آیین‌نامه کمیسیون عفو و بخشودگی [مصوب ۱۳۵۹/۱۱/۶]

[به موجب ماده ۱۳ آیین‌نامه کمیسیون عفو و بخشودگی، مصوب ۱۳۶۹ لغو شده است.]

ش/15744 – ۱۳۵۹/۱۱/۲۷

ماده 1 ـ در اجرای بند شش از اصل یکصد و دهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به مناسبتهای زیر:

الف ـ مبعث حضرت رسول اکرم (ص) 27 رجب.

ب ـ عید فطر.

ج ـ عید قربان (دهم ذیحجه).

د ـ میلاد پیامبر اکرم ص) 17 ربیع.

ه ـ عید غدیر.

و ـ جشن پانزدهم شعبان.

ز ـ 22 بهمن روز پیروزی انقلاب.

ح ـ 12 فروردین سالروز تأسیس جمهوری اسلامی ایران.

ط ـ به مناسبت عید نوروز.

کمیسیون عفو و بخشودگی تحت نظر و به دعوت رئیس اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی با شرکت یک قاضی آگاه بر موازین کیفری اسلام به انتخاب رئیس دیوان عالی کشور، مدیرکل قضائی وزارت دادگستری و دادستان تهران یا نماینده او و دادستان نیروهای مسلح یا نماینده او در مواردی که عفو و بخشودگی مربوط به پرونده های نیروهای مسلح باشد) و رئیس یا مدیرکل اداره حقوقی و رئیس یا مدیرکل سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی و رئیس انجمن حمایت از زندانیان تشکیل می شود و جلسات این کمیسیون با حضور حداقل پنج عضو رسمیت خواهد داشت.

تبصره ـ علاوه بر موارد بالا در صورت اقتضاء به پیشنهاد رئیس دیوان عالی کشور یا رئیس شورای سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی هرگاه طبق اعلام رئیس اداره عفو و بخشودگی تعداد پیشنهادهای عفو واصله به اداره عفو و بخشودگی به 25 فقره برسد، جلسه فوق العاده کمیسیون به دعوت رئیس اداره عفو و بخشودگی از اشخاص مندرج در ماده یک تشکیل می شود تا به پیشنهادها رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند، چنانچه کسی مشمول عفو و بخشودگی شناخته شود پس از انجام تشریفات قانونی از عفو برخوردار خواهد شد.

ماده 2 ـ پیشنهاد عفو برحسب مورد از طرف دادسرای عمومی یا دادسرای نظامی و شورای سرپرستی زندانهای کشور که حکم محکومیت به دستور او اجرا می شود و ناظر بر رفتار وکردار زندانی در زندان است به عمل می آید و در کمیسیون مقرر در ماده یک مورد رسیدگی قرار می گیرد.

تبصره ـ [الحاقی ۱۳۶۳/۸/۱۳]
در مواردی که مصلحت و ضرورت ایجاب نماید به تشخیص و پیشنهاد دادستان کل کشور و موافقت شورایعالی قضائی کمیسیون در جلسه فوق العاده نسبت به عفو و بخشودگی محکومیت محکوم به حبس یا تبعید بدون توجه به ضوابط مذکور اقدام مینماید.

ماده 3 ـ دادسرای عمومی و دادسرای نظامی و شورای سرپرستی زندانهای کشور عفو محکوم علیه را وقتی پیشنهاد می کند که شرایط زیر را دارا باشد:

1 ـ در مورد مجازات اعدام: محکوم علیه درزندان باشد، چنانچه در فاصله صدور حکم لازم الاجرا و اجرای حکم، محکوم به اعدام درخواست عفو نماید در مواردی که طبق موازین اسلامی امکان عفو باشد به درخواست رئیس شورای سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی در کمیسیون فوق العاده مطرح رد یا قبول درخواست عفو ظرف 15 روز اعلام خواهد شد و تا اعلام نتیجه از طرف کمیسیون فوق العاده عفو و بخشودگی اجرای حکم اعدام به تأخیر خواهد افتاد.

