روزنامه رسمی کشور شاهنشاهی ایران
شماره ۲۱۷۲
۴شنبه ۸ مردادماه ۱۳۳۱ – سال هشتم
شماره مسلسل ۱۹
دوره هفدهم مجلس شورای ملی
صورت مشروح مذاکرات مجلس روز پنجشنبه ۲ مردادماه ۱۳۳۱
جلسه ۱۹
فهرست مطالب:
- ۱ – تصویب صورت‌مجلس
- ۲ – اجرای مراسم تحلیف ازطرف آقای مجدزاده نماینده رفسنجان
- ۳ – بیانات آقای نایب رئیس دائر بابراز تاسف و تاثر نسبت به شهدای ۳۰ تیر و اجرای یک دقیقه سکوت
- ۴ – بیانات آقای دکتر معظمی دائر به اهمیت قیام ملی و تجلیل شهدای ۳۰ تیر و تقدیم یک فقره طرح
- ۵ – طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به قیام ملی و شهدای روز ۳۰ تیر ۱۳۳۱
- ۶ – ختم جلسه
مجلس ساعت نه و پنجاه دقیقه صبح به ریاست آقای مهندس رضوی (نایب رئیس) تشکیل گردید
۱- تصویب صورت مجلس
نایب رئیس – صورت غائبین خوانده می‌شود: (بشرح ذیل خوانده شد)
غائبین با اجازه – آقایان: دکتر سنجابی – علی زهری
غائبین بی اجازه – آقایان: حاج سیدابوالقاسم کاشانی – دکتر حسین فاطمی
نایب رئیس – در صورت جلسه قبل آقایان نظری دارند؟
اخگر- اجازه می‌فرمایید
نایب رئیس – بفرمایید
اخگر- آقای دکتر فاطمی مریض هستند و مشغول معالجه می‌باشند نباید ایشان جزء غائبین بی اجازه منظور شوند
نایب رئیس – پس از تشکیل کمیسیون محاسبات این موضوع حل می‌شود در صورت مجلس نظری نیست؟ (گفته شد- خیر) صورت مجلس تصویب شد
امامی اهری – در موقع اعلام تصویب صورت مجلس بایدعده برای رای کافی باشد ۵۹ نفر لازم است و ۵۸ نفر حاضر بودند بنابراین عده کافی نبود
نایب رئیس – آقای مجدزاده قسم یاد می‌کنند بعد از اینکه عده کافی شد اعلام تصویب صورت مجلس تکرار می‌شود (با ورود چند نفر عده برای رای کافی شد)
نایب رئیس – در موقع اعلام تصویب صورت مجلس عده برای رای کافی نبود. حالا کافی شد. صورت مجلس سه شنبه ۱۷ تیرماه را مجددا اعلام می‌کنم تصویب شد.
۲- اجرای مراسم تحلیف از طرف آقای مجدزاده نماینده رفسنجان
(در این موقع کلام الله مجید را با احترامات لازم به تالار جلسه آورده و عموم حضار قیام نمودند)
نایب رئیس – آقای مجدزاده (آقای مجدزاده در محل نطق مقابل کلام الله مجید حاضر و قسم نامه را بشرح ذیل قرائت و امضاء نمودند)
- من که در ذیل امضاء می‌نمایم خداوند را به شهادت می‌طلبم و بقرآن مجید قسم یاد می‌کنم مادام که حقوق مجلس و مجلسیان مطابق قانون اساسی محفوظ و مجری است تکالیفی را که بمن رجوع شده است مهما امکن با کمال راستی و درستی و جد و جهد انجام داده و نسبت به شاهنشاه متبوع و عادل مفخم خود صدیق و راستگو باشم و باساس سلطنت و حقوق ملت خیانت ننمایم و هیچ منظوری نداشته باشم جز فواید و مصالح دولت و ملت ایران.
