قسمت اول
ماده ۱ – تمام قطعات متحرک خارجی موتورها و وسائلی که برای انتقال نیرو بکار میرود و همچنین کلیه قسمتهای خطرناک ماشینها که در حال کار میباشند باید دارای حفاظ باشند مگر وقتی که ساختمان ماشین طوری باشد که تصادم اشیاء یا اشخاص با قطعات متحرک غیرممکن باشد.
فصل اول – مقررات کلی
ماده ۲ – در تهیه و ساخت حفاظها باید نکات زیر مراعات گردد:
الف ) عمل آنها موثر و قابل اطمینان باشد.
ب ) از دسترسی بقسمت های خطرناک ماشین در موقع کار جلوگیری نماید.
ج ) برای متصدی دستگاه در هنگام کار ناراحتی و مانعی ایجاد نکند.
د ) حتی الامکان موجب نقصان محصول نگردد.
ه ) عمل آن بطور خودکار یا با حداقل کوشش انجام گیرد.
و ) متناسب با نوع ماشین و کار آن انتخاب شود.
ز ) مانع روغن کاری، آزمایش – تنظیم و تعمیر ماشین نگردد.
ح ) بر حسب نوع ماشین و شرائط کار آن دوام و استقامت لازم را دارا باشد.
ط ) دارای ناهمواری – زبری زوایای برنده و زوائد نیز نباشد تا ایجاد خطراتی ننماید.
ی ) بالاخره حفاظ باید بطرزی تهیه شده باشد که از بروز هرگونه خطری جلوگیری نماید.
فصل دوم – جنس حفاظ ها
ماده ۳ – حفاظها یا پوشش ها ممکن است از مصالح زیر ساخته شده باشند.
الف) از اجزاء فلزی – قطعات ریختگی – ورق آهن پر یا مشبک – فلز رخدار یا توری فلزی که روی قابی از نبشی، لوله یا میله سوار شده باشد.
ب) از چوپ، پلاستیک یا مصالح دیگری که مناسب با وضع کار باشد.
فصل سوم – نصب
ماده ۴ – کلیه حفاظ ها باید بطور محکم بماشین یا کف کارگاه یا بدیوار یا بسقف نصب شده و در موقع کار ماشین حتمأ در محل خود قرار گرفته باشند.
فصل چهارم – قاب و پوشش آن
برای ساختمان حفاظها لازم است مقررات ذیل رعایت گردد مگر آنکه با مقررات آئین نامه های دیگر مغایرت داشته باشد.
الف) حفاظهای کوچک
ماده ۵ – حفاظ کوچک حفاظی را گویند که ارتفاع آن از سطح زمین از ۷۵ سانتیمتر کمتر بوده و سطح آن از یک مترمربع تجاوز نکند قاب این نوع حفاظها باید حداقل از میله گرد ۱۰ میلیمتری یا نبشی ۳×۲۰×۲۰ میلیمتر یا از نیمرخهای دیگر که دارای مقاومت هائی نظیر آنها باشند ساخته شود.
ب) حفاظهای قیددار
ماده ۶ – برای تأمین استحکام و جلوگیری از لرزش این نوع حفاظ ها بایستی تعداد لازم قید و وسائل اتصال حفاظ بماشین و ساختمان را در تمام ارتفاع در نظر گرفت.
در هر صورت فاصله این قیدها نباید از ۹۰ سانیتمتر تجاوز کند.
ماده ۷ – حفاظهائی که ابعاد آنها بیشتر از ابعاد ماده ۵ باشد قاب آنها بایستی حداقل از میله گرد ۱ چهارم اینج یا از نبشی ۳×۲۵×۲۵ میلیمتر یا از نیمرخهای دیگری که دارای مقاومتی نظیر آنها باشند ساخته شود.
ج) حفاظ های بدون قید
ماده ۸ – در موقعی که حفاظ بدون قید روی زمین یا سکوی کار نصب شده قاب حفاظ را ممکن است ازنبشی ۴ یا لوله ۱ دوم اینچ یا نیمرخ های دیگری که مقاومتی نظیر آنها دارند تهیه نمود.
ماده ۹ – حفاظ های مکعبی شکل بایستی لااقل چهار گوشه آن را دارای پایه های قوی تری باشند که بتوان بآسانی آنها را بزمین محکم کرد.
ماده ۱۰ – حفاظهای استوانه شکل باید حداقل بوسیله ۳ پایه بزمین متصل شوند.
د) اتصالات
ماده ۱۱ – تمام قطعات حفاظها را باید با وسائلی بهم متصل کرد که مقاومت آنها کافی و متناسب با ابعاد اجزاء حفاظ باشد.
