هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۴۶/۴/۲۴ بنا به پیشنهاد شماره ۷۲۳۸/۷ن ـ۴/۳/۴۶ وزارت کشور آیین نامه اجرایی قانون مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاهها و گاراژههای عمومی را مشتمل بر ده فصل و ۸۴ ماده بشرح پیوست تصویب نمودند.
وزیر مشاور- دکتر محمود کشفیان
آیین نامه اجرایی قانون مؤسسات حمل و نقل و تعمیرگاهها و گاراژهای عمومی
فصل اول ـ مقررات عمومی
ماده ۱ـ تأسیس بنگاههای مسافربری و باربری یا نمایندگی و یا دفاتر آنها و بارکش شهری و تعمیرگاه ثابت و سیار و اتوشویی و توقفگاه و گاراژهای عمومی و مغازه برای کرایه دادن اتومبیل و آموزشگاه رانندگی منوط به تحصیل پروانه است که در تهران از شهربانی کل کشور و در شهرستانها از شهربانی های مرکز استان یا شهرستان اخذ میشود و هر یک از بنگاههای مذکور باید دارای مدیر مسئول باشند. مؤسس بنگاه میتواند در صورت واجد بودن شرایط خود مدیر مسئول نیز باشد.
[الحاقی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
برای مدیر مسئول بنگاه باید یک نفر بعنوان قائم مقام به شهربانی کل کشور معرفی شود که واجد شرایط مربوط به مدیر مسئول باشد.
ماده ۲ـ مدیرمسئول بنگاه باید دارای شرایط زیر باشد:
الف ـ نداشتن محکومیت کیفری مؤثر که مستلزم محرومیت از بعض یا تمام حقوق اجتماعی باشد.
ب- [اصلاحی ۱۳۵۲/۳/۱۲]
دارا بودن ۲۵ سال تمام برای کسانی که از تاریخ تصویب این اصلاحیه مبادرت به تأسیس مؤسسه حمل و نقل مینمایند.
[ب ـ دارا بودن ۱۸ سال تمام.]
پ ـ داشتن سواد خواندن و نوشتن فارسی باندازه رفع احتیاج.
کسانی که قبل از تصویب این آیین نامه اقدام بتأمین هر یک از بنگاهای مذکور در ماده ۱ نموده باشند از شرط این بند معافند.
[الحاقی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
هیچکس نمیتواند مدیرمسئول یا قائم مقام بیش از یک بنگاه باشد. مدیرمسئول یا قائم مقام او باید در ساعات کار بنگاه در بنگاه حاضر باشد.
ماده ۳ـ [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
مشخصات مدیرمسئول و قائم مقام بنگاه بپیوست مدارک زیر باید بشهربانی تسلیم شود.
الف ـ رونوشت مصدق شناسنامه یک برگ
ب ـ عکس ۴×۶ شش قطعه
پ ـ گواهی حسن پیشینه موضوع بند الف ماده ۲ این آیین نامه.
ماده ۴- [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
شهربانی با بررسی مدارک مذکور در ماده ۳ و بازدید محل و احراز وجود شرایط مندرج در این آئین نامه ظرف پانزده روز پس از جلب موافقت شهرداری باید اقدام بصدور پروانه کسب برای مؤسس و کارت شناسائی برای مدیر مسئول و قائم مقام او بنماید. و در غیر این صورت با ذکر علل عدم صدور پروانه و کارت مراتب را به درخواست کننده اعلام خواهد نمود.
[ماده ۴ـ شهربانی ظرف پانزده روز با بررسی مدارک مذکور در ماده ۳ و بازدید محل و احراز وجود شرایط مندرج در این آیین نامه و جلب موافقت شهرداری اقدام بصدور پروانه کسب خواهد نمود و در غیر این صورت با ذکر علل عدم صدور پروانه را بدرخواست کننده اعلام خواهد نمود.]
ماده ۵- [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
پروانه کسب مؤسس و کارت شناسائی مدیرمسئول و قائم مقام او باید همیشه در دفتر بنگاه و در معرض دید عموم نصب گردد. پروانه کسب و کارت شناسائی پس از صدور در انقضای یک سال باید تمدید شود.
[ماده ۵ـ پروانه‌های صادره در پایان هر سال باید تمدید شود.]
ماده ۶ـ [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
مسئولیت امور بنگاه از نظر مقررات این آیین نامه بعهده مدیر مسئول است و در غیاب او با قائم مقام مدیرمسئول است.
ماده ۷ـ مدیر مسئول مکلف است صورت اسامی کلیه کارکنان بنگاه را در بدو اشتغال بکار بشهربانی محل تسلیم نماید و هرگونه تغییر و تبدیلی را که در مورد کارکنان و وضع داخلی بنگاه ایجاد میشود ظرف ۴۸ ساعت باداره مذکور اعلام دارد.
ماده ۷ مکررـ [الحاقی ۱۳۵۲/۳/۱۲]
مدیران مسئول مؤسسات حمل و نقل باید نام و ساعت ورود و خروج رانندگان وسائط نقلیه و مبداء و مقصد و شماره وسیله نقلیه را در دفتر مخصوص ثبت نمایند.
