مصوب جلسات ۱۵۱،۱۵۲،۱۵۳ و ۱۶۲ مورخ ۲۶ /۴، ۲۳ /۵، ۶/۶ و ۱۳۶۹/۸/۲۹ شورای مشترک کمیسیونهای ۱ و ۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی حسب اختیارات تفویضی به ریاست شورای عالی
مقدمه:
حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، سلام الله علیه، رهبر کبیر انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، به منظور رسیدگی همه‌جانبه به مسائل فرهنگی و تحصیلی فرزندان عزیز «شاهد» در تاریخ ششم فروردین ماه سال ۶۵، حکمی خطاب به جناب حجت الاسلام و المسلمین حاج آقای کروبی نماینده معظم‌له در بنیاد شهید انقلاب اسلامی، صادر فرمودند و در این حکم از ایشان خواستند به اتفاق وزرای آموزش و پرورش و آموزش عالی طرحی جهت تحقق این امر مهم تهیه نمایند.
متعاقب حکم مذکور، حضرت امام، سلام الله علیه در پاسخ به نامه تشکر فرزندان «شاهد» به معظم له، پیامی بسیار مهم به تاریخ هشتم اردیبهشت سال ۶۵ صادر فرمودند که در آن پیام حضرت امام (س)، تأکیدات بسیار مؤکدی مبنی بر پیگیری مجدانه امور تحصیلی و فرهنگی فرزندان معظم «شاهد» خطاب به مسئولان کشور مبذول فرموده اند.
بمنظور جلوگیری از اطاله مقدمه، متن فرمان و همچنین متن پیام حضرت امام خمینی، سلام الله علیه در بخش ضمیمه آورده شده است تا در صورت نیاز مورد مراجعه قرار گیرد.
«شورای طرح و برنامه» به منظور تحقق اهداف عالیه حضرت امام (س) در امر رسیدگی به امور تحصیلی و فرهنگی فرزندان «شاهد» و نیز به منظور انسجام بخشیدن به کلیه فعالیتهای وزارتخانه ها و نهادهای مورد خطاب «فرمان» اساسنامه حاضر را تدوین نموده است:
فصل اول
ماده ۱ – هدف: تربیت، آموزش و رشد همه جانبه فرزندان شاهد و برطرف ساختن موانع و معضلات سر راه این مهم با بسیج همه امکانات رسمی کشور و تشویق سرمایه ها و امکانات مردمی جهت فراهم آوردن شرایط مطلوب اسلامی در جهت شکوفایی فرهنگی و الگو ساختن این یادگاران عزیز آن «تبار خونبار» به منظور آنکه رسالت بزرگ پدران بزرگوار خود را به دوش کشند و در راه تهذیب و تحصیل خود با الهام از روح پرفتوح سربازان امام زمان (ارواحنا فداه ) تلاش وافر نمایند و با کسب دانش و معنویت اسلامی امور جامعه خویش را بدست گیرند.
ماده ۲ – در این اساسنامه به فرزندان عزیز شهدا و مفقودین و اسراء به اختصار «فرزندان شاهد» اطلاق خواهد شد.
تبصره
[اصلاحی ۱۳۸۱/۳/۲۸]
[اصلاحی ۱۳۸۳/۲/۲۹]
[اصلاحی ۱۳۸۴/۴/۷]
فرزندان آزادگان و فرزندان جانبازان ۵۰ تا ۶۹% با مشارکت مالی بنیاد شهید و امور ایثارگران به نحوی که شورای طرح و برنامه شاهد تعیین می‌نماید از تسهیلات و خدمات آموزشی طرح شاهد بهره‌مند می‌گردند.
فصل دوم – ارکان و تشکیلات
ماده ۳) ارکان و تشکیلات طرح و برنامه امور فرهنگی فرزندان شاهد عبارت است از :
1. شورای طرح و برنامه امور فرهنگی فرزندان شاهد
2. کمیسیونهای فرهنگی و ….
3. ستاد برنامه ریزی امور فرهنگی فرزندان شاهد
۴. [اصلاحی ۱۳۷۴/۱۰/۵]
ستادهای مرکزی، حوزوی، آموزش عالی، آموزش و پرورش پیش دبستانی، ستاد مرکزی شاهد آموزش پزشکی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
فصل سوم – ترکیب و اعضاء
ماده ۴ – شورای طرح و برنامه شاهد مرکب است از:
1- نماینده ولی فقیه و سرپرست بنیاد شهید انقلاب اسلامی بعنوان رئیس شورا
2- وزیر فرهنگ و آموزش عالی
3- وزیر بهداشت و درمان و آموزش پزشکی
4- وزیر آموزش و پرورش
ماده ۵ – کمیسیونهای فرهنگی و تخصصی زیر نظر شورای طرح و برنامه تشکیل می گردد و اعضاء آنها را شورا تعیین می نماید.
