هیئت وزیران در جلسه ۱۴۰/۲/۲۴ به پیشنهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سند ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی را به شرح زیر تصویب کرد:
سند ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی
مقدمه:
نقش فناوری های نوظهور در ارتقای جایگاه کشور در صحنه جهانی و تقویت مزیت رقابتی آن در حوزه های گوناگون غیرقابل انکار است. فناوری هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری نوظهور که توانایی تغییر معادلات رقابت در عرصه جهانی را دارد، در دهه اخیر به یکی از حوزه های اولویت دار کشور های پیشرو در سیاستگذاری علم، فناوری و نوآوری تبدیل شده است. این فناوری تحول آفرین از یکسو فرصتی برای کاهش شکاف فناورانه، نوآورانه و ارتقای توانمندی های دانشی و فناورانه کشورها محسوب شده و از سوی دیگر می تواند تهدیدی برای عقب افتادگی کشورهایی که فعالانه در این عرصه فعالیت نداشته باشند تلقی گردد.
با توجه به تأثیر غیرقابل انکار این فناوری در بخش های مختلف اقتصادی، صنعتی و اجتماعی، هر یک از دستگاه های اجرایی مسئول برنامه های ویژه ای برای بکارگیری و توسعه این فناوری خواهند بود. در صورت عدم برنامه ریزی متمرکز، این مسئله می تواند به موازی کاری و هدر رفت منابع کشور در این حوزه منجر شود. این دو موضوع یعنی اهمیت دستیابی به لایه های عمیق فناوری هوش مصنوعی و ایجاد انسجام سیاستی در کشور، ضرورت وجود ستادی فرادستگاهی جهت سیاستگذاری، هماهنگی، ارتقای حکمرانی و توسعه کاربرد های هوش مصنوعی را نشان می دهد.
ماده ۱ـ چشم انداز
به منظور دستیابی به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی و (۱۰) کشور برتر دنیا در حوزه هوش مصنوعی با تأکید بر گسترش فعالیت کسب و کارهای مرتبط، توسعه سرمایه گذاری در این حوزه، افزایش سهم تولید محصولات و خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی در تولید ناخالص داخلی و توسعه صادرات آن، ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی که در این سند به اختصار «ستاد» نامیده می شود، تشکیل می‌گردد.
ماده ۲ـ مأموریت ستاد
ستاد در تعامل با کلیه دستگاه های اجرایی ذی ربط و نیز بخش خصوصی، به عنوان یک نهاد هماهنگ کننده، تسهیل گر و حمایت کننده، از تمام ظرفیت های کشور برای ارتقای بنیان های دانشی، توسعه سرمایه انسانی، تجهیز زیرساخت های موردنیاز، رفع موانع فعالیت کسب و کارهای مرتبط، تشویق و تسهیل نوآوری و خلق ارزش افزوده و توسعه کاربست هوش مصنوعی در کشور بهره می گیرد.
ستاد در راستای ارتقای جایگاه جهانی کشور در حوزه هوش مصنوعی، نسبت به توسعه همکارهای بین المللی در سطوح مختلف علمی، فناورانه، نوآوری و خلق ارزش افزوده، تسهیل جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه و تشویق صادرات محصولات مربوطه اقدام می نماید.
ماده ۳ـ اهداف کلان ستاد
۱ـ توسعه کاربست فناوری هوش مصنوعی به ویژه در حوزه فناوری های راهبردی و حل مسائل اولویت دار.
۲ـ ارتقای فرایندهای تولید، نگهداری، امنیت و تاب آوری داده و تسهیل دسترسی و تبادل داده ها و کلان داده ها.
۳ـ توسعه زیرساخت های پردازشی و فنی و زمینه سازی برای اشتراک گذاری و تجمیع ظرفیت های پراکنده پردازشی.
۴ـ ارتقای سطح دانش، توانمندی و مهارت های تخصصی سرمایه انسانی و تسهیل فرایندهای جذب، بکارگیری و آموزش.
۵ ـ تسهیل و حمایت از فعالیت کسب و کارهای دانش بنیان و افزایش سهم بازار محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی و تشویق صادرات و سرمایه گذاری خارجی در این حوزه.
۶ ـ فرهنگ سازی و ارتقای سواد عمومی و زمینه سازی برای استفاده مسئولانه و ایمن از فناوری هوش مصنوعی.
