ماده واحده ـ سند الحاقی (پروتکل) ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی الحاقی به معاهده (کنوانسیون) چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر مشتمل بر یک مقدمه و بیست و سه ماده و سه پیوست به شرح پیوست تصویب و اجازه مبادله اسناد آن داده می شود.
تبصره ـ رعایت اصل هفتاد و هفتم (۷۷) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در مورد هرگونه اصلاح سند الحاقی (پروتکل) الزامی است.
بسم الله الرحمن الرحیم
سند الحاقی (پروتکل) ارزیابی اثرات زیست محیطی فرامرزی الحاقی به معاهده (کنوانسیون) چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر
مقدمه
دولتهای ساحلی دریای خزر:
جمهوری آذربایجان
جمهوری اسلامی ایران
جمهوری قزاقستان
فدراسیون روسیه
ترکمنستان
که از این پس طرف های متعاهد خوانده می شوند،
و عضو معاهده (کنوانسیون) چهارچوب حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر، منعقده در تهران، جمهوری اسلامی ایران، به تاریخ ۱۳۸۲/۸/۱۳ (۴ نوامبر ۲۰۰۳) می باشند که از این پس «معاهده (کنوانسیون)» خوانده می شود؛
با تأکید مجدد بر عزم خود به اجرای مواد (۷)، (۱۷) و (۱۸) معاهده (کنوانسیون)؛
با عزم به افزایش تفاهم و همکاری منطقه ای بین طرف های متعاهد در حفاظت از محیط زیست دریایی دریای خزر؛
با تصدیق اینکه اعمال ارزیابی اثرات زیست محیطی در مراحل اولیه تصمیم گیری در مورد فعالیت های پیشنهادی موجب ارتقای اجرای اصول توسعه پایدار می گردد؛
با عنایت به اهمیت دسترسی به اطلاعات و مشارکت عمومی در تصمیم گیری در مسائل زیست محیطی؛
به ترتیب زیر موافقت نمودند:
ماده ۱ـ کاربرد اصطلاحات
از نظر این سند الحاقی (پروتکل):
(الف) «طرف مبدأ» به معنی طرف (های) متعاهد این سند الحاقی (پروتکل) است که فعالیت پیشنهادی فهرست شده در پیوست ۱ این سند الحاقی (پروتکل) در قلمرو تحت صلاحیت آن (ها) به اجرا در می آید؛
(ب) «طرف تاثیرپذیر» به معنی طرف (های) متعاهد این سند الحاقی (پروتکل) است که احتمال میرود از اثرات فرامرزی فعالیت پیشنهادی آسیب ببیند. منطقه دریایی که در آن طرف (های) متعاهد ممکن است به عنوان طرف تأثیرپذیر شناخته شود طبق مقررات معاهده (کنوانسیون) وضعیت حقوقی دریای خزر پس از لازم الاجرا شدن آن توسط تمام طرف های متعاهد، تعیین خواهد شد.
(پ) «طرف های ذی ربط» به معنی طرف مبدأ و طرف تأثیرپذیر در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی موضوع این سند الحاقی (پروتکل) می باشند؛
(ت) «ارزیابی اثرات زیست محیطی» به معنی فرآیند ملی ارزیابی احتمال تأثیرگذاری فعالیت پیشنهادی بر محیط زیست می باشد؛
(ث) «فعالیت پیشنهادی» به معنی هر فعالیت یا هر تغییر عمده در یک فعالیت منوط به تصمیم مقام صلاحیت دار طبق فرآیند ملی ارزیابی اثرات زیست محیطی حاکم می باشد؛
(ج) «اثرات» به معنی هرگونه اثر ناشی از اجرای فعالیت پیشنهادی بر محیط زیست دریایی دریای خزر از جمله گیاهان، جانوران، خاک، هوای جوی (اتمسفر)ی، آب، آب و هوا، منظره، بناهای تاریخی و یا تعامل بین این عوامل می باشد؛ اثرات همچنین شامل تأثیر بر سلامت و ایمنی انسانی، میراث فرهنگی، شرایط اجتماعی ـ اقتصادی و شرایط دیگری که از تغییرات در عوامل مذکور حادث شود می باشد؛
(چ) « تأثیر فرامرزی» به معنی هرگونه تأثیر ناشی از اجرای فعالیت پیشنهادی از سوی طرف مبدأ بر طرف متعاهد دیگر می باشد؛
(ح) «عموم» به معنی یک یا چند شخص حقیقی یا حقوقی می باشد؛
(خ) «مقام صلاحیت دار» به معنی مقام (های) منصوب شده از سوی یک طرف متعاهد به عنوان مسوؤل اجرای وظایف مذکور در این سند الحاقی (پروتکل) می باشد؛
(د) «نقطه تماس اطلاع رسانی» به معنی نقطه یا نقاط تماس یک طرف متعاهد است که از سوی هر یک از طرف های متعاهد مشخص شده و به اطلاع سایر طرف های متعاهد و دبیرخانه رسانده شده باشند و مسئوولیت دریافت اطلاعیه و حصول اطمینان از اطلاع یافتن مقام صلاحیت دار را عهده دار می باشند؛
(ذ) «پشتیبان طرح (پروژه)» به معنی آغازگر، از جمله مقام دولتی است که مجوز فعالیت پیشنهادی را طبق فرآیند ملی به اجرا در می آورد؛
(ر) «اجلاس طرف های متعاهد» به معنی نهاد موضوع ماده (۲۲) معاهده (کنوانسیون) می باشد؛
(ز) « دبیرخانه» به معنی نهاد موضوع ماده (۲۳) معاهده (کنوانسیون) می باشد.