ماده ۸ـ مدیر مسئول مکلف است نرخ های دولتی و شهرداری را رعایت نماید و در معرض دید مشتریان قرار دهد.
ماده ۹ـ نگاهداری بنزین و سایر مواد محترقه و منفجره در انبارها و محوطه بنگاه ها خواه برای مصرف اتومبیلها و خواه جهت حمل آنها ممنوع است مگر با رعایت اصول فنی و ایمنی که احتمال خطر در بین نباشد.
ماده ۱۰ ـ [اصلاحی ۱۳۵۲/۳/۱۲]
کلیه مؤسسات حمل و نقل باید دارای آب لوله کشی و برق توالت، روشوئی، حمام، آب سردکن، تلفن، خوابگاه برای استفاده رانندگان چاه فاضل آب و دستگاههای اطفاء حریق و اطاق دفتر مناسب با کار مؤسسه باشند.
ماده ۱۱ـ محوطه و کف انبارها و اطاقها و سایر قسمت های بنگاه باید با مصالح ساختمانی از قبیل آسفالت ـ بتون ـ موزاییک و سنگ و نظائر آن فرش شود. و رعایت اصول بهداشت و نظافت در هر موقع بشود.
تبصره ـ [الحاقی ۱۳۴۹/۳/۲]
شهربانی میتواند با توجه به احتیاجات محل و اشکالاتی که در راه انجام شرایط مقرر در این آئین نامه وجود دارد بنگاهها را تا رفع اشکالات موجود و حداکثر تا سه سال از انجام بعضی از این شرایط معاف دارد.
فصل دوم ـ بنگاههای مسافربری
ماده ۱۲ـ اجازه تأسیس بنگاه مسافربری با اتوبوس در تهران مشروط بداشتن پنج دستگاه اتوبوس ملکی است. مدل این اتوبوس‌ها نباید بیش از پنج سال از مدل سال عقب تر باشد.
بنگاه های مسافربری تهران که در تاریخ تصویب این آیین نامه کمتر از دهسال سابقه کار دارند با داشتن سه دستگاه اتوبوس ملکی و آنهاییکه بیش از دهسال سابقه کار دارند با داشتن دو دستگاه اتوبوس ملکی میتوانند به کار خود ادامه دهند مشروط به اینکه مدل اتوبوس‌های آنها بیش از پنجسال از مدل سال عقب نباشد.
ماده ۱۳ـ از تاریخ تصویب این آیین نامه صدور پروانه تأسیس بنگاه مسافربری با اتوبوس در شهرستانها منوط بداشتن سه دستگاه اتوبوس است که مدل این اتوبوس ها نباید بیش از پنج سال از مدل سال عقب باشد، بنگاه های مسافربری شهرستانها که در تاریخ تصویب این آیین نامه کمتر از ده سال سابقه کار دارند با داشتن دو دستگاه اتوبوس ملکی و آنهاییکه بیش از دهسال سابقه کار دارند با داشتن یکدستگاه اتوبوس ملکی میتوانند بکار خود ادامه دهند بشرط آنکه مدل این اتوبوس ها بیش از پنج سال از مدل سال عقب نباشد.
ماده ۱۴ـ هر بنگاه مسافربری با اتوبوس باید محوطه ای بمساحت لااقل پانصد مترمربع که حداقل سیصد متر مربع آن بعنوان محوطه آزاد برای توقف و حرکت اتوبوس ها اختصاص یابد در اختیار داشته باشد. مراد از محوطه آزاد محدوده‌ایست که اتوبوس ها در آن توقف و حرکت مینمایند. راهروها و حیاط خلوت جزء محوطه آزاد محسوب نیست.
[الحاقی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
هرگاه به تشخیص شهربانی سیصد متر مربع مذکور کافی نباشد باید توقفگاه مناسب دیگری نیز برای توقف اتوبوس ها در اختیار داشته باشد و انجام کارهای تعمیراتی و فنی و شستشوی ماشین‌ها و نظائر آن در محدوده بنگاه مسافربری ممنوع است.
ماده ۱۵ـ بنگاه مسافربری با اتوبوس باید دارای اطاق انتظار و انبار توشه مسافرین باشد.
ماده ۱۶ـ تعیین ظرفیت اتوبوس‌های مسافربری و همچنین تعیین نوع و فاصله صندلی‌ها و ارتفاع اطاق و سایر مشخصات آنها با توجه بدرجه بندی اتومبیلها طبق آیین نامه ای خواهد بود که از طرف شهربانی کل کشور پیشنهاد و بتصویب وزیر کشور برسد.
ماده ۱۷ـ حرکت اتوبوس های مسافربری بدون داشتن برگ معاینه ممنوع است و شهربانی میتواند از حرکت این قبیل اتوبوس ها جلوگیری نماید.
مدیران مؤسسات مسافربری و سایر اشخاصی که با اتوبوس مسافر میبرند مکلفند در مواعدی که شهربانی اعلام میکند اتوبوس ها را برای معاینه ارائه کنند و برگ معاینه دریافت دارند.
الصاق برگ معاینه بشیشه جلو اتوبوس‌های مسافربری الزامی است.
ماده ۱۸ـ نام هر بنگاه مسافربری باید روی بدنه اتوبوس در محل هایی که شهربانی کل کشور تعیین میکند نوشته شود.