۷ـ پایش و زمینه سازی برای تحقق شاخص های مورد تأکید در سند ملی هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۴۰۳ (مصوبه جلسه ۴۸۳ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی).
ماده ۴ـ راهبردها و اقدامات ستاد
۴ـ۱ـ ارتقای دسترسی به داده و تبادل داده ها
۴ـ۱ـ۱ـ کمک به ایجاد بستری مناسب جهت دسترسی به داده های دولتی و عمومی مورد نیاز برای آموزش، آزمون و توسعه محصولات و خدمات حوزه هوش مصنوعی مبتنی بر تقاضای شرکت ها و سکو (پلتفرم) های مرتبط و تدوین و پیشنهاد ضوابط بکارگیری داده های دولتی، عمومی و خصوصی توسط شرکت های فعال در حوزه هوش مصنوعی.
۴ـ۱ـ۲ـ کمک به راه اندازی بازارگاه ملی هوش مصنوعی با هدف عرضه داده های بخش عمومی برای استفاده کسب و کارهای هوش مصنوعی و کمک به عرضه محصولات و ابزارهای تأیید شده هوش مصنوعی جهت استفاده در دستگاه های اجرایی.
۴ـ۱ـ۳ـ تدوین و تصویب برنامه توسعه زیرساخت های پایه هوش مصنوعی به منظور تولید، نگهداری، امنیت و تاب آوری داده و کلان داده به ویژه سخت افزارهای تخصصی هوش مصنوعی.
۴ـ۱ـ۴ـ کمک به تدوین ضوابط مربوط به امنیت داده های شخصی و حفظ حریم خصوصی.
۴ـ۲ـ توسعه زیرساخت های پردازشی و فنی
۴ـ۲ـ۱ـ انجام اقدامات زیر با رویکرد جذب سرمایه بخش خصوصی:
۱ـ تسهیل پایش و اعلام ظرفیت و نیازمندی های کشور در حوزه پردازشی هوش مصنوعی
۲ـ تدوین دستورالعمل حمایت و نحوه اشتراک گذاری و تجمیع ظرفیت های پراکنده پردازشی در کشور.
۳ـ فراهم نمودن زمینه جذب و حمایت از سرمایه گذاری بخش خصوصی در زمینه تأمین تجهیزات پردازشی مورد نیاز کشور.
۴ـ تدوین و تصویب دستورالعمل نحوه اعطای یارانه خدمات پردازشی در طرح های راهبردی با اولویت ملی برای محققین، پژوهشگران، شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور.
۴ـ۲ـ۲ـ تسهیل تأمین تجهیزات، پردازنده ها و سخت افزارهای اختصاصی هوش مصنوعی که امکان تولید آن در کشور وجود ندارد.
۴ـ۳ـ ارتقای توان و مهارت سرمایه انسانی
۴ـ۳ـ۱ـ پیشنهاد ایجاد رشته های تخصصی مورد نیاز در زمینه هوش مصنوعی و فراهم نمودن زمینه جذب دانشجویان در این رشته ها به ویژه در دوره تحصیلات تکمیلی به مراجع ذی صلاح.
۴ـ۳ـ۲ـ فراهم نمودن زمینه جذب، تعامل و بکارگیری دانش آموختگان ایرانی خارج از کشور در حوزه هوش مصنوعی.
۴ـ۳ـ۳ـ فراهم نمودن زمینه شناسایی و به اشتراک گذاری زیرساخت های آزمایشگاهی مرتبط با هوش مصنوعی و تسهیل استفاده از ظرفیت آنها برای محققین، پژوهشگران و شرکت های دانش بنیان و فناور.
۴ـ۳ـ۴ـ کمک به برگزاری دوره های آموزشی ـ مهارتی تخصصی در حوزه هوش مصنوعی.
۴ـ۴ـ افزایش سهم بازار محصولات/خدمات هوش مصنوعی
۴ـ۴ـ۱ـ حمایت از راه اندازی و تجهیز آزمایشگاه ملی مرجع در حوزه هوش مصنوعی.
۴ـ۴ـ۲ـ شناسایی فرصت ها، مزایا، نقاط ضعف و خلأهای فناورانه زیست بوم هوش مصنوعی کشور.
