه به نقش های خانوادگی (همسر و مادر) و اجتماعی آنان
۴۴– افزایش آگاهی جامعه از نقش و تأثیر شغل خانه داری در سلامت و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و حمایت از آن
۴۵– آموزش و توانمندسازی ساختاری (اشتغالزایی و آموزش) زنان خودسرپرست، بدسرپرست و حمایت های حقوقی و مالی و اجتماعی از آنان
۴۶– ساماندهی و هدفمندسازی تسهیلات اشتغالزایی با تأکید بر سه دهک اول درآمدی بویژه زنان خود سرپرست، بدسرپرست معلول نیازمند
۴۷– ارائه قوانین لازم در حمایت از خانواده و زنان در مراجع قانونی و آسیب شناسی عدم اجراء قوانین مصوب
۴۸– بررسی قانون مدنی و بازنگری قانون مدنی در زمینه زنان و خانواده با قانون اساسی درراستای تأمین سلامت زنان و کودکان و سالمندان
۴۹– مشخص کردن اولویت های پژوهشی مرتبط با سلامت زنان و ایجاد شبکه تحقیقات سلامت زنان
۵۰-ایجاد مراکز تحقیقاتی سلامت زنان در نقاط مختلف کشور با ترکیب بین رشته ای جهت بررسی مسائل سلامتی زنان و کاهش بار بیماریهای مختص زنان
۵۱– اصلاح و به روزرسانی کلیه قوانین و دستورالعمل ها و ضوابط و استانداردها در حوزه نظارت بر مراکز ارائه خدمات پیشگیری درمانی و توانبخشی و ارائه آن توسط نیروهای همگن و رعایت اصول دینی و فرهنگی
۵۲– حمایت و برقراری تسهیلات لازم از مادران باردار شاغل و رشد و تکامل نوزادان، از طریق کاهش ساعات کاری آنان، افزایش مرخصی بعد از زایمان و دوران شیردهی، مرخصی به همسران آنها.