گزارش مورخ ۱۷ اسفند ۱۳۲۵ آقای دکتر سحابی متضمن برنامه تعلیمات دینی و اخلاقی چهار ساله ابتدایی مشمول قانون تعلیمات اجباری مطرح گردید و پس از مذاکراتی که در کلیات به عمل آمد مقرر شد کمیسیونی در اداره تعلیمات اجباری با حضور عده ای از اعضا شوری تشکیل شود. و با توجه به مذاکراتی که در شوری به عمل آمد در برنامه پیشنهادی تجدید نظر آورده و نتیجه را برای تصویب به شوری پیشنهاد نمایند.
مجدداً در جلسه ۶۰۰ مورخ ۲۸ / ۱۲/ ۱۳۲۵ شوری برنامه تعلیمات دینی ۴ ساله ابتدایی مشمول قانون تعلیمات اجباری از طرف کمیسیون مأمور مطالعه مطرح و با اصلاحاتی تصویب شد.
برنامه تعلیمات دینی در چهار سال ابتدایی
در سال اول– (یک ساعت در هفته)
کلیات- تعلیمات دینی در سال اول به کلی شفاهی است – معلم باید برنامه ذیل را در ضمن سؤال و جواب و بیان قصه ها و حکایات اخلاقی که مطلوب طبع اطفال باشد به آنها یاد دهد.
قسمت اخلاقی این برنامه نباید از سایر قسمتها جداگانه تدریس شود بلکه تمام مطالب مندرج در برنامه را میباید مخلوط نموده مثلاً قسمتهای مربوط به معرفت باری تعالی را در ضمن قصص و مباحث اخلاقی دیگر با کودکان صحبت نمایند و به آنها یاد دهند تا خستگی فکری در آنها ایجاد نشود.
برنامه تعلیمات دینی در سال اول بطور کلی معرفت باری عالی و ذکر نام چهارده معصوم درباره مطالب اخلاقی ساده می باشد بدین توضیح:
۱– برای معرفت حضرت باری باید طفل را به مهربانیهای خدا متوجه کرد و با ذکر چند نمونه از نعمتهای او مانند میوجات، حیوانات اهلی و مفید، آب، آفتاب، اعضا بدن و غیره محبت و دوستی پروردگار را در قلب طفل ایجاد کرد و با تمرین و تکرار ذکر نعم حق تعالی به تدریج طفل را متوجه کند که حق تعالی نسبت بد و مهربان و خیرخواه است و بنابراین باید دستورهای خداوند را اطاعت کند و براستی بداند که اطاعت پروردگار باعث نیکبختی و سعادت است و سرپیچی از او امر او بدبختی و گرفتاری می آورد و بالاخره این نتیجه گرفته شود که دستورهای خداوند جل شانه در قرآن کریم جمع است و چون این دستورها خیلی جامع و مفید به حال بشر است باید قرآن را احترام کرد.
۲– نام حضرت رسول و حضرت امیرالمؤمنین و حضرت زهرا و ائمه اطهار را در ضمن قصصی که مشتمل بر مناقب و فضایل آنان و حاوی نکات اخلاقی و متناسب با فهم اطفال باشد بدانها یاد دهند.
۳– اخلاق – محبت و اطاعت پدر و مادر – فواید پاکیزگی و نظم در کار – آداب – خوردن و آشامیدن – رعایت ادب – اجتناب از فحش و کلمات رکیک – محبت و همراهی به رفقا و آشنایان – وقت شناسی.
در سال دوم (دو ساعت در هفته)
برنامه تعلیمات دینی در سال دوم بطور کلی عبارت است از پی بردن بوجود خالق و شناسایی رسوم خدا و حضرت امیرالمؤمنین و پاره ای از مطالب اخلاقی بدین توضیح:
۱– برای پی بردن بوجود پروردگار باید از راه دلالت اثر بر مؤثر چند مثال و حکایت ساده و طبیعی که در دسترس و درخور فهم کودک باشد ذکر شود.
۲– برای شناسانیدن حضرت رسول و امیرالمؤمنین و جلب احترام طفل نسبت به آنها پارهای از فضایل و صفات ممتازه آنها را در ضمن بعضی حکایات و روایات بیان نمایند و نیز پارهای از حکم و نصایح آنها را به فارسی ترجمه کرده و در کتاب مربوط بنویسند تا طفل آنها را بخواند.
