ماده ۱ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
به خانوادهائی که سرپرست آنها کشاورز بوده و مشغول خدمت در نظام وظیفه میباشند و یا فوت کرده است و یا این که ضمن عمل کشاورزی ناقص‌الاعضاء و یا علیل المزاج شده است با رعایت مقررات مربوط زمین و آب داده خواهد شد.
در مورد اول مادام که خود زارع غایب است و در مورد دوم مادام که ورثه نمیتوانند مستقلاً امور زراعت را انجام دهند و در موارد سوم و چهارم مادام که هیچیک از افراد این خانواده‌ها نمیتوانند امر زراعت را انجام دهند زمین تحت مراقبت شورای ده بنفع خانواده‌های نامبرده کشت و برداشت میشود.
ماده ۲ـ
[اصلاحی ۱۳۲۵/۶/۴]
[اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
بانک کشاورزی موظف است قبل از تقسیم اراضی هر قریه یک هکتار از زمین‌های متصل به ده را از تقسیم مجزا و برای محلهای عمومی از قبیل درمانگاه. دبستان. مسجد و غیره با آب متناسب اختصاص دهد و چنانچه در دهاتی که از حیث جمعیت استعداد تأسیس درمانگاه . دبستان روستائی دارد عمارت اربابی وجود داشته باشد که برای درمانگاه. دبستان مناسب باشد عمارت نامبرده بضمیمه حیاط یا باغچه آن با آب متناسب به وزارت بهداری یا فرهنگ واگذار خواهد شد.
مادام که در اراضی نامبرده بالا ابنیه ساخته نشده است بوسیله شورای ده کشت و برداشت شده و درآمد مالکانه آن تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید.
ماده ۳ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
یک سهم از آب قنات قریه حصار امیر واقع در بخش ورامین که پس از تقسیم آن بین کشاورزان مشمول این تصویبنامه اضافه آمده برای مصرف درمانگاه و دبستان چهارکلاسه دولتی قریه مذکور تخصیص داده خواهد شد.
[…]
ماده ۶ ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۴/۲۲]
بانک کشاورزی مجاز است اراضی و قراء خالصه و هر ده و ملک دیگری را که طبق تصویبنامه باید بین رعایا تقسیم شود برحسب وضعیت محلی با در نظرگرفتن اصول کشت و آیش‌بندی و آبیاری و مرغوبیت زمین به قطعات مختلف تقسیم نموده و بلاعوض به تصرف کشاورزان محلی داده و طبق تبصره ماده ۲ صورت آن را بوسیله وزارت کشاورزی برای انتقال قطعی به زارعین و تقاضای صدور سند مالکین بوزارت دارائی بفرستند باستثنای دهاتی که برای ایجاد ده نمونه مورد نیاز وزارت کشاورزی میباشد.
تبصره ۱ – [اصلاحی ۱۳۲۵/۴/۲۲]
تقسیم بایستی طوری شود که مقدار محصول برداشتی از مرغوب و غیرمرغوب در مورد هر زارعی مساوی بوده و تبعیضی نسبت به کشاورزان نشود.
[…]
ماده ۸ – [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اشخاصی که در نتیجه اجرای این تصویبنامه صاحب زمین و آب میشوند حداکثر بیش از ده هکتار زمین مالک نخواهند شد و نبایستی در سایر نقاط کشور بیش از دو هکتار زمین زراعت داشته باشند.
ملاک عمل برای هر آیش سه هکتار خواهد بود بدین معنی در محلهائی که دو آیش میشود برای هر کشاورز شش هکتار و در محلهائی که سه آیش میشود برای هر کشاورز نه هکتار تخصیص داده میشود و در هر صورت یک هکتار برای باغچه طویله و غیره نیز علاوه داده میشود.
تبصره ۱ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
مقدار زمین زراعتی را که اشخاص مشمول این تصویب نامه در دهات غیرخالصه مالک هستند از مقدار زمینی که طبق مقررات به آنها تعلق میگیرد موضوع و بقیه به آنها واگذار می گردد.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
در صورتی که در موقع تقسیم اراضی از نظر فنی و اجبار سهم یک یا چندنفر از اشخاصی که به آنها زمین واگذار میشود کمتر از سهمی سایرین بشود در صورت وجود اراضی بایر در مجاورت سهم اشخاص نامبرده و در صورت تمایل آنها از نظر ترمیم و جبران کسری حداکثر تا میزان سه برابر مقدار کسری نیز از زمین‌های بایر مجاور بطور مجانی به آنها واگذار خواهد شد.
تبصره ۳ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
چنانچه پس از نقشه‌برداری و موقع تقسیم‌بندی اراضی بعلت قناسی و وجود تپه و یا عبور جاده قطعات کوچکی در اطراف تقسیمات بوجود آید که بعلت کمی مقدار قابل استفاده تقسیم نباشد این قبیل قطعات بصاحبان قطعات مجاور اضافه بر سهمی و حد نصاب معینه بطور مجانی واگذار خواهد شد.
[…]
ماده ۱۰
۱ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اشخاصی که بموجب اجرای مقررات این تصویبنامه صاحب زمین و آب میشوند عرصه و اعیانی منازلی که فعلا در آنها سکونت دارند و متعلقات آن از قبیل طویله و زاغه و باغچه و غیره بخود آنها مجانی واگذار میشود و عرصه آن از یک هکتار زمینی که بموجب ماده ۸ برای باغچه و طویله و غیره واگذار میشود کسر نمی‌گردد ولی در صورتی که علاوه بر ساختمان مسکونی زارعین ساختمانی داشته باشند که در اجاره باشد یا میزان زمین منزل آنها که در اصطلاحات محلی (پیش باغچه) نامیده میشود بیش از هزار متر مربع بوده و دارای محصول سردرختی قابل بهره‌برداری باشد عرصه مازاد بر هزار متر از یک هکتار زمینی که برای باغچه و طویله و زاغه و غیره به هر زارع داده میشود کسر خواهد شد.
