آیین‌نامه کمیسیون عفو و بخشودگی [مصوب ۱۳۷۱]

[به موجب ماده ۱۴ آیین‌نامه کمیسیون عفو، تخفیف و تبدیل مجازات، مصوب ۱۳۸۷/۵/۱۶ لغو شده است.]

شماره 72/4107/م – ۱۳۷۲/۱۰/۲۸

ماده 1 ـ در اجرای مواد 24، 72، 126، و 182، قانون مجازات اسلامی مصوب 1370 کمیسیون عفو و بخشودگی به ریاست معاون قضائی ریس قوة قضائیه و با حضور مدیرکل امور قضائی یا نمینده او و رئیس اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی و رئیس سازمان زندانها یا نماینده او در محل اداره عفو و بخشودگی به مناسبتهای زیر تشکیل می گردد:

1 ـ مبعث رسول اکرم (ص) «27 رجب المرجب».

2 ـ ولادت حضرت قائم (عج) «15 شعبان».

3 ـ عید فطر «اول ماه شوال».

4 ـ عید قربان یا غدیرخم «دهم یا هجدهم ذیالحجه».

5 ـ سالروز پیروزی انقلاب اسلامی «بیست و دوم بهمن».

6 ـ عید نوروز یا روز جمهوری اسلامی «اول یا دوازدهم فروردین».

تبصره 1 ـ در مواردی که معاون قضائی نتواند در کمیسیون شرکت نماید نماینده معرفی خواهد کرد و در این صورت ریاست کمیسیون با مدیرکل امور اقتصادی قضائی خواهد بود.

تبصره 2 ـ مقامات زیر بر حسب مورد به کمیسیون دعوت خواهند شد:

1 ـ معاون قضائی دادستان کل کشور در رابطه با محکومین جرائم عمومی و انقلاب.

2 ـ رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح یا معاون قضائی وی در رابطه با محکومین دادگاههای نظامی.

3 ـ نماینده ستاد مبارزه با مواد مخدر از جهت هماهنگی کمیسیون عفو با ستاد به هنگام طرح وضعیت محکومین مواد مخدر.

4 ـ نماینده وزیر اطلاعات در رابطه با محکومین ضد انقلاب (گروهکها).

تبصره 3 ـ جلسات کمیسیون با حضور حداقل سه نفر از اعضاء رسمیت خواهد یافت و اتخاذ تصمیم با اکثریت اعضاء حاضر در جلسه خواهد بود و در صورت تساوی آراء در خصوص پرونده های مواد مخدر نظر گروهی که نماینده ستاد جزء آن است متبع می باشد در سایر موارد نظر گروهی که رئیس کمیسیون جزء آن گروه می باشد ملاک عمل خواهد بود.

تبصره 4 ـ در صورت اقتضاء ریاست قوه قضائیه می تواند به مناسبتهای دیگر نیز دستور تشکیل کمیسیون را به اداره عفو وبخشودگی بدهد.

ماده 2 ـ

پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات از طرف مقامات و اشخاص زیر پذیرفته می شود:

1 ـ دادستان مجری حکم.

2 ـ رئیس زندانی که محکوم در آنجا زندانی است با موافقت دادیار ناظر زندان یا دادستان.

3 ـ محکوم علیه و خانواده وی.

ماده 3 ـ پیشنهادها و تقاضای رسیده به اداره عفو وبخشودگی به ترتیب تاریخ وصول ثبت و پس از بررسی و احراز شرایط برای طرح در کمیسیون فرستاده می شود. اداره عفو و بخشودگی می تواند بمنظور احراز شرایط لازم از طریق کارشناسان قضائی و یا به هر طریق مقتضی دیگر و دادسراها موظف به همکاری می باشند و لازم است اطلاعات مورد نیاز را در اختیار اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی قرار دهند.

تبصره ـ رئیس اداره عفو و بخشودگی و سجل کیفری می تواند با تشخیص ضرورت پیشنهاد یا درخاست عفو را خارج از نوبت به کمیسیون ارسال نماید.

