هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۷ / ۴ / ۴۶ بنا به پیشنهاد شماره ۶۲۹ – ۱۴ / ۱ / ۴۶ وزارت راه آیین نامه آژانسهای حمل و نقل هوایی را که مشتمل بر پنج فصل و سی ماده و هفت تبصره به شرح پیوست تصویب نمودند:
آیین نامه حمل و نقل هوایی
قسمت اول – نمایندگان موسسات حمل و نقل هوایی
فصل اول – کلیات
ماده ۱ – هر شخص حقیقی یا حقوقی که بخواهد مسافرت های هوایی ( شامل حمل و نقل اشخاص و یا اشیا بوسیله موسسات حمل و نقل هوایی از نقطه ای به نقطه دیگر ) تنظیم کند یا به فروش بلیط مسافرت هوایی یا بارنامه هوایی مبادرت ورزد باید اجازه نامه لازم برای اشتغال به این شغل را طبق مقررات این آیین نامه از اداره کل هواپیمایی کشوری تحصیل نماید.
تبصره ۱ – متصدیان حمل و نقل هوایی ایران و موسسات هواپیمایی خارجی که اجازه بهره برداری هوایی را در ایران طبق مقررات قانون هواپیمایی کشوری تحصیل نموده اند از مقررات این ماده مستثنی بوده و میتوانند به تبعیت از فعالیت اصلی خود ( تصدی به حمل و نقل هوایی اشخاص و اشیاء ) بدون تحصیل اجازه نامه به عملیات مندرج در ماده یک این آیین نامه در مراکزی که حق فرود آمدن به منظور گرفتن مسافر و بار و تخلیه آن دارند مبادرت ورزیده و در عین حال در کلیه نقاط کشور طبق رویه متعارف فروش مسافرت های هوایی و صدور بلیط مسافر و یا بارنامه های هوایی خود را به دارندگان اجازه نامه مذکور در ماده یک واگذار کنند.
تبصره ۲ – اشخاص مذکور فوق در صورتی که بخواهند به سایر عملیات جهانگردی مندرج در قانون سازمان جلب سیاحان مبادرت ورزند باید اجازه نامه مربوطه را از سازمان جلب سیاحان کسب نمایند.
تبصره ۳ – راهنمایان حج از مقررات این آیین نامه مستثنی بوده و تابع مقرات مربوط بخود خواهند بود.
تبصره ۴ – موسسات غیر انتفاعی در اجراء امور مربوط به موضوع موسسه خود از رعایت مقررات این آیین نامه معاف میباشند.
ماده ۲ – هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نمیتواند بهیچ عنوان سمت نمایندگی کل موسسات حمل و نقل هوایی ( آژانس ژنرال ) یا عامل فروش بلیط حمل و نقل هوایی ( آژانس ) را دارا باشد و یا در اسم خوداز عنوان نمایندگی کل موسسات حمل و نقل هوایی یا عامل فروش بلیط حمل و نقل هوایی یا مشابه آن استفاده کند مگر در صورتی که با رعایت ماده ۷ قانون تاسیس شرکت هواپیمایی ملی اعمال مذکور در ماده یک را شغل اصلی و دائمی خود قرار داده و اجازه نامه لازم را از اداره کل هواپیمایی کشوری تحصیل کرده باشد .
فصل دوم – درجات مختلف اجازه نامه ها
ماده ۳ – اجازه نامه مذکور در ماده یک به دو درجه تقسیم میشود:
درجه اول : که مخصوص نمایندگی کل موسسات حمل و نقل هوایی ( آژانس ژنرال ) بوده و به دارنده آن اجازه کارهای زیر را میدهد:
الف ) انجام وظائف مربوط به نمایندگی کل شرکتهای هوایی بر اساس قرارداد منعقده.
ب ) تنظیم و فروش مسافرتهای هوایی بطور مستقیم یا غیر مستقیم.
