آیین‌نامه مبارزه با بیماری‌های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها

شماره ۱۲۸۱۰۲/ت۴۵۹۴۹هـ – ۱۳۹۱/۶/۲۹

هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۹۰/۱۲/۷ بنا به پیشنهادهای شماره ۹۴۹۵ / ۰۲۰ مورخ ۱۶ / ۳ /۱۳۸۹ و شماره ۳۷۴۲۹ / ۰۲۰ مورخ ۱۵/ ۹ /۱۳۸۹ وزارت جهاد کشاورزی و به استناد ماده (۵) قانون سازمان دامپزشکی کشور – مصوب ۱۳۵۱ – “آیین نامه مبارزه با بیماری های دامی و جلوگیری از سرایت و انتشار آنها” را به شرح زیر تصویب نمود:

ماده ۱ – در این آیین نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می رود:

الف – سازمان: سازمان دامپزشکی کشور.

ب – دام حساس دام هایی که استعداد آلودگی به عامل بیماری را دارند

ج – دام بیمار:دام حساسی که نشانه های درمانگاهی بیماری را نشان می دهد و ابتلاء آن به بیماری به صورت درمانگاهی و یا آزمایشگاهی، به تأیید سازمان رسیده باشد.

د – دام مظنون: دام حساسی که در نواحی آلوده و یا در تماس با دام بیمار باشد و یا سوابق بهداشتی مشخصی ندارد یا پاره ای از نشانه های از نشانه های درمانگاهی بیماری را نشان می دهد، اما بیماری به مرحله قطعیت و تشخیص نهائی نرسیده باشد.

هـ – فرآورده های خام دامی: موادی که در زمان حیات دام، از آن به دست می آیند مانند پشم، کرک، مو، شیر، عسل، تخم پرندگان، اسپرم، تخم آبزیان و نوغان یا پس از کشتار یا صید به دست می آید، مانند گوشت، پوست، استخوان و آلایش.

و – ریشه کنی: عملیات مبارزه با بیماری دامی تا زمانی که عامل بیماری از بین برود.

ز – سامانه ملی مراقبت: سامانه جمع آوری مستمر و منظم داده ها، پردازش و تجزیه و تحلیل آنها به منظور ایجاد اطلاعات در راستای بهبود تصمیم گیری در برنامه های پیشگیری، کنترل و ریشه کنی بیماری های دامی.

ح – آزمون – کشتار: برنامه های کنترلی که در آن دام های بر اساس نتایج آزمون های تشخیص، برای کنترل بیماری کشتار می شوند.

ماده ۲ – سازمان موظف است با بهره‌گیری از روش های مختلف، از جمله آزمون – کشتار، معدوم کردن دسته جمعی، ایمن‌سازی همگانی، درمان همگانی و قرنطینه، با بیماری های دامی دارای منشاء داخلی و یا خارجی، مبارزه کرده و آنها را کنترل و در صورت امکان ریشه کن نماید.

ماده ۳ – سازمان موظف است ضمن اطلاع رسانی فهرست عمومی بیماری های دامی، سیاست مبارزه با هر یک از بیماری های دامی را با توجه به وضعیت آن بیماری در کشور و ضوابط ومقررات سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) به صورت سالیانه، تعیین، اعلام و اجرا نماید.

ماده ۴ – سازمان موظف است نسبت به طراحی و ایجاد سامانه های ملی مراقبت بیماری های دامی و نیز شناسایی و تعیین هویت دام، خوراک دام و فرآورده های دامی اقدام نماید.

ماده ۵ – رعایت شیوه نامه های سازمان درباره مراقبت و مبارزه با بیماری های دامی از جمله گزارش وقوع بیماری، شرایط انجام تلقیحات و معالجات دامی، عملیات بهداشتی و قرنطینه ای، نمونه برداری، آزمایش های غربالگری و معدوم سازی برای اشخاص حقیقی یا حقوقی که به نحوی در امور «کنترل، پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری های دام و سایر فعالیت های مرتبط»، «تولید، پرورش، نگهداری، توزیع، حمل و نقل، عرضه و فروش دام و سایر فعالیت های مرتبط» و «استحصال، جمع آوری، نگهداری، فراوری، بسته بندی، توزیع، عرضه، حمل و نقل خوراک دام و فرآورده های با منشاء دامی و سایر فعالیت های مرتبط» فعالیت می نمایند، الزامی است.