۳- بیانات آقای نایب رئیس دائر به ابراز تاسف و تاثر نسبت به شهدای ۳۰ تیر و اجرای یک دقیقه سکوت
نایب رئیس – آقایان نمایندگان محترم: قیام ملت مبارز ایران برای پشتیبانی از نهضت مقدس ملی در روز دوشنبه سی ام تیرماه ۱۳۳۱ هر چند بحمدالله بنتیجه مطلوب رسید و ریشه ظلم و بیدادگری و امکان تسلط اجانب را از این کشور برکند ولی متاسفانه این نتیجه برای ما گران تمام شد (صحیح است) و این درخت آزادی با خون فرزندان پاک و رشید ما آبیاری گشت. به پاس احترام این قیام آزادی خواهانه و برای شرکت در سوگواری ملی امروز جلسه مجلس شورای ملی تشکیل شده است. این حادثه در حقیقت محدود و مربوط به خانواده‌های معینی که فرزندان عزیزی را از دست داده اند نمی باشد (صحیح است) بلکه تمام ملت ایران در این سوگواری شرکت دارند. اکنون تسلیت و همدردی خود را بنمایندگی از طرف مجلس شورای ملی بتمام ملت ایران عموما و به خانواده‌های داغدیده خصوصا تقدیم می‌دارم. (صحیح است) و از درگاه خداوند متعال مسئلت دارم که پدران و مادران و برادران و خواهران و سایر بازماندگان شهدای این حادثه را در تحمل این مصیبت اجر و صبر عنایت فرماید (انشاء الله) و از آقایان نمایندگان محترم تمنی دارم به احترام ارواح شهدای این واقعه یک دقیقه قیام و سکوت فرمایند.
(عموم حضار با کمال احترام قیام نموده و یک دقیقه سکوت نمودند)
۴- بیانات آقای دکتر معظمی دائر به اهمیت قیام ملی و تجلیل شهدای ۳۰ تیر و تقدیم یک فقره طرح
نایب رئیس – آقای دکتر معظمی.
دکتر معظمی – با کمال خضوع و فروتنی به روان پاک شهیدان راه آزادی و حریت و استقلال و شرافت ایران درود می‌فرستم و از درگاه خداوند متعال مسئلت می‌کنم که به ملت ایران در این مصیبت صبر و اجر کرامت و عنایت فرماید. این جنبش و قیام ملی ثابت کرد که در مقابل اراده ملت هیچ قوه و قدرتی را تاب مقاومت و پایداری نیست و این نیروی عظیم هر مانع و رادعی را از میان برخواهد داشت ایران در طول تاریخ خود از اینگونه فداکاری‌ها و جانبازیها زیاد داشته است چه در ادواری که زمام اختیار ملت بر دست حکام خود کام و فرماندهان مستبد بود و چه از زمانی که همای آزادی و مشروطیت بر این کشور باستانی سایه افکنده و ملت ایران با مجاهدات فراوان بر سرنوشت خویش مسلط شد و سررشته اختیار را بکف با کفایت خود گرفت در طول این مدت مدید ایرانیان نشان دادند که در برابر دشمنان با سرسختی و مقاومت بی نظیری خواهند ایستاد و هرگونه جنبش مخالفی را در مقابل اراده خود خرد و نابود خواهند ساخت. دشمنان ما تصور می‌کردند در ایران افکار عمومی وجودندارد و مردم به سرنوشت خویش علاقه مند نیستند همین تصورات واهی موجب آمد که با فریفتن بعضی رجال خائن و سپردن زمام اختیار بدست آنان بی پروا مقاصد شوم خود را عملی کنند این سیاست پلید با