2 ـ در مورد مجازات حبس: مجازات در حال اجرا باشد و از حبس دائم دو سال و از حبس جنائی درجه یک، یک سال و از حبس جنائی درجه 2 شش ماه و از حبس جنحه ای یک پنجم به موقع اجرا گذاشته شده و مجازات در روحیه محکوم علیه مؤثر واقع و موجب تنبیه او شده و به راه صلاح بازگشته باشد و اگر از زندان آزاد شود، در جامعه زندگی انسانی و اسلامی خواهد داشت.

3 ـ در محکومیت به جزای نقدی: محکوم علیه به علت عجز از پرداخت محکوم به در زندان باشد.

4 ـ در تمامی موارد مذکور زندانی نسبت به پرداخت ضرر و زیان مورد حکم اقدام کرده یا قراری در این خصوص گذاشته یا رضایت مدعی خصوصی را جلب کرده باشد.

تبصره 1 ـ مجازات حبس ناشی از عدم پرداخت محکوم به در محکومیتهای به جزای نقدی و ضرر و زیان ناشی از جرم سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی مکلف است درباره وضعیت مالی محکوم علیه به وسیله مددکاران اجتماعی تحقیق نماید تا چنانچه محکوم علیه امکان پرداخت جزای نقدی را نداشته باشد مراتب را با مدارک کافی به وسیله رئیس اداره عفو و بخشودگی در کمیسیون عادی یا فوق العاده مطرح و نظر کمیسیون را در مورد عفو بقیه محکومیت ناشی از جزای نقدی را درخواست نماید.

تبصره 2 ـ چنانچه محکوم علیه با توجه به عدم امکانات قادر به پرداخت ضرر و زیان مورد حکم نباشد، به هر طریق ممکن سازمان امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی با احراز ندامت محکوم علیه نسبت به پرداخت ضرر و زیان مورد حکم در حق زیان دیده کوشش خواهد کرد و پس از توفیق در جلب رضایت زیان دیده درخواست عفو به ترتیب مقرر در تبصره یک در کمیسیون های عادی یا فوق العاده عفو و بخشودگی مطرح و اتخاذ تصمیم خواهد شد.

تبصره 3 ـ تشخیص میزان بخشودگی با توجه به ضوابط فوق و اوضاع و احوال محکوم علیه با کمیسیون خواهد بود.

تبصره 4 ـ در مواقع فوق العاده از قبیل جنگ، قحطی، سیل، زلزله و شیوع امراض مسری و غیره) کمیسیون می تواند بدون توجه به ضوابط مذکور در ماده 3 این آئین نامه نسبت به عفو و بخشودگی اقدام نماید مشروط بر اینکه رئیس دیوان عالی کشور و دادستان کل وضع فوق العاده را تأیید نمایند و چنانچه امور فوق العاده در یک محل یا منطقه باشد فقط نسبت به آن محل یا منطقه اتخاذ تصمیم خواهد شد.

ماده 4 ـ دادسرای عمومی یا دادسرای نظامی یا شورای سرپرستی زندانهای کشور در مورد کسانی که به هر صورت یک بار از بخشودگی استفاده کرده اند می تواند پیشنهاد عفو کند.

ماده 5 ـ دادسرای عمومی یا دادسرای نظامی و شورای سرپرستی زندانهای کشور به ضمیمه پیشنهاد خود رونوشت کیفرخواست و دادنامه فرجامی یا گواهی قطعیت رأی دادگاه و گذشت نامه زیان دیده از جرم را «در صورتی که وجود داشته باشد» و چگونگی حالات و رفتار و کردار زندانی و مراتب ندامت آن را به اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی ارسال خواهد داشت.

ماده 6 ـ در پیشنهاد عفو باید مطالب زیر درج شود:

1 ـ نوع جرم.

2 ـ هویت و سن محکوم علیه.