ماده ۲ـ هدف
هدف از این سند الحاقی (پروتکل) پیشگیری، کاهش و مهار آلودگی محیط زیست دریایی و اراضی آسیب پذیر به علت نزدیکی به دریا و ارتقای حفاظت از تنوع زیستی و استفاده معقول از منابع طبیعی آن و حمایت از سلامت انسانی از طریق اجرای مؤثر و شفاف فرآیندهای ارزیابی اثرات زیست محیطی هر نوع فعالیت پیشنهادی در چهارچوب فرامرزی است که ممکن است موجب اثرات مهم فرامرزی بر محیط زیست دریایی و همچنین اراضی ای شود که به علت نزدیکی با دریا دچار آسیب می شوند.
ماده ۳ـ دامنه شمول
طبق ماده (۳) معاهده (کنوانسیون)، این سند الحاقی (پروتکل) نسبت به محیط زیست دریایی دریای خزر با در نظر گرفتن تغییرات سطح آب آن و آلودگی ناشی از منابع مستقر در خشکی اعمال می گردد.
ماده ۴ـ مقررات عمومی
۱ـ هر یک از طرف های متعاهد تدابیر حقوقی، اداری یا سایر اقدامات لازم را به منظور اجرای مفاد این سند الحاقی (پروتکل)، با توجه به فعالیت های پیشنهادی مندرج در پیوست (۱) که احتمال می رود موجب اثرات مهم فرامرزی تعیین شده طبق معیارهای مذکور در پیوست (۲) این سند الحاقی (پروتکل) گردد، برای ایجاد فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی به عمل خواهند آورد تا امکان مشارکت عمومی و تهیه اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی مذکور در پیوست (۳) این سند الحاقی (پروتکل) فراهم گردد.
۲ـ هر یک از طرف های متعاهد اطمینان حاصل خواهد نمود که قبل از هرگونه تصمیم در خصوص صدور اجازه یا اجرای فعالیت های پیشنهادی مذکور در پیوست (۱) این سند الحاقی (پروتکل) که احتمال می رود موجب اثرات مهم فرامرزی گردد، فعالیت پیشنهادی مشمول فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی به موجب این سند الحاقی (پروتکل) می باشد.
۳ـ هر یک از طرف های متعاهد نقطه تماس اطلاع رسانی خود را به طرف های متعاهد و دبیرخانه اعلام خواهد نمود. دبیرخانه اطلاعات مربوط به نقاط تماس اطلاع رسانی را به روش الکترونیکی یا سایر روشهای مناسب در دسترس طرف های متعاهد قرار خواهد داد.
۴ـ طرف های ذی ربط مشارکت مؤثر عمومی در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی فعالیت پیشنهادی به موجب این سند الحاقی (پروتکل) را از مراحل اولیه فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی تضمین خواهند نمود.
۵ ـ به موجب این سند الحاقی (پروتکل)، طرف های ذی ربط فرصتهای برابر برای مشارکت عمومی طرف های مبدأ و تأثیرپذیر در فرآیندهای ارزیابی اثرات زیست محیطی نسبت به فعالیت پیشنهادی را تضمین خواهند نمود و کمک ها و توصیه های لازم را در اختیار عموم قرار خواهند داد.
۶ ـ مفاد این سند الحاقی (پروتکل) بر حق طرف های متعاهد برای اجرای قوانین و مقررات ملی یا موازین اداری در راستای منافع امنیت ملی تأثیر نخواهد گذاشت.
۷ـ مفاد این سند الحاقی (پروتکل) بر حق طرف های متعاهد برای حفظ یا ارائه تدابیر اضافی در ارتباط با موضوعات مندرج در این سند الحاقی (پروتکل) تأثیر نخواهد گذاشت.
۸ ـ مفاد این سند الحاقی (پروتکل) به هیچ یک از تعهدات طرف های متعاهد به موجب حقوق بین الملل در خصوص ارزیابی اثرات زیست محیطی در چهارچوب فرامرزی لطمه ای وارد نمی کند.
ماده ۵ ـ اطلاعیه
۱ـ در مورد فعالیت پیشنهادی مندرج در پیوست (۱) این سند الحاقی (پروتکل)، مقام صلاحیت دار طرف مبدأ به محض اطلاع از فعالیت پیشنهادی که احتمال می رود موجب اثرات مهم فرامرزی گردد، از طریق نقطه تماس اطلاع رسانی، مراتب را به هر طرف متعاهدی که بالقوه طرف تأثیرپذیر قلمداد می شود و دبیرخانه جهت مطلع کردن سایر طرف های متعاهد، اعلام خواهد نمود.
۲ـ این اطلاعیه از جمله شامل موارد زیر خواهد بود:
(الف) اطلاعات مربوط به فعالیت پیشنهادی، از جمله هرگونه اطلاعات موجود در زمان صدور اطلاعیه در مورد اثرات احتمالی فرامرزی آن و ویژگی تصمیمهای احتمالی در مورد فعالیت پیشنهادی؛
(ب) چهارچوب زمانی معقول برای تسلیم پاسخ طرف تأثیرپذیر به اطلاعیه، که این چهارچوب زمانی از ۳۰ روز از زمان دریافت اطلاعیه به زبانهای انگلیسی و روسی به گونه پیش بینی شده در بند (۳) ماده (۵) این سند الحاقی (پروتکل) کمتر نخواهد بود؛
(پ) اطلاعات مربوط به فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی مورد نظر، از جمله جدول زمانی مراحل بعدی فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی، به ویژه مراحل موضوع مواد (۶)، (۷) و (۸) این سند الحاقی (پروتکل).