ماده ۱۹ـ حمل مواد محترقه و منفجره و جنازه و احشام و مواد و اشیایی که مخل آسایش مسافرین یا منافی نظافت و بهداشت عمومی باشد بوسیله اتوبوس مسافربری ممنوع است.
ماده ۲۰ـ بنگاه های مسافربری نباید از معابر عمومی بعنوان محل مسافرگیری و حمل بار استفاده نمایند.
ماده ۲۱ـ حمل بار غیر از توشه مسافرین بوسیله اتوبوس مسافربری ممنوع است.
ماده ۲۲ـ نصب برچسب با قید شماره بلیط مسافرت بهر یک از قطعات توشه مسافر الزامی است
ماده ۲۳ـ رانندگی اتوبوس بیش از ده ساعت در یک شبانه روز برای هر راننده ممنوع است.
مدیران مسئول بنگاه ها موظفند برای مسافرت هایی که مستلزم بیش از ده ساعت رانندگی با سرعت مجاز د یک شبانه روز است راننده کمکی پیش بینی نمایند.
ماده ۲۴ـ مدیر بنگاه مسافربری با اتوبوس موظف است برای رانندگان و کمک رانندگان و شاگرد رانندگان لباس یک شکل خدمت تهیه نماید.
ماده ۲۵ـ مدیران بنگاه های مسافربری با اتوبوس موظفند هرگاه اتوبوسی در بین راه بهر علتی از کار بازماند در اسرع اوقات و بدون ایجاد هزینه اضافی برای مسافرین وسیله ادامه مسافرت آنها را فراهم نمایند.
ماده ۲۶ـ بنگاههای مسافربری با اتوبوس موظفند بمسافرین بلیت تسلیم نمایند. در بلیت مسافرت باید نام بنگاه ـ شماره بلیت ـ مبدأ ـ مقصد ـ درجه اتوبوس ـ شماره و ردیف صندلی ـ مبلغ کرایه ـ ساعت حرکت و شماره برچسب توشه صاحب بلیط قید شود.
تبصره ـ [الحاقی ۱۳۵۳/۱۱/۱۲]
مدیر مسئول بنگاه مکلف است برای مسافران بین راه به تعداد لازم بلیط سفید ممهور به مهر بنگاه در اختیار راننده قرار دهد. رانندگان اتوبوس و مینی بوس موظفند طبق مفاد این ماده برای مسافران بین راه بلیط صادر و تسلیم نمایند.
ماده ۲۷ـ مدیر مسئول بنگاه مکلف است مسافرین خود را به ترتیبی که وزارت کشور مقرر میدارد بیمه نماید حرکت وسائل نقلیه بدون بیمه نامه ممنوع است و شهربانی از ادامه کار این قبیل وسائل نقلیه جلوگیری خواهد نمود.
ماده ۲۸ـ بنگاههای مسافربری با اتوبوس موظفند هرگاه مسافری تا موقع حرکت اتوبوس انصراف خود را از مسافرت اعلام نماید مبلغ پرداخت شده بابت بلیت مسافرت را با کسر ده درصد مبلغ کرایه بمسافر مسترد دارند مگر در صورتی مسافر تقاضای تمدید بلیت مسافرت را بنماید که در اینصورت بلیت بدون دریافت مبلغ اضافه تمدید خواهد شد. چنانچه مسافر پس از حرکت اتوبوس مراجعه نماید بهای بلیط با کسر پنجاه درصد (۵۰%) بمسافر مسترد خواهد گردید.
بنگاه های مسافربری موظفند مفاد این ماده را در پشت بلیت های مسافرت درج نمایند.
ماده ۲۹ـ کسانی که بخواهند در تهران یا شهرستانها بنگاه مسافربری یا سواری یا استیشن تأسیس نمایند باید لااقل دارای پنج دستگاه اتومبیل ملکی باشند و مدل این اتومبیلها نباید بیش از پنج سال از مدل سال عقب باشد.
بنگاههای مذکور باید برای توقف اتومبیلهای خود به تشخیص شهربانی توقفگاهی متناسب با تعداد اتومبیل- های خود در اختیار داشته باشند.
ماده ۳۰ـ [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
مقررات مواد ۱۴ – ۱۹ـ۲۰ـ۲۱ـ۲۲ـ۲۵ـ۲۶ـ۲۷ـ۲۸ آیین نامه شامل بنگاههای مسافربری با سواری و استیشن نیز خواهد بود.
ماده ۳۱ـ بنگاههای مسافربری موظفند در وقت مقرر که در بلیت قید شده مسافرین را حرکت دهند.
ماده ۳۲ـ رانندگان بنگاههای مسافربری مکلفند هر سه ماه یکمرتبه از مرجعی که شهربانی تعیین نماید گواهی عدم ابتلاء به بیماری هایی که منافی با ایمنی رانندگی است اخذ و ارائه نمایند و همچنین کمک رانندگان و شاگرد رانندگان مکلفند هر شش ماه گواهی تندرستی دریافت و ارائه دهند.
مدیران بنگاههای مسافربری با اتوبوس باید از بکار گماردن کسانیکه فاقد گواهی تندرستی بوضع این ماده باشند خودداری نمایند.