عرصة اعیانی منازلی که در موقع تقسیم خوش‌نشینها در آن سکونت دارند با متعلقات آن از قبیل طویله . زاغه . باغچه و غیره در صورتی به آنان مجانی واگذار میشود که کما‌فی‌السابق در آن ده سکونت نمایند.
۲ـ
تبصره ۱ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اگر باغ به مقداری باشد که سطح آن نسبت به تعداد اشخاصی که بایستی بین آنها تقسیم گردد ناچیز بوده و در صورت تقسیم از حیز انتفاع بیفتد در این صورت این باغ از تقسیم مستثنی و جزو یک هکتاری که برای تاسیس اماکن عمومی از قبیل دبستان و غیره در نظر گرفته میشود منظور خواهدشد و تا موقعی که اماکن نامبرده احداث نگردیده مواظبت و بهره‌برداری این باغات بعهده شورای ده و بنفع صندوق تعاون محل خواهد بود.
تبصره ۲ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
۳ –
تبصره ۱ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
از آسیاهائی که در ملک خالصه واقع و از آب خالصه گردش می‌کنند و همچنین آسیائی که در ملک دیگران واقع و از آب خالصه گردش می‌کنند حق‌الماء و حق‌الارض که تا این تاریخ بدولت میپرداخته‌اند بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
برای آسیاهائی که در ملک خالصه واقع و از آب قراء دیگر گردش میکند وزارت کشاورزی حق‌الارض مناسب تعیین خواهد نمود.
حق‌الارض تعیین شده باید بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل گردد.
تبصره ۱ـ ماده ۱۰ ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اشخاصی که مقیم دهات خالصه یا دهات اربابی مجاور خالصه بوده و زارع نیستند لیکن در اراضی خالصه ساختمان نموده و باغ احداث کرده‌اند در صورتی که قبلاً حق‌الارض به دولت میپرداخته‌اند از این به بعد نیز همان حق‌الارض توسط شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید. در صورتیکه حق ساختمان و احداث باغ را بطریق دیگـری تحصیل نموده‌اند حـق‌الارض مناسب بوسیله وزارت کشاورزی تعیین و توسط شورای ده بنفع صندوق تعاون محل وصول خواهد گردید.
تبصره ۲ ماده ۱۰ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اشجاری که سابقاً در کنار خیابانها و هرنج قنوات و انهار غرس شده و اکنون وجود دارد در موقع تقسیم اراضی به تحویل شورای ده داده خواهدشد و شورای ده بهر نحوی که مقتضی بداند برای بهره‌برداری اشجار مزبور اقدام و درآمد حاصله را تحویل صندوق تعاون مربوط خواهد نمود.
تبصره ۳ـ ماده ۱۰ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
اشجاری که بوسیلة زارعین در کنار انهار غرس شده و دو پنجم از محصول را بدولت میداده‌اند در صورتی که صاحبان آنها بموجب تصویبنامه تشویق خرده مالکین صاحب زمین شوند سهمی دولت مجاناً بآنها واگذار خواهد شد.
تبصره ۴ـ ماده ۱۰ ـ [الحاقی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
از اشجاری که در کنار انهار و قنوات مربوط بقراء اربابی کاشته شده و از اراضی خالصه عبور مینمایند طبق معمول بهره مالکانه بوسیله شورای ده وصول و تحویل صندوق تعاون محل خواهد گردید.
ماده ۱۱ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۸/۱۲]
دولت میتواند بوسیله بانک کشاورزی و از محل اعتباری که بانک در اختیار دارد در هر نقطه املاکی را که مالکین آن مایل بفروش به دولت باشند طبق نظر خبره از طریق ارزیابی مطابق معمول خریداری نموده و قیمت آن را در مدت سه سال باقساط متساویه چهارگانه پرداخت نماید و پس از خریداری طبق مقررات این تصویب نامه به زارعین واگذار خواهد شد.
[…]
ماده ۱۳ – [اصلاحی ۱۳۲۵/۴/۲۲]
هیئت مرکزی با رعایت حقوق اکتسابی کسانی که خالصجات سیستان و یا خوزستان به آنها واگذار شده ترتیب تقسیم و یا واگذاری و یا اجاره بندی اراضی این دو حوزه را خواهد داد و اراضی که با وجود تقسیم و یا واگذاری در سال های ۱۳۲۴ و ۱۳۲۵ کشت نشده به دولت مسترد گردیده و با رعایت مقررات این تصویبنامه قابل تقسیم خواهد بود.
ماده ۱۹ ـ [اصلاحی ۱۳۲۵/۴/۲۲]
اعتباری که برای سرمایه بانک کشاورزی در بودجه‌های سالیانه اخـتصاص داده میشود قابل صـرفه‌جوئی نبوده و اگر پـرداخت قسمتی از آن در ظرف سال مالی معوق بماند جزء صرفـه‌جوئی بودجه کشور منظور نگردیده و قسمت پرداخت نشده بر اعتبار سال بعد علاوه میشود.
ماده ۲۸ – [اصلاحی ۱۳۲۵/۶/۴]
وزارت دارائی و وزارت کشاورزی هر یک در حدود وظایفی که بر عهده دارند مامور اجرای این تصویبنامه هستند.