۳ـ طرف مبدأ، اسناد اطلاعیه را به زبان رسمی خود به همراه ترجمه انگلیسی یا روسی ارائه خواهد نمود. دبیرخانه ترجمه اسناد اطلاعیه را در صورت اقتضاء به انگلیسی یا روسی بر عهده خواهد داشت.
۴ـ مقام صلاحیت دار طرف مبدأ اطمینان حاصل خواهد نمود که نقطه تماس اطلاع رسانی طرف تأثیرپذیر و دبیرخانه، اطلاعیه را دریافت نموده باشند.
۵ ـ مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر ظرف مهلت زمانی تعیین شده در اطلاعیه به مقام صلاحیت دار طرف مبدأ پاسخ خواهد داد و دبیرخانه را از قصد خود برای مشارکت یا عدم مشارکت در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی فعالیت پیشنهادی آگاه خواهد کرد.
۶ ـ چنانچه طرف تأثیرپذیر اعلام نماید که قصد مشارکت در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی فعالیت پیشنهادی را ندارد، یا طی مهلت زمانی مذکور در اطلاعیه پاسخ ندهد، مفاد بندهای (۷) و (۸) این ماده و مواد (۶) تا (۱۱) این سند الحاقی (پروتکل) به استثنای تعهد طرف مبدأ مبنی بر ارسال پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی به دبیرخانه، به موجب جزء (ب) بند (۳) ماده (۷) این سند الحاقی (پروتکل) اعمال نخواهد شد.
۷ـ چنانچه طرف تأثیرپذیر قصد مشارکت خود در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی فعالیت پیشنهادی را اعلام نماید، طرف تأثیرپذیر در پاسخ خود به اطلاعیه یا بلافاصله پس از آن موارد زیر را در اختیار طرف مبدأ قرار خواهد داد:
(الف) اطلاعات مربوط به فرآیند مشورتی عمومی در طرف تأثیرپذیر؛
(ب) در صورت لزوم، درخواست درج موضوعات خاص در تحقیقات ارزیابی اثرات زیست محیطی؛
(پ) خلاصه ای از اطلاعات موجود در خصوص مسائل مطرح شده در جزء (ب).
۸ ـ بنا به درخواست طرف مبدأ، طرف تأثیرپذیر هرگونه اطلاعات مربوط به محیط زیست بالقوه در معرض آسیب که به طور معقول قابل تهیه است را چنانچه این اطلاعات برای تهیه اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی ضروری باشد، ارائه خواهد نمود.
۹ ـ هرگاه یک طرف متعاهد نگرانی های معقولی داشته باشد دال بر اینکه از اثرات مهم زیست محیطی فرامرزی یک فعالیت پیشنهادی آسیب خواهد دید و در صورتی که اطلاعیه ای طبق بند (۱) این ماده صادر نشده باشد، طرف مبدأ بنا به درخواست طرف متعاهد مذکور، اطلاعات کافی در مورد اینکه آیا فعالیت پیشنهادی تأثیر فرامرزی مهمی را به جا خواهد گذاشت یا خیر، در اختیار آن طرف قرار خواهد داد. در صورت لزوم، این طرف ها در خصوص مشارکت احتمالی در فرآیند ارزیابی اثرات زیست محیطی، با یکدیگر مشورت خواهند نمود.
ماده ۶ ـ ارتباطات بین طرف های ذی ربط
۱ـ مقام های صلاحیت دار طرف های ذی ربط در خصوص موارد زیر مشورت و توافق خواهند نمود:
(الف) شکل و زبان (های) مورد نیاز اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی، از جمله هرگونه اطلاعاتی که قرار است برای مشورتها و بررسی عمومی توسط مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر ارائه گردد؛
(ب) جزئیات ترتیبات مربوط به ارتباطات بین طرف های ذی ربط از جمله نقش مقامهای صلاحیت دار طرف های ذی ربط و پشتیبان طرح (پروژه)؛
(پ) چهارچوب زمانی بررسی اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی توسط طرف تأثیرپذیر که این مدت از ۹۰ روز بیشتر نخواهد بود.
۲ـ طرف های ذی ربط می توانند، در صورت اقتضاء در خصوص روش های تعامل برای انجام وظایف به موجب این سند الحاقی (پروتکل) توافق نمایند.
ماده ۷ـ تهیه و ارسال پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی
۱ـ تحقیقات ارزیابی اثرات زیست محیطی طبق قوانین و رویه های ملی طرف مبدأ انجام شده و تا حد امکان به هر موضوعی که از سوی طرف تأثیرپذیر به موجب بند (۷) ماده (۵) این سند الحاقی (پروتکل) مطرح می شود خواهد پرداخت.
۲ـ طرف مبدأ اطمینان حاصل خواهد نمود که پشتیبان طرح (پروژه) پیش نویسی از اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی را به منظور مشورتها و بررسی عمومی توسط مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر تهیه خواهد نمود. پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی به شکل و زبانی (زبان هایی) تنظیم خواهد شد که طرف های ذی ربط به موجب بند (۱) ماده (۶) این سند الحاقی (پروتکل) در مورد آن به توافق رسیده باشند و حداقل شامل محتوای موارد مذکور در پیوست ۳ این سند الحاقی (پروتکل)به علاوه اطلاعات درخواست شده از سوی طرف تأثیرپذیر به موجب بند (۱) ماده (۶) این سند الحاقی (پروتکل) خواهد بود.