ماده ۳۳ـ دارندگان پروانه بنگاه های مسافربری میتوانند در هریک از نقاط کشور که لازم بدانند با رعایت مقررات انتظامی و سایر مقررات محل برای بنگاه خود نمایندگی تأسیس کنند. تأسیس نمایندگی بنگاه مسافربری برای سایر اشخاص منوط باین است که مدیر نمایندگی دارای شرایط مذکور در ماده ۲ این آیین نامه بوده و علاوه بر مدارک مندرج در ماده ۳ موافقت نامه دارنده پروانه بنگاه مربوط را ضمیمه درخواست خود نمایند و از شهربانی محل پروانه تحصیل کنند.
ماده ۳۴ـ نمایندگی‌ها باید در حدود امکانات محلی دارای اطاق دفتر برای فروش بلیط و اطاق انتظار و تلفن و برق و آب و توالت و روشویی و وسائل اطفاء حریق و ایمنی باشند.
ماده ۳۵ـ نمایندگی‌ها در تهران و مراکز استانها و شهرستانهای درجه یک باید محوطه آزاد اسفالت‌های با مسافت حداقل سیصد مترمربع جهت پیاده و سوار کردن مسافرین داشته باشند وسعت این محوطه در نمایندگی سایر شهرها نباید ازیکصد و پنجاه متر مربع کمتر باشد.
فصل سوم ـ بنگاههای باربری
ماده ۳۶ـ بنگاه های باربری که در تهران تأسیس میشوند باید حداقل دارای پنج دستگاه کامیون ملکی باشند که ظرفیت هریک از آنها کمتر از چهار تن نباشد بنگاههایی که در تاریخ تصویب این آیین نامه تا دهسال سابقه کار دارند با داشتن دو دستگاه کامیون ملکی هر یک بظرفیت حداقل چهار تن میتوانند بکار خود ادامه دهند.
داشتن کامیون ملکی برای بنگاه هایی که بیش از ده سال سابقه کار دارند الزامی نیست.
ماده ۳۷ـ تعیین تعداد کامیونهای ملکی لازم برای بنگاه باربری در شهرستانها با شهربانی کل کشور خواهد بود که در هر حال از تعداد مقرر در ماده قبل بیشتر نخواهد بود.
ماده ۳۸ـ بنگاه های باربری باید محوطه متناسب با تعداد کامیونهای خود در اختیار داشته باشند. شهربانی کل کشور میتواند در شهرهایی که مقتضی بداند حداقل مساحت محوطه لازم را تعیین و اعلام نماید.
ماده ۳۹ـ محوطه بارگیری کامیونها باید در حدود امکانات محلی دارای دفتر ـ انبارهای مسقف ـ وسائل آتش نشانی و ایمنی ـ وسائل بارگیری و تخلیه بار و دارای چاه فاضلاب و توالت و روشویی باشد.
ماده ۴۰ـ بارگیری و باراندازی در معابر عمومی و پیاده‌روها ممنوع است.
ماده ۴۱ـ حمل مواد محترقه یا منفجره با تأمین وسائل ایمنی منوط باجازه شهربانی مبدأ حمل است.
ماده ۴۲ـ رانندگان وسائل نقلیه باری باید هر سه ماه یکبار برای معاینه فنی وسیله نقلیه خود بشهربانی مراجعه و برگ معاینه دریافت نمایند. برگ معاینه باید به شیشه جلو وسیله نقلیه باری الصاق شود. رانندگی وسائل نقلیه ای که برگ معاینه نداشته باشد ممنوع است.
ماده ۴۳ـ تحویل کالا از طرف بنگاه باربری به راننده و بالعکس باید طبق بارنامه ای انجام گیرد که برطبق مقررات مربوط بصدور برنامه تنظیم و صادر شده باشد.
ماده ۴۴ـ بنگاه های باربری مکلفند در موعد مقرر کالا را بمقصد برسانند.
ماده ۴۵ـ در کامیونهای حامل اغنام و احشام منحصر سوار کردن محافظ روی کامیون بلامانع است.
ماده ۴۶ـ مقررات مواد ۳۲ و ۳۳ این آیین نامه باستثناء داشتن اطاق انتظار در مورد بنگاه های باربری و نمایندگی آنها باید اجرا شود.
ماده ۴۷ـ نمایندگی‌ها باید دارای محوطه اسفالته ای با مساحت مناسب برای بارگیری و باراندازی و وسایل مخصوص حمل بارهای سنگین و سکو در اختیار داشته باشند.
ماده ۴۸ـ دارندگان پروانه بنگاههای باربری میتوانند برحسب احتیاج دفتر صدور بارنامه دائر نمایند.
ماده ۴۹ـ بنگاههای بارکش شهری که در تهران تأسیس میشوند بایستی حداقل دو دستگاه کامیون دو تن و یا پنج دستگاه وانت یک تنی ملکی داشته باشند ولی بنگاههای بارکش شهری تهران که در تاریخ تصویب این آیین نامه اشتغال بکار دارند میتوانند با داشتن دو دستگاه کامیون دو تنی و یا سه دستگاه وانت یک تنی ملکی بکار خود ادامه دهند.