پ ) فروش بلیط مسافرتهای هوایی و بارنامه های هوایی.
درجه دوم : که مخصوص عاملین فروش بلیط حمل و نقل هوایی ( آژانس ) بوده و به دارنده آن اجازه کارهای زیر را میدهد:
الف ) تنظیم و فروش مسافرتهای هوایی که باید با موافقت نمایندگی کل شرکت هواپیمایی و در صورت عدم وجود نمایندگی با موافقت موسسه حمل و نقل هوایی مربوطه انجام شود .این موافقت ممکن است قبل و یا بعد از تنظیم یا فروش مسافرت هوایی جلب گردد.
ب ) فروش بلیط مسافرتهای هوایی و بارنامه هوایی.
فصل سوم – صدور اجازه نامه و موارد توقیف موقت یا لغو آن
ماده ۴ – تقاضا کننده و شخص یا اشخاصی که از طرف او به سمت مدیر فنی موسسه تعیین میشوند باید تابعیت ایرانی داشته و مقیم ایران باشند . به اتباع خارجی در صورتی اجازه فعالیت بعنوان مدیر فنی داده میشود که علاوه بر رعایت مقررت مذکور در قانون کار دارای اجازه اقامت دائم بوده و کشور متبوعه آنها متقابلا به اتباع ایران اجازه چنین فعالیتی را بدهد .
ماده ۵ – تقاضاکننده اجازه نامه درجه یک باید به تشخیص کمیته فنی لااقل یک نفر را که مدت پنج سال سابقه صدور بلیط یا بارنامه حمل و نقل هوایی داشته و یک نفر دیگر را نیز که به تشخیص کمیته فنی لااقل پنج سال به تنظیم و فروش مسافرتهای هوایی مندرج در بند الف ماده ۳ اشتغال داشته است بسمت مدیران فنی تعیین و معرفی نماید. مدیران فنی باید لااقل دارای ۳۳ سال تمام سن باشند. در صورتی که تقاضاکننده شخصا واجد شرایط یکی از مدیران فوق الذکر باشد شخصا میتواند عهده دار سمت مدیر مذکور گردد.
تبصره – برای اشخاصی که دارای گواهینامه از آموزشگاهها و مدارس رسمی حرفه ای جهانگردی ( داخلی یا خارجی ) که مورد تایید کمیته فنی مذکور در این آیین نامه باشند دو سال سابقه خدمت در مشاغل مذکور در ماده ۳ کافی خواهد بود.
ماده ۶ – تقاضا کننده اجازه نامه درجه دو باید به تشخیص کمیته فنی لااقل مدت ۳ سال به فعالیت مذکور در بند ب ماده ۳ اشتغال داشته و یا یک نفر را که به تشخیص کمیته مذکور بهمان مدت سابقه صدور بلیط یا بارنامه حمل و نقل داشته است بسمت مدیر فنی موسسه تعیین و معرفی نماید.
تبصره- برای اشخاصی که دارای گواهینامه از آموزشگاهه و مدارس رسمی حرفه ای جهانگردی داخلی یا خارجی که مورد تایید کمیته فنی مذکور در این آیین نامه باشند یک سال سابقه خدمت در صدور یا بارنامه حمل و نقل هوایی کافی خواهد بود .
ماده ۷ – مدیران شعب یک موسسه باید واجد همان شرایطی باشند که طبق این آیین نامه برای مدیران فنی مرکز اصلی آن موسسه ضرورت دارد در صورتی که مدیر شعبه فاقد شرط مربوط به صلاحیت مدیران فنی باشد موسسه متقاضی میتواند یکنفر مدیر فنی واجد صلاحیت را برای خدمت در شعبه آن موسسه معرفی نماید . رعایت این شرایط برای مدیران شعبی که فقط بفروش بلیط هواپیما یا صدور بارنامه هوایی مبادرت میورزند ضروری نیست .