۳ـ طرف مبدأ پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی را برای مقام های زیر ارسال خواهد نمود:
(الف) مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر؛
(ب) دبیرخانه به منظور آنکه این اطلاعات را حسب درخواست در اختیار هر یک از طرف های متعاهد قرار دهد.
ماده ۸ ـ بررسی اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی و مشورت های عمومی
۱ـ طرف های ذی ربط اطمینان حاصل خواهند نمود که در مناطقی که احتمال بروز آسیب وجود دارد، عموم همانگونه که در بند (۱) ماده (۶) این سند الحاقی (پروتکل) توافق شده است نسبت به موارد زیر مطلع گردند:
(الف) فعالیت پیشنهادی؛
(ب) در دسترس بودن پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی؛
(پ) فرصت و فرآیند مشورتهای عمومی از طریق اعلامیه های عمومی یا روش های مناسب دیگر.
۲ـ طرف های ذی ربط اطمینان حاصل خواهند نمود که پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی، از جمله در صورت اقتضاء به صورت مکتوب، طبق مقررات ملی در دسترس عموم بوده و به آسانی قابل تهیه باشد، از جمله در مکانهایی که برای عموم آزاد است.
۳ـ طرف های ذی ربط اطمینان حاصل خواهند نمود که در مناطقی که احتمال بروز آسیب وجود دارد عموم از این فرصت برخوردار باشند که نظر خود در مورد فعالیت پیشنهادی را به مقامهای صلاحیت دار طرف های ذی ربط اعلام نمایند. این نظرات به مقام صلاحیت دار طرف مبدأ یا مطابق توافق به عمل آمده در جزء (ب) بند (۱) ماده (۶) این سند الحاقی (پروتکل) ارسال خواهد شد.
۴ـ مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر پیش نویس اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی را طی مدت زمان تعیین شده توسط طرف مبدأ به موجب جزء (پ) بند (۱) ماده (۶) این سند الحاقی (پروتکل) بررسی کرده و نسبت به آن اظهار نظر خواهد نمود و نظرات خود را برای مقام صلاحیت دار طرف مبدأ ارسال خواهد کرد.
۵ ـ طرف مبدأ اطمینان حاصل خواهد کرد که پشتیبان طرح (پروژه):
(الف) نظرات دریافت شده را خلاصه نموده و، در صورت لزوم، ترجمه نماید؛
(ب) در صورت نیاز، تحقیقات بیشتر به عمل آورد؛
(پ) نظرات دریافت شده از عموم و مقامهای صلاحیت دار طرف های تأثیرپذیر را در اسناد نهایی ارزیابی اثرات زیست محیطی خواهد گنجاند و توضیح خواهد داد که این نظرات به چه نحو مد نظر قرار گرفته اند.
ماده ۹ـ مشورت های طرف های ذی ربط
۱ـ بنا به درخواست طرف تأثیرپذیر و پیش از اتخاذ تصمیم نهایی در خصوص فعالیت پیشنهادی، طرف مبدأ با طرف تأثیرپذیر از جمله در خصوص تدابیری جهت کاهش اثرات بالقوه فرامرزی مشورت خواهد کرد.
۲ـ در ابتدای این مشورت ها طرف های ذی ربط در مورد چهارچوب زمانی معقول برای مدت زمان این مشورتها توافق خواهند نمود، در حالیکه دوره زمانی مشورتها نباید بیش از ۱۸۰ روز باشد، مگر آنکه در طی دوره زمانی مشورت به گونه دیگری تصمیم گیری شود.
ماده ۱۰ـ تصمیم نهایی در خصوص اجرای فعالیت پیشنهادی
۱ـ مقام صلاحیت دار طرف مبدأ هنگام بررسی اسناد نهایی ارزیابی اثرات زیست محیطی و اتخاذ تصمیم نهایی در خصوص فعالیت پیشنهادی، نظرات دریافت شده به موجب ماده (۸) این سند الحاقی (پروتکل) را مدنظر قرار خواهد داد.
۲ـ مقام صلاحیت دار طرف مبدأ تصمیم نهایی در خصوص فعالیت پیشنهادی را به همراه علل و ملاحظاتی که این تصمیم بر آنها استوار است، از جمله اطلاعات مربوط به اینکه نظرات دریافت شده چگونه مدنظر قرار گرفته اند، در اختیار مقام صلاحیت دار طرف تأثیرپذیر و دبیرخانه قرار خواهد داد.
۳ـ طرف های ذی ربط اطمینان حاصل خواهند نمود که اطلاعات مربوط به تصمیم نهایی در خصوص فعالیت پیشنهادی و اطلاعات مربوط به نحوه در نظر گرفتن نظرات دریافت شده، در اختیار اشخاصی که به موجب بند (۳) ماده (۸) این سند الحاقی (پروتکل) اظهارنظر نموده اند قرار خواهد گرفت.
ماده ۱۱ـ تجزیه و تحلیل پس از طرح (پروژه)
۱ـ با در نظر گرفتن تأثیرات مخرب مهم فرامرزی احتمالی فعالیت که ارزیابی اثرات زیست محیطی آن بر اساس این سند الحاقی (پروتکل) به انجام رسیده است، طرف های ذی ربط بنا به درخواست هر یک از طرف ها تعیین خواهند کرد که آیا تجزیه و تحلیل پس از طرح(پروژه) سودمند خواهد بود یا خیر، و در صورت سودمندی تا چه اندازه به اجرا در خواهد آمد.
