امتیازنامچه بانک شاهنشاهی ایران (بین دولت ایران و بارون ژولیوس رویتر)

تاریخ تصویب: ۱۲۶۷/۱۱/۱۱
تاریخ انتشار: ۱۲۶۷/۱۱/۱۱
اطلاعات بیشتر:

– نقل از: ابراهیم تیموری، تاریخ امتیازات در ایران، چ ۱۳۳۲، ص ۱۹۰

امتیازنامه رویتر

امتیازنامچه بانک شاهنشاهی ایران

مقدمه

اشکالاتی که مدتها بین دولت بندگان اعلیحضرت شاهنشاه ایران و بارون ژولیوس رویتر معلق بودند، چون آخرالامر برطرف گردیدند و امتیازنامچه‌ بارون رویتر مذکور در بیست و پنجم ژوئیە ماه یکهزار و هشتصد و هفتاد و دو عیسوی عطا شده بود، چون معدوم گردید، به اتفاق طرفین مراتب مفصلە ذیل برقرار شدند:

فصل اول

امتیازنامچه
به موجب این امتیازنامچه، دولت بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری به بارون ژولیوس رویتر و به شرکاء یا عاملین او، حق احداث یک بانک دولتی موسوم به «بانک شاهنشاهی ایران» می دهد.

مدت
حق مزبور برای مدت شصت سال ابتداء از تاریخ امضای این امتیازنامچه به توسط بندگان اعلیحضرت شاهنشاهی عطا می‌شود.

مرکز بانک
مرکز و مقر بانک در طهران خواهد بود. بانک مزبور خواهد توانست در شهرهای دیگر ایران و در خارجه، شعبات برقرار سازد.

اقدامات مختلفه
محض بسط تجارت و از دیاد ثروت ایران، بانک شاهنشاهی گذشته از اعمالی که متعلق به صرافی میباشد، با خرج خود یا بـه خرج ثالث، اقدام در تمام  کارهای محاسبه و صنعتی و تجارتی که برای این مقصود نافع بداند خواهد کرد، مشروط بر اینکه هیچیک از آن اقدامات، مخالف عهدنامه‌ها و قوانین دولت و ملت و مذهب ایران نباشد، و قبل از شروع، اطلاع به دولت ایران داده شود.

تقیدات
بانک حق نخواهد داشت در قلمرو دولت علیه ایران کرد[؟] بی شرطی قبول کند و غیرمنقول از قبیل املاک و اراضی و دهات و غیرها خریداری نماید، مگر اراضی که برای یک بنای کافی در طهران و شعباتش در سایر ایالات لازم می‌باشند.
و نیز غدغن اکید است که بانک مزبور، بروات دولت که حواله باز نشده‌اند تنزیل کند یا به اعتبار آنها وجهی به کسی قرض بدهد.

فصل دویم
سرمایه

سرمایه بانک دویست کرور فرانک یعنی هشت کرور لیرە انگلیسی خواهد بود. لهذا تعدادى سهام احداث خواهند شد که بانک آنها را به دفعات نشر خواهد داد. هر وقت که تقبل قسمت اول سرمایه، یعنی پنجاه کرور فرانک یا دو کرور لیره انگلیسی امضا شد، بانک مزبور تشکیل‌شده ملاحظه خواهد گردید.
محل امضای تقبل سرمایه در پاتختهای مختلفه، خصوصاً در طهران، برلن، پاریس، پطرزبورغ، وینه در صورت اجازه دول متبوعە آن ممالک وضع خواهد شد.
سهام به اسم حامل خواهند بود و بانک، سهام اسم‌دار هم میتواند نشر بدهد.
بانک مزبور هر وقت مفید بداند، سرمایه و عدد سرمایه خود را به اتفاق دولت زیاد می‌کند.