ماده ۸ – در صورت تغییر یا فوت یا حجر مدیر فنی و یا هریک از مدیران شرکت و یا محکومیت کیفری موثری که مستلزم محرومیت از بعضی یا تمام حقوق اجتماعی مدیر فنی موسسه مجاز یا شعبه آن موسسه یا یکی از مدیران شرکت باشد دارنده اجازه نامه باید مراتب را ظرف ده روز به اداره کل هواپیمایی کشوری اعلام و ظرف ششماه از تاریخ تغییر یا فوت یا حجر یا محکومیت مدیر شخص دیگری را که واجد شرایط مقرر در این آیین نامه باشد بجای مدیر سابق تعیین و به اداره کل هواپیمایی کشوری معرفی نماید .
ماده ۹ – سرمایه پرداخت شده شرکتهای متقاضی اجازه نامه درجه یک باید حداقل دو میلیون و برای آژانس درجه ۲ باید حداقل یک میلیون ریال باشد. اشخاص حقیقی متقاضی اجازه نامه درجه ۱ و ۲ نیز باید بر حسب مورد بمیزان مبالغ مذکور فوق بنا به تشخیص کمیته فنی دارای توانایی مالی باشند.
ماده ۱۰ – تقاضا کننده اجازه نامه باید برای اجازه نامه درجه یک یک میلیون ریال و برای اجازه نامه درجه دو پانصد هزار ریال تضمین به صورت وجه نقد یا اسناد خزانه با ضمانت بانکی بسپارد . وجه نقد و اسناد خزانه باید ببانک ملی ایران سپرده شود و تضمین نامه بانکی بدون قید و شرط باید از طرف یکی از بانکهای مجاز کشور بنفع اداره کل هواپیمایی کشوری صادر و تسلیم اداره مزبور بشود .
ماده ۱۱ – تقاضا نامه باید بدفتر اداره کل هواپیمایی کشوری تسلیم و رسید اخذ شود .به تقاضا نامه باید اسناد زیر پیوست باشد :
الف ) برگ سوء پیشینه تقاضا کننده در صورتیکه اداره کننده شخص حقیقی باشد و در مورد شرکتها برگ عدم سوء پیشینه هر یک از مدیران و مدیر عامل شرکت و همچنین برگ عدم سوء پیشینه شخص یا اشخاصی که بسمت مدیر فنی موسسه و شعب آن تعیین و معرفی میشوند .
ب ) یکبرگ رونوشت شرکت نامه در صورتیکه متقاضی اجازه نامه شرکت باشد .
پ ) گواهینامه یا هر نوع مدرک دیگری که مشعر بر سابقه خدمت مدیران فنی بشرح مذکور در ماده ۵ باشد .
ت ) هر نوع مدرکی که مشعر برامکانات مالی تقاضا کننده بشرح مذکور در ماده ۹ باشد.
ماده ۱۲ – اداره کل هواپیمایی کشوری مکلف است بلافاصله تقاضانامه های صدور اجازه تاسیس نمایندگی کل موسسات حمل و نقل هوایی یا عامل فروش بلیط حمل و نقل هوایی یا تاسیس شعبه را برای رسیدگی و اتخاذ تصممیم بکمیته فنی ارجاع نماید . کمیته فنی در صورتیکه تقاضا کننده فاقد هر یک از شرائط مربوط به صدور اجازه نامه مذکور در این آیین نامه باشد و یا افزایش نمایندگی فروش و یا عاملیت فروش بلیط را ضروری تشخیص ندهد از موافقت و یا صدور اجازه نامه خودداری خواهد شد.
ماده ۱۳– اقدام به فعالیتهای مربوط به حمل و نقل هوایی با اطلاع این آیین نامه پس از تحصیل اجازه نامه مذکور در ماده یک است و تاسیس شعبه موسسه نیز باید با اجازه اداره کل هواپیمایی کشوری صورت گیرد و برای تاسی هر شعبه تقاضا کننده باید مبلغ یکصد هزار ریال تضمین نقدی به ترتیب مندرج در ماده ۱۰ بسپارد.