۳– اخلاق – وظیفه طفل نسبت به اهل خانه – خوشرفتاری با خدمتکاران – محاسن خوشرویی و خوش خلقی پاکیزگی لباس و سر و دست و مو – ذکر معایب مردم آزاری و اذیت به حیوانات بی‌آزار – رعایت نظم – فواید صدق – معایب کذب.
در سال سوم (سه ساعت در هفته)
۱– اصول دین و شرح هر یک از مواد آن در نهایت سادگی و اختصار – ذکر فضایل و مناقب ائمه طاهرین در ضمن پاره ای حکایات که زندگی و آثار آنها را نیز بنمایاند – مقدمات و مقارنات نماز – روزه و مبطلات روزه بدون تقصیل. ذکر مختصری از مطهرات و نجاسات – تعلیم عملی و تمرین وضو و نماز.
۲– قرائت و تمرین جز آخر قرآن (قبلاً باید ذهن اطفال را به علامات زیر، زبر، پیش، کسون و تنوین آشنا ساخت).
۳– اخلاق – زیان تنبلی و فایده سعی و عمل، شماره کارهای نیک، معاشرت با همنشین خوب و اجتناب از همنشین بد، وفای بعهد، عزت نفس، زیان چاپلوسی و تملق و معایب آن، مضار سخن چینی.
در سال چهارم (سه ساعت در هفته)
۱– اصول دین، مراجعه به مطالب سالهای قبل با توضیح بیشتر و با ذکر دلیلهای اجمالی که درخور فهم کودک ده ساله باشد.
۲– فروع دین، قسمت خمس، ذکوه، حج، جهاد و دفاع (از همین جا استفاده شده وطن خواهی و دفاع میهن را برای طفل جزء وظایف دینی او جلوه دهند)، امر به معروف و نهی از منکر.
۳– احکام دیگر، توضیح حلال و حرام، عدالت و ظلم، عفت و بی پروایی، و ذکر پاره ای احکام که حس وطن دوستی و خدمت به مردم را در طفل تقویت کند.
۴– قرائت و تمرین پارهای از سوره های قرآن مثل حمد، عنکبوت، لقمان، قدافلح المؤمنون فتح، الرحمن، جمعه، اعلی، شمس، نصر، بطوری که با تمرینات سالهای تحصیلی بعد در آخر سال ششم طفل بتواند تمام قرآن را بخواند (در ضمن قرائت این سوره ها پاره ای از آیات را که از حیث لفظ آسان و از حیث معنی و مفهوم نزدیک با قوه طفل باشد آموزگار توضیح خواهد داد).
۵– اخلاقی، فواید صرفه جویی و ذخیره، فضیلت کسب حلال و شغل آزاد، معایب رباخواری و قمار، مضار الکل و تریاک، معایب حسد و بخل، محسنات احسان و انفاق و عفو و اغماض، فواید امیدواری و اتکاء به نفس مضار یاس و تشبّث.
تبصره ۱– همانطوری که در بالا ذکر شد تعلیم احکام و اخلاق در سالهای ۲ و ۳ و ۴ نباید جداگانه و به شکل دستورات جنگ صورت گیرد بلکه مسایل اخلاقی هم مخلوط با شرعیات در ضمن حکایات و روایات و قصص بنحو خاصی که دلپسند اطفال باشد باید تدریس شود و بدین لحاظ باید کتاب علیحده ای برای هر یک از سالهای ۲ و ۳ و ۴ تهیه نمود.
تبصره ۲– برای آنکه نتیجه مطلوب از تعلیمات دینی در کلاسهای ابتدایی بدست آید باید عده ای آموزگار مخصوص جهت تدریس این مواد تهیه کرد، وزارت فرهنگ برای انجام این منظور کمیسیونی را مأمور خواهد کرد تا آئین نامه لازم را تهیه و هر چه زودتر به شورای عالی فرهنگ تقدیم دارند.
برنامه تعلیمات دینی در چهار سال ابتدایی مشمول تعلیمات اجباری که در ششصدمین جلسه شورای عالی فرهنگ مورخ چهارشنبه ۲۸ اسفندماه ۱۳۲۵ به تصویب رسیده صحیح است به موقع اجرا گذارده شود.