فصل سیم:
نشر بلیتهای بانک
بانک شاهنشاهی چون بانکی است حق مانع لغیر، نشر بلیتهای بانک پی اسمی خواهد داشت که به محض رؤیت قابل الاداء خواهد بود و هرگز متجاوز از چهل کرور فرانک که هشتصد هزار لیرە انگلیسی باشد، بلیت بانک نشر نخواهد داد، مگر این که به دولت اطلاع بدهد.
برای مساعدت و بسط اعتبار عامه و محض تجدید جریان مسکوکات نقره و ازدیاد نشر مسکوکات طلا، بانک دولتى من حیث القاعدة قبول وضع یک عیاری میکند مبنی بر تومان طلا.
در مدت ده سال اول تشکیل بانک دولت، بندگان اعلیحضرت شهریاری و مدیرهای بانک، بین خود قرار و مدارهای لازمه را برای وصول به این مقصود خواهند داد، مع هذا نظر به اقتضای وضع حالیە مسکوکات، نشر بلیتهای بانک شاهنشاهی بدواً بر پایه نقره خواهند بود. این بلیتها را تمام عمال و مأمورین دولت علیه قبول خواهند کرد. در تمام معاملات ایران رواج خواهند داشت، ولی هر آنی که بانک نتواند قیمت یکی از بلیتهای خود را ادا نماید، نشر بلیتهای بانک در تمام مملکت ایران منع خواهد گردید و بانک مجبور خواهد بود که قیمت تمام بلیتهای خود را ادا کند.

ضمانت اداء
محض اطمینان اداء بلیتها، بانک مزبور صریحاً متقبل می شود که در دو سال اول ابتدا از شروع به کار، اقلا نصف بلیتهای منتشرشدە خود را، و پس از انقضای این دو سال، اقلا ثلث قیمت آنها را نقداً موجود داشته باشد.
تفاوت بیـن وجه نقد موجودی و سر جمع بلیتهای بانک منتشر شده به توسط امنا و منقولات متعلقه به بانک که آنها را در ایران موجود خواهد داشت، ضمانت کرده می شود.
بانک شاهنشاهی مجبور است که قیمت بلیتهای خود را به محض رؤیت در هر کجا نشر شده اند اداء کند. مع هذا بلیتهای شعباتش خواهند توانست در طهران ادا شوند.
بلیتهای بانک به زبان ایرانی خواهند بود و بانک نخواهد توانست بدون اذن دولت علیه ایران بلیت کمتر از دو تومان نشر بدهد.
بلیتهای بانک علامت یا مهری خواهند باشد که مبین ثبت دفتری ایران باشد، و محض خواهند بود به امضای یک مدیر یا مدبر و به امضای تحویلدار عمده تأسیس که در آنجا نشر شده اند.
دولت بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری متقبل میشود که در طول مدت این امتیازنامچه، هیچ نوع مسکوکات کاغذی نشر ندهد و به احداث هیچ بانک یا تأسیس که صاحب این گونه امتیاز باشد اجازه ندهد.

فصل چهارم
دولت علیه ایران سرمایه بانک را ضمانت نمیکند و خواهد توانست به میل خود خریدار اسهام شود و یا در خرید اسهام، مساعد تبعه خود گردد تا به حد خمس سرمایه منظوره و یا به هیچوجه مداخلت نکند.
اداره بانک
تقسیم سرمایه به اسهام و عدد و قیمت بلیتهای بانک، مطابقاً به مدلولات فصل سیم این امتیازنامچه و نظم و نظارت بانک و تعیین مدت و اجزاء، چه در ایران و چه در خارجه، و اداره کردن وجوهات بانک با منافعی که حاصل کند به اختیاراتی که ممکن است عایدش گردند به کلی بر عهده دارای این امتیاز و شرکاء و عمال آن خواهد بود و هر نفع و ضرری، به او مدخلیت دارد.
مأمور محترم مخصوص
دولت علیه ایران مراقبت تامه خود را در بانک به توسط یک مأمور محترمی که خود معین کند جاری خواهد ساخت و این مأمور حق خواهد داشت از نظارت بانک اطلاع حاصل کند و مواظب بـاشد که امورات بانک بر وفق این امتیازنامچه بگذرند.
مأمور مزبور هر وقت دعوت بشود بر حسب تکلیف در مجالس عمومی اسهام‌داران، همچنین در مجالس شورای مدیران در طهران حضور به هم رساند و نشر بلیتهای هر بانک را وارسی خواهد کرد و مواظبت تام خواهـد داشت کـه مـدلولات فصل سیم این امتیازنامچه رعایت شوند. و مراقبت روابط بانک با خزانه دولت علیه، بر عهده او است و نخواهد توانست در تدبیر و نظارت اعمال بانک، خود را داخل سازد و مأموریت او به هیچوجه اسباب مسئولیت دولت ایران نخواهد گردید.

