ماده ۱– به منظور اجرا وظایفی که طبق قوانین بر عهده اداره حقوقی محول است و هم چنین انجام اموری که وزارت دادگستری ارجاع مینماید کمیسیونهای مشورتی طبق مقررات این آئین نامه و در معیت اداره حقوقی تشکیل میگردد.
تعداد کمیسیونها و تشکیل آنها
ماده ۲– کمیسیونهای مشورتی عبارتند از:
الف – کمیسیون حقوق مدنی
ب – کمیسیون آئین داد رسی مدنی
پ – کمیسیون جزای عمومی
ت- کمیسیون جزای خصوصی
ث- کمیسیون آئین داد رسی جزا
ج- کمیسیون حقوق تجارت
چ- کمیسیون حقوق بین الملل عمومی
ح – کمیسیون حقوق بین الملل خصوصی
خ- کمیسیون امور اداری و مالی و اقتصادی
د- کمیسیون قوانین ثبت
ذ- کمیسیون تعیین اصلاحات و لغات قضائی.
ماده ۳– هر کمیسیون از سه تا پنج عضو تشکیل میشود.
اعضای کمیسیونها را وزیر دادگستری از میان قضات حائز شرایط انتخاب خواهد کرد. یک نفر از اعضای هر کمیسیون از میان مستشاران حقوقی انتخاب میشود.
ماده ۴– مستشاران اداره حقوقی که به عضویت کمیسیون مشورتی انتخاب میشوند علاوه بر عضویت سمت دبیری کمیسیون را نیز خواهد داشت . دبیر کمیسیون نمیتواند به عضویت کمیسیون دیگری در آید یا مأموریت دیگری داشته باشد.
ماده ۵– دبیر کمیسیون مسئول تشکیل مرتب کمیسیون و انجام امور آن میباشد و هر گاه در کار کمیسیونها اشکالی پیش آید یا جلسات به موقع تشکیل نشود مکلف است مراتب را به اداره حقوقی گزارش نماید.
وظایف کمیسیونها
ماده ۶– وظایف کمیسیونهای مشورتی عبارتند از:
الف – تنقیح مستمر و مداوم قوانین و تعیین و اعلام قوانین منسوخه و معتبر و جمع آوری آنها به ترتیب علمی (کدیفیکاسیون) و تطبیق آنها با اصول انقلاب.
ب – اظهار نظر نسبت به استعلامات قضائی و قرارداد های قضائی و امور مربوط به استرداد و تعاون قضائی و امور مربوط به استرداد و تعاون قضائی که ارجاع میگردد.
پ – مطالعه آراء دیوانعالی کشور و هیئت عمومی و طرز داد رسی محاکم و نحوۂ استنباط از قوانین و پیشنهاد تدابیر لازم برای تسریع دادرسی و جلوگیری از تضییع حق و تفسیر غلط قوانین با همکاری قسمت رویه قضائی ادارۂ حقوقی .
ت – بررسی قوانین خارجی و جمع آوری و ترجمه و مقایسه و اظهار نظر در هر مورد که از کمیسیونها خواسته میشود.
ث – تهیه و تنظیم طرحهای قانونی در هر مورد که وزارت دادگستری مقتضی بداند و بررسی و اظهار نظر نسبت به طرحهائی که به کمیسیونها فرستاده میشود.
ج – انجام سایر امور تحقیقی که وزارت دادگستری مقتضی بداند.
ماده ۷– کمیسیونها معمولا به امور مربوط به خود رسیدگی واظهار نظر خواهند کرد لیکن این ترتیب مانع از رسیدگی به هر امر دیگری که به کمیسیون ارجاع شود نخواهد بود.
ماده ۸– کمیسیونهای مشورتی میتوانند از معاندت یکدیگر بر خوردار شوند و در هر مورد که مفید یا ضرور تشخیص دهند از یک یا چند تن از اعضای سایر کمیسیونها و یا اشخاص دیگر و یا اهل خبره دعوت به عمل بیاورند تا در بحث و بررسی کمیسیون شرکت نمایند.
ماده ۹– هر کاه کمیسیونهای مشورتی در نتیجه بررسی استعلامات قضائی یا مطالعه آراء محاکم یا به طرق دیگر به ابهام و یا اجمال قوانین برخورد نمایند و یا از تفسیر غلط قوانین که موجب تضییع حق و یا کندی دادرسی میشود مستحضر شوند مکلفند نظر خود را مستدلا و یا پیشنهاد اصلاحی به اداره حقوقی اعلام نمایند تا برای اقدام مقتضی تسلیم وزارت دادگستری گردد.
ماده ۱۰– در مورد بررسی قوانین خارجی و مقایسه آنها با قوانین ایران هر گاه کمیسیونها به قانون خارجی مفیدی برخورد نمایند گزارشی برای تهیه طرح قانونی به اداره حقوقی خواهند فرستاد.
ماده ۱۱– هرگاه کمیسیونها در نتیجه تحولات و ضرورتهای اجتماعی تغییری را در قوانین موجود ضرور تشخیص بدهند و یا تصویب قانون تازه را مفید بدانند طرح لازم را تهیه و پیشنهاد مینمایند. ضرورتهای اجتماعی را مدیر کل قضائی به کمیسیونها اعلام میکند.
ماده ۱۲– اوقات کار کمیسیونهای مشورتی هر روز به استثنای دوشنبه و پنجشنبه و تعطیل از ساعت ۴ تا ۷ بعد از ظهر خواهد بود.