ماده ۶ – ستاد برنامه ریزی امور فرهنگی فرزندان شاهد دارای اعضایی متشکل از یک نماینده از هر کدام از ارگانهای ذیل می باشد:
۱– بنیاد شهید انقلاب اسلامی
۲– بنیاد جانبازان انقلاب اسلامی
۳– وزارت آموزش و پرورش
۴– وزارت فرهنگ و آموزش عالی
۵– وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۶– رئیس دانشگاه شاهد
۷– صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران
۸– نماینده ای به پیشنهاد رئیس بنیاد شهید و تصویب شورای مدیریت حوزه
۹– یک نماینده به انتخاب شورای طرح و برنامه ریزی
تبصره – مسئول ستاد برنامه ریزی توسط رئیس شورای طرح و برنامه منصوب می گردد.
ماده ۷ – ترکیب ستادهای مرکزی شاهد بشرح ذیل می باشند:
الف – ترکیب ستاد مرکزی شاهد آموزش و پرورش
۱– معاون آموزشی وزارت آموزش و پرورش به عنوان رئیس ستاد
۲– معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش
۳– معاون فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی یا یکی از نمایندگان بنیاد شهید انقلاب اسلامی در ستاد برنامه ریزی
۴– مدیرکل امور مدارس شاهد و نمونه
ب – ترکیب ستاد مرکزی شاهد فرهنگ و آموزش عالی
۱– معاون آموزشی یا دانشجویی وزارت فرهنگ و آموزش عالی به عنوان رئیس ستاد.
۲– رئیس سازمان سنجش آموزش کشور
۳– معاون آموزشی یا دانشجویی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۴– رئیس دانشگاه شاهد
۵– معاون فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی یا یکی از نمایندگان بنیاد شهید انقلاب اسلامی در ستاد برنامه ریزی
۶– مدیرکل امور دانشجویان شاهد وزارت فرهنگ و آموزش عالی
ج (منسوخه ۰۵ˏ۱۰ˏ۱۳۷۴)–
ترکیب ستاد مرکزی شاهد پیش دبستانی ، ستاد مرکزی شاهد آموزش پزشکی
۱– معاون فرهنگی بنیاد شهید انقلاب اسلامی به عنوان رئیس ستاد
۲– معاون حمایتی سازمان بهزیستی
۳– یکنفر صاحبنظر در امور پیش دبستانی به انتخاب بنیاد شهید انقلاب اسلامی
۴– یک نفر صاحب نظر در امور پیش دبستانی به معرفی وزیر آموزش و پرورش
۵– نماینده معاون پرورشی وزارت آموزش و پرورش (صاحب نظر در امور تربیتی)
۶– یک نفر از اعضای هیأت علمی و محققان دانشگاهی در رشته علوم تربیتی به انتخاب وزارت فرهنگ و آموزش عالی
فصل چهارم – وظایف و اختیارات
ماده ۸– وظایف شورای طرح و برنامه امور فرهنگی فرزندان شاهد بشرح زیر می باشد:
الف – وظایف شورا:
۱– تعیین خط مشی کلی و سیاست گذاری متناسب با فرمان حضرت امام «سلام الله علیه»
۲– بررسی و تصویب نهایی طرحهای اجرائی ارائه شده از ستاد برنامه ریزی
۳– پیشنهاد هرگونه تغییر و اصلاح در مواد اساسنامه به شورای عالی انقلاب فرهنگی.
۴– نظارت عالیه بر کلیه امور اجرائی طرح شاهد
ب – وظایف خاص وزارت آموزش و پرورش در رابطه با طرح شاهد:
۱– اولویت دادن در تأمین نیروی انسانی مورد نیاز کادر آموزشی، پرورشی و اداری طرح شاهد از بین نیروهای مجرب و متعهد و همچنین در تأمین نیازهای مالی، تدارکاتی، خدماتی، رفاهی و فضای آموزشی مناسب طرحهای مصوب شاهد مربوط به امور تحصیلی و فرهنگی و تقویت بنیه علمی فرزندان شاهد طبق مصوبات شورای طرح و برنامه شاهد
۲– تأسیس اداره کل شاهد در وزارتخانه
۳– در شرایط مساوی (و سپس اولویت دادن) در پذیرش فرزندان شاهد در واحدهای آموزشی تحت پوشش از قبیل:
دانشسراها و مراکز تربیت معلم، مراکز فنی و حرفه ای، مدارس تیزهوشان، مدارس نمونه و استثنائی
تبصره – آئیننامه اجرائی توسط ستاد مرکزی شاهد آموزش و پرورش تدوین می شود و به تأیید شورای طرح و برنامه شاهد می رسد.