تبصره- سازمان موظف است ضمن نظارت بر اجرای صحیح شیوه نامه های یادشده، اقدامات لازم برای برخورد قانونی با متخلفین را به عمل آورد.

ماده ۶ – سازمان به عنوان تنها مرجع رسمی تأیید و اعلام وقوع، شیوع، کنترل و ریشه کنی بیماری های دامی موظف است وضعیت بیماری های دامی، مناطق و منابع آلوده در کشور و راه سرایت و طرز انتشار بیماری ها را با بهره گیری از آزمایشگاه ها و درمانگاه های تخصصی مرجع سازمان شناسایی و اعلام نماید.

تبصره- اجرای پژوهش های کاربردی در مورد عوامل بیماری زای واگیر دامی توسط سایر اشخاص حقیقی و حقوقی صرفاً با هماهنگی و رعایت شیوه نامه های مربوط سازمان مجاز می باشد.

ماده ۷ – مایه کوبی همگانی در یک یا چند نوع دام حساس در سطوح کشور با تشخیص و اعلام سازمان اجباری است.

تبصره- تأیید واکسن های مورد استفاده در کنترل بیماری از نظر سلامتی، ایمنی زایی و بی ضرری، به عهده سازمان می باشد.

ماده ۸ – سازمان مجاز است به منظور مبارزه با بیماری های دامی، اقدام به ضد عفونی کردن اماکن، اشیاء و لولزم و مواد آلوده نماید و در صورت غیر قابل ضدعفونی بودن با پرداخت غرامت، آنها را خراب یا معدوم کند.

ماده ۹ – تأیید سلامتی، اثر بخشی و بی ضرری مواد مورد استفاده برای ضدعفونی اماکن، اشیاء، لوازم و مواد آلوده به منظور مبارزه با بیماری های دامی، به عهده سازمان می باشد.

ماده ۱۰ – اشخاص حقیقی و حقوقی که دام های بیمار، مظنون به ابتلای بیماری یا ناقل عامل بیماری خود را مطابق مقررات این آیین نامه و طی مهلت های اعلامی از طرف سازمان معدوم نمایند، در صورتی که دام های مذکور مشمول بیمه اجباری نباشند، به ازای هر واحد دام معادل هفتاد و پنج درصد (۷۵%) بهای واقعی آن را به عنوان غرامت از سازمان دریلفت می نمایند.

تبصره ۱ – در صورتی که تمام یا هر قسمت از دام ذبح شده قابل مصرف تشخیص داده شود، بهای آن از میزان غرامت مزبور کسر خواهد شد.

تبصره ۲ – بهای واقعی دام توسط کمیسیونی مرکب از نماینده اداره کل دامپزشکی استان، مسئول شبکه دامپزشکی شهرستان مربوط و یک نفر نماینده خبره تشکل های دامداران شهرستان به انتخاب تشکل های یادشده تعیین می گردد.

ماده ۱۱ – اشخاص حقیقی یا حقوقی که اماکن، اشیاء، و مواد آلوده متعلق به خود و غیر قابل ضد عفونی را با درخواست سازمان و مطابق مقررات این آیین نامه و طی مهلت های اعلامی از طرف سازمان خراب یا معدوم نمایند، در صورتی که اقلام فوق مشمول بیمه اجباری نباشند، معادل هفتاد و پنج درصد (۷۵%) بهای واقعی آن را به عنوان غرامت از سازمان دریافت می نمایند.

تبصره- بهای واقعی اماکن، اشیاء، لوازم و مواد آلوده توسط کمیسیونی مرکب از نماینده اداره کل دامپزشکی استان، مسئول شبکه دامپزشکی شهرستان مربوط و یک نفر نماینده خبره تشکل های ذیربط شهرستان به انتخاب تشکل های یاد شده قبل ا زعملیات تخریب یا معدوم کردن، تعیین می گردد.