فصل پنجم – حفاظ تسمه های افقی سقفی
ماده ۱۲ – قاب حفاظ تسمه – زنجیر کابل افقی که در ارتفاع بیش از ۶ /۲ متر از کف کارگاه یا سکوی محل کار قرار گرفته باید از نبشی هائی با حداقل ابعاد زیر ساخته شده باشد:
الف) نبشی ۵×۲۵×۲۵ میلیمتر برای کابلها، زنجیر و یا تسمه هائی که عرض آنها کمتر از ۲۵ سانتیمتر باشد.
ب) نبشی ۶×۴۰×۴۰ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آن بین ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر باشد.
ج) نبشی ۶×۵۰×۵۰ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آن بین ۳۵ تا۶۰ سانتیمتر باشد.
د) نبشی ۱۰×۸۰×۸۰ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آن بیش از ۶۰ سانتیمتر باشد .
ماده ۱۳ – قاب حفاظهایی که از تسمه های آهنی درست شده باشد باید حداقل دارای ابعاد زیر باشد
الف) ۶×۳۸ میلیمتر برای کابل و زنجیر و همچنین تسمه هائی که عرض آن تا ۲۵ سانتیمتر باشد.
ب ) ۸×۵۰ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آنها از ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر باشد.
ج) ۱۰×۵۰ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آنها از ۳۵ تا۶۰ سانتیمتر باشد.
د) ۱۰×۶۵ میلیمتر برای تسمه هایی که عرض آنها بیش از ۶۰ سانتیمتر باشد.
ماده ۱۴ – کلیه حفاظها باید مجهز بتعداد کافی قید و اتصال لازم برای تأمین استحکام و مقاومت باشد.
فصل ششم – پوشش قاب ها
ماده ۱۵ – اگر پوشش حفاظها از ورق آهن ساخته شود باید حداقل دارای ۸ /۰ میلیمتر ضخامت باشد برای ورقهای مشبک حداقل یک میلیمتر و برای ورقهای رخ داده شده حداقل ۲۵ /۱ میلیمتر ضخامت در نظر گرفته شود و اگر از توریهای فلزی ساخته شده باشد قطر مفتولهای آن حداقل۵ /۱ میلیمتر باشد.
ماده ۱۶ – بجای پوششهای ذکر شده در ماده ۱۵ میتوان پوششهائی از نوع و جنس دیگر و با مقاومتی معادل مقاومت پوششهای مذکور برای همان مقدار سطح حفاظ بکار برد.
فصل هفتم – توریهای فلزی
ماده ۱۷ – توریهای فلزی باید طوری ساخته شده باشند که مفتولهای آن در نقاط تقاطع بوسیله جوش دادن یا لحیم کردن یا گالوانیزه کردن بطور محکمی بهم متصل شده باشند مگر آنکه دارای چشمه های لوزی یا چهارگوش بابعاد کمتر از ۲۰ میلیمتر بوده و قطر مفتول آن ۲ میلیمتر باشد.
فصل هشتم – نصب
ماده ۱۸ – شبکه های فلزی باید بوسیله پرچ – پیچ و مهره – جوش یا جوش نقطه به آهن نبشی قاب حفاظ بطور محکم نصب شده باشند.
ماده ۱۹ – برای توریهائی که از مفتول ۲ میلیمتر درست شده و چشمه های آن بیشتر از ۲۰ میلیمتر نمیباشد و همچنین برای توریهای ضخیم تر میتوان از قابهای مفتولی یا لوله ای استفاده کرده و توری را دور آن بگردانند میتوان روی قسمت پیچیده شده را از ورق خم کرده پوشانیده یا بوسیله بست توری را بقاب محکم نمود.
فصل نهم – چشمه های توری فلزی
ماده ۲۰ – در موقعی که حفاظها یا حصارها با قسمت متحرک ماشین بیش از ۱۰ سانتیمتر فاصله ندارند ابعاد چشمه توریها نباید بیش از ۶ میلیمتر باشد.
ماده ۲۱ – در صورتی که فاصله بین حفاظ و قسمت متحرک ماشین بیش از ۱۰ سانتیمتر باشد سطح چشمه ها یا سوراخها نباید از ۱۳ سانتی متر مربع تجاوز کند.
فصل دهم – ارتفاع حفاظها
ماده ۲۲ – ارتفاع حفاظهای نرده ای از کف کارگاه (غیر از موارد استثنائی و شرائط خاص) نبایستی کمتر از ۸۰ /۱ متر باشد.
فصل یازدهم – فاصله بین حفاظها از کف کارگاه
ماده ۲۳ – در صورتی که خطر تماس و برخورد با قسمتهای متحرک ماشین در پیش نباشد بهتر است.
برای تأمین نظافت محوطه کارگاه فاصله ای بارتفاع تقریبی ۱۵ سانتیمتر بین قسمت تحتانی حفاظ و کف کارگاه پیش بینی شود.
فصل دوازدهم – (حفاظ خودکار)
ماده ۲۴ – در ماشینهای خودکار چنانچه مقدور باشد بهتر است ضامن هائی تعبیه شود تا موقعی که درب حفاظ باز است راه انداختن ماشین غیرممکن باشد.