استفاده از اوضاع جهان آن روز می‌کوشید تا وسائل کار را طوری فراهم کند که ملت ایران بعضی در جهل و بیخبری و برخی در یاس و نومیدی بسر بردند وبه آن چه در پیرامون آنها می‌گذرد و بنام آنها انجام می‌گیرد بی اعتناء باشند تا بدون آن که فریاد اعتراضی از جانبی بگوش برسد دسترنج ملت ایران را به یغما ببرند اگر چه این تدابیر موقتا موثر شد اما دیری نپایید و این دوره شوم زود به سر آمد و سرنوشت ملت بدست ملت افتاد و مردم بسیار زود به اوضاع جهان آشنا شدند و به ارزش خود پی بردند و با عزمی راسخ برای استیفای حقوق خویش قیام کردند و دیگر آن دوره گذشت که اجانب هر چه می‌خواستند بدست چند تن رجال سود طلب خائن یا جبان خائف در این کشور انجام می‌دادند ملت بیدار و هوشیار شد و تدابیر بیگانگان در خاموش کردن صدای او نقش بر آب گشت اما زمامداران وقت که هنوز در خواب خرگوشی بودند پنبه غفلت از گوش خود بیرون نکشیدند و پرده پندار از پیش چشم خود برنداشتند و این احساسات ملی را که بطرق گوناگون جلوه گری می‌کرد سهل و ساده پنداشتند بلکه تا توانستند در قلع و قمع این ریشه این احساسات شریف که اکنون می‌بینیم تنها ضامن بقای آزادی و استقلال ماست (صحیح است) بطرق مختلف کوشیدند اما بیاری خداوند و بر اثر بیداری ملت از این اقدامات ناستوده خود هیچ طرفی برنبستند این عده روزی از خواب غفلت بیدارشدند که ملت ایران راه خود را در پیش گرفته و هر سد محکمی را از پیش برداشته و هر نغمه مخالفی را در گلو شکسته بود مرد رشیدی که خود از میان این ملت برخاسته و خوب با آمال و منویات هموطنان خویش آشنایی داشت زمام این نهضت ملی راکه به یقین می‌توان گفت در تاریخ ایران هرگز نظیر نداشته است گرفت و چنانکه حتی مخالفان او اقرار کرده‌اند با سرسختی عجیبی آن را بسوی هدف مطلوب هدایت کرد اما دشمنان ملت از پای ننشستند و در پی تحصیل جاه و مقامی که آن را بقیمت فروختن ملت ایران بدست آورده بودند با استفاده از هر فرصتی کوشش می‌کردند تا آب رفته را بجوی و آبروی ریخته را بروی بازآرند و البته یقین بود که بیگانگان نیز باتمام قوا این دسته را تایید و تقویت می‌کردند (خسرو قشقایی – باز هم می‌کنند) من از بیگانگان هرگز ننالم که با من هرچه کرد آن آشنا کرد بودند. در میان این عده کسانی که بی پروا باراده ملت می‌تاختند و از افشای مکنونات خاطر خویش که درست برخلاف مصالح ملت بود نه بیم داشتند و نه شرم اما مردم ایران بامید حصول مقصود و وصول بمقصد که آن را نزدیک میدیدند صبر می‌کردند و دندان به جگر می‌نهادند و باتمام موانعی که ایجادشده بود آهسته اما پیوسته پیش می‌رفتند تا روزی که مجلس هفدهم آماده کار شد در این روز تمام قدرت و قوه دشمنان خارجی ما و ایادی داخلی آنان بکار افتاد تا نتیجه مبارزات و فداکاریهای چندین ساله