فصل پنجم:
حمایت دولت
چون غرض این بانک که تأسیسی است ملتی، خیر عامه و خیر دولت میباشد، دولت بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری حمایت عسکریه خود را که برای حفظ امنیت مقر اصلی و شعباتش لازم است دریغ نخواهد داشت.
دولت علیه ایران  ابتیاع اراضی و امکنه را کـه برای بنای مقر اصلی بانک و شعباتش لازمند حتى الامکان سهل و به وجه عادلانه و حامیاً لبانک، خود را بین بانک و صاحبان اراضی، ثالث خواهد ساخت.
معاف بودن از مالیات
خود بانک و بناهای او و شعباتش بکلی از هر نوع واردات و مالیات معاف میباشند و همچنین، اسهام و بلیتها و قبوضات و بیجکها و جمیع اسنادی که در باب امورات و داد و ستدهای او از طرف خودش صادر میشوند، معافند. ولی هرگاه دولت در ملک خود مالیات تمبر را قرار بدهد، بانک هیچ برات و سندی را نخواهد گرفت که تمبر دولت علیه نداشته باشد.

فصل ششم

اداره وجهیه
بانک شاهنشاهی در سهولت تأدیه‌جات خزانه عامره چه در ایران و چه در خارجه، کوتاهی نخواهد کرد. بـرای هـر خـدمتی کـه دولت عـلیه به او رجوع کند گماشتگان و رؤسای بانک، حقی که باید به بانک داده شود، بین خود معیـن خواهند نمود.
قرض دو کرور فرانک
پس از تشکیل و تهیه سرمایه خـود، بانک شاهنشاهی تعهد می کند که مبلغ دو کرور فرانک یعنی چهل هزار لیره انگلیسی برای مدت ده سال، سالی صد شش تنزیل به بندگان اعلیحضرت شهریاری قـرض بدهد و اصل آن تنخواه و منافعش به موجب میل بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری لغـایت صد شش منافع خلصی که بر حسب فصل هفتم این امتیازنامچه به پیشگاه سلطنت تعهدش است، محسوب خواهد کرد.
پیشکی
علاوه بر آن، بانک شاهنشاهی، پیوسته پس از تشکیلش، حاضر خواهد بود از برای تمام وجوه پیشکی و استقراضهاتی که دولت علیه لازم داشته باشد و از او طلب نماید. و در هر وجه رهایی آن استقراض بین دولت و بانک داده خواهد شد، و یا آنکه آن وجوه پیشکی یا استقراضات به معادل خودشان یک ضمانتی خواهد بود از برای سر جمع بلیتهای نشر شده. این وجوه پیشکی و استقراضات را دولت علیه در رأس موعدهای مقرر ادا خواهد نمود. سر جمع تنزیلات، منتظماً در آخر هر سال مالیاتی ایران یعنی در آخر حوت، داده خواهد شد.
ده کرور فرانک
اولین این وجوه پیشکی که غیر از دو کرور فرانک فوق الذکر می‌باشد، تدریجی و تا ده کرور فرانک، یعنی دویست هزار لیره انگلیسی، در سالی با صد هشت تنزیل خواهد بود.

فصل هفتم
حصه منافع:
در آخر هر سال مالیاتی، یعنی آخر حوت، بانک شاهنشاهی باید صد شش منافع خلص آن سال خود را به دولت بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری بدهد و یا به جمعش بیاورد. در صورتی که حصه منافع صد شش مذکوره، در یک صد سال کمتر از  صد هزار فرانک یعنی چهار هزار لیره انگلیسی بشود، بانک مجبور است که این مبلغ را کامل نماید، یا اینکه کسر آن را هر چه خواه باشد، در جزء مخارج خود محسوب بدارد و بدون آنکه حق داشته باشد وجها من الوجوه آن را به خرج حصه منافعی که نتیجه عمل سال بعد است بیاورد.