فصل سیزدهم – حفاظهای ناودانی شکل (سپری)
ماده ۲۵ – حفاظ های ناودانی شکل باید با همان مصالحی که در مورد توری های مذکور در فصل ششم قسمت اول مشخص شد ساخته شوند.
ماده ۲۶ – لبه حفاظ ها باید صاف بوده و در صورتی که ابعاد حفاظ مقتضی باشد این لبه ها را روی خودش خم کرده یا لبه آن را روی مفتول آهن یا آهن تسمه یا آهن نبشی برگردانده و محکم کنند.
فصل چهاردهم – حفاظ های چوپی
(مصالح)
ماده ۲۷ – چوپی که برای ساخت حفاظ بکار میرود باید سالم محکم باشد.
ماده ۲۸ – حفاظ های چوپی باید بوسیله (پیچ گوشتی – میخ چوپی – میخ آهنی – پیچ و مهره) بهم متصل گردد سختی و استحکام آنها باید بر مبنای حفاظهای فلزی و طبق دستور فصل اول تا نهم باشد.
قسمت دوم – حفاظ برای وسایل ناقل نیرو (ترانسمیسیون)
فصل اول – تأسیسات انتقال حرکت در محوطه بسته
ماده ۲۹ – وقتی که محورهای انتقال – تسمه ها – فلکه ها در محوطه بسته مانند زیرزمین کانالهای روبسته یا اطاقهای جداگانه قرار داشته باشند در صورتی که واجد شرائط زیر باشند احتیاجی بحفاظ گذاری ندارند.
الف) درب ورودی زیرزمین یا کانالهای قابل قفل شدن بوده و بتوان ازورود اشخاص غیرمجاز جلوگیری نمود.
ب) ارتفاع آزاد راهرو از کف تا سقف یا قطعات متصل بسقف کمتر از ۷۰ /۱ متر باشد.
ج) زیرزمین دارای روشنایی کافی بوده و کف محل آن خشک و هموار باشد تا مزاحمتی برای عبور و مرور ایجاد ننماید.
د) محل عبور کارگران مأمور روغن کاری طوری محافظت شده باشد که از بروز هر نوع حادثه جلوگیری بعمل آید.
فصل دوم – محورهای ناقل حرکت (ترانسمیسیون)
حفاظ محورهای ناقل افقی
ماده ۳۰ – تمام قسمتهای لخت میله ها و محورهای ناقل که در ارتفاعی کمتر از ۶۰ /۲ متر از کف کارگاه یا سکوی محل کار قرار دادند (باستثنای محلهای مخصوص گریسکاری یا محل تنظیم در موقع کار) باید طبق قسمت اول این آئین نامه با وسایل زیر حفاظ گذاری شود.
الف) بوسیله پوششی که محور ناقل را از هر طرف احاطه کرده باشد.
ب) بوسیله پوشش های سپری شکل که بالا و دو طرف یا زیر و دو طرف محور ناقل را بنا بمقتضیات محل نصب بپوشانند ابعاد محفظه ها در مورد محورهای ناقل سقفی باید حداقل دو برابر قطر محور انتخاب شود و در محورهای ناقل زمینی ارتفاع زیر محفظه تا کف کارگاه نباید کمتر از ۱۵ سانتیمتر باشد.
ماده ۳۱ – حفاظ های محورهای ناقل افقی هم باید طبق مقررات فصل اول تا چهاردهم این آئین نامه باشند همچنین ممکن است برای این کار نرده هائی که ۳۰ تا۵۰ سانتیمتر از اجزاء متحرک فاصله داشته باشند بکار برد.
فصل سوم – محورهای ناقل سقفی
ماده ۳۲ – محورهای ناقل که در بالای راهروها قرار گرفته اند اگر در ارتفاعی کمتر از ۲ متر از حد مجاز ارتفاع بارگیری وسائط نقلیه که از زیر آن عبور میکنند قرار گرفته باشند باید بطور مناسبی حفاظ گذاری شوند.
فصل چهارم – کلیه محورهای ناقل که زیر ماشین قرار دارند
ماده ۳۳ – کلیه محورهای ناقل که در زیر ماشینها قرار گرفته اند باید دارای روپوشی باشند که کاملاَ آنرا بپوشاند ممکن است از روپوشهای سپری شکل نیز استفاده نمود.
ماده ۳۴ – اگر محور ناقل نزدیک کف کارگاه قرار گرفته باشد کناره حفاظ سپری شکل آن باید تا فاصله ۱۵ سانتیمتری کف کارگاه ادامه پیدا کند.
ماده ۳۵ – کناره حفاظ سپری شکل باید حداقل به اندازه قطر محور انتقالات پائین تراز زیر محور بوده و در هر صورت این اندازه نبایستی کمتر از پنج سانتیمتر باشد.
ماده ۳۶ – حفاظ ها باید طبق مقررات فصل اول تا چهارم این آئین نامه تهیه شوند.