ماده ۱۴ – در صورتیکه مسافر راجع بفروش و یا سایر امور مربوط بمسافرت هوایی شکایتی از موسسه داشته باشد شکایت مزبور بنا بتقاضای مسافر برای رسیدگی از طرف اداره کل هواپیمایی کشوری به کمیته فنی ارجاع میشود .کمیته فنی باید در اسرع اوقات بموضوع اختلاف رسیدگی نموده و نسبت بآن اتخاذ تصمیم نماید . در صورتی که تصمیم کمیته فنی علیه دارنده اجازه نامه باشد این تصمیم از محل تضمین مذکور در ماده ۱۰ این آیین نامه بموقع اجرا گذارده خواهد شد و در اینصورت دارنده اجازه نامه مکلف است ظرف پانزده روز از تاریخ ابلاغ تصمیم کمیته فنی ضمانت نامه خود را بمیزانی که در آن استفاده شده تکمیل نماید .
ماده ۱۵ – دراجازه نامه باید نام موسسه و مدیران شرکت و مدیر عامل و همچنین مدیران فنی و مرکز اصلی موسسه و محل شعب و نام مدیران فنی شعب قید شود . هرگونه تغییری که در یکی از نکات مذکور در اجازه نامه حادث شود دارنده اجازه نامه باید مراتب را ظرف ده روز کتبا به اداره کل هواپیمایی کشوری اطلاع دهد.
ماده ۱۶ – در موارد زیر اداره کل هواپیمایی کشوری با موافقت کمیته فنی اجازه نامه صادره را موقتا توقیف و یا لغو مینماید:
الف ) در صورتی که دارنده اجازه نامه هر یک از شرایط مندرج در مواد ۴ – ۵ – ۶ – ۷ – ۸ – ۹ – ۱۰ – ۱۱ – ۱۲ – ۱۳ – ۲۸ این آیین نامه موجود نبوده و یا دارنده اجازه نامه فاقد شرایط مذکور باشد .
ب ) در صورتی که درباره دارنده اجازه نامه حکم قطعی توقیف صادر شود .
پ ) در صورتی که دارنده اجازه نامه به کیفرهای قطعی موثر که مستلزم محرومیت از بعضی یا تمام حقوق اجتماعی است محکوم گردد.
ماده ۱۷ – در اداره کل هواپیمایی کشوری کمیته فنی مرکب از معاون اداره کل هواپیمایی کشوری – یکنفر از مدیران هواپیمایی ملی ایران و یکنفر از مدیران سازمان جلب سیاحان تحت ریاست معاون اداره کل هواپیمایی کشوری تشکیل میشود . تصمیمات کمیته با اکثریت آراء معتبر است .
ماده ۱۸ – وظائف کمیته فنی عبارتست از رسیدگی و اتخاذ تصمیم در مورد صدور یا رد اجازه نامه ها و همچنین رسیدگی بشکایات مربوط به نمایندگان کل موسسات حمل و نقل هوایی یا عاملین فروش بلیط و توقیف موقت یا لغو اجازه نامه های صادره .
ماده ۱۹ – در مواردی که طبق تشخیص کمیته فنی مذکور در ماده ۱۷ اجازه نامه باید رد شود یا موقتا توقیف یا لغو گردد . کمیته مذکور بوسیله نامه سفارشی دربسته از متقاضی یا مشتکی عنه دعوت میکند که در ظرف مدتی که معین نموده شخصا یا بوسیله وکیل یا نماینده برای ادای توضیحات و دفاع از حقوق خود در کمیته حضور بهمرساند . کمیته پس از رسیدگی به موضوع تصمیم خود را کتبا بطرف ابلاغ خواهد نمود . عدم حضور متقاضی یا مشتکی عنه مانع از رسیدگی و اتخاذ تصمیم کمیته فنی نخواهد بود .