۴ـ ۴ـ۳ـ کمک به اجرای طرح های ملی اولویت دار و پیشران حوزه هوش مصنوعی کشور.
۴ـ۴ـ۴ـ هماهنگی و راهبری در اعلام سالانه ظرفیت های داخلی تولید محصولات/خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی با تأکید بر شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور به منظور جهت دهی به تقاضای دولتی، عمومی و خصوصی برای استفاده هرچه بیشتر از محصولات/خدمات هوش مصنوعی تولید داخل و تشویق به خریـد از فهـرست معتبـر محصـولات دانش بنیان داخلی.
۴ـ۴ـ ۵ ـ ایجاد هماهنگی و راهبری انجام اقدامات زیر به منظور ارتقای تعامل و شبکه سازی های بین المللی در حوزه هوش مصنوعی:
۱ـ حمایت از ایجاد و توسعه واسطه های بازرگانی خصوصی از جمله شرکت های مدیریت صادرات، مشارکت (کنسرسیوم )های صادراتی، پایگاه ها و پایانه های صادراتی و خوشه های صادرات گرا در حوزه هوش مصنوعی.
۲ـ حمایت از شرکت های دانش بنیان در نمایشگاه های معتبـر خارجـی و نیز حمایت از برگزاری نمایشگاه های داخلی در حوزه هوش مصنوعی.
۳ـ حمایت از صادرات محصولات دانش بنیان در حوزه هوش مصنوعی .
۴ـ حمایت از ایجاد مراکز و آزمایشگاه های مشترک با کشورهای هدف در زمینه
هوش مصنوعی و تسهیل ارتباطات سریع و امن از طریق شبکه های مخابراتی و زیرساخت های محاسباتی پیشرفته.
۴ـ۴ـ۶ ـ حمایت از طرح های مشترک میان دانشگاه های داخلی و بین المللی در حوزه تحقیق و توسعه هوش مصنوعی.
۴ـ۴ـ۷ـ تدوین استانداردهای مربوط به مالکیت، تولید، نگهداری، تبادل و به اشتراک گذاری داده و همچنین ایمنی و امنیت سیستم (سامانه)ها و خدمات حوزه هوش مصنوعی برای تصویب در مراجع ذی صلاح.
۴ـ۴ـ ۸ ـ کمک به تدوین معیارها، استانداردها، اصول كلی و شرایط عمومی قراردادهای مربوط به طرح(پروژه )های ملی هوش مصنوعی در قالب نظام فنی اجرایی کشور و مشارکت در طراحی طرح(پروژه )های ملی هوش مصنوعی.
۴ـ۴ـ ۹ـ کمک به تدوین دستورالعمل ها، ضوابط و معیارهای تأیید صلاحیت پیمانكاران، ناظران و مشاوران در حوزه هوش مصنوعی و پیگیری تصویب در مراجع ذی صلاح.
۴ـ ۵ ـ ارتقای پایداری و افزایش قابلیت اعتماد هوش مصنوعی در ابعاد فرهنگی، اجتماعی و امنیتی
۴ـ ۵ ـ۱ـ حمایت از تولید محتوای رسانه ای مرتبط با معرفی ظرفیت ها و فرصت های هوش مصنوعی و ارائه آموزش های عمومی این حوزه و تبیین آثار و تبعات اجتماعی و اخلاقی هوش مصنوعی و حمایت از ترویج، فرهنگ سازی و ارتقای سواد عمومی به منظور گسترش استفاده صحیح از فناوری هوش مصنوعی در صنعت، دولت و جامعه متناسب با فرهنگ اسلامی ـ ایرانی.
۴ـ ۵ ـ۲ـ کمک به طراحی برنامه های آموزشی و ترویجی مناسب در حوزه هوش مصنوعی در مدارس سراسر کشور با هدف ترویج استفاده صحیح از دستاوردها و کاربردهای حوزه هوش مصنوعی.
۴ـ ۵ ـ۳ـ حمایت از برگزاری رویدادها، مسابقات، همایش ها، كارگاه ها و نشست های علمی و ترویجی با هدف آگاه سازی و ارتقای سطح دانش عمومی و همچنین توانمندسازی مدیران بخش عمومی نسبت به اهمیت، ملزومات، کاربردها و چشم انداز آینده هوش مصنوعی.