ماده ۵۰ـ بنگاههای بارکش شهری در شهرستان ها تأسیس می شوند باید حداقل یکدستگاه کامیون دو تنی یا دو دستگاه وانت یک تنی ملکی داشته باشند.
بنگاههای بارکش شهری شهرستان ها که در تاریخ تصویب این آیین نامه اشتغال بکار دارند میتوانند با داشتن یکدستگاه وانت یک تنی ملکی بکار خود ادامه دهند.
ماده ۵۱ـ بنگاههای بارکش شهری باید توقفگاه متناسب با تعداد بارکش‌های خود در اختیار داشته باشند.
فصل چهارم ـ اتوشویی
ماده ۵۲ـ اتوشویی محلی است که در آن شستشو و تنظیف اتومبیل و تعویض روغن و روغنکاری انجام میگیرد.
ماده ۵۳ـ هر اتوشویی باید مجهز بوساییل شستشو و کمپرسور و فاضلاب و محل سرپوشیده برای شستشو باشد که بدنه و کف آن با کاشی یا مصالح دیگر ساختمانی غیر از قابل نفوذ آب و قابل تنظیف پوشیده شود و مجموع مساحت اتوشویی باید حداقل در حدود سیصد متر مربع باشد.
ماده ۵۴ـ مدیر هر اتوشویی مکلف است بمحض تحویل گرفتن اتومبیل رسید حاکی از مشخصات آن و ساعت و روز تحویل بآورنده بدهد.
ماده ۵۵ـ مدیر اتوشویی مسئول حفظ وسائل نقلیه ای است که جهت شستشو آورده میشود.
[الحاقی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
ایجاد هر نوع کارگاه تعمیرات و انجام تعمیرات در اتوشویی ممنوع است.
فصل پنجم ـ تعمیرگاه (اتوسرویس)
ماده ۵۶ـ تعمیر گاه محلی است که در آن معایب و نواقص وسائل نقلیه موتوری تشخیص و مرتفع میگردد و علاوه بر آن مجاز است شستشوی وسائل نقلیه موتوری و تعویض روغن و روغنکاری را نیز انجام دهد.
ماده ۵۷ـ تعمیرگاه باید دارای مساحتی حداقل در حدود ۵۰۰ مترمربع و دارای واحدهای مکانیکی الکتریکی ـ گلگیرسازی و نقاشی باشد ـ سایر مشخصات و وسائل و تجهیزات لازم برای شستشو و تعمیرات وسائل نقلیه از طرف شهربانی کل کشور تعیین خواهد شد.
ماده ۵۸ـ محل هر گونه عملیات تعمیر اتومبیل و گلگیرسازی اعم از اینکه زیرزمین یا روی زمین باشد باید مطابق اصول فنی با پوشش مخصوصی که از انتشار صدا بخارج از محل گلگیرسازی جلوگیری نماید ساخته شود. تعمیرگاههای مجازیکه قبل از تصویب این آیین نامه تأسیس شده اند باید ظرف مدت شش ماه محل گلگیرسازی خود را مطابق دستور فوق مجهز سازند والا از ادامه کار گلگیرسازی آنها جلوگیری بعمل خواهد آمد و بهر صورت نحوه کاری که مؤسسات مووضع این آیین نامه باید طوری باشد که برای همسایگان ایجاد مزاحمت ننماید والا نسبت به تعطیل کار مؤسسات مزبور طبق بند ۲۰ ماده ۵۵ قانون اصلاح پاره ای از مواد و الحاق مواد جدید بقانون شهرداری اقدام خواهد شد.
ماده ۵۹ ـ تعمیرگاههای مجازی که قبل از تصویب این آیین نامه تأسیس شده اند با داشتن محوطه اسفالته و جایگاه شستشوی پوشیده شده از کاشی یا سایر مصالح مشابه برای حداقل یک اتومبیل ویک چال ویک ریل برای زیرشویی ویک دستگاه جک بالارونده میتوانند به کار خود ادامه دهند.
ماده ۶۰ ـ تعمیرگاه سیار واحد فنی متحرکی است که هنگام ضرورت در رفع سیاست و نواقص وسائل نقلیه موتوری اقدام مینماید و باید دارای دفتر ثابت بوده و پروانه لازم از شهربانی تحصیل نماید.
ماده ۶۱ ـ مدیران مسئول تعمیرگاهها و کارگاههای رنک کاری اتومبیل در مواقع تغییر رنک تمام یا قسمتی از وسائط نقلیه مکلفند ظرف ۴۸ ساعت مراتب را با ذکر مشخصات کامل وسیله نقلیه بشهربانی محل اطلاع دهند.
فصل ششم ـ توقفگاه (پارکینگ)
ماده ۶۲ـ توقفگاه محلی است که منحصراً اختصاص بتوقف وسائل نقلیه کوچک و اتومبیلهای سواری ـ استیشن ـ وانت در تمام ساعات شبانه روز دارد و باید حداقل گنجایش ۱۵ دستگاه اتومبیل را داشته باشد.