(حفاظ محورهای ناقل عمودی یا مورب)
ماده ۳۷ – کلیه محورهای ناقل قائم یا مورب که حداقل تا ارتفاع ۶ /۲ متر از کف کارگاه یا سکوی کار قرار دارند بایستی طبق مقررات مواد ۲ تا ۸ حفاظ ثابت گذاشته شده یا محصور گردند (بجز محلهای مخصوص سرویس محورها
فصل پنجم – حفاظت انتهای محورها
ماده ۳۸ – انتهای برجسته محورهای ناقل باید بوسیله کلاهک های حفاظتی پوشانده شود.
فصل ششم – پیوست ها (اتصالات محورها)
ماده ۳۹ – پیوست های ساده باید استوانه ای شکل و بدون هیچگونه زائده و برآمدگی باشند.
ماده ۴۰ – پیوستهای محورهای ناقل که تا ارتفاع ۶۰ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه یا سکوی محل کارقرار گرفته اند باید بطور مناسب حفاظ گذاری شوند.
فصل هفتم – پیچهای اتصال – گاوه ها – خارها – زواید و شیارهای جای گاوه
ماده ۴۱ – تمام پیچهای اتصال قطعات متحرک را نسبت به محل استعمالشان ممکنست از پیچهای خزینه ای انتخاب کرده و یا روی آن را حفاظ گذاری نمود.
ماده ۴۲ – کلیه پیچها – گاوه ها – روغندانها و تمام زواید قسمتهای دوار باید در خزینه یا فرورفتگی های قطعه دوار جاسازی شود بطریقی که باعث بروز حادثه نگردد.
ماده ۴۳ – دنباله شیارهای گاوه باید موقتاَ پوشیده یا حفاظ گذاری شود.
قسمت سوم – ناقلهای اصطکاکی (کلاچ)
فصل اول –
ماده ۴۴ – کلیه ناقلهای اصطکاکی باید محفوظ نگهداشته شوند – تمام ناقلهای اصطکاکی بازوئی – شعاعی یا صفحه ای بایستی بوسیله محفظه های مخصوصی پوشیده شوند.
ماده ۴۵ – کلیه کلاچها و فلکه های آن که دارای زوائدی بوده و تا ارتفاع ۶۰ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه یا سکوی کار قرار گرفته اند و یا فاصله آنها تا یاتاقانهائی که با دست روغنکاری می شود کمتر از ۹۰ سانتیمتر است بایستی طبق مقررات فصل اول تا چهاردهم قسمت اول این آئین نامه حفاظ گذاری شوند و حفاظ سپری شکل در این مورد بکار برده نشود.
ماده ۴۶ – در کلاچهای ماهک دار بوش لغزنده بایستی روی محور گیرنده حرکت نصب شود (یعنی محوریکه پس از قطع کلاچ در حال سکون میباشد).
فصل دوم – چرخ دنده ها
ماده ۴۷ – چرخ دنده های روباز ماشینها باید با یکی از وسایل زیر حفاظ گذاری شوند.
الف) بوسیله یک محفظه بسته .
ب) اگر چرخ دنده ها پره ای نباشد ممکن است روی تمام دنده ها را فقط بوسیله نقاب لبه داری حفاظ گذاری کرد.
چرخ دنده هائی که با زنجیر کار میکنند.
ماده ۴۸ – چرخ دنده ها و زنجیرهای موتورها باید بطور کامل حفاظ گذاری و محصور شوند.
قسمت چهارم – فلکه ها
الف) دستورات و مقررات مربوط بحفاظ
ماده ۴۹ – اگر قسمتی از فلکه ها تا ارتفاع ۶ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه یا سکوهای کار قرار گرفته باشد که تماس با آن ایجاد خطراتی نماید و همچنین فلکه های حامل تسمه یا کابلهای عمودی یا مورب باید در محفظه قفسی شکل بطرزی قرار داده شوند که تسمه یا کابل مربوطه را کاملأ دربر گیرند در غیر این صورت فلکه باید دارای حفاظی باشد که تمام قسمت باز زیر آنرا تا بالای فلکه بپوشاند
ماده ۵۰ – حفاظها باید طبق مقررات فصل اول تا چهاردهم ساخته شوند.
ماده ۵۱ – چرخ لنگرهائی که بعنوان فلکه نیز از آنها استفاده میشود و در ارتفاع ۶ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه قرار گرفته اند باید بترتیبی حفاظ گذاری شوند که دسترسی به پره های آن ممکن نباشد.
ماده ۵۲ – فلکه هایی که بیش از ۱۵ سانتیمتر قطر داشته و روی محور ناقل اصلی با محور گیرنده حرکت قرار گرفته و فاصله آنها تا یاتاقانی که با دست روغنکاری میشود کمتر از ۹۰ سانتیمتر باشد بایستی از سمت یاتاقان کاملا حفاظ گذاری شوند.