۴– اجرای کلیه دستورالعملها و مصوبات شورای طرح و برنامه
ج – وظایف خاص وزارت فرهنگ و آموزش عالی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
۱– تأسیس اداره کل شاهد در وزارت فرهنگ و آموزش عالی (توسط آن وزارت).
۲– در شرایط مساوی اولویت دادن به ارائه خدمات رفاهی به فرزندان شاهد از قبیل: خوابگاه، ارودهای [اردوهای] تربیتی، تفریحی، آموزشی و فوق برنامه و همچنین بورسهای خارج از کشور.
۳– اجرای دستورالعملها و مصوبات شورای طرح و برنامه
د – وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیما و سایر ارگانها و سازمانهای فرهنگی و تبلیغی.
۱– وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سازمان تبلیغات اسلامی، دفتر تبلیغات اسلامی و سایر مؤسسات فرهنگی موظفند فرزندان و اعضای خانواده های شاهد را در استفاده از برنامه های فرهنگی، هنری و تبلیغی در اولویت قرار دهند.
۲– سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است در جهت ارتقاء فرهنگ خانواده های شاهد، تبیین فرهنگ شهادت و ایثار، حفظ روحیه انقلابی خانواده ها و رشد شکوفایی استعداد فرزندان شاهد اقدام مقتضی در چهارچوب برنامه های خود با همکاری بنیاد شهید انقلاب اسلامی معمول دارد.
هـ – وظایف خاص بنیاد شهید انقلاب اسلامی در طرح شاهد:
۱– نظارت عالیه بر حسن اجرای برنامه های فرهنگی و تحصیلی فرزندان شاهد در کلیه مقاطع تحصیلی از کودکستان تا پایان تحصیلات دانشگاهی و ارائه گزارشهای لازم به شورای طرح و برنامه.
۲– تدوین بودجه طرح شاهد و پیشنهاد آن به مراجع قانونی کشور و پیگیری لازم برای به تصویب رساندن آن.
۳– تنظیم بودجه و تخصیص آن به بخشهای مختلف طرح شاهد و نظارت بر هزینه کردن آن.
۴– اجراء دستورالعملها و مصوبات شورای طرح و برنامه
۵– تأسیس دانشگاه شاهد
۶– ارائه خدمـــات ویژه به دانش آموزان و دانشجویان طرح شاهد در زمینه های رفاهی از قبیل اردوهای تربیتی، تفریحی، آموزشی، فوق برنامه و خصوصاً احداث و تأمین خوابگاه ها
۷– تأمین اعتبارات لازم برای آموزشهای تکمیلی به وزارت آموزش و پرورش، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت فرهنگ و آموزش عالی
۸– اختصاص دادن امتیازات ویژه در ابعاد رفاهی به نیروهای متعهد و مجرب در مدارس شاهد به منظور جذب و تثبیت آنان.
فصل پنجم – منابع تأمین بودجه و سایرامکانات طرح شاهد
ماده ۹– منابع مالی و تأمین هزینه های طرح شاهد بشرح زیر است:
الف – دولت از محل بودجه عمومی
ب – بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی
ج – بنیاد شهید انقلاب اسلامی
د- بنیاد ۱۵ خرداد
هـ – کمکهای مردمی
ماده ۱۰ – این اساسنامه با مقدمه و ۵ فصل و ۱۰ ماده و ۳ تبصره در جلسات ۱۵۱، ۱۵۲، ۱۵۳ و ۱۶۲ به تصویب شورای مشترک کمیسیونهای ۱ و ۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی
بسمه تعالی
مقدمه:
حضرت امام خمینی مدظله‌العالی خطاب به حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهدی کروبی، در تاریخ ۶۵.۱.۶ فرمانی به شرح ذیل صادر فرمودند:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
جناب حجت‌الاسلام آقای حاج شیخ مهدی کروبی دامه‌افاضاته
ضمن تشکر از زحمات جنابعالی که مسئولیت ارزشمند سرپرستی خانواده‌های معظم شهدا، مفقودین، اسرا و معلولین را به عهده گرفتید، لازم می‌دانم در امور فرهنگی فرزندان عزیزم این یادگاران شهیدان و معلولین و مفقودین و اسرا دقت بیشتر نموده و آنان را از کودکستان تا دانشگاه به بهترین وجه اداره نمایید.