محوطه توقفگاه باید اسفالته و دارای روشنایی کافی و محل ورود و خروج اتومبیلها بعرض لااقل سه متر باشد. برای توقفگاههایی که پس از تصویب این آیین نامه تأسیس خواهند شد محل ورود و خروج جداگانه بعرض هریک حداقل سه متر ضروری است. محوطه توقفگاه باید برابر اصول فنی که از طرف شهربانی تعیین میشود خط کشی و علامتگذاری شود.
[الحاقی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
مدیر مسئول توقفگاه باید حداقل دارای گواهینامه پایه دوم شخصی باشد یا راننده ای را که دارای گواهینامه پایه دوم شخصی باشد برای جا بجا کردن اتومبیلها در داخل توقفگاه استخدام نماید.
ماده ۶۳ـ توقفگاه مجاز به تعمیر و شستشوی وسائل نقلیه و حمل و نقل مسافر و بار نمیباشد.
ماده ۶۴ـ برای توقفگاه هایی که در سطح زمین نباشند داشتن راهرو شیب دار الزامی است.
فصل هفتم ـ گاراژ عمومی
ماده ۶۵ـ گاراژ عمومی محلی است که در مناطق تعیین شده از طرف شهربانی کل کشور در هر شهر برای توقف انواع وسائل نقلیه موتوری ایجاد میشود.
ماده ۶۶ـ محوطه گاراژ عمومی باید محصور و اسفالته بوده و برابر اصول فنی خط کشی و علامت گذاری شود.
ماده ۶۷ـ گاراژهای عمومی که از این تاریخ تأسیس میشوند باید دارای دو در هریک بعرض لااقل سه متر و یا یک در بعرض حداقل پنج متر برای ورود و خروج وسائل نقلیه باشند.
فصل هشتم ـ مقررات مربوط به کرایه دادن اتومبیل
ماده ۶۸ـ اشخاصی که بخواهند برای کرایه دادن اتومبیل بنگاه تأسیس نمایند باید لااقل سه دستگاه اتومبیل سواری ملکی داشته باشند. مدل اتومبیلهای این بنگاهها در هیچ موقع نباید ییش از چهار سال از مدل سال عقب باشد. بنگاههای مذکور میتوانند اتومبیلها را با راننده یا بدون راننده کرایه دهند.
ماده ۶۹ـ صاحبان بنگاههای کرایه اتومبیل ملزمند اتومبیلهای بنگاه را در توقفگاهها متوقف سازند.
ماده ۷۰ـ اتومبیل های این قبیل بنگاهها باید ماهیانه مورد معاینه کاردان فنی شهربانی قرار گیرد و مدیر بنگاه حق ندارد اتومبیلهای فاقد کارت معاینه معتبر را در اختیار اشخاص بگذارد یا مورد استفاده قرار دهند:
ماده ۷۱ـ بنگاه باید دارای دفتری باشد که مشخصات وسائل نقلیه و ساعات خروج و ورود اتومبیلها و نام و نشان کامل استفاده کنند گان و در صورتیکه اتومبیل با راننده کرایه داده شده باشد نام و نشان راننده هنگام تحویل و تحول وسیله نقلیه در آن ثبت شود.
ماده ۷۲ـ تعلیم رانندگی با این قبیل وسائل نقلیه ممنوع است.
ماده ۷۳ـ مدیران بنگاههای مذکور باید تعرفه رسمی کرایه را بزبانهای فارسی ـ انگلیسی و فرانسه چاپ و در معرض دید مشتریان قرار دهند.
ماده ۷۴ـ مدیران بنگاههای کرایه اتومبیل مکلفند رانندگانی را بکار گمارند که دارای گواهینامه پایه دوم همگانی باشند.
ماده ۷۵ـ مؤسساتی از قبیل هتل‌ها ـ متل‌ها و مؤسسات جهانگردی که بخواهند اتومبیلهای مخصوصی برای استفاده مشتریان خود در اختیار داشته باشند باید مقررات این فصل را باستثنای شرط داشتن سه دستگاه اتومبیل ملکی رعایت نمایند.
فصل نهم ـ آموزشگاههای رانندگی
ماده ۷۶ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۱۰/۰۴]
آموزشگاههای تعلیم رانندگی به دو درجه تقسیم می شوند:
الف ـ آموزشگاه تعلیم رانندگی درجه یک که به کلیه متقاضیان اخذ گواهینامه از هر درجه تعلیم میدهد و بایستی دارای تأسیسات و تجهیزات زیر باشد:
1ـ کلاس آموزش مجهز به وسائل مخصوص آموزش و دستگاههای الکترونیکی تعلیم رانندگی (درایونیک سیمولیتر) [درایوینگ سیمولیتر Driving Simulator] که در تهران و شمیران و شهر ری از واحدهای ۳۶ نفره در مراکز استانها و شهرستانها از واحدهای ۱۰ نفره استفاده خواهد شد.
در این کلاسها نبایستی بیش از ۳۶ نفر کار آموز شرکت نماید.
2 ـ کلاس فنی با تجهیزات فنی کافی که از طرف شهربانی مشخصات آن اعلام خواهد شد.
3 ـ میدان تعلیمات رانندگی اسفالته با خط کشی و علامتگذاری و چراغ‌های راهنما طبق نقشه ای که از طرف شهربانی داده میشود و جمع مساحت آن با تأسیسات باید در حدود ۳۰۰۰ متر مربع باشد.
