اعلامیه حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی
مصوب ۱۸ دسامبر ۱۹۹۲
بر اساس قطعنامه ۴۷/۱۳۵ مجمع عمومی سازمان ملل متحد
مجمع عمومی،
با تأکید مجدد بر یکی از اهداف اساسی سازمان ملل متحد، همان‌گونه که در منشور اعلام شده است، ترویج و تشویق احترام به حقوق بشر و آزادی‌های اساسی برای همه، بدون تبعیض بر اساس نژاد، جنسیت، زبان یا مذهب،
با تأکید مجدد بر ایمان به حقوق اساسی بشر، حیثیت و ارزش والای انسان، برابری حقوق مردان و زنان، و برابری میان ملت‌های بزرگ و کوچک،
با تمایل به ترویج تحقق اصول مندرج در منشور سازمان ملل متحد، اعلامیه جهانی حقوق بشر، کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت نسل‌کشی، کنوانسیون بین‌المللی رفع همه اشکال تبعیض نژادی، میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی، میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، اعلامیه رفع همه اشکال نابردباری و تبعیض بر اساس دین یا عقیده، کنوانسیون حقوق کودک و دیگر اسناد بین‌المللی مرتبط که در سطح جهانی یا منطقه‌ای تصویب شده و همچنین توافق‌نامه‌هایی که میان کشورهای عضو سازمان ملل متحد منعقد شده‌اند،
با الهام از مفاد ماده ۲۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی که مربوط به حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های قومی، مذهبی و زبانی است،
با در نظر گرفتن اینکه ترویج و حمایت از حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی به ثبات سیاسی و اجتماعی کشورهایی که در آن زندگی می‌کنند، کمک می‌کند،
با تأکید بر اینکه ترویج و تحقق مداوم حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی، به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از توسعه کل جامعه و در چارچوب دموکراتیک مبتنی بر حاکمیت قانون، به تقویت دوستی و همکاری میان ملت‌ها و دولت‌ها کمک می‌کند،
با در نظر داشتن اینکه سازمان ملل متحد نقش مهمی در حمایت از اقلیت‌ها ایفا می‌کند،
با توجه به فعالیت‌های انجام‌شده در نظام سازمان ملل متحد، به‌ویژه توسط کمیسیون حقوق بشر، زیرکمیسیون پیشگیری از تبعیض و حمایت از اقلیت‌ها و نهادهای ایجادشده بر اساس میثاق‌های بین‌المللی حقوق بشر و سایر اسناد بین‌المللی مربوط به حقوق بشر در راستای ترویج و حمایت از حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی،
با در نظر گرفتن نقش مهمی که سازمان‌های بین‌دولتی و غیردولتی در حمایت از اقلیت‌ها و در ترویج و حمایت از حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی ایفا می‌کنند،
با اذعان به نیاز به تضمین اجرای مؤثرتر اسناد بین‌المللی حقوق بشر در مورد حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی،
این اعلامیه را در خصوص حقوق اشخاص متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی اعلام می‌دارد:
ماده ۱
کشورها باید از موجودیت و هویت ملی یا قومی، فرهنگی، مذهبی و زبانی اقلیت‌های موجود در قلمرو خود حمایت کرده و شرایطی را برای ترویج این هویت فراهم آورند.
کشورها باید تدابیر قانونی و سایر اقدامات مناسب را برای تحقق این اهداف اتخاذ کنند.
ماده ۲
افراد متعلق به اقلیت‌های ملی یا قومی، مذهبی و زبانی (که از این پس به عنوان افراد متعلق به اقلیت‌ها نامیده می‌شوند) حق دارند فرهنگ خود را حفظ کنند، دین خود را آزادانه اعتقاد داشته و اجرا کنند و زبان خود را، چه در محیط خصوصی و چه در محیط عمومی، آزادانه و بدون مداخله یا هرگونه تبعیضی به کار ببرند.
افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند به طور مؤثر در زندگی فرهنگی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و عمومی مشارکت داشته باشند.
افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند در تصمیم‌گیری‌های ملی و در صورت اقتضا، در سطح منطقه‌ای در مورد اقلیت خود یا مناطقی که در آن زندگی می‌کنند، به نحوی که با قوانین ملی مغایرت نداشته باشد، مشارکت کنند.
افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند انجمن‌های خود را تأسیس و حفظ کنند.