ماده ۲۰ – در صورت رد تقاضا یا توقبف موقت و یا لغو آن در کمیته فنی ذینفع میتواند ظرف بیست روز از تاریخ ارسال نامه سفارشی دربسته اداره کل هواپیمایی کشوری – نماینده سرپرست سازمان جلب سیاحان – رییس کمیته فنی – یکنفر از اعضا ی شورایعالی هواپیمایی کشوری به انتخاب شورا و مدیر عامل شرکت هواپیمایی ملی ایران بعمل خواهد آمد . رای هیئت تجدید نظر به اکثریت آراء قطعی و لازم الاجراست . جلسه هیئت تجدید نظر وقتی رسمیت خواهد داشت که حداقل سه نفر از اعضای هیئت در جلسه حضور داشته باشند و تصمیمات جلسه وقتی اعتبار دارد که لااقل سه نفر از اعضای هیئت بآن رای موافق بدهند.
ماده ۲۱ – در صورت صدور اجازه نامه مربوط به نمایندگان موسسات حمل و نقل هوایی اداره کل هواپیمایی کشوری لوحه ای بنام دارنده صادر مینماید که باید در داخل موسسه نمایندگی ( آژانس ) بطور نمایانی نصب شود در صورتی که موسسه شعبی داشته باشد بتعداد هر یک از شعب لوحه صادر خواهد شد .در مواردی که اجازه نامه لغو شود دارنده لوحه باید ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی لغو اجازه نامه که بوسیله نامه سفارشی دربسته بعمل خواهد آمد لوحه خود را به اداره کل هواپیمایی کشوری مسترد دارد . در صورتی که فعالیت موضوع اجازه نامه بطور دائم متوقف گردد دارنده اجازه نامه یا قائم مقام او باید لوحه مذکور را ظرف ده روز به اداره کل هواپیمایی کشوری مسترد دارد.
ماده ۲۲ – دارنده اجازه نامه میتواند شخص صاحب صلاحیتی را بعنوان جانشین خود به اداره کل هواپیمایی کشوری معرفی کند تا در صورت فوت یا حجر وی اجازه نامه صادره تحت همان نام طبق مقررات این آیین نامه بنام آن شخص صادر گردد .در صورت فوت یا حجر دارنده اجازه نامه آژانس مربوطه میتواند تا شش ماه پس از تاریخ فوت یا حجر دارنده اجازه نامه بکار خود ادامه دهد مشروط بر اینکه در ظرف یکماه از تاریخ فوت یا حجر مدیر فنی و یا شخص ذیصلاحیت دیگری که مورد قبول کمیته فنی اداره کل هواپیمایی کشوری باشد موقتا اداره امور آژانس را عهده دار شود و الا از ادامه کار آژانس جلوگیری خواهد شد . و هرگاه ظرف ششماه از تاریخ فوت یا حجر دارنده اجازه نامه قائم مقام قانونی متوفی یا محجور شخص صاحب صلاحیتی را بعنوان جانشین متوفی یا محجور معرفی نماید اجازه نامه بنام این شخص با رعایت مقررات این آیین نامه تحت همان نام صادر خواهد شد و مادام که اداره کل هواپیمایی کشوری تصمیم قطعی به رد یا قبول تقاضای واصله اتخاذ ننموده است آژانس بکار خود ادامه خواهد داد .
فصل چهارم – تعهدات دارنده اجازه نامه
ماده ۲۳ – دارنده اجازه نامه باید مکانی برای کار خود در اختیار داشته باشد که بتواند در آن بنحو شایسته ای فعالیت خود را انجام دهد . مکان مذکور باید از حیث موقعیت محل – مساحت و وسائل کار به تشخیص کمیته فنی متناسب با فعالیتی که عهده دار است باشد .