4 ـ دفتر کار متناسب.
5 ـ حداقل ۵ دستگاه اتومبیل سواری تعلیماتی (با ۲ کلاج و ۲ ترمز و ۲ آئینه) که مدل آن نباید بیش از پنج سال از مدل سال عقب تر باشد.
6 ـ حداقل دو دستگاه کامیون یا اتوبوس تعلیماتی با ظرفیت ۵ تن که مدل آن نباید بیش از ۱۰ سال از مدل سال عقب تر باشد ولی برای شهرستانها یک دستگاه کامیون یا اتوبوس با ظرفیت مزبور کافی است.
ب ـ آموزشگاههای تعلیم رانندگی درجه ۲ که علاوه بر شرایط مندرج در ردیف‌های ۱ و ۳ و ۴ بند الف این ماده باید حداقل در تهران ۱۵ دستگاه و در مراکز استانها ۱۰ دستگاه و در شهرستانهائی که شهربانی درجه یک وجود دارد پنج دستگاه و در سایر نقاط سه دستگاه اتومبیل سواری تعلیماتی با مشخصات مندرج در این آئیننامه داشته باشند.
تبصره ۱ـ [الحاقی ۱۳۵۰/۱۰/۰۴]
تأسیس شعب آموزشگاهها نیز تابع شرایط تأسیس آموزشگاهها خواهد بود.
تبصره ۲ـ [الحاقی ۱۳۵۰/۱۰/۰۴]
هرگاه آموزشگاههای تعلیم رانندگی در حوزه استحفاظی ژاندارمری تاسیس گردند در این صورت مقررات بند‌های ۱ و ۲ و ۳ این ماده تحت نظر شهربانی اجرا خواهد شد.
تبصره ۳ ـ [الحاقی ۱۳۵۰/۱۰/۰۴]
آموزشگاههای موجود که دارای پروانه رسمی هستند باید ظرف یک سال از تاریخ صدور این تصویبنامه وضع خود را حسب مورد با شرایط فوق تطبیق دهند در غیر این صورت طبق مقررات از ادامه کار آنها جلوگیری خواهد شد.
[ماده ۷۶ـ هریک از آموزشگاههای رانندگی باید حداقل در تهران سه دستگاه و در مراکز استانها دو دستگاه و در شهرستانها یک دستگاه اتومبیل مخصوص تعلیم رانندگی با دو کلاج و دو ترمز و آینه ای که برای مربی و هنرآموز هر دو قابل استفاده باشد در اختیار داشته باشند. مدل این اتومبیل ها نباید بیش از پنج سال از مدل سال عقب باشد.]
ماده ۷۷ـ آموزشگاههای رانندگی باید تجهیزات لازم برای آموزش رانندگی و سالنی به گنجایش حداقل ۲۰ نفر برای آموزش آیین نامه و آموزش فنی موتور و قطعات منفصل انواع موتور و مقاطع آن ها و همچنین محوطه ای در حدود یکهزار مترمربع در اختیار داشته باشند.
ماده ۷۸ـ [اصلاحی ۱۳۴۷/۱۲/۲۸]
اتومبیلهای آموزشی آموزشگاههای رانندگی باید به رنگی باشد که از طرف شهربانی تعیین میشود. نوشتن نام آموزشگاه در طرفین بدنه اتومبیلهای تعلیماتی و نصب تابلوی آن روی طاق این اتومبیلها و سپر عقب آنها الزامی است تابلوی روی طاق بصورت مربع مستطیل بطول یکمتر و عرض چهل سانتیمتر با زمینه زرد است که روی آن باید نام آموزشگاه با خط درشت مشکی نوشته شود. تابلوی روی سپر عقب بصورت مثلث متساوی الاضلاعی است که هر ضلع آن بطول چهل سانتیمتر و با زمینه قرمز خواهد بود و روی آن با شبرنک سفید باید نوشته شود «تحت تعلیم رانندگی».
ماده ۷۹ـ آموزشگاههای رانندگی موظفند قرار داد با هنرآموز را در دو نسخه تنظیم نمایند که یک نسخه آن به هنرآموز تسلیم میشود و نسخه دیگر باید در دفتر آموزشگاه نگهداری شود.
ماده ۸۰ – [اصلاحی ۱۳۵۰/۰۸/۰۱]
مربیان آموزشگاههای تعلیم رانندگی باید واجد شرایط زیر باشند:
الف ـ برای تعلیم رانندگی پایه یک داشتن گواهینامه پایه یک و دارا بودن اطلاعات فنی لازم
ب ـ برای تعلیم رانندگی پایه دوم (اعم از همگانی و یا شخصی) داشتن گواهینامه پایه دوم همگانی و دارا بودن اطلاعات فنی.
ج ـ گذرانیدن دوره آموزش مخصوص تعلیم رانندگی طبق برنامه تنظیمی شهربانی کل کشور.
مادام که کلاس آموزش در محلی تشکیل نشده مربیان مشغول به کار در آن محل از این شرط معافند.
د ـ داشتن حداقل ۲۵ سال تمام و متاهل بودن.
هـ ـ عدم ابتلاء به امراض مسری نداشتن نقص عضو و یا بیماری‌های منافی با ایمنی رانندگی به تشخیص و گواهی پزشکی که از طرف شهربانی معرفی میشود.