از آنجایی که جامعه اسلامی استقلال و آزادی و جمهوری اسلامی خویش را مدیون ایثارهای غیر قابل ترسیم این عزیزان می‌داند هر چه سریع‌تر با وزیران آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی طرحی را تنظیم نموده و به شورای عالی انقلاب فرهنگی تقدیم نمایید.
اعضای محترم این شورا خود توجه دارند که بزرگترین و خداپسندانه‌ترین ارزش اسلامی خدمت به فرزندان این عزیزان است. بنیاد مستضعفان موظف است تمامی بودجه این کار عظیم را بر عهده گیرد و در صورت کمبود دولت و بنیاد شهید و بنیاد پانزدهم خرداد اقدام کنند.
اینجانب از حوزه‌های علمیه تقاضا دارم تا در صورت درخواست ورود به آن حوزه‌ها، آنان را یاری و به طور شایسته تعلیم و تربیت نمایند. صدا و‌سیمای جمهوری اسلامی برنامه‌هایی را در جهت رشد استعداد و خلاقیت این فرزندان معظم تدوین نماید، انشاء‌اله مردم شهیدپرورمان تا آنجایی که مقدورشان است بدین کار الهی کمک نمایند. نور چشمان عزیزم توجه خواهند داشت تا کنون که رسالت بزرگ پدران بزرگوار خویش را بدوش می‌کشند در راه تهذیب و تحصیل خود با الهام از روح پر فتوح سربازان امام زمان ارواحنا فداه تلاش وافر نمایند تا با کسب دانش و معنویت اسلامی امور جامعه خویش را به دست گیرند.
والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته
ششم فروردین ماه ۱۳۶۵ ـ پانزدهم رجب سال ۱۴۰۶
روح‌الله الموسوی الخمینی
فرزندان معظم شاهد در پاسخ سپاسگزارانه به فرمان حضرت امام امت نامه‌ای نوشتند که متن آن عیناً نقل می‌گردد:
پدر بزرگوار و بسیار عزیز و خوبمان رهبر عظیم‌الشأن انقلاب اسلامی امام خمینی، امیدواریم سلام خالصانه‌ای را که از اعماق قلبهای کوچکمان‌خدمتتان معروض می‌داریم بپذیرید.
امام عزیزی و پدر مهربان هر چند از ابتدای شهادت و مفقود شدن و اسارت پدرانمان الطاف کریمانه و عنایت خالصانه و توجهات بی‌شائبه حضرتعالی را نسبت به خودمان احسان و دقیقاً آن را لمس می‌نمودیم و تأسیس نهاد مقدس و پر ارزش بنیاد شهید انقلاب اسلامی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی بهترین دلیل این مطلب می‌باشد، اما حکم بسیار مهم و تاریخی جنابعالی به نماینده محترم و پر تلاش و دلسوز حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین آقای کروبی که امید است خداوند خدمات بی‌حد ایشان را اجری وافر عطا کند، یک بار دیگر ما را با مسئولیت خطیر و بسیار مهممان در ادامه راه پدرانمان که در راه اسلام بزرگ و تحقق احکام قرآن کریم مجاهدت کردند، بیش از پیش آشنا کرد.
پدر والامقام و امید همه آنانی که سرپرست خود را در راه اعتلای اسلام عزیز تقدیم خداوند بزرگ کردند، ما فرزندان شهدا، اسراء، مفقودین و جانبازان در این روز پربرکت و میلاد مسعود امام عصر حضرت مهدی (عج) با لبیک به ندای الهی شما اعلام می‌داریم این همه عنایت و توجهات شما و برنامه‌هایی که از سوی بنیاد شهید انقلاب اسلامی تدارک دیده می‌شود در راه کسب علم و دانش و کسب معرفت و آشنایی با فرهنگ غنی اسلام نهایت استفاده را بنماییم و همانگونه که در فرمان مهم حضرت عالی آمده است، ادامه دهنده راه عزیزانمان و حافظان و تداوم‌بخشان واقعی دستاوردهای شهدا، مفقودین، اسرا و جانبازان باشیم.
خداوند بزرگ به شما عمری با سلامت تا ظهور حضرت مهدی (عج) و به رزمندگان ایثارگرمان در جبهه‌های نبرد پیروزی نهایی در مصاف با خصم زبون عنایت فرماید.