ب) فلکه های خراب یا بدون استفاده
ماده ۵۳ – فلکه ترک خورده یا فلکه ایکه طوقه آن شکسته باشد نباید مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۵۴ – فلکه هائی که مورد مصرف نیستند باید از روی محور ناقل برداشته شوند.
ج) اثر رطوبت در روی فلکه ها
ماده ۵۵ – نصب فلکه های چوبی در محلهایی که در معرض رطوبت قرار دارند ممنوع است.
د) اثر خوردگی در مقابل مواد شیمیائی.
ماده ۵۶ – در محلهائی که فلکه ها در معرض خوردگی شدید قرار میگیرند باید موادی ساخته شوند که در مقابل خوردگی مقاوم باشند.
هـ) طوقه های گرده ماهی (محدب)
ماده ۵۷ – فلکه های محرک و فلکه های گیرنده حرکت که تسمه روی آنها ثابت میباشد باید دارای طوقه های محدب باشند.
و) میزان کردن فلکه ها
ماده ۵۸ – برای جلوگیری از سر خوردن و افتادن تسمه ها باید فلکه ها بدقت با هم میزان شده و محورشان موازی باشد.
ز) دستگاه ضامن تسمه
ماده ۵۹ – در صورتی که فاصله یک فلکه از فلکه ثابت یا کلاچ یا یاتاقان سقفی مجاور از پهنای تسمه مربوطه تجاوز نکند برای جلوگیری از افتادن تسمه از روی فلکه بطرفی که این فاصله کافی نیست باید یک ضامن نصب شود.
ماده ۶۰ – در موقعی که محورهای محرک یا محورهای گیرنده حرکت مجهز به فلکه هائی باشند که در سر آزاد محور قرار گرفته باشند باید یک ضامن تسمه یا چنگک سقفی بکار برد.
قسمت پنجم – انتقال حرکت بوسیله تسمه
فصل اول – مقررات مربوط بحفاظت
ماده ۶۱ – وسایل انتقال حرکت از قبیل تسمه – کابل یا زنجیر که تا ارتفاع ۶ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه قرار دارند باید حفاظ گذاری شده باشند مگر در مورد تسمه های تخت که پهنای آنها ۲۵ میلیمتر یا کمتر باشند و تسمه های گرد با قطر ۱۰ میلیمتر یا کمتر.
ماده ۶۲ – حفاظها باید مطابق با مقررات فصول چهارم تا چهاردهم از قسمت اول این آئین نامه ساخته شده باشند.
فصل دوم – تسمه های افقی
ماده ۶۳ – در موقعی که شاخه زیری یک تسمه افقی در ارتفاع ۶ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه یا سکوی محل کار قرار گرفته باشد حفاظ باید حداقل ۳۸ سانتیمتر بالای شاخه روئی یا تا ارتفاع ۶ /۲ متر (هر کدام کوچکتر باشد) قرار گیرد در هر حال ارتفاع قسمت فوقانی حفاظ از کف کارگاه غیر از حالتی که تسمه در حفاظی پوشیده نباید از ۰۶ /۱ متر کمتر باشد.
ماده ۶۴ – تسمه های افقی که در ارتفاع بیش از۶ /۲ متر قرار گرفته و دارای شرایط زیر میباشند باید در تمام طول کاملاَ حفاظ گذاری شده و حفاظ تا سقف یا نزدیکترین دیوار مجاور ادامه پیدا کند.
الف) تسمه های با عرض بیش از ۱۳ سانتیمتر
ب) تسمه هائی که از روی راهروها یا محل کار عبور میکنند.
ج) تسمه هائی که سرعت حرکت آنها بیش از ۹ متر در ثانیه باشد.
د) در صورتی که فاصله محور محرک و محور گیرنده حرکت بیش از ۳ متر باشد.
ماده ۶۵ – اگر محل تسمه اجاره ادامه حفاظ را تا سقف یا تا دیوار ندهد حفاظ باید شاخه های روئی وزیری تسمه و همچنین طوقه فلکه ها را بطور کامل بپوشاند.
ماده ۶۶ – پهنای حفاظ تسمه هائی که در ارتفاع زیاد قرار گرفته اند باید حداقل تا یک چهارم از عرض تسمه ها بیشتر باشد و این اضافه پهنا ممکن است تا ۱۵ سانتیمتر از هر طرف ادامه یابد حفاظها باید بقدر کافی محکم باشند تا در موقع پاره شدن تسمه صدمه نبینند.
ماده ۶۷ – در موقعی که شاخه های بالائی و پائینی تسمه های افقی طوری قرار گرفته باشند که عبور و مرور از وسط آنها میسر باشد سقف معبر یا قسمت زیر شاخه روئی تسمه و همچنین دیوارهای جانبی معبر ممکن است بوسیله حفاظ قفسی یا نرده ای محفوظ گردد لیکن محل عبور یا روی شاخه زیرین تسمه حتماَ باید با حفاظ غیرمشبک و محکم پوشیده شود.