تبصره ـ [الحاقی ۱۳۵۰/۰۸/۰۱]
شهربانی برای مربیان تعلیم رانندگی پروانه مخصوص تعلیم صادر خواهد کرد. مدت اعتبار این پروانه یک سال بوده و هرگاه مربی فاقد یکی از شرایط مذکور در بند‌های الف ـ ب ـ هـ گردد. شهربانی پروانه صادره را نسبت به بقیه مدت لغو خواهد نمود. پروانه مزبور پس از انقضاء مدت معینه با توجه به شرایط فوق قابل تمدید است.
[ماده ۸۰ـ مربیان آموزشگاههای رانندگی باید واجد شرایط زیر بوده و پروانه مخصوصی از شهربانی اخذ نمایند.
الف ـ گواهی نامه پایه دو همگانی داشته باشند.
ب ـ کمتر از ۲۵ سال تمام نداشته باشند.
پ ـ فاقد سوء پیشینه کیفری باشند.
ت ـ امراض مسری و نقص عضویا امراضی که منافی با ایمنی رانندگی باشد بتشخیص مرجعی که از طرف شهبانی معرفی میشود نداشته باشد.
ث ـ از طرف مدیر آموزشگاه مربوط کتباً به شهربانی معرفی شود.]
فصل دهم ـ مقررات جزایی
ماده ۸۱ ـ [اصلاحی ۱۳۵۳/۱۱/۲۶]
متخلفین از مواد ۱۸ ـ ۲۲ ـ ۲۶ و ۷۸ به ۲۰۰ ریال تا ۲۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
[ماده ۸۱ـ متخلفین از مواد ۱۸ـ۲۲ـ۲۶ـ۷۸ به حبس تکدیری از دو تا چهار روز و پرداخت غرامت از پنجاه تا یکصد ریال محکوم خواهند شد.]
ماده ۸۲ ـ [اصلاحی ۱۳۵۳/۱۱/۲۶]
متخلفین از مواد ۵ ـ ۷ ـ ۱۰ ـ ۱۱ ـ ۲۱ ـ ۲۴ ـ ۲۷ ـ ۲۸ ـ ۳۱ ـ ۳۳ ـ ۳۸ ـ ۴۱ ـ ۴۲ ـ ۴۳ ـ ۴۴ ـ ۵۱ ـ ۶۲ ـ ۶۳ ـ ۶۶ ـ ۶۸ ـ ۶۹ ـ ۷۱ و ۷۳ به ۵۰۰ ریال تا ۳۵۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
[ماده ۸۲ ـ متخلفین از مواد ۵ـ ۷ ـ۱۰ ـ ۱۱ـ۲۱ـ ۲۴ـ ۲۷ـ ۲۸ـ ۳۱ـ ۳۳ـ ۳۸ـ ۴۱ـ ۴۲ـ۴۳ـ۴۴ ـ۵۱ ـ۶۲ ـ۶۳ ـ۶۶ ـ ۶۸ ـ ۶۹ـ ۷۱ ـ۷۳ ـ به حبس تکدیری از پنج تا هفت روز و پرداخت غرامت از یکصد و یک تا یکصد و پنجاه ریال محکوم خواهند شد.]
ماده ۸۳ ـ [اصلاحی ۱۳۵۳/۱۱/۲۶]
متخلفین از مواد ۸ ـ ۹ ـ ۱۴ ـ ۱۵ ـ ۱۶ ـ ۱۷ ـ ۱۹ ـ ۲۰ ـ ۲۳ ـ ۲۵ ـ ۳۴ ـ ۳۵ ـ ۳۹ ـ ۴۰ ـ ۴۶ ـ ۴۷ ـ ۵۲ ـ ۵۴ ـ ۵۸ ـ ۶۱ ـ ۶۴ ـ ۶۷ ـ ۷۰ ـ ۷۲ ـ ۷۴ ـ ۷۷ و ۷۹ به ۱۰۰۰ ریال تا ۵۰۰۰ ریال جزای نقدی محکوم خواهند شد.
[ماده ۸۳ ـ متخلفین از مواد ۸ ـ۹ ـ۱۴ ـ۱۵ ـ۱۶ ـ۱۷ ـ۱۹ ـ۲۰ ـ۲۳ ـ۲۵ ـ۳۴ ـ۳۵ ـ۳۹ ـ۴۰ ـ۴۶ ـ۴۷ ـ۵۲ ـ۵۴ ـ۵۸ ـ۶۱ ـ۶۴ ـ۶۷ ـ ۷۰ ـ۷۲ ـ۷۴ ـ۷۷ ـ ۷۹ ـ به حبس تکدیری از هشت تا ده روز و پرداخت غرامت از یکصد و پنجاه و یک تا دویست ریال محکوم خواهند شد.]
ماده ۸۴ـ وظائفی که در این آیین نامه بعهده شهربانی محول شده در نقاطی که شهربانی تأسیس نشده باشد بعهده ژاندارمری محل خواهد بود.
(این آیین نامه در جلسه مورخ ۱۳۴۶/۴/۲۴ هیئت وزیران بتصویب رسیده است).