۲ـ هرگونه تجزیه و تحلیل پس از طرح (پروژه) با در نظر گرفتن اهداف زیر اجرا خواهد شد:
(الف) نظارت بر رعایت شرایط مقرر در مجوز یا تأییدیه فعالیت و مؤثر بودن اقدامات کاهشی؛
(ب) بررسی یک اثر از لحاظ مدیریت صحیح و به منظور فائق آمدن بر ابهامات؛
(پ) تعیین صحت پیش بینی های قبلی به منظور انتقال تجربه به فعالیت های مشابه آتی.
۳ـ چنانچه در نتیجه تجزیه و تحلیل پس از طرح (پروژه)، هر یک از طرف های متعاهد دلایل معقول دال بر وجود اثرات مخرب مهم فرامرزی ارائه نماید، یا عواملی کشف گردد که ممکن است منجر به چنین اثراتی شود، طرف مذکور بلافاصله مراتب را به اطلاع طرف مبدأ و دبیرخانه خواهد رساند. در این صورت، طرف های ذی ربط بلافاصله به مشورت خواهند پرداخت و در صورت لزوم اقدامات مقتضی را برای از میان برداشتن یا کاهش این اثرات به عمل خواهند آورد.
ماده ۱۲ـ گزارش دهی
هر یک از طرف های متعاهد گزارشی از اجرای مفاد این سند الحاقی (پروتکل) را به شکل و در فواصل زمانی تعیین شده در فراهمایی طرف ها به دبیرخانه ارائه خواهد نمود.
ماده ۱۳ـ مقررات سازمانی
۱ـ از نظر این سند الحاقی (پروتکل) و طبق بند (۱۰) مادة (۲۲) معاهده (کنوانسیون)، فراهمایی طرف ها از جمله موارد زیر را انجام خواهد داد:
(الف) نظارت بر اجرای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ب) نظارت بر محتوای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(پ) بررسی و تصویب پیوستهای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ت) بررسی و تصویب هرگونه اصلاحیه این سند الحاقی (پروتکل) یا پیوستهای آن؛
(ث) بررسی گزارشهایی که توسط دبیرخانه راجع به موضوعات مربوط به اجرای این سند الحاقی (پروتکل) ارائه می شود؛
(ج) در صورت لزوم، ایجاد نهادهای فرعی برای اجرای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(چ) در صورت اقتضاء مطالبه خدمات مالی و فنی نهادهای بین المللی و مؤسسات علمی مربوط برای دستیابی به اهداف این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ح) انجام سایر وظایفی که برای اجرای این سند الحاقی (پروتکل) لازم است.
۲ـ طبق بند (۴) ماده (۲۳) معاهده (کنوانسیون)، دبیرخانه از جمله باید:
(الف) اطلاعات مربوط به نقاط تماس اطلاع رسانی تمامی طرف های متعاهد را به شیوه الکترونیکی یا روشهای مناسب دیگر، در دسترس طرف های متعاهد قرار دهد؛
(ب) اطلاعات دریافتی به گونه مقرر از طرف مبدأ در اجرای این سند الحاقی (پروتکل)، شامل موارد زیر، را دریافت و به شیوه الکترونیکی یا روشهای مناسب دیگر در دسترس قرار دهد:
(۱) اطلاعیه های مربوط به فعالیت های پیشنهادی طبق بند (۳) ماده (۵) این سند الحاقی (پروتکل)؛
(۲) اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی ارائه شده توسط طرف مبدأ طبق بند (۳) ماده (۷) این سند الحاقی (پروتکل)؛
(۳) تصمیم نهایی در خصوص فعالیت پیشنهادی به همراه دلائل و ملاحظاتی که مبتنی بر آن است، از جمله اطلاعات مربوط به نحوه مدنظر قرار دادن نظرات دریافت شده طبق بند (۲) ماده (۱۰) این سند الحاقی (پروتکل).
(پ) تهیه و ارسال گزارش موضوعات مربوط به اجرای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ت) بررسی درخواستها و اطلاعات دریافتی از طرف های متعاهد و مشورت با آنها در خصوص موضوعات مربوط به اجرای این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ث) تا حد امکان، ترغیب تبادل اطلاعات و همکاری بین طرف های متعاهد و مساعدت به طرف های متعاهد جهت اجرای مفاد این سند الحاقی (پروتکل)؛
(ج) ایجاد ترتیبات لازم برای تأمین کمکها و توصیه های فنی برای اجرای مؤثر این سند الحاقی (پروتکل)، در صورت درخواست هر طرف متعاهد؛
(چ) در صورت اقتضا، همکاری با سازمانها و برنامه های منطقه ای و بین المللی ذی ربط؛
(ح) انجام سایر وظایفی که ممکن است توسط اجلاس طرف ها تعیین گردد.
ماده ۱۴ـ تأمین بودجه
۱ـ به منظور تحقق اهداف این سند الحاقی (پروتکل)، طرف های متعاهد تا حد امکان از وجود منابع مالی برای تدوین و اجرای برنامه ها، طرح (پروژه) ها و اقدامات مربوط اطمینان حاصل خواهندکرد. به این منظور، طرف های متعاهد:
(الف) منابع مالی داخلی برای این اهداف را تعهد خواهند نمود؛
(ب) تدارک منابع مالی از منابع و سازوکارهای دوجانبه یا چندجانبه، از جمله کمکها و وامها، را تشویق خواهند کرد؛
(پ) به جستجوی روشها و مشوق های مبتکرانه برای تدارک و هدایت منابع، از جمله منابع بنیادها، نهادهای دولتی کشورهای دیگر، سازمان های بین المللی، سازمان های غیردولتی و نهادهای بخش خصوصی، خواهند پرداخت.