ملت ایران را بر باد دهد. نمایندگان طرفدار ادامه نهضت ملی در همان موقع در ضمن بیانیه ای موضوع را باطلاع عموم رسانیدند و با افشاء دسایس آنان کار را بر دشمنان ملت تنگ گرفتند (مکی – بفرمایید رئیس مجلس را چطور به ما تحمیل کردند) تا ناچار بار دیگر زمام اختیار به دست کسی افتاد که برگزیده مردم و نماینده این نهضت عظیم ملی شناخته شده بود و باین طریق تا حدی اطمینان حاصل شد که می‌توان راه رفته را ادامه داد و بمقصود رسید غافل از آنکه هنوز حریف تیری در ترکش داشت و در پی فرصت مناسبی بود تا آن را نیز بکار برد این فرصت ناگهان حاصل شد یک روز مردم ایران سر از خواب برداشتند و کسی را زمامدار امور کشور دیدند که در مخالفت و لجاج و عناد نسبت به اراده ملت سابقه بسیار طولانی و ممتدی داشت و می‌دانستند که با باقی ماندن او بر مسند زمامداری باید از نتیجه مبارزات خود چشم بپوشند در این موقع دشوار ملت ایران دو راه بیشتر در پیش نداشت یا تسلیم و رضا و صبر و سکوت که البته با خوی آزادی طلبی و بزرگ منشی و جوانمردی غریزی این ملت سازگار نبود (صحیح است) یا قیام و مبارزه دلیرانه برای قطع ریشه فساد و وطن فروشی و اجنبی پرستی و یقین بود که ملت ایران راه دوم را برخواهد گزید و بمضمون آیه شریفه البته فضل مجاهدت در راه حق را برننگ تسلیم و رسوایی رجحان خواهد نهاد. روز ۳۰ تیرماه سرزمین ایران عرصه این آزمایش بود ملت در این روز با خون خود و خون عزیزان خود بر روی زمین ایران چند جمله نوشت که تا ابد باید سرمشق فداکاران و وطن پرستان باشد.
اول نوشت: در مقابل اراده ملت هیچ نیرویی تاب مقاومت و پایداری نخواهد داشت (صحیح است) پس از آن نوشت: تسلیم و تمکین و رضا در برابر شدائد حوادث شیوه مردان غیرتمند نیست. و باز نوشت: ما با قطرات خون گرم خود درخت آزادی و عظمت ایران را که از شادابی و سرسبزی افتاده بود آبیاری کردیم تا تازه گی و طراوت از سرگیرد و بارور و سایه گسترشود و برادران امروز و فرزندان فردای ما در سایه آن از نعمت امن و آسایش برخوردار شوند بکوشید تا دیگراین درخت برومند بدست باغبانان بی همت و زبون نیفتد و شاخ و برگ آن هیمه مطبخ آزمندان ناجوانمردانه نشود. آخرین جمله که شهیدان راه آزادی با خون خود نوشتند این بود که: همت کنید تا این شعله مقدس را که ما افروخته‌ایم خاموش نشود (مهندس حسیبی – خدا ارواحشان را شاد کند) دست برادری بیکدیگر بدهید و در سایه وحدت و مجاهدات و کار مجد و عظمت این ملت کهن سال را بار دیگر احیا کنید مجال به بیگانگان ندهید تا در صفوف محکم اراده شما رخنه‌ای ایجاد کنند و این نهضت عظیم را که مبدأ تحول شگرفی در تاریخ زندگانی ملت ما خواهد بود با دسایس و نیرنگها چنانکه شیوه دیرینه آنهاست از شاهراه صواب و صلاح دور سازند و به بیراهه خطا و گمراهی بکشند.