قسمت ششم
انتقال نیرو بوسیله کابل – زنجیر یا تسمه لقمة
ماده ۶۸ – در صورتی که انتقال نیرو بوسیله کابل، زنجیر یا تسمه لقمه که پهنا یا قطر آنها از پنج سانتیمتر متجاوز باشد انجام گیرد این وسایل باید بهمان طریقی که در مورد تسمه های مذکور که در ارتفاع قرار دارند گفته شد حفاظ گذاری شود. عرض حفاظ باید از هر طرف اقلاَ ۱۵ سانتیمتر بیشتر از عرض وسائل انتقال نیرو باشد.
ماده ۶۹ – در صورتی که انتقال حرکت بوسیله کابل انجام گیرد و محل نصب طوری باشد که کنترل آن بسهولت مقدور نباشد باید:
الف) مجهز بوسایل خبری باشد (زنگ – چراغ و غیره) تا در صورت پاره شدن بعضی از الیاف کابل دستگاه خبر بکار افتد.
ب) کار وسایل خبر و تامینیه مزبور باید بطریقی باشد که در صورت غیبت ممتد متصدی مربوطه نیز اعلام خطر را ادامه داده و در صورت لزوم از ادامه کار دستگاه نیز جلوگیری نماید.
قسمت هفتم – انتقال حرکت قائم یا مورب
ماده ۷۰ – وسائل ناقل حرکت قائم یا مورب که با کابل – زنجیر یا تسمه لقمه کار میکند باید بوسیله یک حفاظ قفسی شکل که فلکه ها یا چرخ دنده های مربوطه را نیز دربر گیرد حفاظت شود و در مورد وسایل ناقلی که ارتفاع آنها ۶ /۲ متر یا کمتر از کف کارگاه میباشد حتماَ باید حفاظ محکم تری در نظر گرفته شود.
ماده ۷۱ – تسمه ها – زنجیرها – تسمه های لقمه یا کابلهای قائم یا موربی که روی فلکه ساده یا فلکه شیاردار و در ارتفاع بیش از ۶ /۲ متر از کف کارگاه قرار گرفته اند و روی محل عبور یا محل کار واقع شده و سرعتشان ۹ متر در ثانیه یا بیشتر است باید همانطوری که در تسمه های افقی و سقفی ذکر شد از زیر حفاظ گذاری شوند.
قسمت هشتم
تسمه های واقع در روی فلکه های پله
ماده ۷۲ – تسمه ها و فلکه های پله ای که در ارتفاعی بیش از یک متر از کف کارگاه قرار دارند باید بوسیله صفحه فلزی قائمی در قسمت پیشانی فلکه ها محفوظ شوند این صفحه باید تا بالای بزرگترین پله فلکه ادامه داشته باشد. در صورتی که فلکه های مذکور در ارتفاع کمتر از یکمتر قرار گرفته باشند باید در حفاظ قفسی شکل بقسمی محفوظ گردند که جابجا کردن تسمه عملی باشد.
قسمت نهم – فلکه هرز گرد تسمه کش
ماده ۷۳ – فلکه هرزگرد تسمه کشی که کشش تسمه را بوسیله اهرم و وزنه تأمین مینماید باید با استحکام کافی ساخته و سوار شده باشد.
ماده ۷۴ – کلاهک یاتاقان این نوع تسمه کشها باید دارای استحکام کافی باشد.
ماده ۷۵ – آویز این نوع فلکه ها باید طوری محکم شده باشد که با پاره شدن تسمه سقوط نکند.
ماده ۷۶ – وزنه های معلق برای تأمین کشش که امکان بروز خطر دارد باید بوسیله حفاظ قفسی شکل محفوظ گردد.
ماده ۷۷ – در مواردیکه جابجا کردن تسمه با دست انجام شود باید سعی کرد که از تسمه های بی انتها (تمسه هایی که یک پارچه ساخته شده اند) استفاده شود و در مواردیکه استعمال این نوع تسمه ها مقدور نباشد باید دو سر تسمه را بوسیله نخ چرمی یا روده یا سایر اتصالات غیرفلزی بیکدیگر دوخته یا وصل نمود.
ماده ۷۸ – هیچ نوع سیم – قلاب – یا پرچ و بست فلزی برای اتصال تسمه هایی که با دست جابجا میشود نباید بکار برد و حتی بهتر است در تسمه هایی که با دست جابجا نمیشوند نیز از استعمال این نوع بستها مگر در موارد ضروری خودداری شود.
ماده ۷۹ – جابجا کردن یا انداختن تسمه یا کابل با دست در موقع گردش فلکه ممنوع است .
ماده ۸۰ – تسمه ها یا کابلها باید بقسمی انتخاب یا نصب و نگهداری شوند که تا حد ممکن دسترسی به آنها غیرمقدور باشد در مواردیکه تماس با تسمه یا کابل ضروری است بایستی از روی فلکه افتاده و دسترسی به آن آسان باشد.