فصل هشتم
ضمانت
وجه الضمانه چهل هزار لیره انگلیسی که در سال هزار و هشتصد و هفتاد و دو عیسوی، بارون ژولیوس رویتر در بانک انگلیسی گذارده بود برای ضمانت تشکیل بانک شاهنشاهی به دولت علیه ایران تسلیم خواهد شد. فردای تشکـیـل بـانک، دولت علیه ایران مبلغ مزبور چهل هزار لیره انگلیسی را به بارون مذکور پس خواهد داد.
هرگاه ابتدا از از تاریخ امضای این امتیازنامچه به توسط بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری، تا مدت نه ماه، بانک شاهنشاهی دایر نشود، وجه الضمانه مزبور به دولت ایران منتقل خواهد شد، و این امتیازنامچه معدوم و ساقط الاعتبار خواهد بود، مگر در صورتی که بین دول بزرگ اروپا جنگی برپا شود، و یا در صورتی که دولت ایران در آن جنگ دخالت به هم رساند، و یا در وجه هر اتفاق فوق العاده.

فصل نهم
 قوانین
در حین تشکیل بانک شاهنشاهی، بانی های او قواعدی را که به موجب آنها باید بانک دایر شود، نشر خواهد داد؛ و آن قواعد باید مطابق مدلولات این امتیازنامچه باشد. پس از تشکیل بانک، قواعد مزبوره متغیر نخواهد شد، مگر به موجب قرارداد مجلس عمومی صاحبان اسهام؛ و مجلس مزبور باید در تغییراتی که جاری می سازد، حفظ و رعایت مدلولات این امتیازنامچه را بنماید.

فصل دهم

حمایت
مجلس اجراء حقوقی که به موجب این امتیازنامچه داده شده، بانک مزبور در ظل حمایت بندگان اعلیحضرت شهریاری و دولتشان خواهد بود.
بانک هم متقبل می شود که قوانین عمومی مملکت را از جمیع جهات محترم دانسته، اطاعت نماید.
حکمیت
در صورتی که بین دولت و بانک و یا بین بانک و سایر مردم، اختلافی ظاهر گردد، هر یک از طرفین، یک یا دو حکم منتخب خواهند نمود و قرارداد آن حکمها قاطع خواهد بود. و در صورت عدم توافق بین حکمها، حاکمی دیگر منتخب خواهند نمود که حکمش بدون برگشت، اطاعت خواهد شد.

فصل یازدهم

معادن
از آنجایی که بانک شاهنشاهی حاضر است کـه بـرای احیاء تمام وسائل استخراج ثروتهای طبیعى مملکت، فوراً کمال فوریت را بجا بیاورد، بانک علیه به دولت علیه به بانک مزبور و در تمام مدت این امتیازنامچه، امتیاز مانع لغیر قطعی میدهد که در وسعت مملکت ایران، معادن آهن، مس، سرب، زیبق، ذغال سنگ، نفط، مانگانز، آمیانت را که متعلق به دیوان میباشند و قبل از وقت به دیگران واگذار نشده اند، دایر نمایند.