آقایان نمایندگان محترم: اکنون چند روز است ملت ایران در ماتم این فرزندان خود که در راه حق و حقیقت مرگ را با آغوش باز پذیرفته و شربت شهادت نوشیده‌اند سوگوار و عزادار است ما در این حادثه نشان دادیم که دیگر دوره تسلط اجانب در کشور ما طی شده است و هرگز از راهی که با تحمل سختی‌ها پیموده‌ایم باز نخواهیم گشت. مجلس شورای ملی امروز بشادی روح این شهیدان وعرض تسلیت بملت ایران عموما و بازماندگان داغدار آنان خصوصا این جلسه فوق العاده را ترتیب داده است. یقین دارم بمفاد آیه کریمه و لا تحسبن الذین قتلوفی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون بزرگترین تسلیتی است که می‌توان در این مورد داد (پارسا- تسلیت دیگرش هم انتقام خون شهیدان است) زیرا این شهیدان در راه حق که یکی از اسامی خداوند است کشته شده‌اند و عمل آنان را باید جهاد فی سبیل الله شمرد (صحیح است) که هر مسلمانی بدان موظف و مکلف است و در حقیقت این عده با فداکردن جان و ریختن خون خود مهمترین وظیفه دینی و ملی خویش را با کمال شهامت انجام داده‌اند و تا ابد خاک وطن عزیز پیکر گرامی آنان را با مهر و محبت و احترام و عظمت در آغوش گرم خود خواهد فشرد، (احسنت، احسنت). در خاتمه طرحی را که عده ای از آقایان محترم تهیه و امضاء فرموده‌اند تقدیم مقام ریاست می‌کنم.
۵- طرح و تصویب طرح سه فوری راجع به قیام ملی و شهدای روز ۳۰ تیر ۱۳۳۱
نایب رئیس – طرح تقدیمی قرائت می‌شود: (بشرح ذیل خوانده شد)
- مجلس شورای ملی
امضاء کنندگان ذیل نظر به شهادت و فداکاری عظیمی که ملت ایران در روز ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ نشان داد و به پاس احترام فرزندان رشیدی که در این حادثه شربت شهادت نوشیده‌اند تصمیم قانونی ذیل را بقید سه فوریت پیشنهاد کرده تقاضای تصویب آن را فی المجلس دارد.- ماده واحده – مجلس شورای ملی در جلسه فوق العاده روز پنجشنبه دوم امردادماه ۱۳۳۱ قیام روز دوشنبه ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ را که در سراسر کشور برای پشتیبانی از نهضت ملی ایران انجام پذیرفت قیام ملی می‌نامد و شهدای آن روز را بعنوان شهدای ملی می‌شناسد.
به امضای ۳۱ نفر
- ماده واحده – مجلس شورای ملی در جلسه فوق العاده روز پنجشنبه دوم امردادماه ۱۳۳۱ قیام روز دوشنبه ۳۰ تیرماه ۱۳۳۱ را که در سراسر کشور برای پشتیبانی از نهضت ملی ایران انجام پذیرفت قیام ملی می‌نامد و شهدای آن روز را بعنوان شهدای ملی می‌شناسد.
نایب رئیس – فوریت اول مطرح است. مخالفی نیست. رای گرفته می‌شود بفوریت اول آقایان موافقین قیام فرمایند (باتفاق قیام نمودند)
نایب رئیس – تصویب شد. فوریت دوم مطرح است (گفته شد مخالفی نیست) آقایان موافقین با فوریت دوم قیام فرمایند (عموم نمایندگان قیام نمودند)
نایب رئیس – تصویب شد. مخالفی نیست که فی المجلس مطرح شود.
جمعی از نمایندگان – مخالفی نیست.
نایب رئیس – پس یک دفعه دیگر قرائت می‌شود (بشرح سابق قرائت شد) اصل ماده واحده مطرح است – نظری هست؟
مکی – بنده موافقم می‌خواهم صحبت کنم
دکتر بقایی – بنده هم موافقم تذکری دارم.
نایب رئیس – مخالفی نیست؟ (گفته شد- خیر) چون مخالفی نیست موردی برای اظهارنظر آقایان موافقین باقی نیست. رای می‌گیریم به ماده واحده. آقایان موافقین قیام فرمایند (عموم نمایندگان قیام نمودند) باتفاق تصویب شد.
۶- ختم جلسه
نایب رئیس – بنده عقیده‌ام این است که به احترام منظوری که از تشکیل این جلسه داشتیم آقایان اجازه بفرمایند جلسه را ختم کنیم. (صحیح است) (مجلس ساعت ده و ربع صبح ختم شد)
نایب رئیس مجلس شورای ملی – احمد رضوی