ماده ۲۴ – در کلیه اسناد و مکاتبات و نشریات بازرگانی که از طرف نماینده کل موسسات حمل و نقال هوایی یا عامل فروش بلیط حمل و نقل هوایی صادر میشود باید نوع و شماره و تاریخ صدور اجازه نامه ذکر گردد.
ماده ۲۵ – دارنده اجازه نامه مکلف است کلیه اطلاعاتی را که از طرف اداره کل هواپیمایی کشوری راجع بفعالیت حمل و نقل مسافر و بار از او خواسته میشود به اداره مذکور بدهد . این اطلاعات بمنظور آمار مورد استفاده قرار خواهد گرفت .
ماده ۲۶ – تضمین مذکور در ماده ۱۰ منحصرا برای پرداخت دیون مورد اختلاف مربوط به شغل نماینده کل یا عامل فروش بلیط یا بارنامه حمل و نقل و هوایی با ارائه رای دادگاه صلاحیتدار مبنی بر پرداخت دیون مذکور قابل استفاده میباشد .
ماده ۲۷ – در صورتی که تمام یا قسمتی از تضمین مورد استفاده قرار گیرد یا از طرف مراجع صلاحیتدار تامین گردد اداره کل هواپیمایی کشوری مراتب را به دارنده اجازه نامه بوسیله نامه سفارشی دربسته اطلاع خواهد داد و دارنده اجازه نامه مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ ارسال نامه سفارشی دربسته تضمین را با اضافه کردن ده درصد بر مبلغ استفاده شده تامین و تکمیل کند .
ماده ۲۸ – مبلغ سپرده یا ضمانت نامه را نمیتوان آزاد نمود مگر شش ماه بعد از اینکه صاحب اجازه نامه انصراف از ادامه فعالیت مورد اجازه را بموجب نامه سفارشی به اداره کل هواپیمایی کشوری اعلام کرده باشد و یا فعالیت مورد اجازه نامه تعطیل شده باشد . استفاده از سپرده یا تضمین و همچنین استرداد یا آازد نمودن آنها موکول باجازه کتبی اداره کل هواپیمایی کشوری میباشد .
ماده ۲۹ – اشخاصی که قبل از تاریخ تصویب این آسین نامه تمام یا قسمتی ا زفعالیت مندرج در ماده ۱ و ۲ را انجام میداده اند باید در ظرف شش ماه ا زتاریخ تصویب این آیین نامه تقاضای صدور اجازه نامه طبق مقررات مذکور در آن بنمایند و میتوانند تا موقعی که تصمیم قطعی نسبت به رد اجازه نامه مورد تقاضا به آنها ابلاغ نشده به فعالیت خود ادامه دهند . در مورد تقاضاهایی که بموجب این ماده به اداره کل هواپیمایی کشوری میرسد اداره مزبور حداکثر طرف شش ماه از تاریخ دریافت تقاضا طبق مقررات این آسین نامه رسیدگی و تخاذ تصمیم خواهند نمود .
فصل پنجم – مجازاتها
ماده ۳۰ – اشخاص زیر به جزای نقدی از یکهزار تا ده هزار ریال یا به حبس تادیبی از یازده روز تا دو ماه یا به هر دو مجازات محکوم خواهند شد .
الف ) هر کس بدون داشتن اجازه نامه از اداره کل هواپیمایی کشوری به فعالیت مندرج در ماده یک این آیین نامه عمل کند و یا از مندرجات تبصره ۲ ماده یک تخلف نماید .
ب ) هر کس از مندرجات ۲ این آیین نامه تخلف کند .
پ ) هر کس بدون اجازه اداره کل هواپیمایی کشوری لوحه مذکور در ماده ۲۴ این آیین نامه را مورد استفاده قرار دهد .
تبصره- در مورد اشخاص حقوقی مدیر مسئول در صورت تخلف بمجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد . در صورتی که عمل تخلف متضمن جرم دیگری باشد که مجازات بیشتری برای آن تعیین شده باشد همان مجازات بیشتر درباره او اجرا خواهد شد .