چون مضاف این امتیازنامچه، دولت علیه ایران در روز امضای این امتیازنامچه، بارون ژولیوس رویتر، صورت رسمی معادنی را خواهد داد که قبل از وقت به دیگران داده شده اند، معادن طلا و نقره و جواهرات و آن فلزاتی که در فوق ذکر نشده‌اند، متعلق به دیوان میباشند، لاغیر و مهندسین بانک که آنها را کشف کنند، مجبورند فورا کشف آنها را به دولت بندگان اعلیحضرت شهریاری اطلاع برسانند.
دستمزد
غیر از مهندسین و سرکارهایی که ضروری میباشند، تمام عملجات معدنچی که برای دایر نمودن معادنش بانک اجیر نماید، از میان تبعه بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری منتخب خواهد شد.
دولت علیه به تمام وسایلی که در دست دارد، بانک را اعانت خواهد کرد، از این که مزد عملجات لازمه به نرخ عادله وقت برایش میسر شود.
تمام معادنی که بانک ده سال بعد از تشکیل خود شروع در دایر نمودن آنها ننموده باشد، مثل این ملاحظه خواهد شد که بانک مزبور، صرف نظر از آنها نموده است و دولت علیه خواهد توانست هر نوع تصرف در آنها بکند، بدون اینکه بانک صاحب امتیاز بتواند مانع شود.

فصل دوازدهم
اراضی مجانی
اراضی که برای دایر نمودن آن معادن و برای ساختن یک راه مراوده یا طریق حمل ونقل اقرب یا اسرع پنبه نسوز لازم میباشند، آنچه متعلق به دیوان است از جانب دولت علیه مجانا به بانک داده خواهد شد.
هرگاه در مسیر این راه مراوده املاکی یافت شوند متعلق به اشخاص متفرقه، دولت علیه ایران بانک را در خرید آن املاک از صاحبانش به تمام وسایلی که در دست دارد اعانت خواهد نمود.
معاف از خرج
ادوات لازمه برای دایر نمودن معادن به خاک ایران داخل خواهند شد بدون اینکه هیچ حقی بدهند.
اراضی و ابنیه به آن اداره‌جات معدنی، معاف از هر مالیات و عوارض خواهند بود.

فصل سیزدهم
منفعت دولت
از منافع خلص تمام معادن که بانک دولتی دایر نموده است، دولت علیه ایران سالی شانزده درصدش را اخذ خواهد نمود.
رجعت به دولت
در انقضای مدت این امتیازنامچه، اراضی معادن با ابنیه آنها و ادوات و متعلقات آن به دولت علیه ایران تعلق خواهد گرفت، مطابق قوانین کلیه که دول آن را معمول داشته‌اند و در این باب شرایط بسیار مساعد را برقرار ساخته‌اند.

فصل چهاردهم
صرف کردن از حقوق سابقه
به ازای حقوقی که به موجب این امتیازنامچه به بارون ژولیوس رویتر واگذار شده‌اند، بارون مذکور صریحا اقرار بر ترک کامل بلااستثناء تمام حقوق و امتیازاتی مینماید که بر حسب امتیازنامچه قدیم مورخه ۲۵ ژوئیه ۱۸۷۲ ماه عیسوی که به توسط این شروط معدوم و ساقط الاعتبار گردید، به مشارالیه عطا شده بودند.

این قرارنامه در طهران نسختان نوشته شد و آن دو نسخه یکی به قسم و صحه مبارک بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری و به مهر وزارت امور خارجـه رسـیده، دیگـری را مسیو بارون جرج رویتر، از جانب مسیو بارون ژولیوس رویتر امضا کرده، در ۲۷ جمادی الاول ۱۳۰۶ مطابق سی‌ام ژانویه ۱۸۸۹ میلادی [مطابق ۱۲۶۷/۱۱/۱۱] مبادله شدند.

جرج رویتر در حضور من امضا کردند
درومن ولف وزیر مختار انگلیس


فصل ملحقه امتیاز بانک شاهنشاهی ایران

ضمیمه اول:
امضاکننده ذیل متعهد می شود اصل امتیازی که به بارون ژولیوس رویتر، در تاریخ ۲۵ ماه ژوئیه ۱۸۷۲ مرحمت شده، در ظرف ده روز بعد از ورود خودش به ایران، به وزیر امور خارجه انگلیس تسلیم نماید. این نوشته به اسم نماینده اعلیحضرت پادشاه انگلیس در طهران عنوان خواهد شد و جناب معزی الیه متقبل می شود که نوشته مزبوره را به دولت علیه ایران تسلیم نماید.