ماده ۱۳– رئیس اداره حقوقی مسئول اداره کمیسیونهای مشورتی است. اداره حقوقی باید وسایل کار کمیسیونها را فراهم آورد.
ماده ۱۴– کلیه استعلامات و امورمربوط به کمیسیونها از طریق اداره حقوقی به آنان ارجاع میگردد.
رئیس اداره حقوقی میتواند در هر یک از کمیسیونها شرکت نماید و توضیح لازم را در مورد امور ارجاعی به اطلاع کمیسیون برساند و نظر خود را لدی الاقتضا اعلام بنماید.
ماده ۱۵– اظهار نظر و پیشنهاد کمیسیونهای مشورتی وسیله دبیر هر کمیسیون به اداره حقوقی فرستاده میشود.
اداره حقوقی در هر مورد مراتب را ضمن اظهار نظر نزد مدیر کل قضائی ارسال میدارد تا اتخاذ تصمیم به عمل آید.
ماده ۱۶ – کمیسیونهای مشورتی مکلفند رسیدگی به استعلام یا امور معینی را به تقاضای اداره حقوقی بر کارهای دیگر مقدم بدارند یا در مورد مساله‌ای به طور فوری و خارج از نوبت اقدام کنند.
طرز کار کمیسیونها
ماده ۱۷– هر کمیسیون دفتر مخصوص خواهند داشت که کارهای کمیسیون در آن به ثبت میرسد. دبیر هر کمیسیون موظف است کارهای رسیده را با قید تاریخ وصول در این دفتر ثبت کند وپس از بررسی اعلام نتیجه نظر کمیسیون را به طور دقیق و توام با استدلالی که شده در دفتر به ثبت برساند و تاریخ حصول نتیجه را نیز قید نماید.
ماده ۱۸– دبیر کمیسیون استعلام ها وامور ارجاعی را پس از وصول و ثبت در دفتر به نوبت میان اعضای کمیسیون تقسیم خواهد نمود . هر یک از اعضای کمیسیون و هم چنین دبیر کمیسیون مکلفند نسبت به استعلام یا امر ارجاعی مطالعه نموده و پس از این که مسأله در کمیسیون مطرح گردید نتیجه مطالعه ونظر خود را برای بحث و بررسی به کمیسیون بدهند.
ماده ۱۹– کارهای ارجاعی به کمیسیونها به نوبت مورد بررسی وتبادل نظر قرار خواهد گرفت مکر در اموری که فوریت داشته باشد یا تقاضای رسیدگی خارج از نوبت به عمل بیاید.
ماده ۲۰– دبیر کمیسیون مکلف است در پایان هر جلسه صورت مجلسی متضمن تاریخ و مدت جلسه و عده اعضای حاضر و صورت دقیق کارهای انجام شده در آن جلسه و نتایج حاصله و دیگر مسائل لازم تنظیم نموده و به امضای اعضای حاضر برساند. دبیر کمیسیون مکلف است صورت مجلس هر جلسه را امضاء کرده و در همان روز تسلیم اداره حقوقی کند.
ماده ۲۱– در غیبت دبیر یکی از اعضای کمیسیون وظایف مذکور در ماده ۲۰ را انجام خواهد داد.
ماده ۲۲– دبیر کمیسیون در پایان هر ماه صورتی از کارهای انجام شده در کمیسیون را تهیه و به اداره حقوقی تسلیم مینماید.
این صورت با گزارش اداره حقوقی به استحضار وزارت دادگستری خواهد رسید.
پاداش
ماده ۲۳– به اعضای کمیسیونهای مشورتی و دبیران کمیسیونها برای هر جلسه پاداشی به تشخیص وزارت دادگستری پرداخت خواهد گردید. پرداخت این پاداش در آخر هر ماه از محل اعتبارمربوط و طبق مقررات به عمل خواهد آمد.
ماده ۲۴– مدیر کل قضائی و رئیس اداره حقوقی از پاداش اعضای کمیسیونها برخوردار میشوند.
ماده ۲۵– غیبت غیر موجه اعضاء و دبیران کمیسیونها موجب عدم پرداخت پاداش همان جلسه یا جلسات خواهد بود و اگر این نوع غیبت از پنج روز در ماه تجاوز کند برای بار اول یادآوری کتبی میگردد و تکرار آن در ماه دیگر انصراف از عضویت تلقی میشود و بجای آنها اعضاء و دبیران دیگر تعیین خواهند شد .
ماده ۲۶– میزان پاداش کمیسیونها بر حسب میزان کار هر کمیسیون که آخر ماه تنظیم و صورت آن بوزارت دادگستری داده میشود قابل تغییر است.
ماده ۲۷– هر گاه در نتیجه رسیدگی معلوم شود که کمیسیونی بطور مرتب و کامل تشکیل نمیشود و یا میزان کار آن متناسب با ساعات و جلسات معین شده نیست تعداد اعضاء آن به حداقل سه نفر تقلیل خواهد یافت و یا در صورت ضرورت کمیسیون مذکور منحل میگردد و وظایف آن به کمیسیون دیگری که از حیث حجم کار گنجایش داشته باشد محول خواهد گردید. در این موارد به تعداد اعضای کمیسیون اخیر تا دو نفر افزوده میشود.
ماده ۲۸– آئین‌نامه‌های شماره ۷۳۵۳/۷ ح – ۱۳۴۲/۹/۳۰ و ۸۱۳۸ح – ۱۳۴۲/۱۱/۷ کمیسیونهای مشورتی نسخ میگردد.
وزیر دادگستری