قسمت دهم – یاتاقانها و وسایل روغن کاری
الف) یاتاقانها
ماده ۸۱ – یاتاقانها باید در یک امتداد قرار گرفته و میزان شده باشند.
ماده ۸۲ – روغن کاری با دست در موقع کار ماشینها ممنوع است مگر در محل روغن کاری احتمال بروز حادثه برای کارگر نباشد.
ماده ۸۳ – روغندان یاتاقانهائی که روغنکاری و دست زدن مستقیم بآنها خطرناک است باید مجهز بلوله هائی باشد که بمحل بدون خطر هدایت شده و از آنجا عمل روغنکاری انجام شود (باستثنای یاتاقانهای بلبرنگی، رولبرینگی) که روغنکاری آن خودکار بوده و همچنین یاتاقانهائی که از سیستم روغنکاری مرکزی استفاده میکنند.
ماده ۸۴ – یاتاقانهای وسایل انتقال که در ارتفاع زیادی قرار دارند نباید در موقع حرکت با دست روغنکاری شوند مگر در مواقعی که از روی سکوی کار با روغندان های فشاری نوک دار طویل عمل روغن کاری انجام شود.
ماده ۸۵ – فلکه هرز در صورتی که بطور خودکار روغنکاری نشود باید مجهز بوسایلی باشد که در موقع ایستادن فلکه بهر وضع دلخواهی گریسکاری یا روغنکاری آن عملی شود.
ماده ۸۶ – اگر یاتاقانها در حین کار با موقع روغنکاری سرریز نمایند بایستی طشتکی زیر آنها بطور ثابت نصب نمود که روغنهای اضافی در آن جمع شود.
قسمت یازدهم
فصل اول) وسائل کلی
ماده ۸۷ – تمام ماشینهائی که بطور مکانیکی کار میکنند و دارای موتور محرک سرخود نیستند بایستی دارای یک کلاچ باشند که در دسترس کارگر مربوطه باشد تا بتوان بسرعت و بسهولت ماشین را متوقف نموده یا بکار انداخت.
فصل دوم – کلیدهای قطع و وصل کننده
ماده ۸۸ – کلیدهای فرمان الکتریکی ماشینها و تأسیسات مختلف باید طوری ساخته و نصب شده باشند که بکار افتادن تصادفی آنها در نتیجه برخورد اشخاص و اشیاء غیرممکن باشد.
ماده ۸۹ – کلیدهائی که اهرم قطع و وصل کننده آنها در جهت افقی حرکت میکند حتی المقدور نبایستی بکار برده شود و در صورتی که قرار شود از چنین کلیدهائی استفاده بعمل آید اهرم آن حفاظ گذاری شود که با برخورد اشخاص و اشیاء ایجاد خطری ننماید.
فصل سوم – شستی کلیدها
ماده ۹۰ – شستی های راه انداز ماشینها باید واجد شرایط زیر باشند.
الف) شستی های راه انداز ماشینها باید در قاب کلید طوری جاسازی شده باشد که از بدنه کلید پائین تر قرار گرفته یا دارای حفاظی باشد که از راه افتادن تصادفی آن جلو گیری بعمل آورد.
ب) کلید نباید طوری نصب گردد که شستی آن عمودی و رو ببالا قرارگیرد مگر اینکه سطح آن طوری پوشیده شده باشد که براه افتادن غیرارادی آن ممکن نباشد.
ماده ۹۱ – ماشین هائی که از نظر کارگر خطرناک است باید دارای چندین شستی توقف یا قطع حرکت باشد که در نقاط مختلف ماشین در دسترس متصدی مربوطه قرار گیرد.
ماده ۹۲ – شستی های راه اندار باید سبزرنگ و شستی های توقف باید قرمزرنگ باشند مگر در مورد ماده ۹۵ همین قسمت.
ماده ۹۳–
الف) اگر برای یک ماشین بیش از یک متصدی وجود داشته باشد هر یک از متصدیان بایستی فرمان دگمه داری برای براه انداختن و توقف دستگاه در اختیار داشته باشند و دستگاه نباید شروع بکار کند مگر در موقعی که شستی ها در آن واحد با هم عمل نمایند مانند پرسهای مکانیکی و ماشین های خم کن.
ب) باید تدابیر مؤثری اتخاذ شود که اشخاص خارجی در منطقه خطرناک ماشین وارد نشوند.
ماده ۹۴ – ماشینهایی که با ۲ یا چند موتور عمل میکنند و دارای شستی های راه انداز مجزا هستند باید دارای یک یا چند شستی اصلی جهت توقف دستگاه باشند که بآسانی بتوان دستگاه را از کار بازداشت.
ماده ۹۵ – در مورد ماده ۹۴ همین قسمت شستی های اختصاصی موتورهای جداگانه نباید برنگ قرمز باشد.