تحریراً به تاریخ سیم جانویه سنه ۱۸۸۹

محل مهر و امضای جرج دو رویتر
 محل مهر و امضای هنری درامن دوولف ایلچی مخصوص و وزیر مختار اعلیحضرت پادشاه انگلیس به دربار ایران


فصل ملحقه امتیاز بانک شاهنشاهی

ضمیمه دویم
مقرر است که بانک شاهنشاهی مواجب مأمور مخصوص مذکور در فصل چهارم این امتیاز به دولت علیه ایران ادا نماید. این مواجب مذکور که عبارت است از سه هزار تومان در آخر هر سال مالیه یعنی در ٢۰ مارس، بانک باید کارسازی نماید.

تحریراً در طهران مورخه ۳ سنه ۱۸۸۹
محل مهر و امضای جرج دورویتر – در حضور من امضا شده
محل مهر و امضای هنری درامن دوولف ایلچی مخصوص و وزیر مختار اعلیحضرت پادشاه انگلیس به دربار ایران


فصل ملحقه امتیاز بانک شاهنشاهی

ضمیمه سیم
واضح و معلوم می باشد که وجه الضمانه چهل هزار لیره انگلیسی که به موجب فصل هشتم امتیاز =نامچه به دولت علیه ایران داده شود، تسلیم بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری خواهد گردید.
این تنخواه برای بندگان اعلیحضرت همایونی قرض دو کرور فرانک یعنی چهل هزار لیره خواهد بود که در فصل ششم ذکر شد و به این نحو از پیش تسلیمش وقوع بهم میرساند. بناء علیه، از فردای روز تشکیل بانک، بندگان اعلیحضرت اقدس شهریاری به عوض اینکه از برای دولتشان قرض دو کرور فرانک قید شده در فصل ششم را بخواهند، به مدیرهای بانک شاهنشاهی امر خواهند فرمود که این مبلغ را چون رد وجه الضمانه به بارون ژولیوس رویتر بدهند. این… همان امتیاز را خواهد داشت که هرگاه کلمه به کلمه در خود امتیازنامچه، درج شده می بود.
در طهران ۱۸۸۹ قلمی گردید.

محل مهر و امضای جرج دورویتر
در حضور من امضا شد

 محل مهر و امضای هنری درامن دوولف ایلچی مخصوص و وزیر مختار اعلیحضرت پادشاه انگلیس


فصول اصلاحیه

ضمیمه چهارم
این فصول ذیل هرگاه با شـرایط اصل امتیازنامچه و ضمیمات آن تفاوت دارد، برقرار و قاطع خواهند بود.

فصل اول
مرکز اصلی در طهران خواهد بود و نشر بلیت بانک در همانجا خواهد بود و در سایر جاها نخواهد بود.

فصل دویم
بانک شاهنشاهی بدون اجازه دولت علیه ایران حق نخواهد داشت در قلمرو دولت علیه ایران گرو بیع شرطی از قبیل املاک و اراضی و دهات و غیره قبول کند. و هم بدون اجازه حق نخواهد داشت بروات دولتی را تنزیل کند یا به اعتبار آنها وجهی به کسی قرض بدهد، غیر از برواتی که به بانک حواله شده باشد.

فصل سیم
سرمایه بانک می تواند منقسم شود به اسهام و استاک که مناسب باشد. بانک می تواند تشکیل شود مطابق قانون آن ولایت که سرمایه یا قسم اکبر آن تحصیل شده باشد. محل امضا فقط در مکانهای مناسب وضع خواهد شد. اسهام بانک‌دار خواهد شد.

فصل چهارم
ضمانت اداء بلیتها از قرار ذیل خواهد بود:
بانک صریحاً متقبل می شود که اقلا یک ثلثی از وجه بلیتهای منتشرشده خود را نقداً موجود داشته باشد و دو ثلث خواهد بود از این وجه نقد می تواند قرص طلا و نقره باشد. تفاوت ما بین موجودی نقدی و وجه بلیتهای منتشرشده هرگز زیادتر از وجه سرمایه اداکرده نخواهد بود.