3 ـ تاریخ شروع اجرای مجازات و مدتی که محکوم علیه قبل از آن زندانی بوده است.

4 ـ تعداد عائله محکوم علیه با تعیین تاریخ تولد آنها و گزارشی در مورد معیشت آنان.

5 ـ میزان تأثیر اجرای مجازات در روحیه محکوم علیه.

6 ـ جهات پیشنهاد عفو بطور کلی.

ماده 7 ـ اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی دادگستری دارای دفتری خواهد بود که پیشنهادهای عفو با ذکر خصوصیات آن به محض وصول به ترتیب در آن ثبت و تدریجاً در کمیسیون عفو و بخشودگی مطرح می شود دفتر مزبور دارای ستونهائی خواهد بود که تاریخ طرح پیشنهاد در کمیسیون و مفاد تصمیم آن و تاریخ تصویب نهائی و تاریخ و شماره ابلاغ عفو و بخشودگی به مراجع مربوط یا به شخص محکوم علیه در آنها درج شود و محل آن در ادراه زندانها خواهد بود.

ماده 8 ـ اظهار نظر کمیسیون عفو و بخشودگی با مقام تصویب کننده و یا نظر به آراء کمیسیون درباره رد یا قبول پیشنهاد عفو به هر صورت باید صریح یا مدلل باشد.

ماده 9 ـ رد پیشنهاد عفو مانع طرح مجدد آن در کمیسیون عادی دوره بعد نخواهد بود.

ماده 10 ـ پیشنهاد عفو در فهرست جامعی از طرف اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی تهیه می شود و به ترتیب درج و حداقل پانزده روز قبل از روزهای مذکور در ماده یک برای ملاحظه ریاست دیوان عالی کشور ارسال می گردد.

ماده 11 ـ رئیس دیوان عالی کشور پس از بررسی تصمیمات کمیسیون عفو و بخشودگی واخذ توضیحات لازم از نماینده کمیسیون و تصویب مقام رهبری مراتب را برای اجراء تصمیمات گرفته شده به اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی ابلاغ خواهد کرد.

تبصره ـ در کلیه مواردی که فهرست اسامی عفو شدگان به دیوان عالی کشور فرستاده می شود رئیس شورای اداره زندانها یا نماینده او به نام سخنگوی کمیسیون مسئول ادای توضیحات لازم و ارائه مدارک به رئیس دیوان عالی کشور خواهد بود.

ماده 12 ـ اداره عفو و بخشودگی و سجل کیفری حداکثر 24 ساعت پس از دریافت نتیجه نهائی از رئیس دیوان عالی کشور فهرست اسامی عفو شدگان را به شورای امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی تسلیم و رونوشت آن را به دادسراهای پیشنهاد کننده با وسایل ممکنه به فوریت ابلاغ خواهد کرد و تا اجراء تصمیم تأیید شده کمیسیون اول فهرست در دفتر شورای امور زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی حفظ و در قبال گزارش اداره سجل کیفری و عفو و بخشودگی دایر به اجرای کامل تصمیمات کمیسیون طبق فهرست مذکور جهت بایگانی به اداره عفو و بخشودگی تسلیم خواهد شد.

ماده 13 ـ مقامات یاد شده در ماده 2 این آئین نامه چنانچه در ارسال اسامی واجدین شرایط عفو و بخشودگی مندرج در این آئین نامه مسامحه ورزند قانوناً مسئول خواهند بود.

ماده 14 ـ از تاریخ تصویب این آئین نامه کلیه آئین‌نامه‌هائی که قبلاً مورد عمل بوده [آیین‌نامه کمیسیون عفو و بخشودگی، مصوب ۱۳۵۹/۲/۲۱] ملغی است.

این آئین نامه مشتمل بر 14 ماده و 6 تبصره در جلسه ۸۳ مورخ ۱۳۵۹/۱۱/۱۶ شورای عالی قضائی به تصویب رسید.

از طرف شورای عالی قضائی ـ سید عبدالکریم موسوی اردبیلی