قسمت دوازدهم – ترمزها
ماده ۹۶ – ماشینهای سنگینی که در موقع قطع قوه محرکه تا مدتی بحرکت خود ادامه میدهند باید دارای ترمزهای مؤثر و مطمئنی باشند و در موقع پیش آمد خطر این ترمزها بایستی بطور خودکار عمل کنند.
قسمت سیزدهم – دوشاخه
ماده ۹۷ – فلکه هرز و فلکه ثابت مربوط به آن باید دارای یک دوشاخه دائمی بوده و طرز ساختمان آن طوری باشد که مانع از لغزش تسمه از روی فلکه هرز بروی فلکه ثابت شود
ماده ۹۸ – دوشاخه های مکانیکی باید مجهز بوسیله ای باشند که در حال عادی در وضعیت خلاص باقی بمانند.
قسمت چهاردهم – اهرم کلاچ ها و دوشاخه تسمه ها
ماده ۹۹ – دستگیره ها یا اهرم های فرمان کلاچها یا وسائل راه اندازی ماشینها باید دارای دسته در خارج از حفاظ باشند.
ماده ۱۰۰ – سردسته دوشاخه تسمه یا کلاچ باید کروکی و تا حد امکان از منطقه خطر ماشین دور بوده و در دسترس فوری متصدی باشد.
ماده ۱۰۱ – سردسته دوشاخه تسمه نباید مستقیمأ بالای محل کار یا محل عبور واقع باشد.
ماده ۱۰۲ – دستگیره کلیه کلاچها و دوشاخه های تسمه که از یک تیپ میباشند در یک کارگاه نصب شده اند (باستثناء دستگیره هایی که در ۳ وضع عمل میکنند) باید تمام در یک جهت کار کنند یعنی بطور مثال برای از کار انداختن ماشین تمام بیک سمت حرکت نماید.
قسمت پانزدهم – پدالها
ماده ۱۰۳ – پدال های نصب شده برای راه اندازی کلاچ یا دوشاخه تسمه باید در مقابل برخوردهای خطرناک اشیاء که ممکن است ماشینها را براه اندازد حفاظ گذاری شود.
قسمت شانزدهم – چنگک تسمه
ماده ۱۰۴ – استعمال چنگک بجای دوشاخه تسمه میکانیکی ممنوع است.
ماده ۱۰۵ – در موردی که استعمال چنگک برای جا انداختن تسمه های واقع در ارتفاع زیاد ضروری و لازم باشد باید دارای قطری معادل با ۴۰ الی ۵۰ میلیمتر باشد تا در دست گرفتن آن به آسانی مقدور شود.
ماده ۱۰۶ – طول چنگک ها باید از فاصله شصت سانتیمتری کف کارگاه تا بالای فلکه باشد.
ماده ۱۰۷ – پائین انداختن تسمه باید از روی فلکه محرک شروع شود.
قسمت هفدهم – تکیه گاه تسمه
ماده ۱۰۸ – در مواقعی که استعمال فلکه هرز عملی نباشد تکیه گاههائی برای تسمه نصب میکنند که مجهز به غلطک ها یا وسائل دیگریست و از افتادن تسمه روی محور و چرخش آن جلوگیری میکند.
ماده ۱۰۹ – تکیه گاههای تسمه باید محکم و بادوام ساخته شده و طوری عمل کند که حرکت تسمه از هر طرف بی خطر باشد.
ماده ۱۱۰ – علاوه بر نصب وسائل قطع کننده هر ماشین باید در هر سالن یا قسمتی از آن کلیدها یا دستگاههای قطع کننده امدادی نصب گردد بطوریکه کاملاَ مشخص و در دسترس بوده و بوسیله آن بتوان یک قسمت کامل یا یک قسمت مجزای محور انتقالات را از کار باز داشت.
قسمت هیجدهم – علائم خبری
ماده ۱۱۱ – در موردی که تمام ماشینها از محل پست فرمان کاملأ مرئی نباشند باید دستگاههائی برای خبر قبل از براه انداختن ماشینها تعبیه نمود.
ماده ۱۱۲ – این آئیننامه که مشتمل بر ۱۱۲ ماده میباشد به استناد ماده ۴۷ قانون کار تدوین و در سی امین جلسه شورایعالی حفاظت فنی مورخ ۲۱ /۴ /۴۰ بتصویب نهائی رسیده و قابل اجرا است.
فتح الله مشهدی – معاون وزیر کار
مهندس ریاضی – رئیس دانشکده فنی
مهندس ایروانی – معاون وزارت صنایع و معادن
عزیرالله اکبر – معاون وزیر کشور
دکتر اعتمادی – معاون وزارت بهداری
دکتر رهبر – معاون وزارت صنایع و معادن
مهندس پارسائی – دبیر شورا
شهاب فردوس – معاون وزارت دادگستری
مهندس رجبی – دبیر کمیته