در اجرای بند ۱۱ اصل یکصد و دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در خصوص عفو یا تخفیف مجازات محکومین در حدود موازین اسلامی و برای اتخاذ رویه واحد کمیسیون عفو و بخشودگی بر اساس این آیین نامه تشکیل می گردد.
ماده ۱ – همه ساله به مناسبتهای زیر:
الف) – میلاد پیامبر اسلام (ص) هفدهم ربیع الاول
ب) – مبعث حضرت رسول اکرم (ص) ۲۷ رجب المرجب
ج) – عید غدیر هجدهم ماه ذی الحجه
د) – میلاد با سعادت امام زمان (ع) نیمه شعبان
ﻫ) – عید فطر اول ماه شوال
و) – عید قربان “دهم ذیحجه”
ز) – عید نوروز اول فروردین
ح) – سالروز پیروزی انقلاب اسلامی “۲۲ بهمن”
ط) – روز جمهوری اسلامی ایران “دوازدهم فروردین”
کمیسیون عفو و بخشودگی به دعوت و تحت نظر ریاست قوه قضاییه یا معاونت قضایی او، و با شرکت مدیرکل قضایی یا نماینده او، و دادستان عمومی تهران یا معاون او (و در مواردی که عفو و بخشودگی مربوط به نیروهای مسلح یا دادسرای انقلاب و یا دادسرای مبارزه با موادمخدر باشد با حضور دادستان نیروهای مسلح یا دادستان انقلاب اسلامی یا معاونین آنان و نماینده ستاد مبارزه با موادمخدر) و رئیس یا معاون سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی و ریاست اداره، سجل کیفری و عفو و بخشودگی و رئیس انجمن حمایت زندانیان در اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی تشکیل می گردد، جلسات کمیسیون با حضور حداقل سه نفر از اعضاء رسمیت خواهد داشت و اتخاذ تصمیم با اکثریت اعضاء حاضر در جلسه خواهد بود.
تبصره: در صورت اقتضاء ریاست قوه قضائیه می تواند به مناسبتهای دیگر کمیسیون را به تشکیل جلسه دعوت نماید.
ماده ۲: پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات از طرف دادسرای مجری حکم و یا رئیس سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی در کمیسیون مطرح و مورد رسیدگی قرار می گیرد.
تبصره: در صورتی که پیشنهادی از غیر مقامات مذکور در این ماده به کمیسیون برسد، کمیسیون برای بررسی آن را به، دادسرای مجری حکم ارسال می نماید.
ماده ۳: دادسرای مجری حکم و یا سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور در صورتی می توانند پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات نمایند که شرایط زیر موجود باشد.
۱) – محکوم به حبس در زندان باشد.
۲) – مجازات در حدی که اجرا شده در روحیه محکوم علیه مٶثر و موجب تنبیه او شده باشد.
۳) – شاکی یا مدعی خصوصی نداشته و یا رضایت آنان جلب و یا ترتیب پرداخت ضرر و زیان مورد حکم را داده باشد.
۴) – محکوم علیه در حبس دائم ۱۰ سال و در مورد سایر محکومیتهای به حبس ناشی از جرائم عمدی ۳ /۱ (یک سوم) و در مورد جرایم غیرعمدی ۴ /۱ (یک چهارم) از مدت محکومیت خود را تحمل کرده باشد.
۵) – در مورد محکومیت به جزای نقدی، محکوم علیه نصف مدت بازداشت بدل از جزای نقدی را گذرانده و تقاضای اعسار او رد شده باشد.
۶) – در خصوص اقامت اجباری و یا ممنوعیت از اقامت در محل معینی ۳ /۱ مدت ممنوعیت یا اقامت اجباری سپری شده باشد.