ماده 4 ـ در مورد محکومین به حبس یا جزای نقدی ناشی از جرائم غیر مواد مخدر که به علت عجز از پرداخت آن زندانی می باشند پیشنهاد یا درخواست عفو در صورتی قابل طرح است که واجد شرایط زیر باشند:

1 ـ محکوم در زندان باشد.

2 ـ مجازات در حدی که اجزاء شده در روحیه محکوم علیه مؤثر و موجب تنبیه او شده باشد.

3 ـ محکوم علیه مدعی خصوصی نداشته یا رضایت وی را جلب و یا ترتیب پرداخت ضرر و زیان مورد حکم را داده باشد.

4 ـ محکوم علیه در حبس دائم ده سال و در مورد سایر محکومیتهای ناشی از جرائم عمدی یک سوم و در مورد جرائم غیر عمدی یک چهارم از مدت محکومیت خود را تحمل کرده باشد.

5 ـ در مورد محکومیت به جزای نقدی محکوم با رعایت قسمت اخیر ماده یک قاون نحوه اجراء محکومیتهای مالی مصوب سال 1351 نصف مدت بازداشت بدل از جریمه یا جزای نقدی را گذرانده و یا نصف جزای نقدی را پرداخت کرده باشد.

ماده 5 ـ در مورد محکومین به حبس و جزای نقدی ناشی از جرائم مواد مخدر که بعلت عجز از پرداخت آن زندانی می باشند پیشنهاد یا درخواست عفو در صورتی قابل طرح است که واجد شرایط زیر باشد:

1 ـ محکوم در زندان باشد.

2 ـ مجازات در حدی که اجراء شده در روحیه محکوم علیه مؤثر و موجب تنبیه او شده باشد.

3 ـ محوم علیه در حبس دائم 15 سال و بیش از 15 سال 10 سال از محکومیت خود را تحمل کرده باشد که در این صورت محکومیت وی به 15 سال تقلیل خواهد یافت.

4 ـ محکوم علیه در حبس بیش از 10 الی 15 سال 3/1 از محکومیت خود را سپری کرده باشد که در این صورت محکومیت وی به نصف تقلیل خواهد یافت.

5 ـ محکوم علیه به حبس بیش از 5 تا 10 سال حداقل 2 سال از محکومیت خود را گذرانده باشد که در این صورت محکومیت وی به نصف تقلیل خواهند یافت.

6 ـ محکومین به حبس تا 5 سال در صورتی مشمول عفو خواهد شد که نصف مدت محکومیت خود را سپری کرده باشد.

7 ـ محکومین به پرداخت جریمه نقدی با پرداخت نصف جریمه و یا با رعایت بندهای فوق می توانند درخواست عفو نمایند.

ماده 6 ـ در مورد محکومین به محرومیت از حقوق اجتماعی یا اقامت و یا ممنوعیت از اقامت در محل معین، محکوم علیه و خانواده وی می توانند رأساً از طریق اداره عفو و بخشودگی و سجل کیفری درخواست عفو نمایند طرح تقاضا در کمیسیون منوط به تحمل یک سوم مدت محکومیت خواهد بود.

ماده 7 ـ در مورد محکومین به اعدام باستثناء قصاص نفس چنانچه پس از صدور حکم قطعی محکوم به اعدام درخواست عفو نماید دادسرای مجری حکم و یا رئیس زندان موظف به ارسال تقاضای محکوم علیه و پرونده مربوطه با اظهار نظر صریح به اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی میباشند کمیسیون فوراً در وقت فوق العاده و حداکثر تا دو ماه از تاریخ دریافت تقاضا در خصوص مورد رسیدگی نموده و نظریه خود را اعلام می نماید اجرای حکم تا اعلام نتیجه وسیله رئیس اداره عفو و بخشودگی به تأخیر خواهد افتاد.

تبصره ـ در مورد این ماده چنانچه شرایط و موجبات تخفیف موجود باشد کمیسیون نمی تواند تخفیف مجازات محکوم علیه را به حبس کمتر از 15 سال پیشنهاد نماید.