فصل پنجم

مراقبت دولت علیه ایران، تامه خود را در بانک به توسط مأمور محترمی کـه خود معین کند جاری خواهد ساخت. حقوق این مأمور از قرار ذیل خواهد بود:
بر حسب حق، در مجالس عمومی بانک و هـمچنین در مـجالس شورای رؤسا در طهران حضور بهم خواهد رساند و دولت علیه را از هر تغییر و تبدیل فصول امتیازنامچه مطلع خواهد ساخت، مخصوصاً مراقبت تمام خواهد داشت که مدلولات فصل سیم از امتیازنامچه که در این فصول بیان شده است رعایت شوند. و مراقبت روابط بانک با خزانه دولت علیه بر عهده او است، و چون نخواهد توانست در تدابیر و نظارت اعمال بانک خود را داخل سازد، مأموریت او به هیچ وجه اسباب مسئولیت دولت علیه نخواهد بود.

فصل ششم
علاوه بر چهل هزار لیره انگلیسی که قرار شده است بانک شاهنشاهی به دولت علیه بدهد، استقراضات و پیشکی دیگر را بدون ضمانت پسندیده نخواهد داد، و وجوه کل این پیشکی و استقراضات، هیچ وقت زیادتر از یک ثلث وجه سرمایه ادا کرده بانک نخواهد بود.

فصل هفتم
ادای حق سالیانه اولی به دولت علیه که در فصل هشتم از امتیازنامچه مقرر است، در آن ۲۰ ماه مارس یعنی آخر حوت خواهد بود که بعد از انقضای یک سال بعد از شروع به کار بانک در ایران.

فصل هشتم
در صورت عدم توافق بین حکمی که مطابق فصل دهم از امتیازنامچه مقرر شده‌اند برای انتخاب حکم آخری جهت قطع اختلاف که مابین بانک و اشخاص مختلف ظاهر گردد، آن حکم آخری به توسط سفیری از دول فرانسه یا آلمان یا اطریش یا ایطالیا مقیم طهران انتخاب خواهد شد و هر اختلافی که در ممالک ایران، خارج از دارالخلافه مابین بانک و اشخاص مختلف ظاهر گردد میتواند قطع شود به توسط حکمی که در خود محل اختلاف به توسط قونسول یا وکیل قونسولگری دول مزبوره به رضای طرفین انتخاب شده است.
هرگاه اختلافی مابین دولت علیه و بانک ظاهر گردد، بانک حق دارد که شخصی از اهل خبره جهت حکمیت بخواهد و این شخص باید ساکن اروپ باشد و به توسط روسای کل از بانکهای دولتی دول فرانسه و آلمان و اطریش و ایطالیا یا به توسط یکی از آنها انتخاب خواهد شد و دولت علیه رأی دو حکم اولی را یا رأی حکم آخری را فورا جاری خواهد ساخت.

فصل نهم
خود بانک معادن و کارهای دیگر مذکوره در فصل یازدهم و دوازدهم و سیزدهم از امتیاز نامچه و ایضا کارهای تجارتی مذکور در فصل اول از امتیازنامچه دایر نخواهد نمود. اما بانک حق خواهد داشت، یا همه یا یکی از حقوق که مطابق فصول مزبور عطا شده اند، به کسی یا کسانی بفروشد یا واگذار نماید و این فروش یا واگذاری، فصول امتیازنامچه خواهد بود مشروط بر این که آن کس یا کسان را جهت اجازه به دولت معرفی کند و بدون چنین اجازه از جانب دولت علیه، چنین واگذاری یا فروش، کامل نخواهد بود.
هرگاه دولت علیه، اجازه را بدون سببی که صحیح باشد به تعویق بیندازد یا هیچ ندهد، بانک حق دارد آن فقره را به حکمی رجوع نماید، مطابق فصل دهم از امتیازنامچه که در فصل هشتم این اصلاحات بیان شده است؛ و حق سالیانه فصل سیزدهم اصل امتیازنامچه مقرر است و بانک حق دارد این معادن و کارهای دیگر را تصدیق و معمولاً اعتبار آنها را تحقیق کند.