۲ـ مقررات مالی معاهده (کنوانسیون)، با اعمال اصلاحات لازم، در مورد این سند الحاقی (پروتکل) اعمال خواهد شد، مگر آنکه اجلاس طرف ها به گونه دیگری تصمیم گیری کند.
۳ـ تأمین مالی تمامی فعالیت های موضوع این سند الحاقی (پروتکل) و اجرای آنها از طریق اختصاص بودجه توسط طرف های متعاهد و سایر منابع، مطابق با قوانین داخلی صورت خواهد گرفت.
ماده ۱۵ـ حل و فصل اختلاف ها
هرگونه اختلاف بین طرف های متعاهد در ارتباط با اجرا یا تفسیر مفاد این سند الحاقی (پروتکل)، به موجب ماده (۳۰) معاهده (کنوانسیون) حل و فصل خواهد شد.
ماده ۱۶ـ تصویب و لازم الاجرا شدن سند الحاقی (پروتکل)
۱ـ این سند الحاقی (پروتکل) با تصمیم به اتفاق آرای طرف های متعاهد طی اجلاس طرف ها تصویب خواهد شد.
۲ـ این سند الحاقی (پروتکل) از تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۹۷ (۲۰ ژوئیه ۲۰۱۸) تا تاریخ ۲۹ تیر ۱۳۹۸ (۲۰ ژوئیه ۲۰۱۹) در شهر تهران فقط برای امضای دولت های ساحلی دریای خزر مفتوح می باشد.
۳ـ این سند الحاقی (پروتکل) منوط به تنفیذ، پذیرش یا تصویب دولتهای ساحلی دریای خزر خواهد بود، و از تاریخی که سند الحاقی (پروتکل) برای امضا بسته می شود، برای الحاق هر یک از دولتهای ساحلی دریای خزر مفتوح خواهد بود.
۴ـ اسناد تنفیذ، پذیرش، تصویب یا الحاق به امین معاهده (کنوانسیون) تسلیم خواهد شد.
۵ ـ این سند الحاقی (پروتکل) در نودمین روز پس از تاریخ تسلیم سند تنفیذ، پذیرش، تصویب یا الحاق توسط تمامی دولتهای ساحلی دریای خزر لازم الاجرا خواهد شد.
ماده ۱۷ـ تصویب اصلاحات و پیوست های سند الحاقی (پروتکل) و اصلاحات پیوست ها
هر یک از طرف های متعاهد می تواند اصلاح این سند الحاقی (پروتکل) یا افزودن پیوست هایی به آن و نیز اصلاح پیوست های آن را پیشنهاد نماید. این اصلاحات و پیوست ها توسط طرف های متعاهد تصویب و طبق مواد (۲۴)، (۲۵) و (۳۴) معاهده (کنوانسیون) لازم الاجرا خواهند شد.
ماده ۱۸ـ تأثیر سند الحاقی (پروتکل) بر قوانین ملی
مفاد این سند الحاقی (پروتکل) بر حق طرف های متعاهد برای اتخاذ تدابیر شدیدتر ملی جهت اجرای این سند الحاقی (پروتکل) تأثیر نخواهد گذاشت.
ماده ۱۹ـ ارتباط با سایر معاهدات بین المللی
هیچ یک از مفاد این سند الحاقی (پروتکل) به حقوق و تعهدات طرف های متعاهد به موجب سایر معاهدات بین المللی که عضو آن هستند لطمه ای وارد نمی سازد.
ماده ۲۰ـ قید تحدید تعهد
هیچگونه قید تحدید تعهدی را نمی توان برای این سند الحاقی (پروتکل) در نظر گرفت.
ماده ۲۱ـ امین
امین این سند الحاقی (پروتکل)، همان امین معاهده (کنوانسیون) خواهد بود.
ماده ۲۲ـ متون معتبر
متون آذری، انگلیسی، فارسی، قزاقی، روسی و ترکمنی این سند الحاقی (پروتکل) دارای اعتبار یکسان می باشد. در صورت بروز اختلاف در تفسیر یا اجرای این سند الحاقی (پروتکل)، متن انگلیسی ملاک خواهد بود.
ماده ۲۳ـ ارتباط با مذاکرات راجع به وضعیت حقوقی دریای خزر
هیچ یک از مفاد این سند الحاقی (پروتکل) به گونه ای تفسیر نخواهد شد که پیش قضاوت در مورد نتایج مذاکرات مربوط به وضعیت نهایی حقوقی دریای خزر باشد.
در گواهی مراتب بالا، امضاکنندگان زیر که به طور مقتضی بدین منظور مجاز شده اند، این سند الحاقی (پروتکل) را امضا نمودند.
این سند الحاقی (پروتکل) در شهر مسکو در روز بیست و نهم تیر سال یکهزار و سیصد و نود و هفت شمسی برابر با بیستم ژوئیه دو هزار و هجده میلادی تنظیم گردید.