افراد متعلق به اقلیت‌ها حق دارند بدون هیچ‌گونه تبعیض، ارتباطات آزاد و صلح‌آمیز با سایر اعضای گروه خود و با افراد متعلق به دیگر اقلیت‌ها برقرار کرده و همچنین با اتباع سایر کشورها که با آنان پیوندهای ملی، قومی، مذهبی یا زبانی دارند، ارتباط داشته باشند.
ماده ۳
افراد متعلق به اقلیت‌ها می‌توانند حقوق خود، از جمله آنچه در این اعلامیه ذکر شده است، هم به صورت فردی و هم در جمع سایر اعضای گروه خود، بدون هیچ‌گونه تبعیضی اعمال کنند.
هیچ‌کس نباید به دلیل اعمال یا عدم اعمال حقوق مذکور در این اعلامیه متحمل ضرر یا محرومیت شود.
ماده ۴
کشورها باید اقدامات لازم را برای تضمین بهره‌مندی کامل و مؤثر افراد متعلق به اقلیت‌ها از تمامی حقوق بشر و آزادی‌های اساسی، بدون هیچ‌گونه تبعیض و با برابری کامل در برابر قانون، اتخاذ کنند.
کشورها باید تدابیری را اتخاذ کنند تا شرایط مناسبی برای افراد متعلق به اقلیت‌ها فراهم شود که بتوانند ویژگی‌های خود را ابراز کرده و فرهنگ، زبان، دین، سنت‌ها و آداب‌ورسوم خود را توسعه دهند، مگر در مواردی که این اعمال مغایر با قوانین ملی یا استانداردهای بین‌المللی باشد.
کشورها باید تدابیر مناسبی اتخاذ کنند تا در صورت امکان، افراد متعلق به اقلیت‌ها فرصت کافی برای یادگیری زبان مادری خود یا دریافت آموزش به زبان مادری خود داشته باشند.
کشورها باید در حوزه آموزش، در صورت اقتضا، اقداماتی انجام دهند تا آگاهی درباره تاریخ، سنت‌ها، زبان و فرهنگ اقلیت‌های موجود در قلمرو خود را افزایش دهند. همچنین، افراد متعلق به اقلیت‌ها باید فرصت کافی برای آشنایی با جامعه به عنوان یک کل داشته باشند.
کشورها باید تدابیر مناسبی اتخاذ کنند تا افراد متعلق به اقلیت‌ها بتوانند به طور کامل در پیشرفت اقتصادی و توسعه کشور خود مشارکت کنند.
ماده ۵
سیاست‌ها و برنامه‌های ملی باید با در نظر گرفتن منافع مشروع افراد متعلق به اقلیت‌ها برنامه‌ریزی و اجرا شوند.
برنامه‌های همکاری و کمک میان کشورها باید با در نظر گرفتن منافع مشروع افراد متعلق به اقلیت‌ها طراحی و اجرا شوند.
ماده ۶
کشورها باید در مسائل مربوط به افراد متعلق به اقلیت‌ها، از جمله تبادل اطلاعات و تجارب، همکاری کنند تا تفاهم و اعتماد متقابل را ترویج دهند.
ماده ۷
کشورها باید برای ترویج احترام به حقوق مندرج در این اعلامیه همکاری کنند.
ماده ۸
هیچ‌یک از مفاد این اعلامیه نباید مانع از اجرای تعهدات بین‌المللی کشورها در رابطه با افراد متعلق به اقلیت‌ها شود. به‌ویژه، کشورها باید با حسن نیت تعهدات و الزامات خود را که بر اساس معاهدات و توافق‌های بین‌المللی که به آن‌ها پیوسته‌اند، انجام دهند.
اعمال حقوق مندرج در این اعلامیه نباید مانع از بهره‌مندی همه افراد از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی شناخته‌شده در سطح جهانی شود.
تدابیری که کشورها برای تضمین بهره‌مندی مؤثر از حقوق مندرج در این اعلامیه اتخاذ می‌کنند، نباید به‌طور ذاتی مغایر با اصل برابری مندرج در اعلامیه جهانی حقوق بشر تلقی شود.
هیچ‌یک از مفاد این اعلامیه نباید به گونه‌ای تفسیر شود که مجوز انجام فعالیتی را بدهد که مغایر با اهداف و اصول سازمان ملل متحد، از جمله برابری حاکمیتی، تمامیت ارضی و استقلال سیاسی کشورها باشد.
ماده ۹
آژانس‌های تخصصی و سایر سازمان‌های وابسته به نظام سازمان ملل متحد باید در چارچوب وظایف خود، در تحقق کامل حقوق و اصول مندرج در این اعلامیه مشارکت کنند.