به تاریخ ۲۸ ذیقعدة الحرام سنه ۱۳۰۶ هجری، مطابق ۲۷ جولای سنه ۱۸۸۹ در برایتان امضا و به دو نسخه متساوی مبادله شد.

محل امضای جولیوس رویتر

محل امضای درومندولف


 سواد دستخط همایونی در باب نشر بلیت یک تومانی

به موجب فصل سیم امتیازنامچه، بانک شاهنشاهی ایران حق ندارد بدون اذن دولت علیه، بلیت کمتر از دو تومان نشر بدهد؛ ولی چون در این اوقات، معلوم کارگزاران دولت ابد مدت گردید که نشر بلیتهای یک تومانی اسباب سهولت معاملات و داد و ستد بانک مزبور میشود، با اهالی ایران، به مـوجب ایـن نـوشته دولت بندگان اعلیحضرت شاهنشاهی اجازه میدهد که بـانک شاهنشاهی لغایت آن اندازه بلیت که بر حسب امتیازنامچه حق نشر دارد، قسمتی از آن را که صلاح بداند، بلیت یک تومانی نشر بدهد.

بتاریخ ۲۲ شهر رجب المرجب اودئیل ۱۳۰۷

محل صحه مبارک


به حضور مبارک جناب مستطاب اجل اکرم اشرف عرضه می‌دارد؛
مطابق فصل نهم از ضمیمه چهارم امتیازنامچه، کـه اعلیحضرت اقدس همایون شاهنشاه به بانک شاهنشاهی مرحمت فرموده‌اند، با کمال شرف و افتخار به دولت علیه عرض می‌نماید خیال دارد حقوق دایر نمودن عمل معادن را به کمپانی انگلیسی واگذار نماید، که مدیری آن کمپانی به یکی از روسای بانک شاهنشاهی باشد و از روسای دیگر، سه نفر از روسای بانک مذکور خواهد بود، و چون این قرار مذکور به دولت علیه ضمانت کلی خواهد بود که نصف از معادن به درستی کارسازی خواهد شد، محترماً از جناب مستطاب اجل اکرم اشرف استدعا می‌نماید که از دولت علیه، اذن و اجازه حاصل نمایند که این واگذار مذکور قبول بشود.

رابینو
فی ۱۱ جمادی الاولی ۱۳۰۷ – ۳ ژانویه ۱۸۹۰

————-

جواب
مقرب الخاقان دوستان استظهار مشفق مکرم مهربان مسیو رابینو رئیس بانک شاهنشاهی ایران، در خصوص واگذار کردن حقوق دایر نمودن عمل معادن را به کمپانی انگلیسی که بانک شاهنشاهی ایران، به موجب بر حسب فصل نهم ضمیمه چهارم امتیازنامه مجاز گردیده، کاغذی در تاریخ یوم جمعه ۱۳ ژانویه ۱۸۸۹ میلادی مطابق یازدهم جمادى الاول ۱۳۰۷ هجری نوشته بودید، ملاحظه گردید. از خاکپای مبارک همایونی روحنا فداه گذراندم. مقرر فرمودند در صورتی که بانک شاهنشاهی متقبل اجرای تمام شرایط مندرجه در فصل مزبور ضمیمه یازدهم و دوازدهم و سیزدهم اصل امتیازنامچه و ضامن صحت حساب و رساندن تمام حقوق دولت علیه ایران است که در فصل سیزدهم اصل امتیازنامچه قید شده است، اجازه به او می دهم که واگذار مذکور را جاری سازد. و البته در صورتی که شرکت معدنی به این ترتیب تشکیل شود، از جانب دولت علیه کمال تقویت به او خواهد شد.

فی ۱۳ جمادی الاولی ۱۳۰۷
مطابق ۱۵ ژانویه ۱۸۹۰


آقای امین السلطان مستطاب اجل اشرف
نسخه به صحه مبارک رسیده نزد حضرت مستطاب اجل اشرف آقای امین السلطان وزیر اعظم مدظله العالی، ضبط و نسخه دیگر به مهر حضرت معظم‌‌له به رابینو رئیس بانک سپرده شد. والسلام

دسته‌ها