پیوست ۱ـ فهرست فعالیت ها
۱ـ پالایشگاههای نفت خام (به استثنای مؤسساتی که صرفاً به تولید روان کننده ها از نفت خام می پردازند) و تأسیسات مربوط به تولید روزانه ۵۰۰ تن یا بیشتر زغال سنگ یا شن های قیردار به صورت گازی و مایع؛
۲ـ نیروگاه های حرارتی یا سایر تأسیسات سوختی که میزان خروجی آنها ۳۰۰ مگاوات یا بیش از آن باشد؛
۳ـ نیروگاه های هسته ای یا سایر واکنشگاه (رآکتور)های هسته ای، از جمله اوراق کردن یا برچیدن این قبیل نیروگاه ها یا واکنشگاه (رآکتور)ها[۱] به استثنای تأسیسات تحقیقاتی برای تولید و تبدیل مواد شکافت پذیر و غنی که حداکثر قدرت آن از یک کیلو وات بار حرارتی مستمر تجاوز ننماید.
۴ـ تأسیساتی که صرفاً برای تولید یا غنی سازی سوخت های اتمی، بازفرآوری یا انبار کردن سوخت های هسته ای تحت تشعشع، و دفع و فرآوری زباله های پرتوزا (رادیواکتیو) طراحی شده اند.
۵ ـ تأسیسات عمده گداخت اولیه آهن و فولاد ریخته گری و تولید فلزات غیرآهنی.
۶ ـ تأسیسات استخراج آزبست و فرآوری و تبدیل آزبست و محصولات حاوی آزبست: محصولات سیمان حاوی آزبست، که تولید سالانه آن بیش از ۲۰.۰۰۰ تن محصول نهایی باشد؛ مواد سایشی که تولید سالانه آن بیش از ۵۰ تن محصول نهایی باشد؛ و سایر موادی که سالانه بیش از ۲۰۰ تن آزبست مصرف می کنند.
۷ـ تأسیسات یکپارچه شیمیایی و پتروشیمی.
۸ ـ احداث، بازسازی و/یا تعریض بزرگراه، آزادراه[۲] و خطوط آهن راه دور، از جمله احداث پل های مهم مرتبط با این راهها و فرودگاهها[۳] که طول باند اصلی آنها ۲.۱۰۰ متر یا بیشتر باشد.
۹ـ خطوط لوله انتقال نفت، گاز و فرآورده های نفتی یا شیمیایی با قطر بزرگ.
۱۰ـ بنادر دریایی/ تجاری و آبراه های درون سرزمینی و بنادر مورد استفاده برای تردد در آبراههای درون سرزمینی که عبور شناورهای با ظرفیت بیش از ۱.۳۵۰ تن را امکان پذیر می سازد.
۱۱ـ تأسیسات دفع پسماند از طریق سوزاندن، فرآوری شیمیایی و دفن زباله ها.
۱۲ـ سدها، مخازن آبی و آبراه (کانال) های بزرگ متصل به دریای خزر.
۱۳ـ فعالیت های استخراج آب های زیرزمینی یا طرح های تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی که حجم سالانه برداشت یا تغذیه آبی آن به میزان ۱۰ میلیون متر مکعب یا بیشتر باشد.
۱۴ـ تولید روزانه خمیر چوب، کاغذ و تخته با ظرفیت ۲۰۰ تن مواد خشک شده در معرض هوا، یا بیشتر.
۱۵ـ معادن مهم، معدن کاوی، استخراج و فرآوری سنگ های معدن فلزی و زغال سنگ در محل.
۱۶ـ تولید فراساحلی مواد هیدروکربن. استخراج نفت و گاز طبیعی که میزان استخراج آن از ۵۰۰ تن در روز در مورد نفت و ۵۰۰.۰۰۰ متر مکعب در مورد گاز فراتر رود.
۱۷ـ تأسیسات عمده ذخیره سازی نفت، و فرآورده های پتروشیمی و شیمیایی.
۱۸ـ جنگل زدایی در مناطق وسیع.
۱۹ـ تأسیسات انتقال منابع آب بین و درون حوزه های آبریز رودخانه ای که هدف از این انتقال پیشگیری از کمبودهای احتمالی آب باشد و میزان آب انتقال یافته از ۱۰۰ میلیون مترمکعب در سال فراتر رود؛ در سایر موارد تأسیسات انتقال منابع آب بین و درون حوزه های آبریز رودخانه ای که میانگین چندساله جریان آب در حوزه ای که از آن آب برداشت می شود از ۲.۰۰۰ میلیون متر مکعب در سال فراتر رفته و میزان آب انتقال یافته از ۵ درصد این مقدار جریان آب بیشتر باشد.
در هر دو مورد، انتقال آب آشامیدنی لوله کشی شده مستثنی می باشد.
۲۰ ـ کارخانجات تصفیه آبهای زاید با ظرفیت معادل جمعیتی بیش از ۱۵۰.۰۰۰ نفر.
۲۱ـ تأسیسات تولیدات میکروب شناسی و زیست فناوری و نیز رهاسازی موجودات زنده ای که از لحاظ ژن شناختی (ژنتیک) تغییر یافته اند.
۲۲ـ احیای اراضی، از جمله ساخت جزایر، زبانه های خشکی متصل به ساحل و آبسنگ های مصنوعی.