پاسخ حضرت امام امت به نامه فرزندان شاهد چنین بود:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
نورچشمان عزیزیم، فرزندان محترم شهدا و جانبازان، اسرا و مفقودین اعزهم‌الله‌تعالی
پیام شما را شنیدم، من به شما سلام و درود می‌فرستم و به وجود شما مباهات و افتخار می‌کنم و چه افتخاری بالاتر از این که ما در تداوم انقلابمان ذخیره‌های عظیمی همچون شما عزیزان را داریم که حضورتان در جامعه و در تمامی صحنه‌های اسلامی و انقلابی و مردم یادآور رشادتها و فداکاریها و اخلاص رادمردانی است که به برکت خونهای پاک آنان انقلاب و جمهوری اسلامی ایران بارور گردید و با شهادت و ایثار و جانبازی و اسارت آنان از‌پانزدهم خرداد تاکنون بر تارک نهضت‌مان نام مجد و آزادی و شرف پایدار ماند.
شما گواهان صادق و یادگاران عزمها و اراده‌های استوار و آهنین نمونه‌ترین بندگان مخلص حقید که مراتب انقیاد و تعبد خویش را به پیشگاه اقدس حق‌تعالی با نثار خون و جان به اثبات رسانیدند و در میدان جهاد اکبر با نفس و جهاد اصغر با خصم واقعیت پیروزی خون بر شمشیر و غلبه اراده آنان را بر شیطان مجسم کردند و سرمایه جان خویش را به بهای اندک نفروختند و ملعبه زخارف زودگذر دنیا و متعلقات آن نشدند و با همتی بلند به سودا و‌معامله برخاستند که خدا مشتری جان آنان شد و اجر و مزدشان را بی‌دریغ و در نزد خود قرار داد و حیاتشان را جاودانه ساخت که این منتهی آرزوی عاشقان و مشتاقان و غایت عمل و آمال عارفان است که «یا لیتنا کنا معهم» و گوارا باد بر این شهیدان لرت انس و همجواریشان با انبیاء عظام و اولیاء گرام و شهدای صدر اسلام و گواراتر بر آنان باد نعمت رضایت حق که «رضوان من‌الله اکبر» و اینکه ما و شما مانده‌ایم که وارث رسالتیم و حامل آن امانت.
عزیزانم، من شما را دوست داشته و چون فرزندان خود می‌دانم و همیشه شما را دعا می‌کنم و با نصیحتی مشفقانه و پدرانه از شما فرزندان خوب و با‌وفای خود می‌خواهم کم بار امانت پدرانتان را که میراث عزت و راه رسم زندگی آنان بوده است به خوبی بر دوش کشید و تقوی و پاکی و پاکدامنی را‌پیشه کنید و نظم در زندگی و تمامی مراحل آن حکم فرما سازید و با جدیت به تحصیل علوم و کسب معارف و بهره‌وری از استعدادهای الهی خود بپردازید و هیچگاه سلاح مبارزه با ظلم و استکبار و استضعاف بر زمین نگذاری و دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان با دشمنان خدا را شعار خود سازید و خود را از مردم پابرهنه و مستضعف و بی‌پناهی که تمامی ما رهین منت و خدمت آنان هستیم و شهیدان و جانبازان و اسراء و مفقودین نیز‌از همین قشرند دور نسازید و موکداً از شما فرزندان شهدا می‌خواهم که با مادران داغدیده خود به عطوفت و مهربانی رفتار کنید که «الجنت تحت اقدام امهاتکم» و آخرین سخنم با شما اینکه به جمهوری اسلامی که ثمره خون پدرانتان است تا پای جان وفادار بمانید و با آمادگی خود و صدور انقلاب و ابلاغ پیام خون شهیدان زمینه را برای قیام منجی عالم و خاتم‌الاوصیا و مفخرالاولیاء حضرت بقیه‌الله روحی له‌الفداء فراهم سازید و به مسئولین محترم‌جمهوری اسلامی ایران برای چندمین بار سفارش می‌کنم و این نصیحت و سفارش همیشگی است که قدر این نعمتهای بزرگ الهی را بدانید و در شرایط کنونی و آینده‌های دور الویت را به این عزیزان و کسانی بدهند که در راه اسلام خون داده‌اند و مبارزه کرده‌اند و به شدت از بهانه‌جویی و سنگ‌اندازی و مانع‌تراشی و کاغذبازی که مانع رشد آنان و ملت دلاور ایران است خودداری ورزند.
خداوند به همه توفیق خدمت و اخلاص عنایت فرماید و این گوهرهای گرانبها را از کید وسوسه‌های شیطان محافظت کند. «ان ربی قریب مجیب»
والسلام علیکم و رحمت‌الله
هشتم اردیبهشت ماه ۱۳۶۵ ـ هیجدهم شعبان ۱۳۰۶
روح‌الله الموسوی الخمینی