۷) – در مورد مجازات اعدام، چنانچه پس از صدور حکم قطعی، محکوم به اعدام درخواست عفو کند، به درخواست دادسرای مجری حکم، یا سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی تقاضا در جلسه فوق العاده یا عادی کمیسیون مطرح و تا اعلام نتیجه، اجرای حکم به تأخیر خواهد افتاد.
تبصره: در مورد محکومین به اعدام، چنانچه شرایط و موجبات تخفیف موجود باشد، کمیسیون نمی تواند تخفیف مجازات محکوم علیه را به حبس کمتر از پانزده سال پیشنهاد نماید.
ماده ۴: تشخیص استحقاق عفو یا تخفیف میزان محکومیت در هر مورد با کمیسیون است، نظریه کمیسیون در رد یا قبول پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات باید صریح و موجه و مدلّل بوده، مغایرتی با موازین قانونی و مقررات این آیین نامه نداشته باشد.
ماده ۵: برای محکومانی که تقاضای عفو یا تخفیف مجازات آنان از طرف کمیسیون رد شده است پیشنهاد مجدد عفو یا تخفیف مجازات در صورتی بلامانع است که از تاریخ رد پیشنهاد عفو یا تخفیف حداقل دو ماه گذشته باشد.
ماده ۶: محکومانی که مجازات آنان مورد تخفیف واقع شده است، وقتی می توانند از عفو یا تخفیف مجدد استفاده نمایند که لااقل ۳ /۱ از باقیمانده محکومیت خود بعد از تخفیف را تحمل کرده باشند
ماده ۷: در پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات، امور زیر درج می شود:
1 – مشخصات محکوم علیه : نام – شهرت – نام پدر – سن – تاهل – سواد – اولاد.
2 – مشخصات مجنی علیه به شرح فوق.
3 – تاریخ شروع به اجرای مجازات و مدتی که محکوم علیه قبل از شروع به اجرا در زندان بوده است.
4 – تعداد عائله محکوم علیه و وضع معیشت آنها.
5 – میزان تأثیر مجازات در روحیه محکوم علیه.
6 – رونوشت کیفرخواست، دادنامه مورد اجراء سوابق کیفری.
7 – مدارک لازم مبنی بر رعایت بند ۳ از ماده ۳ آیین نامه.
8 – جهات موجه پیشنهاد عفو و اینکه محکوم علیه از عفو استفاده کرده است یا نه.
ماده ۸: اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی دفتری خواهد داشت که پیشنهادهای عفو را با ذکر مشخصات در آن ثبت و به تربیت در کمیسیون عفو و بخشودگی مطرح می نماید.
ماده ۹: فهرست اسامی کسانی که پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات آنان مورد تأیید کمیسیون واقع شده است به ترتیب از طرف اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی تهیه و حداقل ۱۰ روز قبل از ایام مذکور در بند ۱ این دستورالعمل برای ملاحظه ریاست قوه قضاییه ارسال می دارد.
ماده ۱۰: ریاست قوه قضاییه در صورت تأیید مصوبات کمیسیون و اخذ موافقت مقام رهبری مراتب را به اداره سجل کیفری ابلاغ می نمایند.
ماده ۱۱: اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی ظرف ۲۴ ساعت پس از دریافت فرمان عفو، به فوریت فهرست اسامی عفوشدگان زندانی را نزد ریاست سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی و دادسراهای پیشنهادکننده جهت اجرا ارسال میدارد.
ماده ۱۲: مقررات این آیین نامه نافی اختیارات قانونی ریاست قوه قضاییه نخواهد بود.
ماده ۱۳: از تاریخ تصویب این آیین نامه کلیه آیین نامه ها و مقررات مغایر [آیین‌نامه کمیسیون عفو و بخشودگی، مصوب ۱۳۵۹/۱۱/۶]] ملغی است.
ماده ۱۴: این دستورالعمل مشتمل بر ۱۴ بند و ۳ تبصره در تاریخ ۱۳۶۹/۱۱/۲۰ به تصویب ریاست قوه قضاییه رسید.