پیوست ۲ـ فهرست معیارها برای کمک به تعیین اثرات مهم فرامرزی
طرف های ذی ربط می توانند در احراز اینکه فعالیتی احتمالاً اثرات مخرب فرامرزی مهمی دارد، یک یا چند مورد از معیارهای زیر را مدنظر قرار دهند:
(الف) اندازه: فعالیت های پیشنهادی که برای این نوع فعالیت بزرگ محسوب می شوند؛
(ب) مکان: فعالیت های پیشنهادی که در منطقه ای که از لحاظ زیست محیطی حساس بوده یا اهمیت داشته باشند (نظیر تالاب های تعریف شده به موجب سند الحاقی (پروتکل) تالاب های مهم بین المللی به ویژه تالاب های زیستگاه پرندگان آبزی منعقده در ۱۳ بهمن ۱۳۴۹ (۲ فوریه ۱۹۷۱)، پارک های ملی، ذخایر طبیعی، مکان های دارای اهمیت علمی ویژه، یا مکان های واجد اهمیت باستان شناسی، فرهنگی یا تاریخی) قرار داشته یا به چنین منطقه ای نزدیک باشد؛ همچنین فعالیت های پیشنهادی واقع در مکان هایی که ویژگی های عملیات عمرانی پیشنهادی احتمالاً موجب اثرات مهمی بر جمعیت شود؛
(پ) اثرات: فعالیت های پیشنهادی که به طور خاص اثرات پیچیده و بالقوه مخربی، از جمله فعالیت هایی که موجب اثرات مهم بر انسان ها، یا گونه ها یا موجودات زنده ارزشمند می شوند، فعالیت هایی که کاربرد بالفعل یا بالقوه از یک منطقه تحت تأثیر را تهدید می نمایند و فعالیت هایی که موجب افزایش بارگیری می شوند به نحوی که ظرفیت دفع محیط زیست جوابگوی آن نباشد.
پیوست ۳ـ حداقل محتوای اسناد ارزیابی اثرات زیست محیطی
طبق ماده (۶) سند الحاقی (پروتکل)، اطلاعات مندرج در پیش نویس ارزیابی اثرات زیست محیطی حداقل شامل موارد زیر خواهد بود:
(الف) توصیف فعالیت پیشنهادی و اهداف آن؛
(ب) در صورت اقتضاء توصیف جایگزین های منطقی (به عنوان مثال جایگزین های مکانی یا فناورانه) برای فعالیت پیشنهادی و همچنین گزینه کنار گذاشتن فعالیت؛
(پ) توصیف محیطی که احتمال می رود در نتیجه فعالیت پیشنهادی به طور جدی آسیب ببیند و جایگزین های آن؛
(ت) توصیف اثرات زیست محیطی احتمالی فعالیت پیشنهادی، جایگزین ها و برآورد اهمیت آن؛
(ث) توصیف اقدامات جبرانی به منظور به حداقل رساندن اثرات منفی زیست محیطی؛
(ج) شرح روشن روش های پیشگیرانه و فرض های اولیه و نیز اطلاعات زیست محیطی مربوط مورد استفاده؛
(چ) شناسایی شکاف های موجود در دانسته ها و ابهاماتی که در جمع آوری اطلاعات مورد نیاز مشاهده شده است؛
(ح) در صورت اقتضا طرح کلی برنامه های نظارت و مدیریت و هرگونه طرح مربوط به تجزیه و تحلیل پس از طرح (پروژه)؛
(خ) خلاصه غیرفنی، از جمله در صورت اقتضا گزارش تصویری (نقشه، نمودار، و غیره).
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده و یک تبصره منضم به متن سند الحاقی (پروتکل) شامل مقدمه و بیست و سه ماده و سه پیوست که گزارش آن توسط کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست به صحن مجلس تقدیم شده بود، پس از تصویب در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ بیست و چهارم فروردین ماه یکهزار و چهارصد و چهار مجلس شورای اسلامی، در تاریخ ۱۴۰۴/۲/۳ به تأیید شورای نگهبان رسید.
رئیس مجلس شورای اسلامی ـ محمدباقر قالیباف
[۱]ـ از لحاظ این سند الحاقی (پروتکل)، هرگاه تمام سوخت هسته ای و سایر عناصر آلوده به پرتوزا (رادیواکتیو) از محل تأسیسات به طور دائم خارج شده باشند، این قبیل تأسیسات، نیروگاه هسته ای و سایر واکنشگاه (رآکتور)های هسته ای محسوب نمی شوند.
[۲]ـ از نظر این سند الحاقی (پروتکل):
«آزادراه» به معنی جاده ای است که به طور خاص برای رفت و آمد موتوری طراحی و ساخته شده، و املاک واقع در مجاورت بزرگراه به آن دسترسی ندارند، و:
(الف) مسیرهای رفت و برگشت آن از یکدیگر مجزا بوده و با خط جداکننده، یا در موارد استثنائی به روشهای دیگر، از هم جدا شده باشند، مگر در نقاط خاص یا به صورت موقت؛
(ب) هیچ جاده، راه آهن، مسیر قطار خیابانی (تراموا) یا معبر عابر پیاده ای به طور هم سطح آن را قطع ننماید؛
(پ) به طور خاص به عنوان آزادراه علامتگذاری شده باشد.
«بزرگراه» به معنی جاده مورد استفاده رفت و آمد موتوری است که دسترسی به آن صرفاً در تقاطع های نظارت (کنترل) شده صورت می گیرد و به ویژه ایستادن و توقف در مسیرهای رفت و برگشت آن ممنوع باشد.
[۳]ـ از نظر این سند الحاقی (پروتکل)، «فرودگاه» به معنی فرودگاهی است که با تعریف مندرج در پیوست ۱۴ معاهده (کنوانسیون) بین المللی هواپیمایی کشوری، شیکاگو، ایالات متحده آمریکا ۱۹۴۴ (۱۳۲۳) موجد سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری مطابقت داشته باشد.