ماده ۱۲ – در صورت ممانعت صاحب دام از اجرای عملیات کشتار یا معدوم کردن دام بیمار، مظنون یا ناقل عامل بیماری و یا ممانعت از تخریب یا معدوم سازی اماکن، اشیاء و لوازم و مواد آلوده در مهلت های تعیین شده، سازمان موظف است با موافقت وزارت جهاد کشاورزی و هماهنگی با نیروی انتظامی نسبت به کشتار یا معدوم کردن دام های مذکور و یا تخریب و معدوم سازی اماکن، اشیاء و لوازم و مواد آلوده اقدام نماید.

تبصره- میزان پرداخت غرامت موضوع مواد (۱۰) و (۱۱) این آیین نامه در خصوص اشخاص موضوع این ماده معادل بیست (۲۰) درصد بهای واقعی دام می باشد.

ماده ۱۳ – رعایت ضوابط و مقررات بهداشتی و قرنطینه ای ویژه هر بیماری با تشخیص و اعلام سازمان به صورت منطقه ای یا سراسری، اجباری است. سازمان موظف است مراتب را به نحو مقتضی جهت اطلاع عموم و یا اشخاص ذینفع اعلام نماید.

تبصره ۱ – صاحب و یا متصدی دام مکلف است به محض اعلام سازمان، ضوابط قرنطینه ای مربوط را به طور کامل و دقیق، رعایت نمایند.

تبصره ۲ – در طول مدت قرنطینه، صاحب یا صاحبان دام ها، خوراک دام و فرآورده های دامی قرنطینه شده، به هیچ وجه مجاز به خروج موارد یادشده از منطقه قرنطینه و نقل و انتقال آن ها بدون مجوز سازمان نمی باشند.

تبصره ۳ – در صورت عبور و مرور و نقل و انتقال دامهای قرنطینه شده بدون اخذ مجوز از سازمان یا شیوع مجدد بیماری دامی ناشی از عدم رعایت مفاد این ماده از جمله ورود غیر مجاز دام و یا مواد آلوده به منطقه ریشه کنی، سازمان مکلف است ضمن کاهش میزان غرامت موضوع مواد (۱۰) و (۱۱) این آیین نامه به سطح بیست (۲۰) درصد، متخلفین را به مراجع قضایی معرفی نماید.

تبصره ۴ – پس از تأیید ریشه کنی هر یک از بیماری های دامی توسط سازمان یا سازمان جهانی بهداشت حیوانات (OIE) (حسب مورد) و اعلام آن از سوی سازمان، خرید و فروش و حمل و نقل دام های حساس در داخل منطقه ریشه کنی و ورود یا خروج دام از کشور یا منطقه مزبور با کسب مجوزهای مربوط بلامانع است.

ماده ۱۴ – سازمان موظف است به منظور اعمال مقررات بهداشتی و قرنطینه ای و با رعایت قوانین و مقررات مربوط نسبت به تشکیل و استقرار یگان حفاظت دامپزشکی و تجهیز پست های قرنطینه ای در مناطق و اماکن مورد نیاز اقدام نماید.

ماده ۱۵ – دستگاه های اجرایی و نیروی انتظامی مومظفند در اجرای مفاد این آیین نامه با اعلام سازمان اقدامات لازم را به عمل آورند.

ماده ۱۶ – اعمال مقررات موضوع این آیین نامه در مورد جانوران وحشی موجود در مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست با هماهنگی سازمان یادشده می باشد.

ماده ۱۷ – سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است نسبت به اطلاع رسانی به موقع وقوع بیماری های دامی با اعلام سازمان، اقدام نماید.

ماده ۱۸ – آیین نامه های “جلوگیری از مرض هاری مصوب ۱۳۱۸” و “مبارزه با بیماری مشمشه مصوب ۱۳۱۹” و تصویب‌نامه های شماره ۱۰۱۲۴ت۳۰۰۲۸ه مورخ ۱۳۸۳/۱۲/۲۴ و شماره ۷۶۱۸۷ت۳۰۰۲۸ه مورخ ۱۳۸۳/۱۲/۲۴ هیئت وزیران” لغو می شوند.

محمدرضا رحیمی
معاون اول رئیس جمهور