۴ـ ۵ ـ۴ـ کمک به ایجاد محیط آزمون تنظیم گری (سندباکس) تخصصی حوزه هوش مصنوعی با هدف مدیریت، نظارت و هدایت استفاده مسئولانه و ایمن از فناوری های هوش مصنوعی به منظور ایجاد تعادل میان نوآوری، توسعه و ملاحظات اخلاقی و اجتماعی این فناوری.
ماده ۵ ـ ساختار
۵ ـ۱ـ ستاد
به منظور سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت کلان بر تحقق اهداف این سند، ستاد توسعه فناوری و کاربرد هوش مصنوعی با ترکیب زیر تشکیل و جلسات آن حداقل هر سه ماه یک بار برگزار می شود:
۱ـ رئیس جمهور و یا معاون اول رئیس جمهور (رئیس).
۲ـ معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور(دبیر).
۳ـ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری.
۴ـ وزیر آموزش و پرورش.
۵ ـ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات.
۶ ـ وزیر صنعت، معدن و تجارت.
۷ـ وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو های مسلح.
۸ ـ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
۹ـ وزیر اطلاعات.
۱۰ ـ وزیر جهاد کشاورزی.
۱۱ـ رئیس ستاد کل نیروهای مسلح و یا معاون وی.
۱۲ـ رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور.
۱۳ـ رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور.
۱۴ـ رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
۱۵ـ دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی.
۱۶ـ دبیر شورای عالی فضای مجازی.
۱۷ـ رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی.
۱۸ـ چهار نفر از متخصصان علمی و صنعتی حوزه هوش مصنوعی به عنوان اعضای حقیقی که به پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم رئیس ستاد از بین دانشگاهیان، فناوران، انجمن های علمی مرتبط و تشکل های صنعتی بخش خصوصی، برای مدت چهار سال تعیین می شوند.
تبصره ۱ـ دبیرخانه ستاد در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور مستقر است و ساختار و پست های مورد نیاز از محل ظرفیت های این معاونت تأمین می شود.
تبصره ۲ـ رئیس دبیرخانه ستاد به پیشنهاد دبیر ستاد و با حکم معاون اول رئیس جمهور منصوب می شود و وظایف اجرایی ستاد را در چهارچوب این سند به عهده دارد.
تبصره ۳ـ جلسات ستاد با حضور بیش از نیمی از اعضا رسمیت می یابد. مصوبات این ستاد برای تمامی دستگاه های اجرایی الزام آور است.
تبصره ۴ـ شیوه نامه رسیدگی به موضوعات در ستاد با پیشنهاد دبیرخانه به تصویب ستاد می رسد.
تبصره ۵ ـ دبیرخانه ستاد موظف است گزارش عملکرد ستاد را در مقاطع زمانی شش ماهه به هیئت وزیران ارائه نماید.
۵ ـ۲ـ وظایف دبیرخانه ستاد
۵ ـ۲ـ۱ـ پیشنهاد روزآمدسازی سند بر اساس تحولات ملی و بین المللی در حوزه هوش مصنوعی جهت ارائه به ستاد و تصویب در هیئت وزیران.
۵ ـ۲ـ۲ـ تدوین نقشه راه فعالیت های ستاد و ارائه آن به ستاد.
۵ ـ۲ـ۳ـ تدوین برنامه های اجرایی در چهارچوب این سند.
۵ ـ۲ـ۴ـ بررسی و تأیید برنامه های عملیاتی هوش مصنوعی دستگاه های اجرایی در چهارچوب مصوبات ستاد و برنامه ملی توسعه هوش مصنوعی و ارزیابی و پایش عملکرد دستگاه های اجرایی.
۵ ـ۲ـ ۵ ـ تهیه، تدوین و پیشنهاد مقررات، ضوابط و لوایح مرتبط با هوش مصنوعی به مراجع ذی ربط و پیشنهاد اصلاح و به روزرسانی قوانین و مقررات مرتبط.
۵ ـ۲ـ۶ ـ شناسایی رویه ها و مقررات مانع توسعه هوش مصنوعی و پیشنهاد اصلاح و رفع موانع و پیگیری آن ها در مراجع ذی صلاح.
معاون اول رئیس جمهور ـ محمدرضا عارف