ماده 8 ـ در مورد محکومین به اضافه خدمت سربازی با سپری شدن یک سوم از مدت محکومیت تقاضای عفو با توجه به روحیه و رفتار محکوم علیه با موافقت فرمانده مربوطه به پیشنهاد دادستان مجری حکم در کمیسیون مطرح می گردد.

ماده 9 ـ در سایر محکومیت های تعزیری که در این آئین نامه تصریح نشده است پیشنهاد عفو بعهده دادستان مجری حکم است و محکوم علیه نیز می تواند مستقیماً از اداره عفو و بخشودگی درخواست عفو نماید.

ماده 10 ـ تشخیص استحقاق عفو یا تخفیف میزان محکومیت در هر یک از موارد مذکور در مواد فوق با کمیسیون است نظر کمیسیون در رد یا قبول پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات باید صریح و موجه و مدلل بوده و مغایرتی با موازین قانونی و مقررات این آئین نامه نداشته باشد.

ماده 11 ـ برای محکومانی که تقتضای عفو یا تخفیف مجازات آنان از طرف کمیسیون رد شده است پیشنهاد مجدد عفو یا تخفیف مجازات بهمان جهت در صورتی بلامانع است که علت رد منتفی شده باشد.

ماده 12 ـ محکومانی که مجازات آنان مورد تخفیف واقع شده است وقتی می توانند از عفو یا تخفیف مجازات استفاده نمایند که حداقل یک سوم از باقیمانده محکومیت خود بعد از تخفیف را تحمل کرده باشند.

ماده 13 ـ در پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات امور زیر درج می شود:

1 ـ مشخصات محکوم علیه شامل: نام و نام خانودگی، شهرت، نام پدر، سن، تأهل، سواد، اولاد و تابعیت.

2 ـ تاریخ شروع باجراء مجازات و مدتی که محکوم علیه قبل از شروع به اجرا در زندان بوده است.

3 ـ تعداد عائله محکوم علیه و وضع معیشت آنها.

4 ـ میزان تأثیر مجازات در روحیه محکوم علیه.

5 ـ رونوشت کیفر خواست، دادنامه قطعی مورد اجرا سوابق کیفری.

6 ـ مدارک لازم مبنی بر رعایت بند 3 از ماده 4 آئین نامه.

7 ـ موجبات پیشنهاد عفو.

8 ـ تاریخ و میزان استفاده از عفوهای گذشته در خصوص مورد تقاضا.

ماده 14 ـ فهرست اسامی کسانی که پیشنهاد عفو یا تخفیف مجازات آنان مورد تأیید کمیسیون واقع شده است از طرف اداره عفو و بخشودگی تهیه و حداقل ده روز قبل از ایام مذکور در ماده یک ائین نامه برای ملاحظه ریاست قوه قضائیه ارسال می گردد.

ماده 15 ـ ریاست قوه قضائیه در صورت تأیید مصوبات کمیسیون عفو یا تخفیف مجازات آنان را به مقام معظم رهبری پیشنهاد و نتیجه را جهت اجراء به اداره عفو و بخشودگی و سجل کیفری اعلام می نماید.

ماده 16 ـ اداره عفو و بخشودگی و سجل کیفری ظرف 24 ساعت پس از دریافت فرمان عفو فهرست اسامی عفو شدگان را به دادسراهای مجری حکم جهت اقدام ارسال می دارد.

ماده 17 ـ مقررات این آئین نامه نافی اختیارات قانونی ریاست قوة قضائیه نخواهد بود.

ماده 18 ـ آئین نامه مذکور مشتمل بر 18 ماده و 6 تبصره در تاریخ ۱۳۷۱/۱۲/۱۶ به تصویب اینجانب رسید و از این تاریخ قابل اجرا است و آیین‌نامه مصوب ۱۳۶۹/۱۱/۲۰ نیز ملغی اعلام می گردد.

رئیس قوة قضائیه ـ محمد یزدی